انواع طرح های مرمت و احیای بافت قدیم شهری

مرمت و احیای بافت قدیم شهری

2-2-     انواع طرح هاي مرمت و احیای بافت قدیم شهری

2-3-     ابعاد احياء  و مرمت شهري..

2-3-1- احياء اقتصادي.

2-3-2- احياء کالبدي

2-4-     تجديد حيات محيطي.

2-5-     تجديد حيات اجتماعي.

2-6-     اهداف مداخله در بافت قديم شهر.

2-7-     روش هاي مداخله در بافت قديم شهري..

2-7-1- روش حفاظتي ـ بهداشتي.

2-7-2- روش حفاظتي ـ تزييني.

2-7-3- روش بازسازي شهري..

2-7-4- روش مداخله موضعي ـ موضوعي.

2-7-5- روش جامع مرمت شهري..

2-8-     انواع مداخله در بافت قديم شهري بر اساس مكاتب شهرسازي..

2-8-1- مداخله نوگرايانه.

2-8-2- مداخله فرهنگ گرايانه.

2-8-3- مداخله فرا نوگرايانه.

2-8-4- مداخله مردم گرايانه.

2-9-     ديدگاههاي مداخله در بافت قديم شهري..

2-9-1- ديدگاه موزه اي..

2-9-2- ديدگاه نوسازي..

2-9-3- ديدگاه بينابيني يا واقع گرا

2-10-   اركان مؤثر در فرآيند مرمت و احیای بافت قدیم شهری

2-10-1- مردم و مشاركت ايشان.

2-10-2- دولت و مديريت شهري..

2-10-3- برنامه ريزان و طراحان شهري..

2-11-   فنون و تکنيک هاي مورد استفاده در برنامه ريزي مرمت شهري..

2-11-1- “تکنيک تحليل عرصه هاي تصميم گيري مرتبط”

2-11-2- تکنيک SWOT.

2-12-   نظريه پردازان جهاني مرمت..

2-12-1- جان ر‌اسكين ( 1900- 1818)

2-12-2- كاميلوبويي‌تو( 1914-1836) ( پدر مرمت شهري جديد)

2-12-3- كاميلوزتيه(1903-1843)

2-12-4- لكوربوزيه(1965-1887)

2-12-5- اوژن ويولد لودوك (1879-1814)

2-13-   تجارب جهاني بهسازي بافت هاي فرسوده

2-13-1- بررسي سابقه اصلاح و بهسازي بافت‌هاي قديم در اروپا

2-14-   بررسي تجارب كشورهاي صاحب مكتب در شهرسازي..

2-14-1- انگلستان

2-14-2- ايتاليا

2-14-3- مرور تجارب برنامه ريزي مرمت شهري در ايالات متحده

2-14-4- فرانسه

2-14-5- مروري بر تجربه برنامه ريزي مرمت دمشق.

2-14-6- مروري بر تجربه برنامه ريزي مرمت و احياء مرکز شهر بيروت..

2-14-7- بررسي تجربه اردن در زمينه بهسازي شهري..

2-14-8- برنامه بهسازي ( ارتقاء بخشي) وحدت شرقي در عمان (اردن)

2-14-9- اهداف و راهبردهاي متداول مرمت شهري در کنگره هاي جهاني.

2-14-10 جمع بندي و نتيجه گيري از مرور تجارب برنامه ريزي احياء و مرمت در جهان

2-15-   مرور تجارب برنامه ريزي احياءو مرمت شهري در ايران.

2-15-1- مرور تجربه برنامه ريزي مرمت يزد.

2-15-2- مرور تجربه برنامه ريزي مرمت کرمان.

منابع

انواع طرح هاي مرمت و احیای بافت قدیم شهری

طرح هاي راهبردي ساختاري: اين طرح بافت قديم را با توجه به نقش و جايگاه آن در كل شهر مطالعه مي كند. طرح راهبردي ساختاري با بررسي قابليت‌ها، توان هاي بالقوه، مسايل و مشكلات و نيازهاي منطقه، سياست ها و راهبردهايي را به منظور توسعه در مقياس كلان، ارائه مي كند. اين طرح از وارد شدن در مسايل جزئي مي پرهيزد.[1]

طرح هاي بهسازي: اين طرح ضمن ارائه پيشنهادات كلي در زمينه كاربري، دسترسي و تراكم، محدوده هاي همگن را شناسايي و حوزه هاي مختلف مداخله را اعم از بهسازي، نوسازي و … تعيين و ضوابط و مقررات كلي مداخله در هر حوزه را پيشنهاد مي كند.

