مسکن پایدار – ادبیات و مبانی نظری مسکن و مسکن پایدار

مسکن و مسکن پایدار

مسکن و مسکن پایدار

فصل دوم: مباني نظري تحقيق مسکن پایدار

مقدمه مسکن پایدار

2-1.­تعاريف ومفاهيم

2-1-1.مفهوم مسکن

2-1-2.مسکن روستايي

2-1-3.پايداري و توسعه پايدار

2-1-4.توسعه پايدار روستايي

2-1-5.مسکن پایدار روستايي

2-2.مسکن و نظريات مربوط به آن

2-3.اهميت مسکن در زندگي انسان

2-4.نقش مسکن درفرايند توسعه اقتصادي و اجتماعي و اهميت آن

2-5.روشهاي اساسي تامين مسکن

2-5-1.ارتقاي کيفيت سکونت

2-5-2.تامين زمين و خدمات

2-5-3.اهداف روش تامين زمين و خدمات

2-5-4.روش توانمند سازي

2-6.عوامل موثر در تدوين استاندارد هاي مسکن

2-6-1.زيانهاي ناشي از بي دقتي در تدوين استانداردهاي مسکن

2-6-2.استانداردهاي مسکن

2-6-3.شکل مطلوب مسکن

2-6-4.استحکام مسکن

2-7.جايگاه مسکن روستايي در توسعه پايدار روستايي

2-9.  شاخص ها ي تبيين کننده توسعه پايدار و توسعه پايدار روستايي

2-10.اصول طراحي مسکن پایدار روستايي

2-10-1.موارد اکولوژيکي

2-10-1-1.مسکن پایدار و طراحي منظر

2-10-1-2.مسکن پایدار و اقليم

2-10-1-3.مسکن پایدار و حفاظت از منابع آبي

2-10-1-4.مسکن پایدار و پيوند با طبيعت

2-10-2.موارد اجتماعي

2-10-2-1.مسکن پایدار و فرهنگ ساکنين

2-10-2-2.مسکن پایدار و کاربريهاي مختلط

2-10-2-3.مسکن پایدار  و تراکم

2-10-2-4.مسکن پایدار و رابطه انرژي و سلامت

2-10-3.موارد اقتصادي

2-10-3-1.مسکن پایدار و عوامل تکنيکي

2-11.شاخص­هاي مسکن پایدار در تجارب جهاني

2-11-1.شاخص هاي توسعه پايدارمسکن در ايران

2-12.سياست هاي مسکن در برنامه هاي عمراني قبل و بعد از انقلاب

2-12-1.سياست هاي مسکن در برنامه هاي قبل از انقلاب

2-12-2.سياستهاي مسکن در برنامه هاي عمراني بعد از انقلاب

2-13.روش شناسي پژوهش

2-13-1. روش تحقيق

2-13-2.تعيين حجم نمونه

2-13-3.تجزيه و تحليل داده­ها

2-13-4.اجزاي پرسشنامه

2-14.شاخص هاي مسکن پايدارمورد استفاده  در اين تحقيق

منابع مسکن پایدار

مسکن پایدار

 مقدمه از مسکن پایدار و مسکن و مسکن پایدار روستایی

مطالعه و تحقيق در شرايط سکونتگاههاي روستايي ، در محورمطالعات جغرافياي روستايي قرار مي­گيرد . جغرافياي روستايي به بررسي و شناخت ساختاري-کارکردي اجتماع روستايي با توجه به اهميت و نقش نيروهاي گوناگون طبيعي و انساني مي پردازد . همچنين برپايي فضايي حاصل از فعاليت هاي زراعي و غير زراعي روستايي و نيز ساختارها و کارکردهاي گوناگون در مکان وظيفه اصلي جغرافياي روستايي است ، اساسي­ترين هدف جغرافياي روستايي را مي توان ايجاد فضاي حياتي مناسب وپايدار براي روستاييان عنوان نمود .

اين هدف در جغرافيا و برنامه ريزي روستايي با برنامه ريزي شهري و منطقه اي قابل دستيابي ميباشد که نهايتا هدف کلان آن يعني توسعه يکپارچه يا همه جانبه روستايي را دنبال مي کند . با مشخص شدن لزوم دخالت دانش جغرافيا در حيطه مطالعات روستايي مي­توان اکنون جايگاه مباحث پايداري و ناپايداري سکونتگاههاي روستايي را در چارچوب اين علم چنين بيان نمود .

