حل اختلاف – ادبیات، پیشینه تحقیق و مبانی نظری حل اختلاف

 مبانی نظری حل اختلاف

ادبیات حل اختلاف

فصل دوم: پيشينه تحقيق

2-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………….

2-2- پیشینه داخلي……………………………………………………………………………………………………………

2-3- پیشینه خارجي………………………………………………………………………………………………………….

2-4- نقد و بحث…………………………………………………………………………………………………………………

فصل سوم: مباني نظري تحقيق

3-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………..

3-2- درآمدی بر رویکردهای رشته‌ی حل اختلاف………………………………………………………………

3-3- مروری بر مدل‌های حل اختلاف…………………………………………………………………………………

3-3-1- مدل چرخه‌ی کشمکش……………………………………………………………………………………

3-3-2- مدل مثلث رضایت‌مندی…………………………………………………………………………………..

3-3-3- مدل منافع/حقوق/ قدرت………………………………………………………………………………….

3-3-4- مدل ابعاد…………………………………………………………………………………………………………

3-3-5- مدل پویایی اعتماد…………………………………………………………………………………………..

3-4- نظریات جامعه‌شناسی مرتبط‌با مفاهیم محوری درحوزه حل اختلاف………………………….

3-4-1- اعتماد در دیدگاه اندرو سایر……………………………………………………………………………..

3-4-2- موانع توسعه سیاسی در دیدگاه حسین بشیریه…………………………………………………

3-4-3- نظریه راهبرد امنیت سرزمینی پرویز پیران……………………………………………………….

3-5- نظریه دوسطحی ماهونی و گورتز……………………………………………………………………………….

3-6- چهارچوب نظري منتخب تحقيق……………………………………………………………………………….

منابع

درآمدی بر رویکردهای رشته‌ی حل اختلاف

رشته علمی حل اختلاف از دهه‌ی 1950 به موضوع کشمکش در تمامی سطوح  ازروابط بین شخصی تا روابط درون دولت و بین‌المللی می‌پردازد. همچنین، «حوزه‌ی حل اختلاف رشته‌هایی آکادمیک شامل علم سیاسی، مطالعات بین‌الملل، روان‌شناسی، گفت‌وگو، جامعه‌شناسی، حقوق، انسان‌شناسی، مطالعات مدیریت، روابط صنعتی، و اقتصاد را دربردارد» (بریگ[1]،5:2008).

«حل‌اختلاف اصطلاحی مفهومی است که به حالتی اطلاق می‌شود که منابع ریشه‌دار کشمکش هدایت و حل می‌شود. یعنی رفتار و نگرش‌ها دیگر خشونت‌بار نیست و ساختار کشمکش تغییر کرده است» (میال و همکاران،25:2005). این اصطلاح هم به فرایند رسیدن به این تغییرات و هم به مراحل تکمیل‌ فرایند حل‌اختلاف اشاره می‌کند. در‌این رشته مدل‌های متنوعی برای شناخت علل وقوع کشمکش، طراحی و ارزیابی راهبردهای ممکن و به‌کاررفته‌ی حل‌اختلاف عرضه می‌شود.

در کلیت، از دهه‌ی 1950 دو رویکرد عمده بر جریان اصلی سنت حل‌ اختلاف مسلط شدند. یک دیدگاه با عنوان رفع اختلاف^[2] شناخته می‌شود که در آن از ایده جامعه‌ی بین‌المللی دولت‌ها^[3]دفاع می‌شود که «در آن اصل سازمان‌بخش، نظم بین‌المللی است که برمبنای هنجار عدم‌مداخله محافظت می‌شود. هنجاری که ارزش‌های چندگانه^[4] را در‌برابر سلطه‌ی بیرونی حفظ می‌کند» (رامسبوتام و همکاران،396:2011). مفاهیم، روش‌شناسی‌ها و عملکردهای مربوط به رفع اختلاف گستره‌ای از دیپلماسی از طریق مذاکره و میانجی‌گری تا صورت‌های متنوعی از همکاری نهادی را دربردارد.

در آن‌ها در عین حفظ نظم موجود،  برای اجتماعات فضای لازم فراهم می‌شود که بتوانند به رسم و روش خود توسعه یابند. رفع اختلاف ظرفیتی اساسی برای مدیریت کشمکش‌های عمیق اجتناب‌ناپذیر دارد و سعی می‌کند کشمکش‌ها را بدون خشونت رفع کند (همان). دیدگاه دیگر با عنوان دگرگونی(تبدیل) اختلاف^[5] شناخته می‌شود. «این دیدگاه بر اساس ایده‌ی اجتماع جهانی نوخاسته می‌باشد که اصل سازمان‌بخش آن عدالت جهان ‌میهن^[6]است.