طرح هاي طراحي شهري: اين طرح ها در مورد محدوده هاي تهيه مي شوند كه قبلاً در طرح هاي بهسازي تعيين شده اند. پروژه هاي طراحي شهري، پيشنهادهايي را در غالب طرح، ضوابط و مقررات، به منظور سازماندهي سيما، منظر و فضاي شهري ارائه مي كنند.

طرح هاي مرمت: طرح هايي هستند كه به منظور مرمت و احياي ابنيه قدیمی  تهيه مي شوند. اين طرح ها ضمن ترميم خرابي هاي گذشته و آسيب هاي وارد بر بنا، موضوع احياء و عملكرد جديد به اين بناها را، متناسب با نيازهاي زندگي روزمره در نظر دارند.

طرح هاي معماري: طرح هاي معماري در بافت قديم، مي توانند در هر دو مورد حوزه بهسازي و نوسازي تهيه و به اجرا در مي آيند. مهمترين ويژگي اين طرح ها، استفاده از ارزش هاي معماري گذشته و انطباق با بافت و ارتباط، اتصال و پيوند مناسب با آن است.

گونه های بافت های فرسوده شهری

بافت های فرسوده به سبب فرسودگی در کلیت با یکد یگر وجوه مشترکی دارند ،اما به سبب عوامل موثر در فرسودگی دارای ماهیت های متفاوتی میگردند . این تفاوت ها بافت هارا در سه گروه زیر قرار میدهد.

الف- بافت های دارای میراث های شهری

مراد از بافت های دارای میراث های شهری بافت های فرسوده ای است که علیرغم فرسودگی در گستره آنها بنا ها ، مجموعه فضاها ، تاسیسات و تجهیزات شهری باارزش ویا ترکیبی از آنها وجود دارد .شناسایی وجود این عناصر موجب میگردد تا بهره گیری از میراث ها و نقش هویت بخش آنها در بستر مداخله مورد توجه قرار گیرد و بارز گردد .نکته مهم در این است که جدا کردن بافت های دارای میراث از سایر بافت ها که به سبب اهمیت آنها صورت گرفته ،به هیچ عنوان به مفهوم حذف این گونه بافت ها از دستور کار مداخله در بافت های فرسوده نمی باشد ،بلکه این امر تنها تاکیدی است بر ضرورت همکاری و نظارت سازمان میراث فرهنگی بر اقدامات نهادهای مسئول در حفظ منطقی و تخصصی میراث های با ارزش در این بافت هاست.

ب- بافت های شهری (فاقد میراث شهری )

مراد از بافت های شهری بافت های فرسوده ایست که در لایه های درونی شهر جای دارند .

این بافت ها یا در کالبدهای به جای مانده در دل بافت های قدیمی قرار گرفته اند ،ویا حاصل استقرار افراد فرودست جامعه در زمین های خالی درون شهری و برون شهری اند که با گسترش شهرها با آنها در آمیخته اند .این بافت ها علیرغم دارا بودن توانمندی هایی فراتر از آنچه در حال حاضر پذیرای آن هستند به سبب انکه از چرخه حیات موثر شهری خارج هستند از ارزش کمتری برخوردار می باشند .

ویژگی ها و مسائل بافت فرسوده شهری

بافت های فرسوده به دلایل متفاوت فرسوده شده اند ، از اینرو با اشکال گوناگون و وجوه متفاوت مشاهده می شوند . اختلال در موارد زیر فراگیر ترین وجوه برای تعریف شناسه و شناخت محدوده بافت های فرسوده است :

1- شکل کالبدی

الف –ریخت شناسی بیشتر این بافت ها دارای شکل اندام واره است .

