ارزيابی عملكرد ناتو در مواجهه با تروريسم از منظر بين‌الملل در دهه‌ی اخير

ارزيابی عملكرد ناتو در مواجهه با تروريسم

 عملكرد ناتو در مواجهه با تروريسم از منظر بين‌الملل در دهه‌ی اخير( دهه 80)

ناتو و نقش آن در مدیریت بحران‌های بین‌‌المللی‌ در کشورهای مختلف…

4-1 مقدمه.

4-2 ناتو در آزمونی جدید.

4-3 پیشینه مداخلات بشردوستانه ناتو.

4-4 کوزوو

4-5 ناتو در افغانستان‌

4-6 کارنامه ناتو در افغانستان‌

4-7 ناتو و چالش‌های پیش رو در افغانستان..

4-8 فقدان ادراک مشترک…

4-9 تقلیل جایگاه اعضا از شریک به حامی..

4-10 عدم تناسب ابزار و امکانات با اهداف..

4-11 حضور ناتو در افغانستان؛ موفقیت یا ناکامی؟.

4-12 ساختار امنیتی جنوب آسیا بعد از خروج ناتو از افغانستان..

4-13 ترکیه.

4-14 منطقه‌ی قفقاز و آسیای مرکزی..

4-16 استفاده از نیروهای واکنش ناتو در زمین لرزه پاکستان..

4-18 ناتو و اسرائیل: ابزارهای آمریکا در جنگ‌های خاورمیانه.

4-19 بین‌المللی‌سازی غزه به وسیله ناتو.

4-20 اسرائیل: ارتش دو فاکتو ناتو.

4-21 ایجاد موانع و حصار بین اسرائیل و لبنان..

4-22 سناریوهای جنگ‌های منطقه‌ای: اسرائیل و یورش موشکی..

4-23 آیا ارتباطی بین اظهارات ملت فلسطین و جنگ وجود دارد؟.

4-24 بررسی تأثیر عملکرد ناتو بر امنیت ملی ایران..

4-25 تاثیرات حضور ناتو در منطقه بر امنیت جمهوری اسلامی ایران..

منابع و مأخذ.

الف) منابع فارسي

عملكرد ناتو در مواجهه با تروريسم

چكيده:

با افزایش نگرانی‌های جامعه جهانی از امکان ادامه و تکرار فجایعی علیه بشریت در نقاط مختلف جهان و نیز مشخص شدن ناکارآمدی ساختار فعلی سازمان ملل متحد در جلوگیری از این گونه وقایع و واکنش سریع و موثر به آنها، این سوال درافکار عمومی جهان مطرح شده است که آیا توسل به زور به منظور جلوگیری از نقضی آشکار و گسترده حقوق بشر، بدون کسب مجوز شورای امنیت مشروعیتی در حقوق بین‌الملل دارد یا خیر؟

تروریسم یکی از واژه‌های مبهم در عرصه بین‌المللی است که به علت پیچیدگی مفهوم و مصادیق آن با نوعی بحران معنا در تعریف و تحدید قلمرو آن مواجه هستیم. تعاریفی که از تروریسم و ابعاد آن ارائه شده بیش از آنکه منطبق بر عینيتگرایی و پذیرش دوگانگی ارزش- واقعیت باشد، برگرفته از بر ساخته‌های گفتمانی و تبلیغی است. در حقیقت تعریف تروریسم یکی از مهمترین مثالها از وجود گرایش‌هایی است که با در نظر گرفتن منافع معرفین آن، رسیدن به توصیف و تبیين بیطرفانه را غیرممکن می‌سازد. پیوند میان مفهوم تروریسم و منافع و تکنولوژی قدرت گروه‌ها، احزاب و دولتها علت اصلی شکست پروژه تعریف علمی این پدیده است.

به نظر می‌رسد کشورهای ار نمی‌توانند اروپایی و آمریکا خودشان را به نداشتن حضور در خاورمیانه راضی کنند، بنابراین همواره به دنبال راهکارهایی هستند تا بتوانند در مسائل سیاسی و اقتصادی خاورمیانه و چه بسا کل دنیا دخیل باشند. مخصوصاً آمریکا با توجه به نقشی که پس از فروپاشی شوروی در جهان برای خود قائل است، سعی می‌کند در چارچوب پیمان‌ها و اتحادیه‌های متفاوت، مداخلات خود را در مناطق دیگر گسترش دهد.