شهر و روستا در عرصه سرزمين ملي ، ساختار فضايي ويژه­اي را به صورت يک سيستم باز و نظام شکل مي دهند اگر به دليل جزيي ازنظام ، پيوسته و مداوم در برخورد با ساير اجزا قرار گيرد و روابط سيستمي حاکم بر نظام دچار آشفتگي گردد، ضعف و رکود و در نهايت نابودي مجموعه سيستم فراهم خواهد شد .

بنابراين عرصه هاي روستايي ، به عنوان پديده هاي مکاني- فضايي برآيندي از عوامل و عناصر مکان ساز ، نظام اکولوژيک ،پيشينه تاريخي ، فرهنگي ، سياست گذاري اجتماعي و اقتصادي ، نظام و نگرش حاکم بر فضاست . پس هرگاه در خلال فرايندهاي فضايي در توالي عملکردها ، عوامل فوق از نظر زماني ، متاثر از نيروهاي دروني و بروني در مقابل يا مکان قرار گيرند ، کالبد آن به لحاظ عملکرد تضعيف گشته ، از پاسخ گويي به نيازهاي آني و آتي ساکنانش باز مي ماند و اين سرآغاز رکود و گاهي اضمحلال جايگاه عرصه­هاي روستايي در شبکه عام سکونتي سرزمين است .

نهايتا ميتوان بيان نمود هرگونه برنامه ريزي توسعه نواحي روستايي  بدون داشتن آگاهي کامل از توان سکونتگاههاي روستايي در جهت ايجاد تعادلي پويا تحت تاثير عوامل دروني و بيروني در طي روندهاي زماني و مکاني کاري بيهوده ميباشد .

به عبارت ديگر مجموعه­اي از عوامل و فرايندهاي طبيعي ، اقتصادي ، اجتماعي ، فرهنگي ، تاريخي ، نظامات سياسي و ايدئولوژيکي بصورت متغيرهاي مختلفي که بر يکديگر اثر متقابل دارند ، بصورت سيستم ، باعث پيدايش و استقرار سکونتگاههاي انساني اعم از شهر و روستا در پهنه اي از سرزمين شده که اين عوامل و فرايندها به همراه تعامل و مناسبات متقابل بين سکونتگاهها ، ساختار فضايي ويژه اي را به صورت يک نظام سيستم شکل مي دهد . تا زماني که جايگاه و نقش هر يک از اجزاء در کل نظام بر اساس توانايي­هاي دروني آن بوده و عملکرد و کارکرد هر جزء مکمل اجزاي ديگر باشد ، تداوم و توسعه نظام را در پي داشته و هر سکونتگاه قادر به پاسخگويي به نيازهاي اساسي ساکنانش خواهد بود .

اما اگر به دلايلي اجزاي اين نظام ، پيوسته در تقابل با ساير اجزاي قرار گرفته و يا روابط سيستمي حاکم بر مجموعه نظام دچار اختلال گردد، زمينه ضعف ، رکود متلاشي شدن ساختار آن فراهم خواهد شد (افشاري ، 1388: 13-10) .

تعاريف ومفاهيم مفهوم مسکن

اکثر کشورهاي درحال توسعه همگي بر اين نظر هستند که تعريف مسکن به يک واحد مسکوني محدود نمي شودبلکه محيط مسکوني را در بر مي گيرد . براساس مطالعاتي که در هندوستان صورت گرفته ،مفهوم مسکن علاوه بر ساخت فيزيکي که­ يک خانواده به عنوان سرپناه مورد استفاده قرارمي­دهد،کل محيط مسکوني را شامل مي­شود که شامل کليه خدمات وتسهيلات ضروري مورد نياز براي بهزيستي خانواده و طرحهاي اشتغال،آموزش و تندرستي افراد است، همچنين مسکن به مجموعه اي از تسهيلات گفته مي­شود که به منظور ارائه خدمات فشرده و در يک مکان فيزيکي قرار دارد.

