روابط هخامنشیان و مصر

روابط هخامنشیان و مصر

روابط هخامنشیان و مصر

هخامنشیان

 روابط هخامنشیان و مصر

مقدمه.

تاريخ مصر باستان

دوره هاي تاريخي مصر باستان..

کوروش….

کوروش و مصر.

کمبوجيه.

کمبوجيه و لشکرکشي به مصر.

اقدامات سياسي – اجتماعي کمبوجيه در مصر

داريوش….

امور افريقا

جلوگيري از اغتشاش مصر

اسناد مصري

شورش مصر.

خشیارشا

فرو نشاندن شورش مصر و بابل..

اردشير يکم

داريوش دوم.

اردشير دوم.

اردشير سوم .

داريوش سوم

منابع

هخامنشیان

روابط هخامنشیان و مصر

مقدمه هخامنشیان

جغرافيدانان و مولفان فرهنگ لغات و دائره المعارف ها مصر را اين گونه تعريف کرده اند: سرزمين مصر شامل زمين هاي حوضه سفلاي نيل در شمال شرقي آفريقا و نيز شبه جزيره سينا و شمال درياي احمر (سرخ) مي باشد. و محدود است از شمال به درياي مديترانه، از شرق به درياي سرخ، از مغرب به کشور ليبي و از جنوب به کشور سودان، مساحت آن تقريباً يک کيلومتر مربع و جمعيت آن افزون بر هشتاد ميليون نفر است بخش جنوبي مصر کم جمعيت و بخش مرکزي آن آباد و قسمت شما آنکه که مجاور درياي مديترانه است، فوق العاده آباد و پرجمعيت است و علت زيادي جمعيت، وجود دريا و شاخه هاي مصبي رود بزرگ نيل است.

آبادي و وجود جمعيت در خاک مصر تنها به خاطر وجود اين رود پربرکت است، که خاک مصر را حاصلخيز و ثروتمند کرده است. رود نيل در ارتباط با مردم مصر و آب و هوا و بهره برداري از آن رود عظيم جهت کشت و زرع از هزاران سال پيش از ميلاد مسيح، اثر مهمي در زندگي مصريان داشته و تمدن عظيمي که در اراضي دره اين رود به وجود آمده است، از برکات اين رود عظيم بوده است.

ساکنان اوليه مصر: در حقيقت دو مصر باستان وجود دارد مصر باستان اهرام معابد و شاهان که در حدود 3100 ق.م تا حد 300 ق.م اين تمدني است که بيشتر مردم از آن اطلاع دارند.

ديگري مصر پيش از تاريخ مکتوب است که در آن زمان گروههاي بدوي در روستاها ساکن بودند و در امتداد کرانه هاي رود نيل کشاورزي مي کردند که حدود 5000 ق.م تا حدود 3100 ق.م به طول انجاميد تعيين دقيق سرآغازهاي آن دشوار است هر چند احتمال دارد که بدويان بيش از هفت هزار سال پيش به مصر مهاجرت کردند.

«درباره مصر اوليه دوره پيش از سلسله ها مدارک بسيار کمي وجو دارد. و باستان شناسان در بازسازي زندگي طي اين دوره با چندين مشکل رو به رو بوده اند. هوفمن شرح داده که کمبود مدارک بزرگترين مشکل است. ولي با وجود کمبود مدارک باستان شناسي يه قدر کافي مدرک يافته اند تا تصويري از زندگي در مصر دوره پيش از سلسله ها سرهم بندي کنند.

در واقع هيچ تمدني در مصر بدون رود نيل نمي دانست دوام آورد. مصر بيابان است و رود نيل منبع اصلي آب است.» (لاسيور،13،12،11،7،1387) و بسياري از دانشمندان بر اين باورند که مردم قديم مصر حاصل اختلاط مردم نوبه (سودان) مهاجران سومري هستند، و از حيث نژاد مردم مصر مديترانه اي هستند و زندگي آنان از راه شکار، صيد ماهي و کشاورزي تامين مي شد. در اين فصل در ابتدا مباني نظري پژوهش حاضر مورد بررسي قرار مي گيرد و در نهايت مباني تجربي و پژوهشي اين تحقيق ارائه خواهد شد.

هخامنشیان

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات و پیشینه تحقیق پایان نامه های تاریخ کلیک کنید . 

جهت مشاهده و دانلود روابط هخامنشيان و يونان کلیک کنید .

