نظریه پردازن جغرافیای سیاسی ، نظریه های پیدایش دولت در ایران

نظریه پردازن جغرافیای سیاسی

نظریه پردازن جغرافیای سیاسی ، نظریه های پیدایش دولت در ایران

جغرافیای سیاسی

2-3-1)پیدایش حکومت..

2-4) پیدایش دولت..

2-4-1) نظریه های پیدایش دولت در ایران.

2-4-1-1) نظریه استبداد شرقی مونتسکیو و هگل.

2-4-1-2) نظریه وجه دولت تولید آسیایی..

2-4-1-3) نظریه دولتهای آبی ( هیدرولیک)

2-4-1-4) نظریه ضرورت امنیت و دفاع.

2-4-1-5) نظریه انسان شناسی..

2-4-1-6) نظریه حکومت ملکوتی – مردمی..

2-5) نظریه پردازن جغرافیای سیاسی..

2-5-1) فردریک راتزل.

2-5-2) آلفرد تایرماهان.

2-5-3) سر هالفورد مکیندر.

2-5-4) هاوس هوفر.

2-5-5) کیلن..

2-5-6) دونالدماینگ…

2-5-7) الکساندر دو سورسکی..

2-5-8) موگنتنا

2-5-9) ژان ژاک روسو.

2-5-10) سوئل بی کوهن..

2-5-11) زیبگنیو برژینسکی..

2-5-12) یوردیس فون لوهازن.

2-5-13) فرانسیس فوکویاما

2-5-14) سامول بی هانتیگتون.

2-6) نظریه های جغرافیای سیاسی

2-6-1) نظریه های اروپای جدید.

2-6-2)مکتب های جغرافیایی..

2-6-2-1)تأثیر پذیرفردریک راتزل.

2-6-2-2)بسمارک..

2-6-2-3)هوس هوفر.

2-6-2-4)مکتب فرانسوی..

2-6-2-5)مکتب انگلیسی..

2-6-2-6)نظریه الفردتأیرماهان.

2-6-2-7) نظریه نیکولاس اسپایکمن..

2-7)ویژگیهای جغرافیای سیاسی ..

2-7-1)موقعیت نسبی..

2-7-2)موقعیت دریایی..

2-7-3)موقعیت راهبردی / استراتژیک…

2-7-4)وسعت واهمیت آن.

2-7-5) شکل واهمیت آن.

2-7-6)مرزها

2-7-7)پایتخت واهمیت آن وسیاست..

2-8) نظریه تئوری هارتلند (heart land theory)

2-9)نظریه تئوری ریمیلند (rimland theory)

2-10) نظریه قدرت دریایی (sea power theory)

2-11) نظریه کمربند شکننده

2-12) نظریه فضای حیاتی..

2-13) نظریه ارگانیکی..

2-14) نظریه سیلاک..

2-15) نظریه شرایبر.

2-16) موقعیت جغرافیایی..

2-17)دیدگاه روابط مبتنی بر قدرت که به ویژگی سلسله مراتبی دولت ها در درون نظم جهانی تأکید می کند.

منابع ……………

جغرافیای سیاسی

مقدمه جغرافیای سیاسی

دراین پژوهش سعی شده که با بررسی نظریه های جغرافیای سیاسی و تحولات آتی که در روند این نظریه‎ها گذشته است یک بررسی اجمالی صورت گیرد. آلفرد ماهان بر نقش مناطق دریایی و هالفورد مکیندر بر نقش مناطق خشکی تاکید می کند. سایر نظریه ها ملهم از این دو نفراست. هالفورد مکیندر بر نقش مناطق خشکی تاکید می کند هالفرد مکیندر، نظریه«هارتلند» یا قلب زمین را مطرح کرد.

به نظر وی منطقه اروپا شرقی، هارتلند محسوب می شد. در نظریه مکیندر: خاور میانه جزء مناطق هلالی شکل محسوب می شد و به همین دلیل همواره جز مناطق کلیدی کشمکش بین شوروی و امریکا بود. دکتری معروف رواسای جمهوری امریکا مانند دکترنترومن و آیزنهاور در همین جهت بود. در سالهای بعد یکی دیگر از نظریه پردازان ژئوپولیتیک به نام ان. جی. اسپایکمن با ایجاد تغیراتی در نظریه هارتلند نظریه ریمیلند (مناطق حاشیه ای) را ارائه کرد. وی بر این باور که هر دولتی مناطق ریمیلند را کنترل کند بر جهان حکومت خواهد کرد. اس. بی کوهن نظریه« کمربندهای شکننده» را مطرح کرد

به طور کلی محتوا، قلمرو و موضوعات مورد بحث در علم جغرافیای سیاسی را می توان در چند مورد زیر بیان داشت:

الف. نظرات و اندیشه هایجغرافیای سیاسی (از جمله مباحث پیرامون تأثیر جغرافیا بر سیاست) و ژئوپلتیک.

