لکنت – ادبیات و مبانی نظری

لکنت

لکنت

2-2-1 ماهیت لکنت…

2-2-2 تعاریف لکنت…

2-2-3 انواع لکنت

2-2-4 علل لکنت

2-2- 5 نظریه­های لکنت…

2-2-5-1 نظریة دکتر اسمایلی بلانتون..

2-2-5-2 نظریه دکتر بلومل…

2-2-5-3 نظریه دکتر بوم.

2-2-5-4 نظریه دکتر برینگ برینگلسون..

2-2-5-5 نظریه شیهان..

2-2-5-6 نظریه دکتر کاروت…

2-2-5-7 نظریه وندل جانسون..

2-2-5-8 نظریه دکتر نایب دونلاپ…

2-2-5-9 نظریه­ ون رایپر.

2-2-5-10نظریه دکتر جان ام فلچر.

2-2-5-11 نظریه دکتر میبل اف گیلفورد.

2-2-6 درمان­های لکنت

2-2-6-2 هیپنوتیزم

2-2-6-3 خود القایی

2-2-6-4 روش جویدن تنفس

2-2-6-5 روش آرام­سازی

2-2-6-6 خواب درمانی

2-2-6-7 رفتار درمانی

2-2-6-8 درمان­ها تنبیهی و تشویقی

2-2-6-9 درمان­های عامیانه

2-2-6-10 درمان جراحی

2-2-6-11 استفاده از شوک الکتریکی

2-2-6-12 درمان تنبیهی مدرن

منابع

لکنت

ماهیت لکنت

گفتار فرآیند ساده­اي نیست بلکه نیازمند حرکات هماهنگ، سریع و ظریف اندام­هاي گویایی می­باشد. علاوه بر این، زمان­بندي دقیق عضلات براي تنفس و تولید صوت جهت گفتار ضروري است.عوامل زیادي می­توانند این فرآیند را در انسان به علل شناخته يا ناشناخته دچار اختلال و آسيب گرداند؛ لكنت يكي از این عوامل مهم و شناخته شده در زمينة توانا­يی­هاي زباني و گفتاري می­باشد(اسلامی، امیري، تقاء و اسلامی، 1388) .

«اختلال گفتار شامل ناتوانی در ایجاد و کنترل صداها و کلام (شمرده سخن گفتن) و ناتوانی در حفظ ریتم گفتار (گفتار سلیس) است. اختلال زبانی شامل هر دو اختلال گفتاری و زبانی است که باعث ضعف در هماهنگی بین تنفس و مکانیزم صدا، ناتوانی در ادای کامل جمله­ها و کلمات و در نتیجه مشکلات عاطفی و اجتماعی می­شود»(زاده محمدی؛ 1388: 71).

اختلالات گفتاري به آسیب در صوت، تولید صداهاي گفتاري و روانی کلام گفته می­شود که به دلیل تأخیر یا آسیب در مکانیسم کنترل حرکتی گفتار در سیستم اعصاب مرکزي یا محرك­هاي زبانی نامناسب و بد استفاده کردن از سیستم تولید صوت ایجاد می­شود(سلیمانی،محمدی، خزایی، ارتیاحی؛ 1390). هر نوع اختلال یا ناهنجاری که در فرایندهای طبیعی تولید و درک زبان، اعم از مهارت­های شنیداری، گفتاری، خواندن یا نوشتن، به وجود آید.

اختلالات زبانی از نظرمنشاء به دو گروه اختلالات رشدی و اختلالات اکتسابی تقسیم می­شوند: اختلالات رشدی زبان که از آغاز تولد در مرحل مختلف رشد در یادگیری مهارت­های مختلف زبانی ظاهر می­شوند و خود به دو گروه مرکزی و عضوی تقسیم شوند. در اختلالات مرکزی، نوعی آسیب یا ضایعه در دستگاه مرکزی اعصاب، منشاء اصلی اختلال زبانی است، در حالی که در اختلالات عضوی نوعی نقض عضو از قبیل شکاف لب، شکاف کام و یا هر نوع نقض عضو در اندام­های گویایی موجب اختلال می­شود.