دوره های تاريخي مصر باستان

مصر سه دوره تاريخي را سپري کرده است:

الف- دوران سلطنت قديم، عصر عظمت مصر: حدود سال 3100 ق.م، 600 سال قبل از شروع سلطنت قديم، يکي از سلاطين مصر عليا به نام منس مصر سفلي را فتح و کشور را متحد ساخت. با وحدت مصر عليا و سفلي مصر نخستين ملت را در تتاريخ پديد آورد. کاغذي از ني پاپيروس اختراع شد، نوعي خط تصويري با نام هيروگليف ابداع شد و ماليات ها وضع شدند و به اين شکل زمينه براي شروع دوره تحت عنوان سلطنت قديم مهيا شد.

مذهب، هنر، بازرگاني و معماري، ادبيات، حتي زندگي اجتماعي و اقتصادي همگي به وسيله فراغنه استوار و گسترده شد تا حکومت مرکزي را تقويت کند.

«فراعنه مصر مستبد بودند، فرمانرواياني با قدرت مطلق، کلام آنها قانون بود. فراغنه ملت را نه تنها از نظر سياسي بلکه از نظر روحاني نيز کنترل مي کردند.» (اسميت23،1387) آنچه مسلم است اين است که در سلطنت قديم فراغنه را پسر (رع) خداوند خورشيد، مي دانستند.

در اواخر سلطنت قديم دوران هرج و مرج اجتماعي و جنگلهاي داخلي پديد آيد.» (همان منبع،75) سرانجام با گذشت زمان، فرمانروايان سلسله يازدهم در طيوه قدرتمند شدند.» (همان منبع، 78)

ب- سلطنت ميانه: « از سال 1878 تا 1797 قبل از ميلاد، طي حکومت سنوسرت سوم آمنمحت سوم سلطنت ميانه به اوج رسيد مصري ها نوبه و مناطق شهري بسياري را در سوريه و فلسطين فتح کردند.» (بهمنش، جلد222،1343،1) اين سرزمينها مجبور به پرداخت باج به سران مصريان شدند و بازرگاني باساير کشورها رفت و آمد رونق گرفت. روشهاي آبياري پيشرفت کرد. و هنگامي که فراغنه سلسله دوازدهم در اوج قدرت و شکوه جلال بودند. کشور مورد تهاجم هيکسوسها قرارگرفت که از ناحيه خاور نزديک بودند. آنان با ارابه هاي جنگي اسب دار به روستاهاي دلتا حمله کردند و مصريها براي عقب راندن هيکسوسها تلاش کردند اما موفق نشدند. «به اين دوره عصر اعيان نيز مي گويند به دليل نظام فئودالي که در مصر حکفرما بود.» (دولتشاهي،6،7،1347) هيکسوسها بيش از 200سال در مصر حکومت کردند.

ج- دوره امپراتوري جدي: (1580 -1150) دوره اخراج هيکسوسها از مصر، انتقال پايتخت به شهر «تب» و تسخير خاک «فلسطين»، «فنيقيه»، «سوريه»، «قبرس» و «کرت» از جمله کارهايي است که در اين دوره انجام گرفته است.» (همان منبع،6،7) احمس فرعون مصر سالهاي سال در برابر هيکسوسها در مصر و خاور نزديک به جنگ پرداخت وي با اتکاء به سپاه و توانايي هايي که در امر رهبري داشت سلطه اش را بر سراسر مصر تثبيت کرد و سلسله هجدهم را بنيان نهاد. دوره اي از سال 1552تا 1069 قبل از ميلاد به طول انجاميد.» (اسميت،90،1387)

جهت مشاهده و دانلود اصول کشورداری و سیاست خارجی هخامنشیان از کوروش تا داریوش اوّل کلیک کنید.

روابط هخامنشیان و مصر

فراعنه سلطنت جديد، مصر را از يک کشور مجزا به يک قدرت بين المللي تبديل کردند پسر احمس، آمنحوتپ يکم، براي تقويت سلطه مصر بر همسايه جنوبي اش، نوبه تلاش کردند. تحوطمس يکم، سپاه مصر را به شرق فرستاد تا به فرات برسند. نوه او، تحوطمس سوم، بالاخره سلطه غير قابل منازعه مصر را بر تمام خاور نزديک و نوبه تثبيت کرده در دوره حکومت او امپراتوري مصر به اوج رسيد.» (پيشين، همان ص، 90)

حتشپسوت نخستين فرعون زن بود که مادر خوانده تحوطمس سوم بود که پس از وي به قدرت رسيد وي در دوران حکومتش به بازرگاني و معماري توجه ويژه اي داشت.» (بهمنش،222،1343) در اين دوره فراغنه ارتشدار بيز بودند، در اين دوره قلمرو امپراتوري از شمال به رود فرات تا مرز بين النهرين و در جنوب به آّشار چهرم نيل که امروزه در شمال سودان است منتهي مي شد.

