نور در ساختمان ها باید به چه شکلی باشد؟

نور در ساختمان ها

نور…………………………………………………………………………………………………..

1.2.2. مقدمه………………………………………………………………………………………..

2.2.2. جهت یابی نور……………………………………………………………………………….

1.2.2.2. نور شمالی…………………………………………………………………………………

2.2.2.2. نور جنوبی…………………………………………………………………………………

3.2.2.2. نور صبحگاهی……………………………………………………………………………..

4.2.2.2. نور غروب…………………………………………………………………………………

5.2.2.2. نور بالای سر یا عمود……………………………………………………………………..

6.2.2.2. نورمستقیم و نور منتشره……………………………………………………………………

7.2.2.2. سایه ها…………………………………………………………………………………….

8.2.2.2. نیم سایه……………………………………………………………………………………

3.2.2. تجلی نور در فضاهای فیزیکی……………………………………………………………….

1.3.2.2. نور در معماری ایران زمین…………………………………………………………………

2.3.2.2. نور در گستره  زیبایی شناسی………………………………………………………………

3.3.2.2. نور و جهت گیری…………………………………………………………………………

4.3.2.2. اصل شفافیت در معماری ایران…………………………………………………………….

5.3.2.2. استفاده از شیشه های رنگی………………………………………………………………..

6.3.2.2. انعکاس نور در آیینه……………………………………………………………………….

7.3.2.2. بازتاب در آب……………………………………………………………………………..

8.3.2.2. بازتاب نور در کف صیقلی…………………………………………………………………

9.3.2.2. سایه روشن………………………………………………………………………………..

10.3.2.2. شعاع و حجم مجازی نور………………………………………………………………..

11.3.2.2. شبکه ها و گشودگی های مشبک…………………………………………………………

12.3.2.2. نور، سقف و گنبدها………………………………………………………………………

13.3.2.2. بسط فضایی………………………………………………………………………………

14.3.2.2. نور از شکاف دیوار (روزن)………………………………………………………………

4.2.2. نور از دیدگاه معماران………………………………………………………………………..

1.4.2.2. میس وندروهه……………………………………………………………………………..

2.4.2.2. لوکوربوزیه…………………………………………………………………………………

3.4.2.2. آلوار آلتور………………………………………………………………………………….

4.4.2.2. لویی کان…………………………………………………………………………………..

5.4.2.2. تادو آندو…………………………………………………………………………………..

6.4.2.2. هادی میرمیران……………………………………………………………………………..

7.4.2.2. کامران افشار نادری………………………………………………………………………..

5.2.2. نور در ادیان و فلسفه…………………………………………………………………………

1.5.2.2. نور در زرتشت…………………………………………………………………………….

2.5.2.2. نور در مسیحیت……………………………………………………………………………

3.5.2.2. نور در اسلام……………………………………………………………………………….

4.5.2.2. نور از دیدگاه سهروردی……………………………………………………………………

5.5.2.2. نور از دیدگاه غزالی………………………………………………………………………..

منابع

جهت­یابی نور

گردش ظاهری خورشید، با توجه به زمین، مولد خطوط دوگانه مدارهای جغرافیایی می­باشد. به همین دلیل اگرچه همیشه خورشید از مشرق طلوع و در مغرب غروب می­کند، برای کشورهایی که در نیم­کره شمالی هستند خورشید خط سیر جنوبی و  برای کشورهایی که در نیم­کره جنوبی هستند، خط سیر شمالی دارد. به همین دلیل است که نور جنوبی (در نیمکره شمالی) همیشه متشکل از نور مستقیم خورشید با تمایل و درجه انحراف بیشتر و شدت گرمای کمتر در زمستان، و بر عکس آن در تابستان است.