كليد واژه: تروريسم- ناتو- امنيت- حقوق بين‌الملل- سازمان ملل متحد ، عملكرد ناتو در مواجهه با تروريسم

جهت مشاهده و دانلود معنی و مفهوم تروریسم کلیک کنید .

عملكرد ناتو در مواجهه با تروريسم

 ناتو در آزمونی جدید

با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سابق و انحلال پیمان ورشو،‌ ناتو کارکرد اصلی خود را از دست داد. به همین دلیل،‌ در اواخر دهه 80 و اوایل دهه 90، بسیاری از کارشناسان سیاسی و امنیتی در انتظار بودند که با انحلال پیمان ناتو، چارچوب امنیتی جدیدی در اروپا و آمریکا شکل بگیرد.

در این زمینه در مقطع فوق، دو دیدگاه آمریکایی و اروپایی برای آینده ناتو ترسیم شد. از سویی مقامات واشنگتن با تاکید بر تداوم حیات ناتو، بر انجام کارکردهای قبلی این سازمان با اندک تغییراتی و تحت رهبری آمریکا اصرار داشتند.

از سوی دیگر، دیدگاهی دیگر بویژه میان دولتمردان اروپایی، بویژه پس از انعقاد پیمان ماستریخت در سال 1992، شکل گرفت که بر مبنای آن، این بحث مطرح شد که باید با تقویت ساختار دفاعی امنیتی اروپایی، ساختار امنیتی مستقلی از ناتو در اروپا شکل گیرد که این ساختار قادر باشد امنیت اتحادیه را به‌طور مستقل تامین کند.

با تدوین اعلامیه کپنهاگ در ژوئن 1991، این اختلاف دیدگاه‌ها به نفع نقطه نظرات آمریکایی، البته با کمی تعدیل، خاتمه یافت. بدین ترتیب که ناتو کماکان به‌عنوان یکی از ارکان اصلی امنیت اروپایی فعال بماند و در کنار آن، اروپاییان بتوانند سیاست امنیتی و دفاعی (EPSP) خود را نیز به پیش ببرند.

سراسر دهه 90، با این بحث همراه بود که آیا ناتو می‌تواند تغییرات امنیتی جدید و چالش‌‌های فراروی قرن آینده را پاسخ‌ گوید؟ چرا که ساختار ناتو به صورت دفاع محور، طراحی شده بود و بر این مبنا، فاقد کارآیی لازم برای دفع تهدیدات جدید همچون تروریسم، تکثیر سلاح‌های هسته‌ای، خطر دولت‌های قانون‌شکن، ناآرامی‌های داخلی و. . . بود.

در این راستا، مدیریت بحران به عنوان کارکردی جدید برای ناتو تعریف شد. این سازمان در خلال سال‌های 1990 تا 2001 به باز تعریف نقش ناتو در جهان پس از جنگ سرد و چگونگی فائق آمدن به بحران‌های جدید و پیچیده‌ای که امنیت جهان غرب را به طور جدی مورد چالش قرار می‌داد، پرداخت.

پیشینه مداخلات بشردوستانه ناتو

در این قسمت از پژوهش، سوابق مداخلات بشردوستانه‌ای که توسط ناتو انجام گرفته مطرح می‌گردد و تلاش می‌شود بدون پرداختن به تحلیل این مداخلات تنها به ارائه گزارش مختصر از این موارد اکتفا شود تا زمینه برای تحلیل این مداخلات براساس ضوابطی که در ادامه پژوهش ارائه می‌شود فراهم آید. لازم به ذکر است که در بیان موارد انجام مداخله بشردوستانه از سوی ناتو، مواردی مطرح می‌گردد که خود این سازمان مدعی بشردوستانه بودن مداخله خود شده و از پرداختن به مباحث سیاسی در مورد ماهیت واقعی این مدخلات پرهیز شده است. بر این اساس مهمترین مصادیق مداخلات بشردوستانه ناتو عبارتند از مداخلات این سازمان در كوزوو، افغانستان، مقدونیه که ذیلاً به ترتیب توضیحات مختصری در مورد آنها داده می‌شود:

