شهید مطهری – زندگینامه و آثار شهید مرتضی مطهری

  زندگینامه و آثار شهید مطهری

شهید مطهری – زندگینامه و آثار شهید مرتضی مطهری

شهید مطهری – زندگینامه و آثار شهید مرتضی مطهری در 54 صفحه همراه با منابع خدمت شما عزیزان ارائه می شود .

شهید مطهری

4-1- نگاهی به زندگی شهید مرتضی مطهّری- شهید مطهری ………………………………………………………………………

4-1-1- آغاز تحصیلات شهید مطهری ……………………………………………………………………………………………………..

4-1-2- شروع مبارزات در مشهد………………………………………………………………………………………..

4-1-3- مهاجرت به قم ………………………………………………………………………………………………………

4-1-4- آشنایی با نهج البلاغه……………………………………………………………………………………………..

4-1-5- تحصیل در محضر اساتید بزرگ…………………………………………………………………………….

4-1-6- استاد دیگر ……………………………………………………………………………………………………………

4-2- تدریسهای شهید مطهری ……………………………………………………………………………………………..

4-3-مبارزۀ اساسی ……………………………………………………………………………………………………………..

4-4- مهاجرت به تهران ……………………………………………………………………………………………………..

4-4-1- ازدواج و عزیمت به تهران……………………………………………………………………………………..

4-4-2- تدریس در دانشگاه ……………………………………………………………………………………………….

4-4-3-فعّالیّت در مکتب تشیّع…………………………………………………………………………………………….

4-5- نخستین آثار شهید مطهری ………………………………………………………………………………………….

4-6- همکاری با هیأتهای مؤتلفۀ اسلامی……………………………………………………………………………..

4-7- بازداشت شهید مطهری در پی افشاگری علیه انقلاب سفید شاه………………………………………………………….

4-8- شکل گیری جامعۀ روحانیّت مبارز……………………………………………………………………………..

4-9- مسؤلیّت شورای انقلاب……………………………………………………………………………………………..

4-10- آثار شهید مطهری …………………………………………………………………………………………………….

4-11- نتایج فصل چهارم…………………………………………………………………………………………………….

منابع

شهید مطهری

نگاهی به زندگی شهید مرتضی مطهّری – شهید مطهری

« استاد شهید مرتضی مطهّری در روز 13 بهمن سال 1299 شمسی مطابق با 13 جمادی الثانی 1338 قمری در روستای فریمان، واقع در ده فرسنگی مشهد مقدّس دیده به جهان گشود. این روستا که اکنون به شهرستان تبدیل شده است، زادگاه استاد در خانواده ای روحانی است. پدرش حاج شیخ محمدحسین و مادرش سکینه نام داشت. پدر او از شخصیّتهای بزرگ خراسان بود و بسیار مورد تکریم و احترام بود و همۀ طبقات اجتماعی روستا، او را به درستی و راستی می شناختند.

شهید مطهری در دامان چنین انسانی تربیت یافت. تحصیلات ابتدایی را در فریمان گذراند. هوش سرشار او در یادگیری مطالب منجر شد تا خیلی سریع، غیر از خواندن و نوشتن، مقدّمات عربی و برخی سوره های قرآن را فرا گیرد. اوّلین استاد شهید مطهّری، پدرش بود که به خوبی توانست روح او را در پذیرش علوم الهی آماده کند. شوق و شعف استاد مطهّری برای تحصیل دروس مکتبخانه موجب شگفتی و تعجب دیگران شده بود »

(زحمت کش، 1383: 130-129)

آغاز تحصیلات

« پس از گذراندن دروس مقدّماتی مکتب، علاقۀ او برای یادگیری علم بیشتر شد. عشق او به اسلام و علوم دینی که در سراسر زندگی درخشانش متجلّی بود، در وجودش مشتعل گردید و هر دم به زبانه هایش افزوده شد. در سال 1311 به حوزۀ علمیّۀ مشهد عزیمت کرد، تا خواسته های خود را در فرو نشاندن عطش علم برآورده سازد.

