اخلاق حرفه ای – ادبیات و مبانی نظری

اخلاق حرفه ای

2-1-1-  مقدمه اخلاق حرفه ای

2-1-2-  رویکردهای عمده در فلسفه اخلاق

2-1-3- دیدگاه صاحبنظران

2-1-4-  تاريخچه حرفه اي گري

2-1-5-  تاریخچه اخلاق حرفه ای

2-1-6- عوامل پايه اي اخلاق حرفه ای

2-1-7-  اخلاق حرفه ای از دیدگاه آموزه های اسلامی

2-1-8-  ملاک نهایی اخلاق حرفه ای  از دیدگاه اسلام

2-1-9- تاریخچه اخلاق حرفه‌ای مشاوران

2-1-10-  اصول اخلاق حرفه ای مشاوران و روانشناسان

منابع

اخلاق حرفه ای از دیدگاه آموزه­های اسلامی

اخلاق حرفه ای در حوزه دین به‌طور عام و در حرکت اصلاحی انبیاء به‌طور خاص، جایگاهی ویژه دارد؛ چه آن را به معنای «خلق‌وخوی حرفه­ای» که به مسئولیت و الزامات اخلاق فرد در شغل او محدود می­شود، بدانیم –که این تعریف را تعریف حداقلی و سنتی از اخلاق حرفه ­ای می­نامند و یا آن را به معنای مسئولیت­های اخلاقی بنگاه و سازمان فرض کنیم که همه ابعاد سازمان و اخلاقیات شغلی را در برمی­گیرد و در برابر دانشی که از مسائل اخلاق حرفه ای در کسب‌وکار بحث می­کند، قرار دارد. درواقع در آموزه­های دینی موضوعات فراوانی درباره اخلاق حرفه­ای به چشم می­خورد. در دعوت انبیاء سخن از این مقوله بسیار است. مانند این آیه قرآن که شعیب (ع) خطاب به قوم خود می­گوید:«…فاوفوا الکیل و المیزان و لا تبخسو الناس اشیاءهم و لانفسدو فی الارض بعد اصلاحها ذلکم خیر لکم[1]..».

حضرت علی (ع) بارها در نامه­هایش به مالک اشتر به برگزیدن مسئولان و کارگزاران بااخلاق و شایسته تأکید می­فرماید و مشاهده می­شود که امام بیش از هر چیز بر اخلاق اداری تأکید می­کنند و آن را ملاک و معیار معرفی می­نمایند. در منظر ایشان آن­چه مایه برتری آدمیان و سبب تعالی آن­ می­شود، کاربرد کرامت­های اخلاقی است و استفاده از این کرامت­ها در اداره امور نقش اساسی دارد. از حضرت علی (ع) روایت‌شده که فرمودند: بر شما باد به مکارم اخلاق که آن سبب والایی است ( دلشاد تهرانی، 1379: 34-33).

ازجمله اصول اخلاق حرفه ای که از منظر آموزه‌های اسلامی مهم قلمداد می­شود، می­توان به این موارد اشاره کرد: امانت­داری، اصل خدمت­گذاری، مسئولیت­پذیری، اصل انضباط کاری، اصل پیگیری، اصل مهرورزی، اصل رفق­ورزی و مدارا، اصل خوش­رفتاری و نیکوکاری و فروتنی، اصل بردباری، اصل دادورزی، اصل نفی خودکامی، اصل استقلال و آزادی، نفی کم­فروشی. و همچنین می­توان به اصول اخلاق حرفه ای مشاوران از منظر آموزه­های اسلامی، به این موارد اشاره کرد: صداقت و راستی، امانت­داری، مسئولیت­پذیری، توجه به کرامت انسانی و احترام به مددجو خلاصه کرد. (قراملکی، 1388: 181).

با توجه به این مطالب می­توان چنین نتیجه گرفت که در منابع دین اسلام و علی­الخصوص قرآن و نهج­البلاغه به همه بایدها و نبایدها و الزامات زندگی فردی و اجتماعی پرداخته‌شده است. درواقع اصول و بسترهای اخلاق حرفه­ای که به نظر می­رسد بحث نسبتاً جدیدی در مشاغل و در ادارات و سازمان­ها ­باشد، حدود هزار و چهارصد سال پیش توسط دین اسلام موردتوجه دقیق قرارگرفته است و پیداست که در هر موردی با رجوع به کتاب­ها و منابع دین مبین اسلام می­توان به پاسخ­های تخصصی و کارشناسانه­ای دست یافت.