  کوزوو

کوزوو یکی از کانونهای تنش و خشونت در طول قرن بیستم میلادی بوده است. در سال 1996 با آغاز عملیات نظامی ارتش آزادی بخش کوزوو که براي تثبیت خودمختاری یک جانبه‌ای از سوی شورشیان آلبانیایی تبار این ناحیه در سال 1991 اعلام شده بود، ارتش و پلیس یوگسلاوی به خشونت خود در این منطقه افزودند و بدین ترتیب تنش در کوزوو رو به فزونی نهاد. سازمان امنیت و همکاری اروپا از سال 1997 تلاش نمود از طریق مذاکره مقامات یوگسلاوی را متقاعد به پذیرش خود مختاری اساسی این ناحیه نماید، اما شکست این مذاکرات باعث گردید شورای امنیت در تاریخ 31 مارس 1998 قطعنامه شماره 1160 را در چهارچوب فصل هفتم منشور ملل متحد تصویب نماید و در آن خواستار خودمختاری اداری واقعی کوزوو و در عین حال حفظ و ابستگی آن به حاکمیت فدرال یوگسلاوی و تمامیت سرزمین این جمهوری شود.

سرانجام با مقاومت دولت یوگسلاوی در برابر خواسته‌های جامعه جهانی و پر رنگتر شدن ابعاد بشردوستانه این بحران و بویژه با جدی شدن خط وقوع یک فاجعه‌ انسانی در این منطقه، در مارس[1] 1999 فرماندهی عالی ناتو با صدور فرمان حمله هوایی گسترده به مواضع دولت یوگسلاوی، مهمترین و بزرگترین عملیات نظامی این سازمان را که با شعار انجام مداخله بشر دوستانه انجام گرفت.

ناتو در افغانستان‌

با حمله آمریکا در اکتبر 2001 به افغانستان و سرنگونی رژیم طالبان،‌کنترل امنیت این کشور بر عهده نیروهای آسیاف (Isaf) قرار گرفت. نیروهای آیساف در واقع با مجوز شورای امنیت سازمان ملل متحد به نیروهای ائتلاف اشغال افغانستان به رهبری ایالات متحده مشروعیت می‌بخشید. از آوریل 2003 و باتصویب تفویض فرماندهی این نیروها به ناتو، نخستین مداخله جهانی ناتو شکل گرفت.

عملیات حفظ صلح ناتو در افغانستان،‌ نخستین گام در جهت جهانی شدن عرصه فعالیت این سازمان تلقی می‌گردد. در واقع رخدادهای 11 سپتامبر 2001 در آمریکا، در تسریع کار کرد جدید جهانی ناتو بسیار موثر افتاد.

اعضای ناتو به فاصله یک روز پس از حملات 11 سپتامبر با تشکیل جلسه‌ای، بر ضرورت اجرایی شدن ماده 5 پیمان آتلانتیک شمالی مبنی بر دفاع دست جمعی در قالب ماده 51 منشور ملل متحد تاکید کردند.

در این راستا، با شرکت در ائتلاف جهانی به رهبری آمریکا در حمله به افغانستان و مشارکت عملی اکثریت اعضا در این ائتلاف، با اعزام نیروهای نظامی بر اجرای ماده 5 این پیمان تاکید کردند.

با به دست گرفتن رهبری نیروهای آسیاف از اوت 2003، ناتو نخستین گام در پروسه جهانی شدن را برداشت. به همین دلیل، کارکرد ناتو در افغانستان اهمیت بسزایی دارد،‌ چرا که مقامات تصمیم‌گیرنده این سازمان،‌ نتایج عملکرد ناتو در افغانستان را به عنوان یک آزمون جدی در اقدامات و حرکت‌های بعدی این سازمان در دیگر نقاط جهان، مورد ارزیابی قرار خواهند داد.