اين واژه بدان معناست که مفهوم مسکن با توجه به شرايط اجتماعي ،اقتصادي و خانوادگي تغيير مي کند(مخبر،18:1363). به عبارت ديگرمسکن چيزي بيش از سرپناه صرفا فيزيکي است و کليه خدمات و تسهيلات عمومي لازم براي بهتر زيستن انسان را شامل مي شودو بايد حق تصرف نسبتا طولاني و مطمئن براي استفاده کننده فراهم باشد(k.napp.1982.35).

در دومين اجلاس اسکان بشر(1996) که در استانبول برگزار شد. مسکن متناسب چنين تعريف شده است((سرپناه مناسب تنها به معناي وجود يک سقف بالاي سر هر شخص نيست ،سرپناه مناسب يعني آسايش مناسب ،فضاي مناسب ،دسترسي فيزيکي ،امنيت مناسب ،امنيت مالکيت ،پايداري ،دوام سازي روشنايي،تهويه و سيستم گرمايي مناسب ،زيرساخت هاي اوليه مناسب از قبيل آبرساني،بهداشت وآموزش و دفع زباله ،کيفيت مناسب زيست محيطي ،عوامل بهداشتي مناسب ،مکان مناسب ،قابل دسترسي از نظر کار و تسهيلات اوليه است که همه اين موارد با توجه به استطاعت مردم تامين شود(دلال پورمحمدي،4:1379).

مسکن روستايي اينگونه تعريف شده است مسکن بيش از آنکه ساختار کالبدي باشد ، نهادي است با عملکرد چند بعدي (زياري،2:1389). که داراي ابعاد مختلف مکاني ، معماري، کالبدي ، فيزيکي ، اقتصادي ، مالي ،روانشناختي و پزشکي است (culllingworth, 1997, 166).

جهت مشاهده و دانلود ادبیات و مبانی نظری رقابت پذیری شهری کلیک کنید .

جهت مشاهده و دانلود برنامه‌ ریزی شهری – ارزیابی وضعیت ساختمان‌ های سازمان های متولی بحران به منظور برنامه‌ ریزی و مدیریت بحران شهری کلیک کنید .

جهت مشاهده و دانلود تقسیمات محله ای (محله بندی) ، مدیریت شهری کلیک کنید .

جهت مشاهده و دانلود اراضی شهری – توسعه اهداف برنامه ریزی کاربری اراضی شهری کلیک کنید .

 مسکن روستايي

مسکن واژه اي عربي و ريشه آن سکن است . مفهوم اين واژه آرام گرفتن بعد از حرکت است و شايد اين مناسب ترين تعريف لفظي اين واژه باشد زيرا همه انسانها پس از تلاش و کوشش و حرکت روزانه خانه يا همان مسکن را محل آرام و استراحت خود قرار مي­دهند . همچنين مارسل بازن مسکن را اين چنين تعريف کرده است ” مسکن عبارتست از تعداد متغيرهاي ساختمان که در محوطه نسبتا وسيعي پراکنده شده اند و اين محوطه با خاک کوبيده شده و يا علفزاري با درختان ميوه و يا کرتهاي صيفي کاري پوشيده شده است ” (محمدي ملاسرايي ،1375: 9-8) .

مقوله مسکن گسترده و پيچيده است ، ابعاد متنوعي دارد ونمي توان تعريف واحدي از آن ارائه کرد مسکن يک مکان فيزيکي است و به عنوان سرپناه ، نياز اوليه و اساسي خانوار به حساب مي آيد . در اين سرپناه برخي از نيازهاي اوليه خانواده يا فرد مانند خوراک ، استراحت و حفاظت در برابر شرايط جوي تامين مي شود (اهري،7:1367) . مفهوم مسکن علاوه بر مکان فيزيکي ، کل محيط مسکوني را در بر مي گيرد که شامل کليه خدمات و تسهيلات ضروري مورد نياز براي بهتر زيستن خانواده و طرحهاي اشتغال ، آموزش و بهداشت افراد است در واقع تعريف و مفهوم عام مسکن يک واحد مسکوني نيست بلکه کل محيط را شامل مي گردد(مخبر،17:1363) .

به عبارت ديگر مسکن چيزي بيش از يک سرپناه صرفا فيزيکي است و کليه خدمات و تسهيلات عمومي لازم براي بهزيستي انسان را شامل مي شود و بايد حق تصرف نسبتا طولاني و مطمئن براي استفاده کننده آن فراهم باشد (Knapp,1982:35) . مسکن به مثابه واحد تسهيلات فيزيکي يا به عنوان کالايي اقتصادي و پر دوام که نقش اجتماعي يا جمعي نيز دارد ، چونان مجموعه اي از خدمات و بخشي اقتصادي است (Bourne,1981:14) .