حوزۀ مشهد در آن زمان از لحاظ مدرّسان متبحّر و آگاه در رشته های مختلف علوم اسلامی و نیز خطیبان و گویندگان توانا رو به زوال بود، از این رو شهید مطهری بزرگوار در سن دوازه سالگی، در حالی قدم در چنین حوزه ای نهاد که از هر سو بیم آن می رفت تا این مرکز علمی با چنان سابقه درخشانی منقرض شده و طلّاب علوم دینیه را ،در هاله ای از یأس و نا امیدی رها سازد. لیکن شهید مطهری ، با ایمانی قوی و عزمی راسخ، وارد حوزۀ علمیّۀ مشهد شد، و همین مسأله کفایت کرد ؛تا او بتواند در آن اوضاع خفقان در مقابل تهدیدها و فشارهای رضاخانی ایستادگی کرده و به تحصیلات خود ادامه دهد.

علّامه مطهّری پس از گذراندن مقدّمات عربی، فقهی و اصولی، منطق و حقوق اسلام متوجّه فلسفه شد و خود را برای مطالعه و بررسی سخن فیلسوفان و نیز متکلّمان آماده کرد. او ،در آن حوزۀ مقدّس بیشتر به این سنخ از اندیشمندان توجّه داشت و سعی می کرد تا از همان ابتدا، روح خود را در یادگیری علوم عقلی مهیا سازد.، خود در این مورد می گوید:

«به یاد دارم که از همان آغاز طلبگی که در مشهد مقدّمات عربی می خواندم، فیلسوفان و عارفان و متکلمان- هرچند با اندیشه هایشان آشنا نبودم- از سایر علما و دانشمندان و از مخترعان و مکتشفان در نظرم عظیمتر و فخیمتر می نمودند، تنها به این دلیل که آنها را قهرمانان صحنۀ این اندیشه ها می دانستم»

(همان، 132)

« دقیقاً به یاد دارم که در آن سنین که میان 13 تا 15 سالگی بودم در میان آن همه علما و فضلا و مدرّسین حوزۀ علمیّۀ مشهد، فردی که بیش از همه در نظرم بزرگ جلوه می نمود و دوست می داشتم به چهره اش بنگرم و در مجلسش بنشینم و قیافه و حرکاتش را زیر نظر بگیرم و آرزو می کردم که روزی به پای درسش بنشینم، مرحوم آقای «میرزا مهدی شهیدی رضوی»، مدرس فلسفۀ الهی در آن حوزه بود، آن آرزو محقق نشد، زیرا آن مرحوم در همان سال (1355قمری) درگذشت.

گرایش شهید مطهری به فلسفه و حکمت اسلامی منجر به تعقل و تفکّر در مسائل مربوط به آن شد. از جمله این موارد، «اثبات یا انکار خدا» بود. وی این مسأله را حساسترین و شورانگیزترین موضوعی می دانست که از فجر تاریخ تاکنون اندیشه ها را به خود مشغول داشته است و آن را به قدری دغدغه آور معرفی می کرد که معتقد بود هر فردی لااقل دوره ای از عمر خویش را با این آشوب و تذبذب گذرانده است. خود در این مورد می گوید: «تا آنجا که من از تحوّلات روحی خودم به یاد دارم، از سنّ سیزده سالگی این دغدغه در من پیدا شد و حساسیت عجیبی نسبت به مسائل مربوط به خدا پیدا کرده بودم. پرسشها- البته متناسب با سطح فکری آن دوره- یکی پس از دیگری بر اندیشه ام هجوم می آورد.»