در اختلالات رشدی سیر فراگیر زبان یا جنبه­ای از ساخت یا کاربرد زبان یا با تاخیر همراه است و یا به صورت غیرطبیعی است. در اختلالات اکتسابی زبان، فرد در نتیجه نوعی ضایعه مغزی و یا بیماری عصبی دچار اختلال زبانی می­شود. انواع زبان پریشی در بزرگسالان از نمونه­های اختلال اکتسابی زبان است(نیلی پور، دارویی، فرازی، عامری، صالحی، آذر مهری، 1392).

غالباً تمام کودکان 2-3 ساله هنگامی­که سخن گفتن را می­آموزند، کمی لکنت دارند. به­خصوص زمانی­که غلیان مطالب در مغز طفل سریع­تر از اعمال حرکت مربوط بدن انجام می­گیرد و توانایی فکری کودک بیشتر از توانایی زبانی اوست. در صورتی­که در این گونه موارد دوستان یا والدین کودک مرتب سعی در تصحیح گفتار کودک خود داشته باشند، کودک کم کم حرف زدن را برای خود عذابی و حلقه معیوبی بدین ترتیب ایجاد می شود. ترس از لکنت باعث خودآگاهی شدید در مقابل پدر و مادر می­شود و در نتیجه بر شدت لکنت می­افزاید. این افزایش سبب از بین بردن امنیت و اعتماد بنفس کودک شده و این پدیده ادامه می­یابد(بیرجندی،1362).

يكي از نظريات مطرح شده، در زمینه لکنت نقص در كنترل حركتي گفتار است كه در آن كنترل، زمان­بندي و هماهنگي عضلات گفتار آسيب می­بيند. شواهدي وجود دارد كه لكنت در برخي ويژگي­ها با ساير اختلالات كنترل حركتي مانند ديزآرتري، ديستوني و آپراكسي مشترك است. اين ويژگي­ها عبارت از نوسان­هاي ترموري، تشديد علايم با افزايش پيچيدگي تكليف و بهبودي با تمرين تكراري يا بهبودي در نتيجه گفتار كند، ريتميك و زمان­بندي شده مي­باشد.

ناهنجاري­هاي ديگري نيز در كنترل حركتي گفتار توسط تكنيك­هايي مانند زمان واكنش، اغتشاش و مطالعات رفلكس در افراد داراي لكنت گزارش شده است به­علاوه، اختلالات پردازش شنيداري نيز در افراد مبتلا به لكنت در مطالعات متعددي گزارش­ گرديده و در اين مطالعات، تكاليف درد و شكل ادراكي صرف و ادراكي ـ حركتي ارائه شده است. نتايج اين مطالعات در دو حالت قابل دسته­بندي هستند1-درگيري صرف شنيداري و2-درگيري توأم شنيداري – حركتي، از سوي ديگر يافته­هاي متعددي نيز حاكي از ارتباط بين لكنت و پردازش­هاي زباني مي­باشد.

به­طور مثال نشان داده شده است كه افزايش پيچيدگي­هاي نحوي با افزايش نارواني همراه مي­شود و زمان شروع لكنت با رشد سريع مهارت­هاي زباني هم­زمان است (به نقل از نظری، جهان، مقدم سلیمی،1391).

اشکال در حرف زدن در افراد لکنتی بر حسب موقعیت­ها مختلف متفاوت است. مثلاً غالب این افراد می­توانند در تنها­یی به­طور عادی یا با اندکی اشکال صحبت کنند، بخوانند یا زمزمه کنند. حتی غالباً در مقابل افرادی که شخص، خود را بالاتر از آنها حس می­کند اشکال چندانی نشان نمی­دهند، بلکه لکنت زمانی شدیدتر می­شود که شخص خود را پایین­تر از مخاطب خود احساس کند یا دست و پای خود را گم کند. در بیشتر لکنتی­­ها، علائم اختلالات عاطفی از قبیل تشویش کشمکش درونی و احساسات حقارت و ناامنی و ترس از رو­به­رو شدن با اجتماع وجود دارد(بیرجندی، 1362).