«اين امپراتوري مدتي در اوج بود تا اينکه آمنحوتپ چهارم به پادشاهي رسيد که يک بحران مذهبي ايجاد کرد و تحت تاثير بعضي از کاهنان تندرو، احتمال وجود يک خداي مقتدر را بر همه چيز از جمله خدايان ديگر سلطه دارد، را مطرح کرد. بعضي محققان اين را شروع پرسش خالق يگانه دانستند.»

وي آتون را خداي برتر برآمون قرار داد. و معابد معروفي مانند کرنک را تعطيل کرد. در دوره وي به دليل توجه بسيارش به مذهب بسياري از سرزمين هاي خاور نزديک از دست رفت و بعد از وي پسر خوانده اش توت عنخ آتون فرعون شد و دوباره مذهب آمون پرستي را رواج کرد.

رامسس يکم سلسله نوزدهم را بنيان گذاشت و مدت کوتاهي سلطنت کرد. رامسس دوم مدت 67 سلطنت کرد و فتوحات زيادي انجام دادند. و حکومت وي 67 سال طول کشيد و طولاني ترين دوران فرمانروايي در مصر باستان بود. مجسمه هاي معروفي در اين ساخته شد که چهار مجسمه عظيم تاجثه رامسس در حالت نشسته در معبد ابوسمبل در شمال صحراي حالفا در محل امروزي شمال سودان واقع شده است (پيشين، صفحه 103)

بعد از مرگ رامسس دوم دوران اقتدار سلسله جديد رو به افول نهاد و در دوره نوادگان وي به تدريج ضعيف شدند وقوت و قدرت مصر کاهش يافت. به دليل کاهش مقام فرعون به عنوان يک مقام الهي و قدرت يابي کاهنان، کارگران شورش مي کرند و ناآرامي هاي خارج از مصر نيز باعث افول اين سرزمين شدند.

د- انحطاط مصر قديم: امپراطوري در مصر در حدود 1150ق.م منقرض شد و به ترتيب به تصرف آشوري ها، ايراني ها و يوناني ها درآمده پس از مرگ اسکندر، يکي از سردارانش به نام بطلميوس، سلسله بطالسه را تاسيس کرد که آخرين آنها ملکه کلثوپاترا بود.» (دولتشاهي،1347، 7)

روابط هخامنشیان و مصر

اين دوره که به دوران سائيتي نيز شهرت دارد در حکومت مصر با پيدايش قدرت جديدي در خاور نزديک به نام هخامنشي که در سال 525 ق.م به مصر حمله کرد، پايان يافت. و هخامنشي ها به عنوان سلسله بيست و هفتم بيش از يک قرن در مصر حکومت کردند و مصر به عنوان يکي از ايلات امپراتوري هخامنشي بود.

مختصري درباره تمدن مصر باستان:

«تمدن مصر باستان تقريباً يک شبه از پرده راز بيرون آمد. در واقع با خواندن سنگ روزتا يا رشيد  هرم جيزه همراه با دو هرم ديگر که در حاشيه بيابان قرار دارد، تمدن باستاني مصر شناخته شد. امروزه اين اهرام جلب کننده گردشگرانند و هنگام روز در ازدحام مردم و هنگام شب که در نورهاي طلايي غرغند آن ها نماد تمدني مدتها از ميان رفته و نشان دهنده دوراني هستند که مصر قدرتمندترين امپرتوري جهان بود. با وجود اين اهرام تنها بازمانده اين جامع باستاني نيستند دره شاهان وجود دارد که در آن فراغنه به ابديت پيوستند.». (لاسيور،1387، 7)

بر اساس اطلاعاتي که از آرامگاه توت عنخ آمون و ساير نواحي مصر به دست آمده است، باستان شناسان معتقدند که مصر باستان نخستين و پايدارترين تمدن در تمام تاريخ بوده است اين تمدن حدود پنج هزار سال پيش در دوره هاي حاصلخيز نيل در شمال شرق آفريقا شروع شد. با گذشت زمان مصري ها به فرهنگ و روش زندگيشان که درمرکز آن فرعوني قدرتمند و مقدس قرار داشت به شدت معتقد شدند.