جهت مشاهده نمونه های دیگر از پایان نامه رشته حقوق کلیک کنید .

ناتو و خاورمیانه

تا قبل از حوادث 11 سپتامبر صحبت در مورد خاورمیانه و حضور ناتو در این منطقه اهمیت چندانی نداشت. ولی تحولات اخیر در سطح منطقه‌ای خاورمیانه، این منطقه را در راس برنامه‌ها و اهداف توسعه‌ای ناتو به شرق قرار داده است. همچنین بسیاری از کارشناسان و صاحب نظران وجود منابع غنی نفتی و گازی خاورمیانه را دلیلی برای با اهمیت جلوه دادن این منطقه برای غرب و ناتو دانسته‌اند. براساس آخرین آمارهای سال 2010، منطقه خاورمیانه بیش از 6/56 درصد نفت جهان را در خود جای داده است. (ترابی، 1388: 157)

همچنین بعد از روسیه مقام‌های بعدی مهمترین دارندگان گاز جهان به ایران و کشورهای منطقه خليج فارس اختصاص دارد. از سوی دیگر کشورهای عضو ناتو مهمترین واردکنندگان انرژی جهان هستند به عنوان مثال آمریکا بزرگترین مصرف کننده و وارد کننده نفت جهان است. این کشور روزانه 20 میلیون بشکه نفت مصرف می‌کند که تولید داخلی صرفاً پاسخگوی 40 درصد آن است. (ترابی، 1388: 158) وضعیت سایر کشورهای عضو ناتو نیز کم و بیش مانند آمریکا است، بنابراین کشورهای عضو ناتو به شدت به نفت و گاز خلیج فارس و منطقه خاورمیانه و ابسته هستند. به همین دلیل بسیاری از کارشناسان غربی بر این باورند که ناتو به رهبری آمریکا مهمترین ساز و کار ایجاد امنیت انرژی در سطح جهان، بویژه در منطقه بی‌ثبات خلیج فارس است.

این منطقه از مناطق محوری و اصلی جهان است، منطقه مزبور بیش از هفتاد درصد انرژی جهان را در خود جای داده است. علاوه بر منابع استراتژیک، منطقه‌ اوراسیا از گذشته‌ی دور به دلیل اولویت ژئولیتیک آن به عنوانها هارتلند مدنظر بوده است. اوراسیا به لحاظ کنترل قطبهای قدرت چون روسیه، چین، هند و . . . و بازار فروش محصولات غربی برای ناتو با محوریت آمریکا دارای ارزش زیادی است. به لحاظ آنچه ذکر گردید، ناتو با طرح موضوع امنیت و مشخصاً تروریسم که کشورهای جهان را تهدید می‌کند وارد عمل گردید، طرح امنیت با موضوع گسترش ناتو جلوه‌ی عملی یافت.

ناتو در پی تسخیر مناطق استراتژیک به بهانه‌های مختلف است. ناتو و محافظه‌کاران آمریکا با طرح مسائلی چون ترویج دموکراسی، طرح خاورمیانه بزرگ، تغییر رژیم‌ها در چارچوب انقلاب‌های مخملی و هم اکنون مبارزه با تروریسم کوشش می‌کند بر منطقه سلطه‌ی کامل یابند (رسولی، 1386: 21).

استفاده ناتو از تروریسم واسطه‌ای برای دستیابی به اهداف استعماری

آنچه ما در سطح جهانی شاهد آن هستیم، تبعات شوم اقدام جسورانه قدرت‌های امپریالیستی برای مرزبندی کره خاکی در راستای منافع سرمایه داری آنهاست. . . این جنگی جهانی از سوی سردمداران نظام سرمایه داری علیه مردم جهان است؛ جنگی که زمانی توسط ناتو از طریق تقابل مستقیم اعمال می‌شود و زمانی نیز در لوای تروریسم واسطه‌ای بر مردم تحمیل می‌شود. ”

کودتاي شکست خورده در کشور چاد، واقع در شمال آفريقا پيامدي ديگر از موج خشونت ‌و بي‌ثبات سازي براه انداخته شده از سوي غرب است که از آسياي مرکزي تا خاورميانه و سراسر آفريقا را در بر گرفته است.