ب. در صورتی که هدف بررسی جغرافیای سیاسی یک واحد سیاسی خاص باشد، باید حداقل به چند زمینه و عامل توجه نمود که عبارتند از:

1. 1. علت وجودی. 2. جغرافیای سیاسی سرزمین و ویژگی های طبیعی آن شامل مباحثی مانند موقعیت و انواع آن، وسعت، شکل، ناهمواری ها، آب و هوا، منابع معدنی، و غیره. 3. جغرافیای سیاسی مرزهای بین المللی. 4. اهمیت مراکز سیاسی یا پایتخت کشور. 5. انواع، میزان و شکل کنترل سرزمینی. 6. جمعیت و ترکیب اجتماعی و نحوة توزیع سرزمینی آن. 7. شبکة راه های ارتباطی.

ج. در صورتی که هدف ما بررسی جغرافیای سیاسی یک منطقه خاص باشد، علاوه بر در نظر داشتن جغرافیای سیاسی هر یک از کشورهای درون آن منطقه، باید به مسائلی مانند ارزش منابع معدنی موجود در آن منطقه، نقاط راهبردی منطقه، قدرت های منطقه ای تأثیرگذار و راهبرد منطقه ای آنها، حضور قدرت های بزرگ برون منطقه ای در آن منطقه و راهبردهای منطقه ای و جهانی آنها نیز توجه نمود.

در حقیقت دو مفهوم ماهیت و قلمرو جغرافیای سیاسی نیز با تعریف این واژه مرتبطند. ابتدا دو واژه جغرافیای سیاسی و ژئوپولتیک را از هم تفکیک و تعریف می کنیم:

مفهوم ژئوپلتیک بیانگر حیطه ای از بررسی جغرافیایی است که عامل فضا را در شناخت چگونگی شکل گیری روابط بین الملل مهم تلقی می کند. کاربرد فعلی این واژه نباید با واژه ژئوپلتیک آلمان که شکل خاصی از جبر محیطی بود که برای مشروعیت دادن به اعمال دولت به کار رفت اشتباه گردد. واژه اخیر ابتدا در سال 1916 به وسیلة ردولف کیلن دانشمند علوم سیاسی سوئدی به کار رفت و سپس توسط کارل هاوس هوفر جغرافی دان آلمانی که طرفدار بخشی از افکار فردریک راتزل بود مورد استفاده قرار گرفت.

و راتزل تحت تأثیر مفهوم هگلی دولت یعنی وجود یک روح واحد در جامعه قرار گرفته با جمع آن با افکار دیگر، دولت را ارگانیزمی می دانست که افراد تابع آنند و نیاز جدی به فضای حیاتی و توسعه سرزمینی دارد. این افکار توسط رهبران حزب نازی به ویژه رودلف هس در طرح های گسترش سرزمینی مورد بهره برداری قرار گرفت. سوءاستفاده از این ایده ها در اهداف سیاسی، به دانش ژئوپلتیک ضربه زد و باعث شد نسبت به هرامری که شباهتی با آن داشته باشد حساسیت ایجاد شود.

تفاوت جغرافیای سیاسی وژئوپلتیک

جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک دو مبحث مکمل هم از یک موضوع است که به مطالعه «نقش‌آفرینی قدرت سیاسی در محیط جغرافیایی می‌پردازد.)) به طور خلاصه باید گفت: جغرافیایی سیاسی علمی است که نقش سیاست را در جغرافیایی بررسی می‌کند، در حالی که علم ژئوپلتیک به بررسی نقش و عوامل محیط جغرافیایی در سیاست می‌پردازد. (عزتی، 1380:5)

جان اگینو معتقد است: «ژئوپلیتیک مطالعاتی در رابطه با نقش و پراکندگی پدیده های جغرافیایی در هدایت و سازمان‌دهی دنیای سیاست است. این اصطلاح درکاربرد عمومی، اشاره به قدرت داخلی حکومت ها در رابطه با خصوصیات فضایی قاره ها و اقیانوس ها و تعامل میان‌شان، و به طور کلی توزیع کلیه طبیعی و انسانی دارد. » (جان اگنیو(

  پیدایش دولت

درباره پیدایش دولت نظریه های متفاوتی وجود دارد که می توان آان ها را بطور کلی به دو دسته تقسیم کرد:

1- نظریه هایی که پیدایش دولت را نتیجه وسعت و پیچیدگی روز افزون جوامع می دانند و جنگ را عامل عمده ای در پیدایش دولت را ناشی از جنگ و کشور گشایی و برقراری سلطه گروه غالب بر مردم مغلوب (درجنگ) می داند که هدف آن مجبور کردن آن ها به دادن باج و ایمن ساختن خود گروه غالب در برابر شورش از درون و یورش از بیرون بوده است. به نظر اپنهایمر جنگ عامل اصلی تشکیل دولت و تحکیم قدرت دولت بوده و نظام های سیاسی محصول کشورگشایی هستند.

2- در نظریه مارکس ظهور دولت به عنوان ابزار سلطه طبقه حاکم از تفکیک درونی جامعه به طبقات فرادست و فرودست در نتیجه رشد نیروهای تولید و ثروت بوجود می آید. بنابراین دولت محصول اجتناب ناپذیر توزیع نابرابر قدرت سیاسی و اقتصادی در هر جامعه پیچیده قشربندی شده است. طبقه حاکم نیاز به یک ساخت سیاسی برای حفظ نظم اجتماعی موردنظر خود دارد و دولت رابوجود می آورد. از نظر مارکس دولت صرفاَ ابزار سلطه طبقه حاکم و حکومت کمیته اجرایی آن است.