«اقتدار و پيشرفت سرزمين مصر مستقيماً به سرنوشت فرمانروايان آن بستگي داشت، وقتي فرعون مقتدر بود، مصر دوران رشد و افتخار را سپري مي کرد. اما اگر قدرتش ضعيف مي شد، مملکت را هرج و مرج و خونريزي فرا مي گرفت» (اسميت، 1387، 12) يونانيان و رومي ها از موفقيت هاي مصر بهره هاي زيادي گرفتند از جمله رياضيات، معماري، طب، کتابت و ادبيات. اين فضايل همراه با خزانه گرانبهاي مصر همواره گواهي بر عظمت اين سرزمين باستاني است.

از لحظه اي که شامپوليون حروف تصويري را رمزگشايي کرد آشکار شد که هيچ تمدن کهني به اندازه تمدن مصريان باستان بر جهان تاثير نگذاشته است. فرهنگ، مذهب و جامعه آنان طي نسل هاي بي شمار بر جهان سلطه داشت. حتي امروزه ميراث آنها را تقريباً بر هر بخش از موجوديت انسان مي توان احساس کرد. در زمينه ساخت اهرام سرآمد معماري جهان است. پزشکي در دانش مصر در شناخت بيشتر بدن انسان و چگونگي کار کرد آن سهم داشت که سرانجام اين دانش به ملتهاي ديگر انتقال يافت.

بسياري از انديشه هاي مصريان به طور مستقيم و غير مستقيم به ساير تمدن ها راه يافت محصولات مختلفي مثل کتان، شيشه و حتي پشه بند از اختراعات مصري ها بود، به سراسر جان راه يافت.

آنها با نخستين کتاب مرجع پزشکي که روي طومارهاي عظيم پاپيروس نوشته شده بود دانش خود را به ساير مردم انتقال دادند. دانش پزشکي در مصر باستان تفکر تخصص را پديد آورد..

اطلاعات مصري ها در مورد داروها بسيار زياد و گسترده بود. نام بسياري از داروها در آثار طبي بحري ها، سوري ها و ايراني ها آمده است. يوناني ها نيز از تجويزهاي مصري ها رونوشت برداري کردند و اين ها نيز در نوشته هاي بقراط آمده است.» (همان منبع، 123)

بسياري از محققان معتقدند فرمول هاي رياضي مصريها براي اندازه گيري مساحت و حجم به يونان رسيد که بعدها هندسه را ابداع کردند. حتي هرودوت نوشته است که هندسه نيز منشأ مصري دارد.

مصري هاي علم رياضي را که براي کاربرد در ساختمان سازي ابداع کرده بودند، پايه گذاري کردند تا تمدن هاي ديگر آن را تکميل کنند. سيستم شمارش ما از مصري ها گرفته شده است کسرهاي مصري توسط يوناني ها و رومي ها تا اواسط قرون وسطي به کار مي رفت تا هنگامي که به صورت امروزي تغييراتي يافت و اصلاح شد.

روابط هخامنشیان و مصر

«تاثير مداوم معماري مصر يکي از ميراث هاي مستقيم مصر است. براي مثال يونان از ستونهايي به سبک مصر استفاده کرده است.»(همان منبع، 123) تقويم غربي امروزي و تقويم مصري شباهت هاي بسياري به هم دارند.

ميراث فرهنگي مصر حتي امروزه بر زندگي ما به صورتي جزيي ولي مهم تاثير مي گذارد. سياحان هنوز هم از سراسر دنيا براي ديدن بقاياي عظمت مصر به آنجا سفر مي کنند. با وجود اينکه از زمان نابودي اين تمدن هزار سال مي گذرد جهان عميقاً مرهون مصري هاي باستان است. آنها با ميراث مستقيم يا غير مستقيمشان در بسياري از حوزه هاي علوم و هنر تاثير گذاشته اند همانطور که هرودت در توصيف تمدني که شايد هيچ گاه مانندش به وجود نيامد نوشته است «هيچ کشوري در دنيا نيست که اين همه شگفتي داشته باشد و هيچ سرزميني نيست که کارهاي متعدد آن نيازمند توصيف و تعريف اين چنين باشد.»(هرودوت،1362، 222)

«در ميان اقوام ملت هاي باستاني مصر ساده ترين صورت تحول عقيده ها را جلوه گر ساخته است. 1- پرستش ارواح (آرنميسم) 2- اعتقاد به اشياء ممنوع شده (توتميسم) 3- اعتقاد به چند خدايي (پوليتيسم) نخستين مظاهر خدايان مصري، در صورت حيوانات پديدار شد.» (ناس، 1372، 50-57)

مصريان معتقد بودند روح را با جسم و جسد، علاقه و محبت است بنابراين بعد از مرگ دوباره با شوق و ولع بر مي گردد، جسم را موميايي مي کردند هرودت طريقه موميايي کردن را در کتابش به طور کامل توضيح مي دهد.

