حقوق حیوانات و ساز و کار و جنبه های حمایتی آن

حقوق حیوانات

فصل اول : جنبه های حمایتی حقوق حیوانات

مبحث اول : نهی از آزار و اذیت حيوانات

گفتار اول : مفهوم ممنوعیت آسیب رساندن به حيوانات – حقوق حیوانات

گفتار دوم : مصادیق ممنوعیت آسیب رساندن به حیوان – حقوق حیوانات

الف ) مصادیق عینی

1. ممنوعیت کشتن حیوان
2. ممنوعيت شلاق زدن به حيوان
3. موارد جواز زدن حيوان به صورت استثناء
4. ممنوعیت زدن به صورت حیوان
5. ممنوعیت عقیم نمودن و مثله کردن حیوان
6. ممنوعیت سوزاندن حیوان
7. ممنوعیت داغ کردن حیوان
8. منع پی کردن حیوانات

ب) مصادیق قانونی

مبحث دوم : حقوق حیوانات و مبانی شکار و صيد حيوانات

گفتار اول : جواز صيد و شکار و محدودیت ها

1. شکار نوزاد حیوانات
2. شرایط ذبح حیوانات
3. فلج کردن حیوانات برای ذبح
4. ممنوعیت ذبح حیوانات در برابر یکدیگر
5. ممنوعیت شکار در شب

گفتار دوم : حقوق حیوانات و شکار در قانون ایران

1.اصطلاحات و اطلاعات مربوط به قوانين حقوق حیوانات در شكار و صيد

2.قوانین موجود در ایران

3.تطبیق با قانون آمریکا

مبحث سوم : حقوق حیوانات در حفظ و نگاهداري

گفتار اول : حق بهره مندي حيوان از محيط مناسب

بند اول : گستره نفقه حيوانات در فقه

الف : موارد نفقه حيوان

ب : وظايف مالک و حاکم در زمينه نفقه حيوان

بند دوم : نفقه حیوانات در حقوق آمریکا

فصل دوم : ساز و کارهای حمایت از حیوانات

مبحث اول : حمايت کيفري از حقوق حیوانات و ضمانت اجراي آن

گفتار اول : حقوق ايران

الف) قانون مجازات اسلامی

ب) سـازمان حفاظت محيط زيست

ج) مقررات كار با حيوانات آزمايشگاهي

د) شرايط اجراي پژوهش هاي حيواني

ه) دستورالعمل نحوه بكارگيري حيوانات

و ) قانون شكار و صيد مصوب 16 خرداد 1346

گفتار دوم : حقوق حیوانات در ايالات متحده امريکا

بند اول : ابزارهاي اجرایي قوانين مربوط به محيط زيست

بند دوم : حمايت از گارد محافظت زيست

بند سوم : تخلفات جزايي

بند چهارم : حداقل مجازاتها – مسئوليت جزايي

بند پنجم : مجازاتهاي مدني و اداري

بند ششم : شكايت شهروندان

بند هفتم : قوانین جاری

1. خلاصه ای بر مقررات شکار و تله ی ایالت ایلینویز 2010-2011
2. حمایت از حیوانات در قانون ایالت ایلینویز مصوب دسامبر 2007
3. قانون جزای ایالت تگزاس ، فصل 42.09 ، ظلم به حیوانات
4. آیین نامه واکسیناسیون هاری و صدور مجوز برای سگ در کالیفرنیا
5. قانون رفاه حیوانات در ایالات متحده آمریکا و آیین نامه کنترل حیوانات ساسکتون 116

فهرست منابع و مآخذ فارسی

فهرست منابع و مآخذ لاتین

حقوق حیوانات

نهی از آزار و اذیت حيوانات

آزار و اذیت هر موجود زنده از دیدگاه عقل و عرف ناپسند و غیر قابل قبول است ، بدین معنا که عقل انسان از انجام کار بیهوده نهی کرده است و آزار و اذیت حیوان بدون منطق ذیل همین عنوان قرار می گیرد و نیز عرف غالب فرهنگ ها و تمدنهای بشری بر این عنوان تعلق گرفته که از این ایذا نتیجه ی مطلوبی برای بشر حاصل نمی گردد . همانطور که گذشت در ادیان و آیین های مختلف نیزاین موضوع مورد نکوهش و منع واقع شده است ، این مبحث ممنوعیت ایذا حیوانات را در دو گفتار مورد مطالعه قرار می دهد .