به­خصوص در کودکان و نوجوانان به­علت ناتوانی در برخورد درست با این استرس­ها دچار آسیب­های جسمانی، روانی و اجتماعی فراوانی می­گردند (توزنده­جان، نعيمي، احمدپور،1390) و همچنین امکان دارد اضطراب و استرس سبب بروز لکنت در کودکان شود. وقتی کودکان برای گفتن جمله یا کلمة مناسب تحت فشار محیط و یا مورد سرزنش قرار می­گیرند، اضطراب و در نتیجه لکنتش افزایش پیدا می­کند (ربیعی؛1386 ). لکنت درمیان پسران بیشتر از دختران بوده است؛ به­طوری­که در بررسی­ها و تحقیقات مختلف نسبتی در حدود 70 درصد برای پسران و 30 درصد برای دختران ذکر گردیده است.

تعاریف لکنت

یکی از واکنش­های فیزیولوژیکی انسان به فشار روانی، افزایش تنش عضلانی(گرفتگی ماهیچه­ای)است. این گرفتگی در ناحیة تارهای صوتی بروز پیدا می­کند. این گرفتگی را می­توان به­راحتی در کودکان مشاهده کرد. لکنت در واقع عارضه­ای است، که موجب لکنت ذهنی و لکنت ظاهری می­شود.(فرهمند پور،1389: 207). افراد مبتلا به لکنت معمولاً به­طور غیرطبیعی حروف و کلمات را تکرار می­نمایند و به­عبارت دیگر فاقد روانی و سلاست در گفتار هستند و یا اینکه اختلال گفتاری در آنها مربوط به وقفه­ای عضلانی است که هنگام تلفظ حروف و سیلاب­ها عارض شده و مانع از شروع یا ادامة سخن گفتن می­گردد(همان منبع).

لكنت نيز يكي از نارسايي­هاي تكلم است و عبارت است از مكث، تكرار، كشيدگي و به­ميان اندازي به­ويژه در واحدهاي كوچك گفتاري (صدا، بخش و هجا) كه موجب مي­شود زبان گفتاري آسيب ببيند و در مواردي با حركات اضافي ساير اندام­ها از قبيل پلك­ زدن، بيرون آوردن، كج­ كردن عضلات ناحيه گردن، تكان دادن دست و پا و يا انقباض عضلات صورت نيز همراه شود و در اكثر موارد سن ابتلا به آن، سنين يادگيري تكلم مي­باشد و ايجاد يا تشديد نقص در سنين 2تا 7 سالگي بيشتر ديده مي­شود. اصولاً در دو دوره از زندگي، كودك مبتلا به لكنت بيشتر ديده مي­شود. :يکی در دوران آغاز فراگيري گفتار و جمله سازي و ديگري در سنين ورود به مدرسه و شروع تحصيل و در دوران بلوغ نيز نمونه اي از ابتلا به لكنت مشاهده شده است (مرزبان،1385).

لكنت یک اختلال حركتي در جريان سيال و روان­گفتار است كه با علائمي مثل تكرار كلمات و اصوات، كشيده­تر گفتن بعضي آواها و يا قفل شدگي اندام هاي گويايي بر روي تلفظ برخي صداها همراه است. و فردی که دارای لکنت می باشد ممکن است برای پنهان کردن یا اجتناب از لکنت خود دست به اعمالي بزند كه باعث تلاش و تقلاي اضافي در حين صحبت در فرد می­گردد(زمانی، 1390).

به بیان کلی «لکنت یک اختلال سیالی بیان لفظی است که براساس تکرار و تطویل­های غیر ارادی، صدا دار یا بی­صدا، به هنگام انتشار واحدهای کوچک سخن یعنی اصوات، هجاهای مجزا یا هجاهای کلمات مشخص می­شود. این اختلالات معمولاً بسیار فراوانند و به آسانی مهار نمی­شوند.» (دادستان،1387: 65-64).

یکی از نقاط ضعف کودک گفتار اوست. حتی اگر کودک بسیار سلیس و روان صحبت کند. تکرار کردن و کشیده­گویی غیر ارادی صداها و هجاهای گفتار و قطع جریان روان طبیعی گفتاری که گوینده تلاش می­کند آن را به پایان برساند. مشخصه­های ثانوی یا همراه لکنت شامل عادت­های عضلانی یا حرکتی و رفتارهای همراه در شروع گفتار، برای مخفی کردن و یا تغییر دادن ناروانی گفتار این اختلال ممکن است در سطح عصبی عضلانی، تنفسی، آواسازی و یا روندهای تولید آوا باشد(نیلی پور و همکاران، 1392).