عدالتی که ازطریق ساختارهای اصلاح‌شده‌ی حاکمیت جهانی^[7]گستردش می‌یابد. دراین حالت، حاکمیت جهانی به نحو ترقی‌خواهانه‌ای نسبت‌به رفاهی که به‌صورت محلی تعریف‌شده^[8]توانمند‌تر محسوب می‌شود» (همان:397). اساسا تحلیل‌گران حوزه‌ی حل اختلاف بر این مبنا از یکدیگر تفکیک شده‌اند. «کشمکش بین این دو رویکرد در جدال اصول اخلاقی مبتنی‌برجهان‌گرایی^[9]و اجتماع‌گرایی^[10]منعکس شده‌ است» (همان).

در جریان اصلی حوزه‌ی حل اختلاف ، بخش قابل‌توجهی از پژوهش‌ها و پروژه‌ها براساس نظریه بازی سازمان‌دهی می‌شوند. نظریه بازی در مطالعه انواع گوناگونی از کشمکش ها به کار می‌رود. «به‌لحاظ مفهومی اساسا نظریه بازی، یک تصمیم‌سازی تعاملی[11] است که در آن مجموعه‌ای از افراد بازیکن است که مجموعه ی خاصی از موارد‌انتخاب دارند و منفعت[12] هر بازیکنی به کلیت انتخاب‌های دیگر بازیکنان بستگی دارد. هر بازیکنی بایستی انتخاب کند؛ هر‌چند که گاهی موارد‌انتخاب دیگران را نداند. هر بازیکنی بایستی افکار و اعمال احتمالی دیگران را درنظر گیرد، وجود و حضور دیگران را درک کند. این رویکرد بر این اساس است که هرچند افراد بازیکن مستقل و جدا از یکدیگر انتخاب می‌کنند؛ اما باز هم منفعتی که به آنها می رسد، کارکردی از موارد‌انتخاب تمام بازیکنان است. فرضیه فایده مورد‌انتظار به‌صورت گسترده‌ای در حوزه نظریه بازی مورد پذیرفته و به‌کار رفته است.

جهت مشاهده و دانلود رضایت از زندگی (پیشینه تجربی و مبانی نظری) کلیک کنید .

جهت مشاهده و دانلود مهریه – مبانی نظری و پیشینه تحقیق مهریه کلیک کنید .

جهت مشاهده و دانلود  نظریه های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی استقلال زنان و رفتاری باروری کلیک کنید .

درآمدی بر رویکردهای رشته‌ی حل اختلاف

این فرضیه اشاره می‌کند که وقتی بازیکنی درمورد برآیندهای دریافتی خود با عدم‌قطعیت روبرو می‌شود، وی برآیندهایی را ترجیح می‌دهد که حداکثر فایده مورد انتظار خود را فراهم کند» (یوسفی،2009: 50-49). در‌واقع، بنیان نظریه بازی برمبنای ایده‌ی انسان عقلانی و فایده‌گرا است. «بازیکنان شاید یک نهاد یا یک گروه از مردم باشند که به‌لحاظ اقتصادی عقلانی هستند. چنان‌که بازی کنندگان می توانند برآیندها را ارزیابی کنند، مسیر منتهی به برآیندها را محاسبه کنند. درنهایت نیز کنش‌هایی را انتخاب می‌کنند که مورد‌انتظارترین برآیند را فراهم کند» (موریس به نقل از یوسفی:50،2009).

استراتژی مفهوم محوری دیگر در نظریه بازی است. «یک استراتژی همچنین منطقی از پیش تعیین شده است که به بازیکن می گوید کدام کنش در پاسخ به هر استراتژی احتمالی(ممکن) از سوی بازیکنان دیگر باید اتخاذ شود و کدام کنش بهتراست اتخاذ نشود. در بازی هر بازیکنی با دو یا بیش از دو استراتژی امکان‌پذیر روبرو می‌شود که از آن میان هر بازیکنی برمبنای استراتژی مورد‌انتخاب خود و در‌جستجوی سطح حداکثری از رضایت‌مندی باید میان موارد‌انتخاب گزینش کند» (یوسفی:50،2009).