ملاک نهایی اخلاق حرفه ای از دیدگاه اسلام

ملاک نهایی اخلاق حرفه ای امری است که در توجیه و اثبات تمام توصیه­های اخلاقی به‌منزله کمال برهان اخذ می­شود و خود محتاج توجیه و اثبات نیست. همان‌گونه که به‌منزله آخرین غایت و آرمان رفتار اخلاقی نیز اخذ می­شود. فیلسوفان اخلاق در باب ملاک نهایی اخلاق نزاع فراوان دارند. بر مبنای نظام اخلاق اسلام ملاک نهایی اخلاق، خداست و هر رفتاری که مقرب به او باشد، فضیلت است و هدف نهایی تخلق، تقرب به اوست و چنین ملاکی حسن فعل را تأمین می­کند و حسن فاعلی را تضمین می­کند (قراملکی،1388: 181).

در اندیشه توحیدی امیر مومنان علی (ع) ایمان به حقیقت هستی و باورهای دینی در اصلاح اخلاق حرفه ای نقشی مبنایی دارد. ازاین‌رو، آن حضرت در فرمان­های حکومتی و دستورالعمل­های اداری خود، بر یاد حق و یاد معاد تأکید می­فرمایند و کارگزاران و کارکنان دستگاه اداری خود را با توجه بخشیدن به حاضر و ناظر حقیقی و یادآوردن حسابرسی دقیق الهی به پایبندی به اصول اخلاق حرفه­ای فرامی‌خواند، آن­که به خدای متعال ایمان دارد و خود را در محضر او می­بیند، بی­گمان پای­بند آداب اخلاقی و رفتار انسانی می­گردد. آن‌که معاد را باور دارد و حساب‌وکتاب دقیق الهی را بر کردار و رفتار خود حاکم می­داند، بی­گمان به آن­چه از او صادر می­شود، توجیهی دقیق می­نماید که حسابرسی آن عالم را از حسابرسی این عالم به‌مراتب سخت­تر می­داند.

امیر مؤمنان علی (ع) به صراحت رفتار و کردار مبتنی بر اخلاق حرفه ای را بر یاد معاد بنیان می­کند و به مالک اشتر سفارش می­نماید که بازگشت به‌سوی پروردگار را بسیار به یادآورید تا بتوانید درست عمل نمایید و از بی­انصافی و ستمگری و از تندی و سرکشی خود را به دور نگه‌دارید. در اندیشه و سیره اداری امیر مؤمنان علی (ع) پایبندی به اخلاق حرفه­ای مهم­ترین  جایگاه را دارد که بدون آن نظام اداری سامانی انسانی تحقق نخواهد یافت (دلشاد تهرانی، 1379: 40)

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات ، پیشینه تحقیق و مبانی نظری پایان نامه های علوم تربیتی کلیک کنید.

نمونه ای از منابع و مأخذ اخلاق حرفه ای

• احمدی، خدابخش. (1387). “مباحث اخلاقی در مشاوره و روان­شناسی”، تهران، نشر دانژه اسلامی.
• احمدی، خدابخش، اخوی، زهرا، رئیسی، فاطمه، رحیمی، علی اکبر. (1378). “بررسی میزان شناخت مشاوران و روانشناسان از اصول اخلاق حرفه­ای، تازه­ها و پژوهش­های مشاوره”، جلد 9، شماره
•  اسپینوزا، بندیکت. (1333). “اتیک”. ترجمه منوچهر داوری، تهران،انتشارات معرفت.
• اکبری، رضا، روحانی، محمدرضا، (1387). “اخلاق فضیلت­محور در رسانه؛ مطالعه موردی خبر و رسانه”. فصلنامه اخلاق در علم و فناوری، سال سوم، شماره­های 3و4.
• امید، مسعود. (1380)1. ” درآمدی بر اخلاق­شناسی حکمی و فلسفی استاد محمد تقی جعفری”. مجله نقد و نظر. شماره 26، صفحات 440-398.
•  امید، مسعود. (1380)1. “اخلاق­شناسی علامه طباطبایی”، نشریه دانشکده علوم انسانی.
•  امید، مسعود. (1380)2.” اخلاق­شناسی علامه طباطبایی”. نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، شماره 44، 70-45.
•  امیری، علی­ نقی، همتی، محمد، مبینی، مهدی. (1389). “اخلاق حرفه­ای؛ ضرورتی برای سازمان”. معرفت اخلاقی، سال اول، شماره چهارم، صفحات 137-159.
•  ایمانی­پور، معصومه. (1391).”اصول اخلاق حرفه­ای در آموزش، مجله ایرانی اخلاق و تاریخ پزشکی”، دوره پنجم، شماره 6.
• آراسته، حمیدرضا، جاهد، حسینلی. (1390). “رعایت اخلاق در دانشگاه­ها و مراکز آموزش عالی؛ گزیده­ای برای بهبود دانشگاه­ها”، فصلنامه­ی نشاء علم، سال اول، شماره­ی 2.
• …
• …

ا خ ل ا ق ح ر ف ه ا ی