ب- ابعاد فیزیکی بیشتر اجزای بافت به ویژه در حوزه های مسکونی ریزدانه و ابنیه آن کوتاه مرتبه (یک یا دو طبقه ) است .

2- انسجام بافت و استحکام و مصالح عناصر آن

الف- در این محدوده بافت فاقد انسجام بوده و بیشتر بناهای درون آنها فاقد مقاومت در برابر زلزله با شدت متوسط می باشند .

ب- در مکان های فاقد ایمنی (به صورت اسکان های غیر رسمی )مانند حریم گسل ها ، بستر رود دره ها . قنات ها قرار گرفته اند .

ت- در ساخت بناهای آن از مصالح نازل و کم دوام استفاده شده است .

3- مالکیت

الف- قطعات آن فاقد خطوط تفکیکی روشن می باشد .

ب- وارثان آن متعدد می باشند .

ت- فاقد اسناد رسمی مالکیت (سند و بنچاق ) است.

4- زیرساخت ها

الف- فاقد شبکه زیر ساختی (به ویژه آب و برق ) است ، ودر صورت دارا بودن ، شبکه دچار نارسایی و یا آسیب پذیر است.

5- اجتماعی

الف – ساکنین غیر بومی (مهاجر روستایی یا تهیدستان شهری )نسبت به ساکنان اصیل بیشتر است .

ب- دارای منزلت مکانی و سکونتی پایین است .

ت- سکونت غیر مجاز یا نسبت استیجار در آنها بالاست .

ث- ترکیب جمعیتی آن غیر متعارف است .

ج- شیوع اعتیاد و ناهنجاری های رفتاری و بزهکاری در آنها بالاست .

ح – ناامنی محیطی به ویژه برای کودکان و جوانان و زنان وجود دارد.

6- اقتصادی

الف- ارزش زمین و مسکن به طور نسبی پایین است .

ب- به سبب فقر بهبود بخشیدن به مسکن از سوی ساکنان ناممکن است .

ت- از سوی سرمایه گذاران انگیزه سرمایه گذاری وجود ندارد .

ث- منابع درآمدی ساکنان بیشتر نامعلوم است .

ج- ساکنان در دهک های پایین درآمدی قرار دارند .

7- کارکردی

االف – کاربریهای ناسازگار در بافت مسکونی به طور نسبی بالادست (به ویژه صنایع غیر مجاز سازمان حفاظت محیط زیست در گروه های “ب” ، “ج” ، “د” ف “ه” ).

ب- دچار فقدان یا کمبود شدید فضاهای خدماتی می باشند .

ت- واحد های تجاری آنها متروکه ویال در حد بسیار نازل است.

8- نظام شبکه

الف- دارای شبکه ناکارامد است.

ب- دارای شبکه اندام واره و نامنظم است.

ت- دارای شبکه با عرض کم و نفوذپذیری پایین است .

9- مدیریت شهری

الف – خدمات شهری ارائه نمی شود ویا ارائه آن دچار ضعف است .

ب- اقدامات عمرانی موثر از سوی سازمان های مسئول در آنها مشاهده نمی شود .

ت- فاقد فضاهای عمومی و خدماتی (حتی در حد مقیاس محلی ) است.

ث – فاقد اثاثیه شهری است .

10- محیط زیست

الف – دچار کیفیت محیطی نازل و فاقد بهداشت است.

ب- آلودگی ناشی از سیستم برای دفع فاضلاب ، آبهای سطحی ، زباله در آنها وجود دارد.

اركان مؤثر در فرآيند مرمت بافت هاي قديمي شهري

مردم و مشاركت ايشان[1]

امر مشاركت مردمي در فرآيند مرمت بسيار مهم است. مشاركت مردم در مسائل شهرسازي مقوله اي كاملاً فرهنگي است.

نخست بايد اهداف مرمت به مثابه يك فعاليت شهري و نه صرفاً توجه به چند ساختمان براي مردم تبيين شود. بايد روشن كرد كه هدف مرمت چند بنا توسط معدودي افراد نيست، بلكه مقصود، مرمت هر بنا به مثابه يك جزء در گستره شهر به منزله يك كل است. در اينجاست كه ارتباط بين فعاليت ها نيز اهميت پيدا مي كند؛ ارتباطي نه تنها از نظر شكلي و بصري بلكه از لحاظ توان و امكانات اقتصادي، خواست و توقعات مردم و قدرت سرمايه گذاري صاحبان املاك.