توسعه پايدار روستايي

اصولا از ديدگاه متخصصين برنامه ريزي منظور از توسعه روستايي فرايند تغيير ،پيشرفت ،تحول و انطباق با داشتن يک سري معيارها در مکانها و زمانهاست . اين معيارها عبارتند از :

عقلانيت  ●

توسعه و برنامه ريزي توسعه  ●

• بهره وري
• نگرشهاي موجود در نهادهاي جامعه
• وحدت ملي
• استقلال ملي
• دمکراسي و مشارکت
• مردم سالاري
• ظرفيت سازي ،توانمند سازي و نهاد سازي (رکن الدين افتخاري ،141:1382)

در اين چارچوب اصول تفکري ، بينشي ، روش شناختي و برنامه ريزي توسعه روستايي بر اساس بينش نوين عبارتند از :

• رويکرد کل نگر در برنامه ريزي
• انسان به عنوان محور توسعه
• تاکيد بر فعاليتهاي چند بعدي
• تاکيد بر تغييرات کمي و کيفي
• تاکيد بر تعادل و توازن در توزيع و بهره برداري از منابع
• تاکيد بر ارتباط متوزان ميان انسان با انسان ،انسان با مصنوعش و انسان با محيط پيرامونش
• تاکيد بر روش شناسي کيفي و فرا اثبات گرايي  (موسسه توسعه روستايي ،33:1383)

در اين اصول جامعه روستايي و ظرف فعاليتي- فضايي آن به عنوان قاعده نظام زيستي و توليدي ، از حلقه هاي مبنايي توسعه پايدار سرزمين تلقي ميشود ( موسسه توسعه روستايي ايران ،2:1383).که ضرورت دارد پايداري آنها ادامه يابد . در چارچوب رهيافت مطلوب توسعه براي مناطق روستايي که با توسعهً پايدار روستايي شناخته مي شود ، هم اينک برخلاف گذشته ، توسعه روستايي مبتني بر رويکردي کل نگر و سيستمي است که در بردارندهً  ابعاد بنيادي ، شکل دهنده­ي نظام توسعه روستايي و هم پيوندي موزون ميان آنان است (پورطاهري و همکاران ،217:1387).

مسکن پايدار و کاربريهاي مختلط

مسکن پایدار مستلزم طراحي تلفيقي است به گونه­اي که از لحاظ کارکرد جدا و بسته نيست بلکه در ميان بلوک­ها و همسايگي که کاربري­هاي ديگر دارند اجرا و ساخته مي شود . تلفيق کارکردهاي مختلف در مناطق فعاليت مشترک ، بهره مسکن را به طرز چشم­گيري عوض خواهد نمود . موقعيت و طراحي دو کليد اصلي طراحي خانه مساکن پايدار ميباشند . ساخت و سازهاي جديد در صورتي که از ارتباطات حمل و نقلي ، ساخت و ساز پايدار به حساب نمي آورند(Edwaards,2000:21) .

جهت مشاهده و دانلود بافت فرسوده – ادبیات و مبانی نظری و پیشینه تحقیق بافت فرسوده شهری کلیک کنید .

جهت مشاهده و دانلود ادبیات و مبانی نظری ژئومورفولوژی و توسعه شهری کلیک کنید .

مسکن پایدار و تراکم

کاملا واضح است که تراکم مزاياي زيادي دارد. صرفه جويي در انرژي ، حمل و نقل بهتر ،امنيت و خصوصيات جمعي . تراکم بيش از حد مشکل ساز است مثلا تراکم زياد با طراحي ضعيف ميتواند موجبات افزايش جرم و جنايت و از خود بيگانگي را فراهم سازد . تراکم بالا همچنين ميتواند موجب کاهش حس توانايي زندگي در اماکن عمومي شودو منجر به ساخت مساکني شود که مخل نظم عمومي باشند .

همچنان که تراکم افزايش مي­يابد ، تحمل سروصدا و رفتارهاي ضداجتماعي طاقت بيشتري مي­طلبد . و بلاخره در مناطق پرتراکم مهار انرژي يا آب باران براي مصارف عمومي تحليل ميرود( Edwards,2000:21) . چنانچه مايل باشيم به مسکن پايدار برسيم تراکم هم بايد متعادل و محدود باشد .