 نور شمالی

در نيم­كره شمالي نور به طور مستقيم دريافت نمي­شود. در نتيجه نور شمالي نوري است پراكنده، بدون سايه و انعكاس­ها كه سبب بوجود آمدن فضايي آرام و امن مي­شود كه مي­توان در اين فضا احساس آرامش كرد. بنابراين اين نور براي محيط كار، ادارات، ويترين مغازه­ها، اتاق­هاي خواب، غذاخوري و نشيمن مناسب است.

به منظور بدست آوردن حداكثر نور بدون هراس از نور مستقيم خورشيد، مي­توان از پنجره­هايي بزرگ در جهت شمال استفاده كرد. همچنين به اين نكته بايد توجه داشت فردي كه هميشه در اتاق­هاي رو به شمال است و بيشتر وقتش را در آنجا مي­گذراند تماس بسيار كمي با خورشيد خواهد داشت. این امر ممکن است سبب احساس غم، افسردگی و حتی بدخلقی شود (فریدون کسرایی، 1387، صفحه25).

­نور جنوبی

نور جنوب معمولاً بهترین موقعیت برای فضاهای خانوادگی محسوب می­شود، یعنی برای محلی که اتاق نشیمن و اتاق­های اصلی خانه در آن قرار می­گیرند. از سوی دیگر، به دليل انعكاس­ اين نور روي شيشه­ها و سطوح صيقلي، مكان مورد نظر فضاي مناسبي براي كار كردن نيست. اما اگر به اين انعكاس نور از بعد هنري نگاه كنيم اين اجازه را به ما مي­دهد كه با حجم­ها بازي كنيم و مناظر زيبايي را خلق كنيم، كه جداي از نتايج فيزيكي نتايج رواني هم در پي دارد، با قرار دادن مناسب آن در خانه احساسي از خوشايندي و سرزندگي بوجود مي­آيد.

در ماه­های سرد، هزینه گرمادهی بسیار کمتر از اتاقهایی است که رو به شمال هستند و احساس راحتی در آنها نیز بیشتر است. اگر در و پنجره­ها بطرف فضاهای باز و بزرگ باشند، داشتن چیزی برای جلوگیری از نور مستقیم تابستان، مانند سایبان یا هشتی (دالان سرپوشیده) مناسب است. فضاهای رو به جنوب تقریباً در تمام طول روز از نور خورشید بهره­ می­گیرند (فریدون کسرایی، 1387، صفحه21).

نور صبحگاهی

در روزهایی که فرد مجبور نباشد زود از خواب بيدار شود و كار بيرون از خانه را آغاز كند زمان كافي براي فعاليت­هاي صبحگاهي وجود دارد. براي برهم زدن روال يكنواخت بيدار شدن از خواب با ساعت زنگ­دار، روشنايي صبح بهترين ابزار است. خوردن صبحانه كامل و بدون شتاب­زدگي در كنار روشنايي روز آرامش و نيروي كافي به انسان مي­دهد، بنابراين بايد محل قرار گرفتن اتاق خواب، آشپزخانه، نشيمن و غذاخوري خوب جهت­يابي شود تا بيشترين استفاده را از نور صبح داشته باشند.

پرتو شعاع­های خورشید کوتاه هستند، چرا که هنوز خورشید زیاد بالا نرفته است و زیاد مزاحم نیستند. همه­ جا سرد و خورشید گرم است. با وجود این مهم­تر از نور، منظره پرتوهاست نور خورشيد در زمان معين سايه اشيا را توليد مي­كند و مي­توان با تنظيم محل اشيا از زيبايي بازي سايه­ها، براي تزيين استفاده كرد (فریدون کسرایی، 1387، صفحه31).

نور غروب

نور روز پس از زمانی معین شدتش را از دست می­دهد. خود را پشت­بام­های ساختمان گم می­کند. اما انعکاسش روی پنجره­های رو به شرق می­ماند. دیوارهای سفید با شدت بیشتر و با سایه زرد کمرنگی می­درخشند. دیواهای آجری رنگ نارنجی تند به خود می­گیرند، همه سطوح در شهر تغییر شکل داده و با گرمي خودنمايي مي­كنند. زمانی ­که بالاخره خورشید ناپدید شود، انعکاس نور روی گنبد آسمانی هنوز شهر را روشن می­کند.