انواع لکنت

در لکنت نوع کلونیک^[1](یا حالت تکراری در بیان کلمه) کودک یک سیلاب از کلمه­ای را با سرعت و تشنج تکرار می­کند. مثلاً کلمة پدر را چنین تکرار می کند: پ پ پ پدر. و در لکنت نوع تونیک^[2](یا توقف در تلفـظ) فعالیت­های عضلات تلفظی با چند ثانیه­ای توقف و سکون به­وجود می­آید و کودک دچار گیر و وقفه در تلفظ و ادای کلمه به همراه فشار و کوشش و حرکات خاصی است.کودک در این نوع لکنت برای ادای کلمه به شدت به خود فشار آورده و پس از لحظاتی سکون، به­طور ناگهانی با تشنج کلمه را ادا می­کند(معاف مشهدی، 1386).

لكنت داراي انواع مختلفي است.همان طور كه در ادامه ذكر مي­شود در نوعي از لكنت كودك يا فرد لكنتي بر روي اولين حروف برخي از كلمات يا بخشي از كلام تكيه يا تكرار مي­كند كه اين تكرار با تشنج و فشارغيرعادي بر اعضاي تشكيل دهنده­ي گفتار همراه است.مثلاً به هنگام تلفظ كلمه (بابا) لب­ها صامت (ب) راچندين بار با فشار بيش ازحد بر لب تكرار مي­كنند تا بالاخره بابا به لفظ آيد ب…ب… بابا به اين عارضه در اصطلاح علمي كلونيك گويند .

هنگام تلفظ كلمه را با وقفه و با فشار بيان نمايد يعني هنگام تلفظ كلمه چند ثانيه­اي توقف حاصل شود و سپس كلمه بيان گردد.اين نوع لكنت به تونیک كه همان توقف در تلفظ است مشهور است. گاهي لكنت تركيبي از هر دو نقص ياد شده است و كودك مشكل مضاعفي در تلفظ كلمات و حروف دارد. در نوع ديگر تقسيم بندي لكنت را به دو نوع اوليه و ثانويه تقسيم مي كنند:…..

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات ، پیشینه تحقیق و مبانی نظری پایان نامه های روانشناسی کلیک کنید.

نمونه ای از فهرست منابع

1. آوایس، یانس .(1381). متن تجدید نظر شده راهنمایی تشخیصی و آماری اختلال­های روانی. ترجمه محمد رضا نیکخو، انتشارات دانشکاه تهران مرکز.
2. اتکینسون، ریتا. اتکینسون، ریچارد. هیلگارد، ارنست. (1391).زمینة روانشناسی. ترجمه محمد نقی براهنی و همکاران. انتشارات رشد.
3. اشمیت پترز، ژاکلین. (1389). مقدمه­ای بر موسیقی درمانی. ترجمه زاده محمدی علی. انتشارات اسرار دانش. چاپ چهارم.
4. اندروز، تد. (1382). موسیقی درمانی برای همه. ترجمه عمرانی گرگری آذر. انتشارات روان. چاپ دوم.
5. باسانو، مری. (1383). شفا با کمک موسیقی و رنگ. ترجمه آذر عمرانی گرگری.انتشارات ارسباران.
6. بیرجندی، پروین.(1362). روانشناسی رفتار غیر عادی(مرضی).انتشارات دهخدا. چاپ چهارم.
7. جان بزرگی، مسعود. نوری، . (1382). شیوه­هاي درمانگري اضطراب و تنیدگی (استرس). انتشارات سمت.
8. حق­جو، محمدحسین. ( 1374 ). اضطراب و نگرانی. انتشارات مرکز فرهنگی انصارالمهدي. چاپ اول.
9. دادستان، پریرخ .(1387). اختلال­هاي زبان، روش­هاي تشخیص و بازپروري. انتشارات سمت.
10. دهقانی هشتجین، یاور. ( 1374 ). لکنت زبان، نظریه­ها و درمان. انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. چاپ چهارم.
11. زاده­ محمدی، علی. (1388). کاربردهای موسیقی درمانی در روانپزشکی، پزشکی و روانشناسی. انتشارات اسرار دانش. چاپ سوم.
12. سادوک، ب. (1382). خلاصه روانپزشکی: علوم رفتاری ــ روان پزشکی بالینی. ترجمه حسین رفیعی و خسرو سبحانی. انتشارات ارجمند.
13. …
14. …