نهادهای سیاسی با توزیع قدرت در جامعه سروکار دارند. قدرت توانایی افراد و گروه ها از لحاظ نفوذ و تاثیر در رفتار دیگران و وادارکردن آنها به اطاعت است. نهادهایی که دولت را تشکیل می دهند حکومت، بوروکراسی اداری ، ارتش، پلیس، دستگاه قضایی ، سازمان های محلی و مجالس قانون گزاری هستند.

دردوره اسلامی نیز دانشمندانی نظیر ابن خلدون به مطالعه رابطه بین عوامل جغرافیایی و محیط طبیعی با سیاست پرداخته و نظریه معروف خود را درباره قبیله و شهر یعنی دو واحد قدرتمند سیاسی در آن زمان و نیز چرخه پیدایش و سقوط دولتها بر پایه آن ارائه نمود (میرحیدر ، 1381، 5).

جهت مشاهده و دانلود سیر تحولات حکومت و دولت در ایران کلیک کنید.

نظریه های پیدایش دولت در ایران

برخی توجیهات راجع به منشاء حکومت در ایران را از بررسی نظریه های کلی تری که در باره جوامع شرقی و یا آسیایی بیان شده و تامین آن به ایران ارائه داده ایم و برخی دیگر را نیز با تحلیل های استنتاجی از آن نظریه ها و اعمال تصحیح و تعدیلاتی در آن ها بیان می کنیم تا روند پیدایش و چگونگی شکل گیری نهاد حکومت در ایران را تشریح کنیم.

نظریه پردازن جغرافیای سیاسی

نظریه جغرافیایی گزاره ای است سیستمی از تبیین و شناخت پدیده ها و روابط جغرافیایی با راهبردها، راهکارها و روش های تعریف شدة مربوط به پدیده و نظریه پرداز به نحوی که وی بر آن گزاره به مراتبی از یقین می رسد. تعریف های متفاوتی از جغرافیا ارائه شده است و هر تعریف بر مبنای یک استناد علمی و یک مبنا و بحث استوار است. از مجموعة تعاریف چنین استنباط می شود که جغرافیا بیان رابطة میان محیط و انسان تلقی می شود و به عبارتی بیان تمام اجزا و ضوابطی که در محیط برای انسان نقش سازند و همچنین بیان اجزا و روابطی است که از منظر انسان در محیط اثرگذار است. این رابطه, بستر مطالعات جغرافیایی را تشکیل می دهد.

2-5-1) فردریک راتزل.

2-5-2) آلفرد تایرماهان.

2-5-3) سر هالفورد مکیندر.

2-5-4) هاوس هوفر.

2-5-5) کیلن..

2-5-6) دونالدماینگ…

2-5-7) الکساندر دو سورسکی..

2-5-8) موگنتنا

2-5-9) ژان ژاک روسو.

2-5-10) سوئل بی کوهن..

2-5-11) زیبگنیو برژینسکی..

2-5-12) یوردیس فون لوهازن.

2-5-13) فرانسیس فوکویاما

2-5-14) سامول بی هانتیگتون

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات و پیشینه تحقیق پایان نامه های جغرافیا کلیک کنید. 

www.washington.edu

منابع و مأخذ

• اخباری، محمد و محمدحسن نامی، 1388، جغرافیای مرز با تاکید بر مرزهای ایران، انتشارات سازمان جغرافیای نیروهای مسلح
• اسدی ، بیژن، 1385، خلیج فارس و مسائل آن ، انتشارات سمت
• اطاعت، جواد ، 1376، ژئوپلتیک و سیاست خارجی ایران ، انتشارات سفیر
• اطلس گیتا شناسی نوین کشورها 1384
• برادن، کتلین و فردشلی، 1383، ژئوپلتیک فراگیر، ترجمه :علیرضا فرشچی و حمیدرضا رهنما، انتشارات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
• برژینسکی، زبگینیو ، 1386، انتخابات ,سلطه یا رهبری، ترجمه:امیر حسین نوروزی، انتشارات نشر نی
• برژینسکی، زبگینیو ، 1386، پس از سقوط بازی نهایی در جهان تک قطبی، ترجمه:امیر حسین توکلی، انتشارات سبزان
• بلوئت ، برایان 1387، ژئواستراتژی جهانی (مکیندر و دفاع از غرب)، ترجمه:محبوبه بیات، انتشارات مرکز آموزشی و پژوهشی شهید سپهبد علی صیاد شیرازی
• بهفروز، فاطمه ، 1374، زمینه های غالب در جغرافیای انسانی ، انتشارات دانشگاه تهران
• پارسونس، تونی ؛ نایت، پیترجی؛ 1386، روش رساله نویسی در جغرافیا و علوم مرتبط، ترجمه دکتر حسین محمدی ، انتشارات مجموعه مطالعات اجتماعی ، تهران.
• …
• …

جغرافیای سیاسی