رنگ آبی شرق دور در افق تیره شده و با انعکاس سرخ رنگ اشباع می­شود. از این لحظه و تا زمان فرا رسیدن کامل تاریکی، نور مثل موج دریا، مدام تغییر می­کند. در چشم برهم­زدنی، شهر تغییرات کلی می­یابد. محیط اطراف اشیاء غیر واضح و محو شده و تشخیص کناره­ها و حاشیه­ها دشوار است.

واقعیت به هم نزدیک­تر می­شود و شهر با رنگ سرخ و آبی که هر لحظه تیره­تر می­شود مستقر می­گردد. فضاهايي كه در مغرب هستند بايد از آخرين نورهاي عمودي خورشيد محافظت شوند و قادر باشند تغييرات نور را هم در هنگام غروب بگيرند (فریدون کسرایی، 1387، ص37).

نور بالای سر يا عمود

در یک واحد آپارتمانی اغلب امکان استفاده از نور بالای سر (نور طبيعي كه از پنجره­هاي سقفي وارد مي­شود) وجود ندارد مگر در اتاق­های طبقه آخر و یا زیر ­شیروانی، این نوع نور امتیازی برای این نوع خانه­هاست. روزنه­ها و پنجره­ها می­توانند انواع زیادی داشته باشند و از مواد و مصالح متنوع و در سطوح مختلف ساخته شوند و به هر اندازه، کوچک، نیم­شفاف و یا مات (نورگیر پلاستیکی)[6] که می­توان از هر فروشگاه ساختمانی خریداری کرد، آنها می­توانند از سازه­های پیچیده­تر فلز و شیشه که کاملاً تاق­ها را پوشش دهد باشند.

نورگیرها[7] نه تنها نور طبیعی را به داخل می­رسانند بلکه ارزش اتاق­ها را هم به طریق متفاوتی نشان می­دهند. نوردهی با ارتفاع کم از بالای سر بر دیوار، آن را به عنصر دوجداره، با توانایی ایجاد تصاویر مختلف، بسته به جهت و شدت اشعه نور تبدیل می­کند.

نوردهی بالای پله به این عنصر معمارانه معنای سمبولیک می­بخشد. تیغه­های شیشه­ای و پنجره­ها دلالت بر ارتباطی کم و بیش روشن بین داخل و خارج (اندرونی و بیرونی) دارد. در حالی ­که نورگیر سقف نقطه احساس جدایی بیشتری از محیط شهری و جمات داشته و خویشتن­نگری را ایجاد می­کند. در مناطق به ­ویژه شلوغ و پرازدحام این طریق راه جدیدی برای ایجاد و مواجه با محیط خانوادگی را ممکن می­سازد.

عجیب نیست که در شهرهایی مثل توکیو بسیاری از خانه­های خانواده­های تک­نفره که در بافت شهری غرق شده­اند توسط معمارانی مثل آندو[8]، ایتو[9]، نایتو[10]، تومیناگا[11]­­­­و هیاکاوا[12] بر­اساس پاسیوهای داخلی و محیط­هایی که با نور بالای سر روشن می­شوند طراحی شده­اند. این راه باز­یافتن آرامش و سکوت، در محیطی است که عاری از آن باشد (فریدون کسرایی، 1387، صفحه45).

نور مستقیم و نور منتشره

در فضاهای باز، نور مطابق وضعیت و زاویه خورشید و در هنگام شب بر طبق شکل و مراحل ماه، عمل می­کند. اینکه آسمان کم­ و ­بیش ابری است بسته به فصل و آلودگی هوا تغییر می­کند زمانی که ما در بیرون هستیم مجبوریم خود را با نور، با یافتن جاهای آفتابی یا سایه تطبیق دهیم.