دولت و مديريت شهري

جريان مداوم مرمت در شهر بر شالوده اصول و ضوابط طراحي شهري استوار و مستلزم نظارت دستگاه هاي اجرايي مانند شهرداري است.

قرار گرفتن مرمت شهري در چارچوب طراحي شهري، و اين نكته كه طراحي شهري اساساً به طراحي فضاهاي عمومي سر و كار دارد و اين واقعيت كه رسيدگي به مسائل فضاهاي عمومي در شهر، در حوزه اختيارات دستگاه هاي اجرايي و مديريت شهري است، خود اهميت نقش دولت را بيان مي كند و نشان مي دهد.

طرحريزان و طراحان شهري

از طرحريزان و طراحان شهري در فرآيند مرمت شهري انتظار مي رود كه:

مكان هاي مرمت را در منطقه مورد مطالعه يا شهر تعيين كنند.

رهنمودها و ضوابط روشني براي مرمت شهري تدوين كنند.

تعيين مكان هاي مرمت بر اساس رشته مطالعات طرحريزي و طراحي شهري، ملاحظات اجتماعي، اقتصادي، ارزش هاي فضايي- كالبدي و جنبه هاي كيفي صورت مي گيرد؛ و هدف از رهنمودهاي طرحريزي و طراحي شهري اين است كه هر اقدام مرمت بايد در قالب يك كل هماهنگ عملي شود.

از آنجا كه مرمت بناها و فضاها كاري فردي نيست و حركتي اجتماعي محسوب مي‌شود، در نتيجه لزوم پيروي از رهنمودها و ضوابط، اجتناب ناپذير است. اين ضوابط يكباره و با تحقق يك پروژه حاصل نمي شود، بلكه به تدريج و طي تجزيه پروژه هاي گوناگون و در نتيجه همكاري طرحريزان، طراحان و مديران شهري شكل مي گيرد و در طول زمان اصلاح و تكميل مي شود.

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات ، پیشینه تحقیق و مبانی نظری پایان نامه های معماری کلیک کنید.

نمونه ای از منابع فارسي

• مهندسين مشاور شاران ، دفترچه راهنماي شناسايي و مداخله در بافت هاي فرسوده ، 1384 ،
• علي شماعي و احمد پور احمد ، بهسازي و نوسازي از ديدگاه علم جغرافيا ، انتشارات دانشگاه تهران ، 1384
• هفت شهر ، فصلنامه عمران و بهسازي شهري ، سال چهارم ، شماره 12 و 13
• محسن حبيبي و مليحه مقصودي ، مرمت شهري ، انتشارات دانشگاه تهران ، 1381
• شکویی ، حسین ، ” جغرافیای شهری ” نشر دانشگاه پیام نور ، 1372
• شاهی ، جلیل ، ” مهندسی ترافیک ” ، مرکز نشر دانشگاهی ، 1386
• افندی زاده ، شهریار ، ” مدل سازی در حمل و نقل ” انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران ، 1380
• پیرزاده ، حسین ، “اصلاح نظام مدیریت توسعه شهری در ایران براساس رویکرد راهبردی ، وزارت مسکن و شهر سازی ، 1387
• لنگ ، جان ، ” افرینش نظریه معماری ، نقش علوم رفتاری در طارحی محیط ” ، عینی فر ، علیرضا ، انتشارات دانشگاه تهران ، 1381
• بلی میدا ، ” گرافیک های طراحی شهری ” شکیبامنش ، انتشارات طحان ، 1386
• ری گیندز ، ” راهنمای طراحی شهری ، تکنیک ها و روش های عملی ، بصیری ،رجبی ،انتشارات طحان ،138
• رابرت ، کوان ، ” اسناد هدایت طراحی شهری ” ، گلکار ، حسینیون ، انتشارات اسلیمی ، 1385
• …
• …