حقوق متهم در تحقیقات اولیه کشف جرم در آئین دادرسی کیفری

حقوق متهم

در این مقاله قصد داریم تمامی مصادیق حقوق متهم در تحقیقات اولیه کشف جرم در آئین دادرسی کیفری را خدمت شما عزیزان در 122 صفحه ارائه دهیم . دقت داشته باشید که این نوشته تماما همراه با منابع لاتین و فارسی بوده است. امید است که شما عزیزان را در راستای ارتقای علمی کمک رسانده باشیم .

فهرست

عنوان شماره صفحه

فصل اول.. 4

کلیات… 4

مبحث اول : تعریف عناصر و عبارت حقوق متهم .. 5

گفتار اول: تعریف عناصر. 5

گفتار دوم:حقوق متهم.. 10

مبحث دوم : سیر تحول حقوق متهم.. 10

گفتار اول:پيشينه حقوق متهم درآموزه های دینی.. 11

فصل دوم. 41

حقوق متهم در مرحله کشف جرم. 41

مبحث اول : وظیفه کشف جرم. 42

مبحث دوم:تضمین حقوق متهم در مرحله کشف جرم. 45

گفتار اول : تقسیم بندی جرایم بر حسب اقدامات ماموران انتظامی.. 45

گفتار دوم : انواع حقوق متهم در مرحله کشف جرم و تحولات آن در لایحه آیین دادرسی کیفری… 48

فصل سوم. 77

حقوق متهم در مرحله ی تحقیقات اولیه… 77

گفتار اول: حق سکوت و اعلام آن به متهم.. 79

گفتار دوم: حق داشتن وکیل و اعلام آن به متهم.. 80

گفتار سوم: حقوق متهم در قرار ترک تعقیب…. 84

گفتار چهارم: حقوق متهم در قرار تعلیق تعقیب: 85

گفتار پنجم: استفاده از برنامه های ترمیمی: 90

گفتار ششم: خسارت ایام بازداشت…. 95

گفتار هفتم: قرارهای تامین کیفری… 100

فهرست منابع و مآخذ: 117

حقوق متهم

با ایراد اتهام به شخص متهم ، وی وارد فرایندی از دادرسی کیفری می شود که یک طرف آن حکومت با تمام اختیارات و امکانات قرار دارد تا در برابر متهم بایستد و در طرف دیگر متهمی قرار دارد که در برابر قوای حکومتی ناتوان است در نتیجه باید به این متهم این امکان داده شود تا بدینوسیله از خود دفاع کند . اگر هیچ تمهیدی اندیشیده نشود در واقع نظام حکومتی به او ستم کرده است .برای جلوگیری از این لازم است، متهم از حقوقی برخوردار باشد که از خود دفاع کند.

با توجه به اهمیتی که این حقوق دارند در قوانین اساسی بسیاری از کشورها به این حقوق اشاره شده است . معمولا مقررات مربوط به حقوق متهم در قانون آئین دادرسی کیفری آورده می شود و در همه رسیدگی های کیفری لازم الرعایه می باشد .

در این میان برخی از این قواعد به طور ویژه به حقوق دفاعی متهم اختصاص دارد تا متهم دست کم بتواند از امکانات کافی ( نه مساوی ) در برابر دادستان برخوردار باشد . بدین ترتیب حقوق متهم را می توان مجموعه ای از قواعد دانست که قانونگذار در جهت حمایت از متهم در برابر تعرضات قوای حکومتی، دفاع هرچه بهتر وی در برابر اتهام انتسابی و ایجاد شرایطی در جهت حفظ کرامت انسانی وی وضع نموده است که عدم رعایت آن دارای ضمانت اجرا می باشد .