در حوزه‌ی حل اختلاف برمبنای این اصول نظریه بازی تعدادی روش‌شناسی از جمله، مدل نمودار برای حل اختلاف^[13]، تحلیل تضاد^[14]، نظریه‌ی حرکات^[15]، نظریه‌ی حرکات فازی^[16]‌، نظریه‌ی نمایش^[17]،  تحلیل فرابازی^[18]، تحلیل بازی متا^[19] عرضه شده است (الموتیره،2007). در میان مدل‌های مبتنی‌برنظریه‌ی بازی، «مدل نمودار برای حل اختلاف ساده‌ترین و روشن‌ترین رویکرد برای تحلیل کشمکش است» (همان:3). در این رویکرد نرم افزار خاصی با عنوان (GMCR II) به‌عنوان «یک سیستم برای مدل‌سازی، طراحی و فهم کشمکش‌های استراتژیک» طراحی شده است. همچنین این رویکرد و نرم‌افزار آن در حوزه‌های گوناگونی ازجمله «مدیریت محیطی^[20]، مذاکرات مدیریت کار^[21] و فعالیت‌های حفظ صلح^[22] به کار می‌رود (کِ[23]،2007).

نرم افزار(GMCR II) براساس سه مفهوم محوری شامل تصمیم سازان یا تصمیم گیرندگان، موارد انتخاب و ترجیحات^[24]به کار می‌رود. در آن نیز راه حل‌های خاصی از پیش فرض شده است که نرم‌افزار بنا به شرایط عملی‌ترین و مفیدترین راه حل را عرضه می‌کند. در نسخه‌ی جدید این نرم‌افزار نیز راه حل‌ها به‌صورت فازی محاسبه شده ‌است. با این هدف که عدم قطعیت در شرایط لحاظ شود، قوت و ضعف راه حل‌ها مشخص شود ( الموتیره،2007، کِ،2007). با این وجود، این مدل و نرم افزار بر بنیان نظریه بازی و فرض انتخاب عقلانی در جامعه و شرایط کم‌و‌بیش پیش‌بینی‌پذیر صورت‌بندی می‌شود. بنابراین، برای دوران و جامعه موردنظر این رساله مناسب نخواهد بود.

به هرترتیب، جریان اصلی سنت حل اختلاف از نقطه نظرات گوناگون و رویکردهای مختلفی مورد انتقاد واقع شده است. در اینجا به‌صورت مختصر به دیدگاه‌های منتقد پرداخته می‌شود:

نقد رئالیست‌ها: «رئالیست‌ها تمام بحث‌های جریان اصلی حل اختلاف را به‌عنوان اوتوپیایی و ایدئالیستی رد می‌کنند» (رامسبوتام و همکاران،399:2011). در این رابطه رامسبوتام و همکاران به دیدگاه دیوید شیرر^[25] (1997) اشاره می‌کنند. از نظر وی، «راهبردهای حل اختلاف مبتنی‌بر میانجی‌گری و مذاکره برای جنگ‌هایی مناسب هستند که بیش از تظلم براساس طمع افروخته شده باشند. یک فرمانروای ظالم در موقعیتی شورشی یا مافیایی مجرم که با انگیزه‌های اقتصادی هدایت می‌شود، بعید است که به حل اختلاف به وسیله‌ی توافق و مذاکره رهنمود بشود.

درحقیقت جستجوی رفع اختلاف، میانجی‌گری و کمک انسانی می‌تواند کشمکش را طولانی کند و بر تقویت فرقه‌های متنوع تأثیر بگذارد. در‌واقع، صورت سنتی انتقادگرایی ایدئالیستی حل اختلاف سیاست بین‌المللی را به‌عنوان نبرد بین گروه‌های متعارض و آشتی‌ناپذیر قلمداد می‌کند که در آن تنها راه نهایی قدرت و سرکوب‌گری محسوب می‌شود، و رویکردهای «قدرت نرم» حل اختلاف به‌عنوان اموری بی‌فایده و خطرناک رد می‌شود» (همان:400).

نقد نظریه‌ی انتقادی: انتقادی‌ها دومین دسته‌ای هستند ک حل اختلاف جهان میهن را نقد می‌کنند. به‌عنوان مثال رامبسبوتام و دیگران به دیدگاه مارک دوفیلد^[26](1997)اشاره می‌کنند(همان). وی ادعا می‌کند که «جنگ‎‌های داخلی معاصر پدیده‌هایی نابهنجار، غیرعقلانی و نامولد نیستند؛ بلکه ظهور انواع کاملا جدیدی از صورت‌بندی اجتماعی را نشان می‌دهند. نوعی صورت‌بندی که برای بقاء در حواشی اقتصاد جهانی اتخاذ شده است. در حالی‌که قدرتمندترین اقتصادها و حکومت‌ها با این جنگ‌ها به‌عنوان نشانه‌های محلی واماندگی محلی برخورد می‌کنند. از این رو، توقع «تغییر رفتاری و نگرشی» در این کشمکش‌ها دارند. در‌واقع، هنجارهای انتظامی «حاکمیت لیبرال» از بیرون تحمیل شده است.