مسکن پایدار و رابطه انرژي و سلامت

سلامتي و انرزي دو عاملي هستند که در زمينه خانه سازي پايدار مرتبط مي­باشند . پايداري اصولي را فراهم مي­آورد که به کمک آنها جوامع اميدوار ، راحت و سالم ايجاد مي­شوند . ارتباط ميان مصرف انرژي ، شرايط مسکن و وضعيت سلامت ساکنان محرز است . به عنوان مثال سرما ، رطوبت و مکان­هايي که تهويه کافي ندارند موجب افزايش مصرف انرژي و تهديدي براي سلامت افراد مي­باشند که معمولا به شکل آسم ،برونششيت و دردهاي مفصلي بروز مي کنند و همچنين خانه سرد ، مرطوب و خوب تهويه نشده مکان مناسبي براي تجمع ذرات گردو غبار است  .

تعادل رطوبتي براي کنترل غبار ضروري است که اين شرايطي است که با اقدامات موثر متعدد در کارآمدي انرژي بوجود مي آيد که تنها در چند سال اخير به آن توجه شده است مثلا پنجره هاي دو جداره ، کنترل تهويه ، عايق بندي بهتر و ….. بنابراين هر گونه تجديد نظر نه تنها بايد با ملاحظه انرژي ، بلکه متوجه نتايج و روشها بر شرايط زيست داخلي از نقطه نظر سلامت باشد .

مسکن پایدار

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات و پیشینه تحقیق پایان نامه های جغرافیا  کلیک کنید.

جهت مشاهده و دانلود نظریات سازماندهی و جابجایی روستاها کلیک کنید .

جهت مشاهده و دانلود ادبیات و مبانی نظری مدیریت روستایی کلیک کنید .

جهت مشاهده و دانلود گردشگری روستایی کلیک کنید .

نمونه ای منابع و مآخذ مسکن پایدار

•  – آسايش ، حسين (1375) . سنجش کيفيت زندگي ،مجله مسکن و انقلاب اسلامي ، شماره 76 و77، تهران .
• – ابن خلدون ،عبد الرحمن (1366) .مقدمه ،ترجمه پروين گنابادي ، انتشارات شرکت علمي و فرهنگي ، چاپ پنجم ، تهران.
• – احمدي ، حسن(1374). بررسي تطبيقي برنامه مسکن برنامه دوم توسعه اقتصادي و اجتماعي و فرهنگي با توصيه هاي سازمان ملل متحد در رمينه توسعه پايدار سکونتگاههاي انساني (دستور کار21)،مجموعه مقالات سومين سمينار سياستهاي توسعه مسکن در ايران ، جلد1.
• – احمدي ، سيدوحيد (1387) .آسيب شناسي بازار مسکن در ايران ، تهران .
• – استانداري استان البرز، 1389.
• .- اعتماد،گيتي(1369). مالکيت مسکن و تاثير آن در مکان يابي فضاي شهري،مجله معماري و شهرسازي، دانشگاه شهيد بهشتي،شماره 9.
• – افشاري ، مريم (1388) .مطالعه و تحليل تاثير آلودگي آب بر پايداري سکونتگاههاي روستايي( مطالعه موردي: روستاهاي شهرستان بيجار) ، پايان نامه کارشناسي ارشد جغرافيا و برنامه ريزي روستايي ، دانشگاه تربيت مدرس ، دانشکده ادبيات و علوم انساني .
• – اطهاري ،کمال (1375). درآمدي بر اسکان غير رسمي و سياستهاي اسکان ،مجله علمي معماري و شهرسازي ،شماره 5.
• – اطهري،کمال و محمدکاظم تاج بخش (1367) . برنامه ريزي مسکن در کشورهاي رو به توسعه، سرپناه ، وزارت مسکن و شهرسازي ، شماره 39.
• – اليوت ، جنيفر (1378) . مقدمه­اي بر توسعه پايداردر کشورهاي در حال توسعه ، ترجمه عبدالرضا ،رکن الدين افتخاري و حسين رحيمي ،انتشارات موسسه توسعه روستايي ايران ، تهران .
• -…
• -…

www.washington.edu

مسکن پایدار