(مطهّری، 1381، 8)

مسئولیّت شورای انقلاب شهید مطهری

پس از هجرت امام خمینی از عراق به فرانسه در روز 14 مهر 1357 و اقامت در یکی از توابع شهر پاریس (نوفل لوشاتو)، تمام توجّه رسانه های جهان به این نقطه کوچک معطوف شد. مردم مبارز ایران در انتظار یک پیروزی بزرگ بودند و هیچگونه ظلم و جنایتی را از سوی رژیم شاه برنمی تافتند. در این زمان، به کانونی نیاز بود تا در هدایت و مدیریت انقلاب و تضمین استمرار نهضت مردمی کوشش کند. در همین رابطه شهید مطهری به پاریس رفت و با امام دیدار و گفتگو نمود. در این ملاقات، مسائل مهمّ انقلاب اسلامی مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

در همین دیدار مسائلی مربوط به تشکیل یک کانون هدایت کننده مطرح شد، بر همین اساس «شورای انقلاب» به وجود آمد و حضرت امام مسئولیت تشکیل آن را بر عهدۀ شهید مطهری گذاشت. استاد مطهّری پس از شنیدن فرامین رهبر نهضت اسلامی به ایران بازگشت و با پی گیریهای مجدّانه و با تلاش عدّه ای از دوستانش به ایجاد شورای انقلاب و شکل دهی به  فعّالیّتهای آن با توجّه به دستورات امام همّت گماشت. آیت الله هاشمی رفسنجانی در این مورد می گوید:

«مرحوم استاد شهیدمان آقای مطهّری، هم در شکل گیری شورای انقلاب نقش مؤثری داشتند و هم در کارهای بعدی؛ یعنی در شکل گیری شورای انقلاب و در هدایت فکری شورای انقلاب هم مؤثر بودند. می دانید که این مسئولیّت را امام توسط ایشان و از طریق ایشان به عهده ما گذاشتند. در مسافرتی که ایشان به پاریس کرده بودند، امام به ایشان دستور داده بودند که خود و چند نفر از دوستانشان، شهید مظلوم، آقای رسالت، تدریس در دو پایگاه مهمّ فکری (حوزه و دانشگاه) را آنچنان اداء کرد که هم طلّاب حوزۀ علمیّه را شیفته مکتبش کرد و هم دانشجویان را مشتاق محضرش نمود. »

( ر.ک.انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک:1376،ج2)

آثار استاد مطهّری – آثار شهید مطهری

شهید مطهری در کنار مبارزات سیاسی ، به تدوین و تألیف کتب بسیار زیادی پرداختند ؛ که زیرساختهای فکری و عقیدتی جامعه، بر آن استوار شد .عناوین آثار پرشمار علّامه مرتضی مطهّری، اعم از نوشتاری و گفتاری، با شرح مختصری، بر برخی از آنها؛ از کتاب« استاد مطهّری به روایت اسناد» نقل می شود :

آثار شهید مطهری

شهید مطهری در جلد پنجم، هدف از نگارش این کتاب را چنین شرح می دهد: «البته هدف اصلی و منحصر، پاسخگویی به مادّیون و دفع شبهات آنها نیست و بنابراین ارزش کتاب منحصراً سلبی نمی باشد. هدف اصلی که به آن ارزش اصیل و اثباتی می بخشد، ارائه راه صحیح استدلال عقلی است بر مسائل ماوراء الطّبیعه و به عبارت دیگر ارزش اصلی این کتاب این است که نوعی سلوک عقلی و فکری است در جهان ماوراء الطّبیعه.»

17- الهامی از شیخ طوسی

18- امام صادق(ع)

19- امام موسی بن جعفر(ع)

20- امدادهای غیبی در زندگی بشر

این کتاب شامل پنج گفتار است که مجموعه سخنرانی ها و مقالات استاد را طی سالهای 45 تا 50 در بر می گیرد.

شهید مطهری در گفتار دوم می فرماید: «در زندگی افراد بشر، انواعی از امدادهای غیبی وجود دارد، به صورت تقویّت دل و ارائه، به صورت فراهم شدن اسباب و وسائل مادّی کار، به صورت هدایت و روشن بینی، به صورت الهام افکار بلند علمی، پس معلوم می شود، بشر به خود واگذاشته نیست. دست عنایت پروردگار در شرایط خاصی او را دستگیری می کند، از  گمراهی و سرگردانی و از عجز و ناتوانی نجات می دهد.»