از نظر دوفیلد، در همین چهارچوب نیز حل اختلاف در قالب یک«مدل اجتماعی روان‌شناختی» به‌‎همراه برنامه‌های توسعه‌ی انسانی انتخاب شده ‌است. در این حالت، حل اختلاف به‌عنوان ابزاری برای آرام‌سازی قلمروهای سرکش به کار می‌رود، از این طریق ساختارهای قدرت موجود می‌توانند نظم جهانی را کنترل کنند. این صورت سنتی انتقادگرایی مارکسیستی است که حل اختلاف «لیبرال» را ساده‌انگارانه و به‌لحاظ نظری غیرانتقادی می‌داند. با این فرض رویکرد غالب تلاش می‌کند منافعی را وفق دهند که نبایستی وفق داد. به این صورت، چنین رویکردی در نبردهای نابرابر و ناعادلانه نمی‌تواند جانبی را بگیرد، و اساسا این رویکرد فاقد یک تحلیل جهانی مناسب از نیروهای استثمار و بیدادگر است» (همان:402-401).

نقد پساساختارگرایان: نقد پساساختارگرایان موضوعات خود را با اصطلاحات ضدماهیت‌گرایی، ضدبنیادگرایی و ضد‌بازنمایی شناخت تعریف می‌کنند. در این دیدگاه، زبان عموما نظام دلالت‌کننده‌ای درنظرگرفته می‌شود که از طریق آن اشیاء مادی و صورت‌بندی‌های اجتماعی معنا می‌یابند(همان). همچنین، «گفتمان انسانی محل ستیزی است که در آن انواع رقیبی از «واقعیت» درخدمت منفعت و قدرت برساخته شده است» (همان:406). از این رو، «انتقاد عمده‌ی پساساختارگرایی از حل‌اختلاف جهان‌میهن مربوط به مفروضات جهان‌گرا درمورد حقیقت و واقعیت می‌شود.

مفروضاتی که به گفتمان جهان‌میهن فرصت می‌دهند» (همان:407). در‌واقع از نظر پسا‌ساختارگرایان، «هیچ حقیقت خالصی وجود ندارد، تنها ساخت‌های متنوعی از جهان وجود دارد که شاید درون محیط‌های تاریخی- فرهنگی به‌عنوان حقیقت، شناسانده شود» (همان:406).

نقدهای غیرغربی/غیرشمالی: از دیدگاه غیرغربی پل سالم[27] حوزه‌ی حل اختلاف غربی را نقد می‌کند. سالم ادعا می‌کند که حل اختلاف بر مفروضاتی غربی تکیه می‌کند که به‌صورت جهانی اطلاق‌پذیر نیست. وی از دیدگاه یک مسلمان عرب، مفروضات پنهان در رویکرد غربی حل اختلاف را مورد سؤال قرار می‌دهد و اذعان می‌کند که آنها دیگر بخش‌های جهان مشترک نیستند (همان). در‌واقع، رویکرد منفعت‌محور بر جریان اصلی سنت حل اختلاف حاکم است. این سنت تمام فرهنگ‌ها را براساس رویکرد منفعت‌محور ارزیابی و تحلیل می‌کند، درحالی‌که در فرهنگ‌های متفاوت، تصور از کشمکش، دلیل کشمکش و شیوه‌های حل اختلاف متفاوت و گوناگون است. بنابراین سنت حل اختلاف جهان‌میهن توان درک این تفاوت را ندارد (بریگ،2008).

جهت مشاهده و دانلود طلاق زوجین قبل و بعد از زندگی مشترک کلیک کنید .

جهت مشاهده و دانلود خانواده و آسیب های خانواده کلیک کنید .

مروری بر مدل‌های حل اختلاف

در حوزه‌ی حل اختلاف به جز نظریات آکادمیک، مدل‌هایی برای شناخت واقعیت‌های خاص تنظیم شده است. با وجودی‌که نظریه و مدل در معنا با یکدیگر همپوشانی دارند و اغلب به جای یکدیگر به کار می‌روند؛ تفاوت‌های اساسی بین این دو وجود دارد. چنان‌که فورلانگ به نقل از فرهنگ لغات مریام-وبستر^[28] نظریه را به‌عنوان تفکری انتزاعی، «یک مفروض اثبات‌نشده» تعریف می‌کند؛