اما در داخل، ما شانس کنترل نور و شکل دادن به آن را به ­روشی دلخواه داریم به عبارت دیگر ما می­توانیم­آن­راکنترل کنیم گرچه ما نمی­توانیم نور طبیعی ایجاد کنیم اما می­توانیم شدت، جهت روشنایی­ بخشی آن را از میان فیلترها­ي کاملاً کنترل شده با طرح روزنه­ها و با انتخاب سطوحی که نور در آنها انعکاس می­یابد کنترل کنیم.

ما می­توانیم نور را توسط عناصری که قادر به کنترل آنها هستیم تغییر شکل دهیم و یا قادریم نور را دوباره ایجاد کنیم: با انعکاس نور مستقیم بوسیله صفحات از سطوح آب و دیوارهایی که با مواد صیقلی پوشیده شده­اند، امکان کنترل نور را با کرکره­ها[14] با روزنه­هایی باریک که نور از خلال آنها به­طور دقیق می­تابد، توانایی انتشار نور از میان شیشه مات و نیمه شفاف یا انعکاس آن روی سطوح زبر و خشن و یا وارد کردن نور از طریق نورگیرها[15] به درون محیط­هایی که در موقعیت شمال قرار گرفته­اند و امکان رنگی کردن نور با تاباندن آن بر دیوارهای رنگی را داریم.

ارتباط بین بعضی اتاق­ها با اتاق­های دیگر اندازه­ یک اتاق در تناسب با کل بنا که کلیه موارد بالا ضمن حل مشکلات نورپردازی فضاي زیست ما، آموزش ابتکارهایی است که معماری داخلی بصورت عملی فرا راه ما قرار می­دهد (فریدون کسرایی، 1387، صفحه53).

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات ، پیشینه تحقیق و مبانی نظری پایان نامه های معماری کلیک کنید.

نمونه ای از منابع:

• احتشامي هوندگاني، خ، 1377، باغ­هاي چوبي، جمال شناسي پنجره­هاي رنگين ايراني، انتشارات سازمان رفاهي تفريحي شهرداري اصفهان.
• استيرلن، هانري، 1377، اصفهان تصوير بهشت، ترجمه؛ جمشيد ارجمند، نشر پژوهش فروز فرزان.
• افشارنادري، كامران، 1378، از كاربري تا مكان، مجله معمار، شماره6.
• الكساندر، كريستوفر، 1386، معماري و راز جاودانگي: راه بي­زمان ساختن، ترجمه مهرداد قيومي
• آنتونياس، آ، 1381، بوطيقاي معماري- آفرينش در معماري، ج1، ترجمه: احمد رضا آي، انتشارات سروش.
• آندو، تادائو، 1389، هفت گفتگو با تادائو آندو، ترجمه خسرو افضليان، انتشارات آهنگ قلم.
• آندو، تادو، 1381، شعر فضا، ترجمه م.ر. شيرازي، انتشارات گام نو.
• بيدهندي، وياست دوم، تهران، مركز چاپ و انتشارات دانشگاه شهيد بهشتي.
• بيكر. ج، 1381، لوكوربوزيه: تجزيه و تحليل فرم، ترجمه ر. افهمي، انتشارات نسل باران.
• پارسي، فرامرز، 1387، فضاهاي اقليمي در معماري ايران، معمار48، ص.112، تهران.
• پرتوي، پروين، 1387، پديدار­شناسي مكان، چاپ اول، تهران، انتشارات فرهنگستان هنر.
• پيرنيا، محمدكريم، 1386، آشنايي با معماري ايران، تهران، انتشارات سروش دانش.
• تدين. ع، 1377، سهروردي شيخ اشراق، مديحه سراي نور، انتشارات تهران.
• تكميل همايون نادر ، 1383شوشتر نو، مجله معماري ­و­ فرهنگ، شماره 18و19.
• ….
• ….