21- امر به معروف و نهی از منکر

22- انسان در قرآن

در بخشی از این کتاب آمده است: «انسان حقیقتی است که خلیفه الله است. مسجود ملائکه است. همه چیز برای اوست و بالاخره دارندۀ همه کمالات انسانی است. انسان به علاوه ایمان است، نه انسان منهای ایمان. انسان منهای ایمان، کاستی گرفته و ناقص است. چنین انسانی حریص است، خونریز است، بخیل و ممسک است، کافر است، از حیوان پست تر است.»

23- درسهای الهیّات شفا

24- اسلام و مقتضیّات زمان

این کتاب شامل دو جلد است که جلد اوّل آن متشکل از بیست و شش سخنرانی است که در زمستان 45 ایراد شده و جلد دوم آن مباحث استاد در سال 51 و بحثها و نوشته های دیگر او در این باب می باشد.

در بخشی از این کتاب راجع به خاصیّتهای اسلام آمده است: «یکی از خاصیّتهای بزرگ دین مقدّس اسلام، اعتدال و میانه روی است. خود قرآن کریم، امّت اسلام را به نام امّت وسط نامیده است و این تعبیر، تعبیر بسیار عجیب و فوق العاده ای است. امّت و قوم و جمعیّتی که واقعاً و حقیقتاً دست پروردۀ قرآن کریم باشند، از افراط و تفریط، از کندروی و تندروی، از چپ روی و راست روی، از همۀ اینها برکنارند. تربیت قرآن همیشه ایجاب می کند اعتدال و میانه روی را.»

25- امامت و رهبری

26- انسان و سرنوشت

27- انسان و ایمان

شهید مطهری در این کتاب دربارۀ بشر می گوید: «بینش وسیع و گستردۀ انسان دربارۀ جهان، محصول کوشش جمعی بشر است که در طی قرون و اعصار، روی هم انباشته شده و تکامل یافته است. این بینش که تحت ضوابط و قواعد و منطق خاص درآمده، نام «علم» یافته است. علم به معنی اعمّ، یعنی مجموعه تفکّرات بشری دربارۀ جهان که شامل فلسفه هم می شود، محصول کوشش جمعی بشر است که نظم خاص منطقی یافته است.»

28- انسان کامل

شهید مطهری در فصلی از این کتاب بیان می دارد: «شخصی از علی(ع) پرسید آیا خدا را دیده ای؟ گفت: من اصلاً خدایی را که ندیده باشم، عبادتش نمی کنم. بعد فرمود: خیال نکن که دیدن با چشم را می گویم و خدا در یک جهتی قرار گرفته است، نه، با جشم سر نه، با چشم دل دیده ام و شهودش کرده ام.»

در جای دیگر می گوید: «عشق عارف، عشقی است که اوّلاً در انسان اوج می گیرد تا خدا، معشوق حقیقی عارف، خداست و تازه عشقی که عارف می گوید منحصر به انسان نیست. عارف معتقد است که عشق سریان دارد در همه موجودات. عشق یک حقیقتی است که در تمام ذرات وجود، جریان و سریان دارد. در این هوا هم عشق هست. در این سنگ هم عشق هست. در ذرّات اتمی هم عشق هست و اصل حقیقت، عشق است و آنچه غیر عشق می بینی آن مجازی است.»

شهید مطهری بزرگوار سپس به انسان گناهکار چنین توصیه می کند: «تصفیه نفس کن، اخلاق رذیله را از خودت دور کن و توجه به غیر حق را هرچه می توانی از خودت دور بکن و بیشتر به خاطره خودت مسلّط باش. هرچه اندیشۀ غیر خدا بیاید در دل تو، آن دیو است و تا دیو هست، فرشته که نور خداست، در دل تو هرگز نمی آید.»