یک اصل عمومی یا مجموعه‌ای از اصول که پدیده‌ای را تبیین می‌کند. درمقابل، براساس همین فرهنگ، مدل «یک توصیف یا تمثیل(قیاس) است که به تجسم و بازنمود چیزی کمک می‌کند که مستقیما آن را نمی‎توان دید» (فورلانگ،8:2005). مدل‌های خوب ساختارها و بازنمودهایی هستند که به واقعیت نزدیک می‌شوند، اما به گونه‌ای ساده‌تر و روشن‌تر(همان). یک مدل الگوهای معنادار را شناسایی می‌کند، و به تفسیر مشاهدات موجود کمک می‌کند. در‌کل، مدل برای بازنمایی یک مسئله‌خاص  به کار می‌رود.

بدین ترتیب، در این رساله به واسطه‌ی تنوع اندک میان موارد عملا سعی می‌شود مدلی تبیینی از شیوه‌های حل اختلاف بین دو حزب دموکرات و اجتماعیون اعتدالیون عرضه شود. از این رو چندین مدل‌های حل اختلاف به منظور شناخت انواع شیوه‌های حل اختلاف به‌عنوان پیامد و شرایط علی معرفی می‌شود. این مدل‌ها گستره وسیعی از روش‌های متفاوت رویکرد به کشمکش را ارائه می‌کند. هر مدل زاویه متفاوت و به‌صورت بالقوه سودمندی نسبت‌به کشمکش عرضه می‌کند.

[1] . Brigg, Morgan

[2] . Conflict settlement

[3] . International society of states

[4] . Plural

[5] . Conflict transformation

[6] . Cosmopolitan justice

[7] . Global governance

[8] . Locally defined welfare

[9] . Universalism

[10] . Communitarianism

[11] . Interactive decision making

^[12] . Payoff (utility)

^[13]. The graph model for conflict resolution

^[14]. Conflict analysis

^[15]. Theory of moves

^[16]. Theory of fuzzy moves

^[17]. Drama theory

^[18] . Hypergame analysis

^[19] . Metagame analysis

[20]. Environmental management

[21]. Labor-management negotiations

[22]. Peace-keeping activities

^[23]. Ke, Yi

[24] . Prefrences

[25] . David shearer

[26] . Mark Duffield

[27]. Paul Salem

[28]. Merriam-Webster

جهت مشاهده و دانلود  کیفیت زندگی زناشویی کلیک کنید .

جهت مشاهده و دانلود  مبانی نظری شناخت زن کلیک کنید .

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات ، پیشینه تحقیق و مبانی نظری پایان نامه های علوم اجتماعی کلیک کنید.

نمونه ای از منابع فارسی

1. آبراهامیان، یرواند (1378). ایران بین دو انقلاب، ترجمه‌ ک‍اظم‌ ف‍ی‍روزم‍ن‍د، ح‍س‍ن‌ ش‍م‍س‌آوری‌، م‍ح‍س‍ن‌ م‍دی‍رش‍ان‍ه‌چ‍ی، تهران: نشرمرکز.
2. آجودانی، لطف الله (1386). روشنفکران ایران در عصر مشروطیت، چاپ اول، تهران: نشر اختران.
3. آدمیت، فریدون (2535). ایدئولوژی نهضت مشروطیت ایران، تهران: نشر پیام.
4. ابراهيمي، مريم(1390). «نيروهاي اجتماعي مؤثر در انقلاب مشروطيت ايران»، موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
5. اتحادیه(الف)، منصوره (1361). پیدایش و تحول احزاب سیاسی مشروطیت (دوره اول و دوم مجلس شورای ملی)، تهران: نشرگستره.
6. اتحادیه(ب)، منصوره (1361). مرامنامه و نظامنامه‌های احزاب سیاسی ایران در دومین دوره مجلس شورای ملی، تهران: نشر تاریخ ایران.
7. اخوان کاظمی، بهرام (1386). «بررسی تعاملات فرهنگ سیاسی و تحزب در ایران»، پژوهشنامه علوم سیاسی، شماره 8، صص32-7.
8. اسکاچپول، تدا (1388). بینش و روش در جامعه‌شناسی تاریخی، ترجمه سیدهاشم آقاجری. ، تهران: نشر مرکز.
9. امیرخیزی، اسماعیل (2536). قیام آذربایجان و ستارخان، چاپ دوم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
10. باقیان، مرتضی (1390). «مشروطه و شكل‌گیری نخستین احزاب در ایران – اجتماعیون عامیون در مقابل اجتماعیون اعتدالیون»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی : 11 مهر 1390.
11. …
12. …

https://ro.uow.edu.au/thss/