«خورشـيد يا هـوروس مهـمترين خدا بود که به نام هاي آمون، رع، آتون، از خدايان مهم بود و خدايان ديگر عبارت بودند از اوزيريس، خداي مردگان ايزيس (خداي زندگي) وست (خداي بدي) جانوران نيز از لحاظ مذهبي اهميت داشتند.»(دولتشاهي،1357،9)

بسياري از انديشه هاي مذهبي مصريان نيز در بسياري از انديشه هاي کشور همسايه نيز رواج يافت مانند برخي از عناصر اسطوره اي ايران با مصر شباهت تامي دارند، از جمله رسم قرباني کردن «دلاوران – فرمان روا» در مصر که شبيه به رسم «مير نوروزي» در اساطير ايران است.» (بهار، 1388، 49)

علاوه بر نوشته هاي هرودت و استرابون، سنگ نوشته «روزتا» مهم ترين منبع اطلاعات از تاريخ مصر است و تلاش شامپوليون فرانسوي که موفق شد زبان نبطي مصري قديم را رمزگشايي کند و پرده از تاريخ اين تمدن عظيم بردارد. و تاريخ اين سرزمين را که پس از کلده و چين مهم ترين تمدن هاي بشري به شمار مي رود را به جهانيان بشناساند.

در ادامه مطالب اين فصل رابطه هر کدام از پادشاهان هخامنشي را با مصر باستان مورد بررسي و تحليل قرار مي دهيم.

جهت مشاهده و دانلود روابط هخامنشيان و يونان کلیک کنید .

  نمونه ای از منابع جهت مطالعه بیشتر

کتاب ها

1. اتينگهاوزن، ريچارد، ويارشاطر، احسان. اوج هاي درخشان هنر ايران(1379) هرمز عبدالهي تهران:.  آگه، تهران
2. تاریخ کتزیاس، خلاصه فوتیوس، ترجمه کامیاب خلیلی، تهران، ۱۳۸۰، بخش‌های یک تا هفت، صفحه ۱۵ تا ۳۸.
3. بريان، پى ير. امپراتورى هخامنشى،(1387). جلد اول، مترجم: ناهيد فروغان، تهران: فروزان روز،  قطره.
4. بهمنش، احمد. تاريخ مصر قديم(1343). تهران : دانشگاه تهران.
5. بيانى، شيرين. تاريخ ايران باستان. از ورود آرياييان تا پايان هخامنشيان(1384)، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها.
6. پرادا، ایدت. هنر ایران باستان(1383). ترجمه یوسف مجید زاده. دانشگاه تهران.
7. پیرنیا، حسن. ایران باستان(1368). ج. ۱. چاپ چهارم. تهران: دنیای کتاب.
8. پيرنيا، حسن. امپراتوری هخامنشیان(1391). ايران باستان. چاپ اول. اروند.
9. پيگو لوسکايا و همکاران. شهرهای ایران در روزگار پارتیان و ساسانیان(1367). ترجمه عنایت الله رضا، تهران. علمی فرهنگی. ج1. 226-7.
10. جعفری دهقی، محمود. بازشناسی منابع و مآخذ تاریخ ایران باستان. (1391) تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها.
11. داندامایف، محمد ا. ایرانیان در بابل هخامنشی. (1391).ترجمه محمود جعفری دهقی. تهران:  ققنوس.
12. داندامايف، محمد ع. تاريخ سياسي هخامنشيان(1389). ترجمه فريد جواهر کلام. تهران.
13. رجبي، پرويز. اردشير درازدست(1386). در دانشنامه ايران. ج. ۲. تهران: بنياد دائرةالمعارف بزرگ اسلامي، ۳۲۷-۳۲۹.
14. رضایی، ایرج، لچینانی، علیرضا ،  باستان‌شناسی ماقبل تاریخ بین‌النهرین(1389)، فرهیختگان دانشگاه
15. رضاييان، عبدالعظيم. تاريخ ده هزار ساله ايران(1386)، جلداول. چاپ ۱۶. تهران: اقبال، ۱۳۸6.
16. زرين كوب، عبدالحسين. تاريخ در ترازو(1375)، تهران: موءسسه امير كبير.
17. زرين کوب، عبدالحسين. تاريخ مردم ايران، پيش از اسلام(1368). چاپ اول. تهران: مؤسسه اميرکبير.
18. زرين‌کوب، عبدالحسين. روزگاران ايران (گذشته باستاني ايران)(1390).  تهران: سخن.
19. …
20. …