29- افکار بیجا

30- ایمان به غیب

31- بحث حرکت

32- بحثی درباره مرجعیّت و روحانیّت

33- بزرگی و بزرگواری روح

34- بیست گفتار

مجموع بیست سخنرانی است که شهید مطهری طی سالهای 35 تا 42 در مکانهای مختلف ایراد کرده است. او در گفتار یازدهم می گوید: «هر علاقه ای چشمه ای است از روح انسان که باز می شود و جاری می گردد. مقصود دین، بستن چشمه های محسوس مادی نیست، مقصود باز کردن و کوشش برای جاری ساختن چشمه های دیگر است؛ یعنی چشمه های معنویّات و یا به عبارت دیگر هدف محدود کردن و کم کردن نیروهای محسوس از آن مقدار که در متن خلقت به دست حکمت پروردگار آفریده شده، نیست، بلکه هدف آزاد کردن یک سلسله نیروهای معنوی است که احتیاج به آزاد شدن دارد.»

35- پرسشهای دینی

36- پاسخهای استاد

37- پرسشهای فلسفی

38- توحید و تکامل

49- پیامبر امّی

39- پیرامون جمهوری اسلامی

40- پیرامون انقلاب اسلامی

این کتاب شامل سخنرانی ها و مصاحبه های استاد شهید، طی سالهای 57 و 58 می باشد.

شهید مطهری در قسمتی از کتاب راجع به استقلال کشور می گوید: «ما اگر مکتب مستقلّ خودمان را ارائه نکنیم، حتی با اینکه رژیم را ساقط کرده ایم و حتی با این فرض که استقلال سیاسی و استقلال اقتصادی را به دست آوردیم، اگر به استقلال فرهنگی دست نیابیم، شکست خواهیم خورد و نخواهیم توانست انقلاب را به ثمر برسانیم. ما باید نشان بدهیم جهان بینی شرق و به هیچ کدامشان وابسته و محتاج نیست. این چه بیماری ای است که حتی جهان بینی اسلامی را می خواهد با جهان بینی بیگانه تطبیق بدهند؟»

شهید مطهری نقش اصلی روحانیّت را چنین بیان می کند: «روحانیّت در حفظ و تداوم انقلاب نقش اساسی به عهده دارد و می باید با کوشش همه جانبه، مکان شایسته خود را حفظ بکند و در صف اوّل حرکت مردم همچنان به هدایت آنها ادامه بدهد.»

41- تصحیح کتاب التحصیل بهمنیار

42- تحریفات عاشورا

43- تفاوتهای بیجا و بجا

44- تقوی

45- تکامل اجتماعی انسان در تاریخ

46- تماشاگه راز (عرفان حافظ)

47- توبه

48- جاذبه و دافعه علی(ع)

در بخشی از این کتاب آمده است: «عبدالرحمن بن ملجم مرادی از سخت ترین دشمنان علی(ع) بود. علی(ع) خوب می دانست که این مرد برای او دشمنی بسیار خطرناک است. دیگران هم گاهی می گفتند که آدم خطرناکی است، کلکش را بکن. اما علی(ع) می گفت: قصاص قبل از جنایت بکنم؟! اگر او قاتل من است، من قاتل خودم را نمی توانم بکشم. او قاتل من است، نه من قاتل او و دربارۀ او بود که علی(ع) گفت: من می خواهم او زنده بماند و سعادت او را دوست دارم، اما او می خواهد مرا بکشد. من به او محبّت و علاقه دارم، اما او با من دشمن است و کینه می ورزد. اسلام هم در جذب و محبّت است و هم دین دفع و نقمت.»

50- جامعه و تاریخ

51- جاودانگی و اخلاق

52- جهاد

53- جهان بینی توحیدی

54- حرکتی بر ضد مسیر آب

55- حقّ عقل در اجتهاد

56- حق و باطل

57- حماسۀ حسینی(ع)

این کتاب شامل سه مجلّد است که جلدهای اوّل و دوم آن، سخنرانیهای استاد پیرامون حادثۀ کربلا و جلد سوم یادداشتها و نوشته های ایشان در این مورد است.