دولت ادريس دبي، رئيس جمهور چاد اعلام کرد که بعد از دستگيري شمار نامعلومي از اعضاي ارتش و دست کم يک سياستمدار مخالف دولت، اقدام به کودتا را خنثي کرد. مقامات چاد در انجامنا، پايتخت اين کشور ليبي را به همدستي در اين توطئه بواسطه حمايت فرامرزي از گروه‌هاي شورشي متهم کردند؛ اتهامي که ليبي آن را رد کرده است.

صرفنظر از اينکه حقيقت در مورد اين ادعاي ويژه چه باشد، به نظر مي‌رسد ترديدي کمي وجود داشته باشد که تلاش براي سرنگوني دبي، به موج خشونت‌ها و بي‌ثباتي‌سازي‌هايي ربط دارد که قدرت‌هاي غربي طي دو سال گذشته در راستاي منافع ژئوپوليتيک خود به آن شدت بخشيده‌اند.

دخالت کشورهاي غربي – که بخش عمده آن پنهاني و جنايتکارانه است – در کشورهايي مانند ليبي و سوريه در حال شعله ور کردن خشونت‌هاي قومي، فرقه‌اي و سياسي در عراق و پاکستان و همچنين در شمال، غرب و آفريقاي مرکزي است. اين موج جهاني خشونت در حال وخامت بخشيدن به ميراث بحران زايي است که جنگ‌هاي يک ‌دهه اخير امريکا در عراق و افغانستان به جا گذاشته است.

ادريس دبي، رئيس جمهور چاد يکي از حاميان وفادار قدرت‌هاي غربي در جنگ به اصطلاح عليه ترور آنها بوده است؛ جنگي که ادعا مي‌شود هدف از آن شکست «بنيادگرايي اسلامي» است. زماني که فرانسه در ماه ژانويه سال جاري به کشور مالي حمله نظامي کرد، پاريس ادعا کرد که هدف از اين اقدام عمده «جلوگيري» از افتادن دولت مالي به دست «تروريست‌ها» ست. توضيح پذيرفتي و قابل قبول‌تر اين است که فرانسه از نمايش مضحک و ساختگي به نام جنگ عليه ترور استفاده کرد تا در راستاي منافع امپرياليستي و جنايتکارانه و در عين حال منسوخ خود، جا پايش را در قاره غني آفريقا محکم کند.

کشور چاد در همسايگي مالي از اولين کشورهاي آفريقايي بود که پيشنهاد کرد نيروهايي را براي حمايت از ۴۵۰۰ نيروهاي فرانسوي در مالي، به اين کشور گسيل کند. اين امر به اقدام نئوامپرياليستي فرانسه «وجهه‌اي آفريقايي» داد. زماني که جنگنده‌هاي فرانسه ۱۱ ژانويه بمباران شمال مالي را آغاز کردند، در گزارش‌ها آمد که اين حملات از پايگاه‌هاي مستقر در چاد که مانند مالي يکي از مستعمره‌هاي سابق فرانسه است، ترتيب داده شد. همچنين حدود ۲ هزار تن از نيروهاي کشور چاد به منظور شکست شورشيان در شهرهاي تيمبوکتو، گائو و کيدال در شمال مالي به نيروهاي فرانسوي پيوستند. دست کم ۳۰ سرباز اهل چاد در پي حملات شورشيان طي سه ماه گذشته کشته شده‌اند و اين در حالي است که تنها ۶ سرباز فرانسوي در اين بازه زماني جان خود را از دست داده‌اند.

کشور چاد خود عرصه جنگي داخلي بين گروه‌هاي ناهمگون مخالف حکومت خودکامه دبي است که در سال ۱۹۹۰ بواسطه يک کودتاي نظامي به قدرت رسيد. شورشيان چاد يک عقيده و ايدئولوژي واحد ندارند و اين کشور به راحتي در قالب روايت احمقانه غرب مبني بر تقابل اسلام گرايان با يک رژيم تحت حمايت غرب قرار نمي‌گيرد. به نظر مي‌رسد تنها انگيزه واحد و مشترک بين مخلفان دولت چاد، رهايي از شر يک حاکم فاسد است.