تضمین حقوق متهم در مرحله کشف جرم

 تقسیم بندی جرایم بر حسب اقدامات ماموران انتظامی

الف ) جرائم مشهود

در قانون آئین دادرسی دادگاهی عمومی و انقلاب در امور کیفری مصاديق جرائم مشهود چنین احصا شده است :

• – جرمی که در مرئي و منظر ضابطین دادگستری واقع شده و یا بلافاصله مامورین یاد شده در محل وقوع جرم حضور یافته یا آثار جرم را بلافاصله پس از وقوع مشاهده کنند .
• در صورتی که دو نفر یا بیشتر که ناظر وقوع جرم بوده اند و یا مجني علیه بلافاصله پس از وقوع جرم شخص معینی را مرتکب جرم معرفی نماید .
• بلافاصله پس از وقوع جرم علائم و آثار واضحه یا اسباب و دلايل جرم در تصرف متهم یافت شود یا تعلق اسباب و دلایل یاد شده به متهم محرز شود .
• در صورتی که متهم بلافاصله پس از وقوع جرم قصد فرار داشته یا در حال فرار یا فوری پس از آن دستگیر شود .
• در مواردی که صاحبخانه بلافاصله پس از وقوع جرم ورود مامورین را به خانه خود تقاضا نماید .
• وقتی که متهم ولگرد باشد . [1]

در لایحه جدید آئین دادرسی کیفری دو مورد دیگر به موارد جرم مشهود اضافه شده است یکی اینکه متهم بلافاصله پس از وقوع جرم ،خود را معرفی می کند و وقوع آن را خبر دهد  و مورد دیگر زمانی که متهم در محل سوء شهرت داشته باشد .[2]

حقوق متهم در مرحله ی تحقیقات مقدماتی

تحقيقات مقدماتي در يك دادرسي كيفري يكي از مهمترين وبحث‌انگيزترين مراحل است واساس پرونده در آن شكل مي‌گيرد. در تعريف اين عبارت آمده است:«تحقيقات مقدماتي عبارت از مجموعه اقداماتي است كه بوسيله مقامات خاص قضايي براي كشف جرم، جمع‌آوري دلايل، جلوگيري از فرار يا مخفي شدن متهم و اظهارنظر در خصوص قابل پيگرد بودن يا نبودن او به عمل مي‌آيد.»[1]

دكتر آشوري در تعريفي مشابه تعريف بالا البته به عنوان يك تعريف مضيق انجام اين اقدامات توسط نيروهاي انتظامي و به طور كلي ضابطان دادگستري را تحقيقات مقدماتي مي‌دانند.[2] ماده 19 قانون آيين دادرسي كيفري نيز از این مرحله تعريفي ارائه مي‌دهد، در حالي كه در قانون سال 1290 اين عنوان بدون تعريف بود.

در ارتباط با تعريف ماده ١٩ و تعاريف اساتيد فوق چند نكته حائز اهميت است:

اولاً اين ماده مي‌گويد: «اقدامات لازم براي كشف جرم و حفظ آثار و ادله وقوع آن و تعقيب متهم از بدو پيگيرد قانوني تا زمان تسليم به مقام قضايي» مرحله تحقيقات مقدماتي است، همين موضوع نيز در تعريف دكتر آشوري وجود داشت در حالي كه لازم است دستوراتي كه قاضي پس از حضور متهم نزد او و تسليم وي از سوي ضابط به او يا تحقيقاتي كه خود او انجام مي‌دهد، مشمول اين تعريف باشد.

زيرا همه اين موارد مقدمه‌اي براي مرحله دادرسي هستند. ثانياً ‌اگر متهم پس از ارتكاب جرم از صحنه گريخت و به هيچ وجه به او دسترسي نبود، نمي‌توان گفت این مرحله تا زمان دسترسي به او و تحويل مقام قضايي ولو اينكه در اين اثنا حكم غيابي نيز صادر شود، ادامه دارد.