استاد در جلد سوم می نویسد: «هر موجودی غیر از خدا، هرچه باشد و از عظمت هرچه داشته باشد، سرانجام یک موجود محدودی است. ذات حق وجود لایتناهی است. کمال لایتناهی است، عظمت لایتناهی است، قدر لایتناهی است، جمال لایتناهی است.»

58- ختم نبوت

59- خدای جهان و جهان

60- تعلیم و تربیت در اسلام

61- حرکت و زمان در فلسفه اسلامی

62- حکمتها و اندرزها

شهید مطهری در قسمتی از کتاب می گوید: «به طور کلی مقیّد بودن به زندگی متکلّفانه ناشی از کوچکی روح و نداشتن شخصیّت است. بعضی افراد در خود احساس حقارت می کنند و بعضی می خواهند این حقارت را جبران کنند وبرای خود در نظر دیگران شخصیّتی اثبات کنند. این گونه افراد بیشتر خود را به تظاهر به یک سلسله قیود وادار می کنند. مردم عالمی که همان مقام علمی و شخصیّت علمی آنها گواه راستین آنهاست، احتیاجی نمی بینند که تظاهر کنند.»

63- خاتمیّت

64- خدمات متقابل اسلام و ایران

65- خطابه و منبر

66- خورشید دین هرگز غروب نمی کند

67-…

68-… (ادامه در فایل)

شهید مطهری

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات ، پیشینه تحقیق و مبانی نظری پایان نامه های زبان و ادبیات فارسی کلیک کنید..

نمونه ای از فهرست منابع جهت مطالعه بیشتر :

1. علی مردانی، نرگس،(1387) مصطفی چمران مردی برای تمام فصول، چاپ اوّل، تهران، نشر وزراء.
2. صحیفه امام خمینی، جلد 11.
3. فولادوند، مرجان،(1390) شهید باهنر، تهران، چاپ پنجم، نشر مدرسه،
4. کرباسچی، غلامرضا،(1381) تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی، تهران، نشر مرکز اسناد انقلاب.
5. کردی، علی،(1378) استاد شهید به روایت اسناد، چاپ دوم، تهران، نشر مرکز.
6. گلی زواره، غلامرضا،(1387) شهید مفتّح اسوه فرزانگی و فداکاری، چاپ اوّل، نشر نورالسجاد.
7. مختار آبادی، علی،(1390) الگوی هنر تربیت، چاپ اوّل، نشر مدرسه.
8. منصوری لاریجانی، اسماعیل، (1379)زمزم، عشق، چاپ اوّل، نشر آیه.
9. نظری، مرتضی، (1378)خاطرات ماندگار، چاپ اوّل، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
10. نیکبخت، رحیم،(1384) زندگی و مبارزات، آیت الله شهید دکتر مفتّح، چاپ اوّل، مرکز اسناد انقلاب.
11. واعظ زاده خراسانی، محمد،(1374) سه گفتار پیرامون استاد شهید مطهّری، تهران، نشر شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی
12. وحیدی، رضا،(1387) استاد شهید دکتر مفتّح، چاپ اوّل، تهران ، نشر سوره.
13. …
14. …

جهت مشاهده و دانلود شهید باهنر – زندگینامه و آثار شهید دکتر محمّدجواد باهنر کلیک کنید .

جهت مشاهده و دانلود شهید آوینی – زندگینامه و آثار شهید سیّد مرتضی آوینی کلیک کنید .

جهت مشاهده و دانلود شهید چمران – زندگینامه و آثار شهید دکتر مصطفی چمران کلیک کنید .

جهت مشاهده و دانلود شهید آوینی – زندگینامه، آثار و اندیشه های شهید آوینی کلیک کنید .

جهت مشاهده و دانلود شهید بهشتی – زندگینامه و آثار شهید دکتر محمد حسینی بهشتی کلیک کنید .

جهت مشاهده و دانلود شهید مفتح – زندگینامه و آثار شهید دکتر محمد مفتح کلیک کنید .

شهید مطهری