اما ظاهرا دامنه بي‌ثباتي شعله ور شده توسط غرب در ليبي اکنون به چاد رسيده است؛ همانگونه که با اعلام استقلال شبه نظاميان جدايي طلب در شمال مالي در آوريل ۲۰۱۲، به اين کشور نيز رسيده بود. بعد از اينکه نيروهاي رئيس جمهور چاد در حمايت از سربازان فرانسوي به مالي رفتند، اين امر فرصتي را براي شورشيان اهل چاد فراهم کرد تا بار ديگر با رژيم انجامنا وارد درگيري شوند.

عملكرد ناتو در مواجهه با تروريسم

  نمونه ای از منابع و مأخذ جهت مطالعه بیشتر

• 1- محمود طلوعي؛ فرهنگ جامع سياسي، تهران، انتشارات سخن، 1372، چاپ اول، ص 328
• 2- كوز نتسوف و الكساندروف؛ دو پيمان ناتوو ورشو، ترجمه ي منوچهر زمان و پرويز هوشنگي، تهران، انتشارات ابوريحان، آبان 1361، چاپ اول، ص 29
• 3- سليمه دارمي؛ ناتو در قرن بيست و يكم، تهران، انتشارات موسسه فرهنگي مطالعات و تحقيقات بين المللي ابرار معاصر، اسفند 1386، چاپ اول، ص 24
• 4- داريوش آشوري؛ دانشنامه ي سياسي،‌تهران،‌انتشارات سهرودي، 1366، چاپ اول، صص 316 و 317
• 5- هلموت اشميت، استراتژي بزرگ،‌ترجمه ي هرمز همايون پور، تهران، انتشارات علمي، فرهنگي، 1373، چاپ اول، ص 35
• 6- سيدمجتبي تهامي؛ امنيت ملي، تهران،‌انتشارات آجا، 1384، چاپ اول، ص 232
• 7- جلال د همشگي؛ استراتژي امنيت ملي آمريكا در قرن 21، تهران،‌ انتشارات موسسه ي فرهنگي مطالعات و تحقيقات بين المللي ابرار معاصر، 1380، چاپ اول، صص 125 و 126
• 8- جان امر كالينز؛ استراتژي بزرگ، ترجمه ي كورش بايندر، تهران، انتشارات وزارت امور خارجه، 1373، چاپ اول، ص 246
• 9- آنتونيو كاسسه، حقوق بين الملل در جهان نامتحد، ترجمه ي مرتضي كلانتريان، تهران: دفتر خدمات حقوق بين الملل، ص 318-1370
• 10- زهرا داور، نهضت هاي رهايي بخش ملي و حقوق بين الملل، پايان نامه، 1373، دانشگاه شهيد بهشتي
• 11- بند 4 از ماده يك پروتكس منضم به كنفرانسيون هاي چهارم ژنو در مورد حقوق جنگ.
• 12- هوشنگ مقتدر، تحولات سازمان ملل متحد،‌دانشگاه شيراز، صص 195-193
• 13-…
• 14-…

ب) منابع انگليسي

• 27- Recent Trends in military expenditure. (2012) available at: http:/ WWW. sipri . ory/ research/ armaments/ milex/ resultout put/ Trends.
• 28- Antony H. cordesman, (2011), Deferse Budyet cuts and non- Traditional Threats To us Strategy: An update. Center for Strateyic and international studies/ Revi sed/ November 15/ P. 97.
• 29- G. Ares/2625 (xxv), 24 November
• 30- Antonio Cassesse, self Defetmination of Peoples, 1996, P. 30593
• 29- Ares 2375 (xxv). 12 June 1968, Ares 26789 Dec. Ares. 311 (xxvlll), 12 Dec- 1973, Ares 31146, Dec. 1970
• 31- ENCYCL opaeclia Britanica. Op. Cit.
• 32- Viena Declatation Progtamme of
• 33- Abraham H. Miller, Terrorism and Hostaye NegoTiaTion. Cold yado: Westview Preess, 1980.