چه بسا پس از جمع‌آوري دلايل و مدارك و دعوت از متهم از طريق جرايد و صدور حكم غيابي و طي مراحل واخواهي و تجديدنظرخواهي از طريق دخالت وكيل وي در مرحله اجرا، متهم توسط ضابط دستگير و تسليم مقام قضايي شده باشد؛ ولي تمام اين مراحل را نمي‌توان تحقيقات مقدماتي ناميد.

به علاوه در تعريف دكتر آخوندي اقدامات ضابطين جزء تحقيقات مقدماتي منظور نشده در حالي كه بخش اعظم آن توسط ضابطين انجام مي‌شود.

ثالثاً:در ماده 19 اقدامات لازم براي تعقيب متهم، تحقيقات مقدماتي دانسته شده است ،اما اقدام لازم براي جلوگيري از فرار وی در تعريف نيامده است. به علاوه منظور از تحقيق در «عبارت تحقيقات مقدماتي» همانطور كه از نامش پيداست، شامل بازجويي و سوال و جواب از متهم و گواهان و مطلعيني هم مي‌شود ولي در اين تعريف نامي از آنها به ميان آورده نشده است.

شايد لازم باشد به صورت وسيع از اين عبارت تعريفي به عمل آيد تا تمام اقدامات و تحقيقات مقدم بر رسيدگي نهايي دادگاه را اعم از اينكه از سوي بازپرس، دادستان، داديار و يا دادگاه و يا با مباشرت ضابط دادگستري به عمل آمده باشد، در بر بگيرد.[3]

مي‌توان گفت: تحقيقات مقدماتي عبارت از مجموعه اقدامات و تحقيقات صورت گرفته توسط ضابطين اعم از اينكه راساً انجام شده باشد يا به دستور مقام قضايي باشد يا توسط بازپرس يا دادستان وساير مقامات صالح قضايي براي كشف حقيقت حفظ و جمع‌آوري دلايل (كه شامل دلايل له و عليه متهم مي‌باشد) صورت مي‌پذيرد؛ كه اين امر در جهت مهيا كردن پرونده براي رسيدگي نهايي در دادگاه مي‌باشد.

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات ، پیشینه تحقیق و مبانی نظری پایان نامه های حقوق کلیک کنید.

فهرست منابع و مآخذ:

• 1-  آشوری ، محمد ،بحثی پیرامون توقیف احتیاطی ، عدالت کیفری ، تهران ، گنج دانش ، چاپ اول ، 1376
• 2-  آشوري، محمد ،آيين دادرسي كيفري ، ج ٢، تهران، سمت، چاپ نهم،1386
• 3-   آخوندي، محمود، آيين دادرسي كيفري، ج٢ ، تهران ،وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، سازمان چاپ و انتشار، چاپ پنجم، 13٧٧، ص 84.
• 4-  ابوالحسن علي‌بن محمد ماوردي، الاحكام السلطانيه، تهران ، دفتر تبليغات اسلامي، چاپ دوم، 1406 هـ . ق
• 5- انصاری ، محمد باقر ،حریم خصوصی ، تهران ، سمت ، 1386
• 6-  اعتدال ، محمد، آئین دادرسی کیفری در نظام نوین قضایی ایران ، تهران ، انتشارات نوید ، چاپ اول، 1377
• 7 –  احمدي، اشرف، قانون دادگستري در شاهنشاهي ايران، تهران، وزارت فرهنگ و هنر، 1346، ص 86 به نقل از همان، ص 17.
• 8- بند ریگی ، محمد، منجد الطلاب، ( ترجمه) ، ج3، تهران، اسلامی ، 1379
• 9-  پروفسور آزنوز كريستين سن، وضع ملت و دولت و دربار در  دوره شاهنشاهي ساسانيان ، ترجمه مجتبي مينوي، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي، به نقل از آوا واحدي نوايي، نظام جزايي ايران در عصر ساسانيان، تهران، ميزان، چاپ اول، 1380
• 10- جان کلی،تاریخ مختصر تئوری حقوق در غرب ، محمد راسخ ،تهران طرح نو،1382
• 11-…
• 12-…