مفهوم ممنوعیت آسیب رساندن به حيوانات

همان گونه كه در نظام حقوق اسلامى براى نگهدارى و بهره بردارى از حيوانات ، قوانين حمايتى وضع شده است ، خداوند متعال براى رعايت هرچه بيشتر حال حيوانات و دفاع از گونه هاى مختلف آنها انسانها را از آزار و اذيت و كشتن حيوانات نهى فرموده است . از اين روى در متون روايى و فقهى شيعه به قوانين متعددى در اين باره تصريح شده است .

در اين قسمت به مجموعه مسايلى مى پردازيم كه به گونه هاى مختلف حق حيات حيوان را سلب مى كند ولکن توجه به این نکته ضروری است که آزار و اذيت حيوانات همانطور که عقلا مذموم است از منظر دین و فقه امامیه نیز ناروا و ناپسند به شمار می رود و مطابق قاعده ی ” کل ما حکم به عقل ، حکم به شرع ” این موضوع مورد تبیین قرار می گیرد و از روايات متعددى كه در موارد مختلف ذكر شده ، به دست مى آيد هر نوع كارى كه موجب آزار و اذيت حيوان گشته و اسباب رنج و تعذيب او را فراهم آورد ، روا نبوده وجايز نمى باشد .

مراجع عظام با استناد به رواياتی که در این باب وارد شده است به بحث پرداخته و از كارهايى همانند شلاق زدن حيوانات ، داغ نهادن ، فلج كردن ، مثله كردن و… نهى كرده اند .

از مجموع متون فقهى و روايى به دست مى آيد كه تعرض به حيوانات و كشتن آنها و یا آسیب رساندن و ظلم بدانها كار پسنديده اى نيست و همان طور كه اسلام حق حيات خدادادى را براى انسانها محترم شمارده و تعدى به آن را جايز نمى داند ، به فراخور حال حيوانات نيز ، همين حق رابراى آنها محترم شمرده است . لذا در روايات متعددى از كشتن بى هدف حيوانات نهى شده و آن را موجب عذاب الهى معرفى كرده است .

از جمله شواهد بر رعايت حق حيات حيوانات در فقه اسلامى ، اين است كه فقها در ضمن مساله جلوگيرى از غرق شدن كشتى اشاره نموده اند و آن ، این است که اگر براى خلاصى كشتى طوفان زده ، مجبور باشند كه آن را سبك و وسايل درون آن را كم كنند و امر داير شود به اين كه برخى از اشياء را به آب اندازند و يا حيوانات موجود در كشتى را ؛ در اين جا واجب است براى نجات جان موجودات داراى روح ، وسايل ديگر را به آب اندازند و مادامى كه نجات كشتى با انداختن اين وسايل حاصل شود ، به آب انداختن حيوانات جايز نيست و این یکی از احکام وجوبی است که عدم رعایت آن مجازات شرعی دنیوی و اخروی دارد .

كشتن حيوان در هنگامه جنگ نیز در متون فقهی مورد تاکید قرار گرفته است چه آنکه هم اکنون نیز در قوانین جنگ در حقوق بین الملل نیز حیوانات در عرصه جنگ از آزار و اذیت مصونند[1] . هنگام جنگ رعايت حال حيوانات و پرهيز از كشتن آنها تا بدان جا در معارف اسلامى و فقه شيعه مورد تاكيد قرار گرفته است كه درجنگ با كفار ، زمانى كه هنوز جنگ آغاز نشده ، ازكشتن بى دليل حيوانات نهى شده است .

در اهميت مطلب ، توجه به اين نكته جالب است كه در زمان گذشته اسب ها همانند جنگ افزار ماشينى امروز نقش محورى رابر عهده داشتند و تعداد بيشتر آنها موجب تقويت سپاه مى گرديد . على رغم اين نكته مى بينيم ، جز در موارد اضطرار و در ميدان جنگ و كارزار كشتن حيوانات منع شده است . حتى در صورتى كه اسب هايى را از سپاه دشمن به غنيمت گرفته باشند و درحال عقب نشينى ترس آن را دارند كه دوباره اسب ها در دست دشمن بيفتند ، باز دراين حال كشتن آنها تجويز نشده است . شيخ طوسى و علامه حلى نیز به اين نكته تصريح كرده اند .[2]

همانطور که پیش از این نیز متذکر شدیم در برخی از کشورها در خصوص حیوانات و حقوق آنها قوانین روشنی وجود دارد ولی در عمل آنچه مورد اجرا قرار می گیرد منجر به آسیب رساندن به حيوانات می گردد . به طور نمونه و با توجه به این که در این مجال در باب حقوق ایالات متحده ی آمریکا بحث می نماییم به بیان موردی که در خبرگزاری های این کشور منعکس شده و مورد انتقاد شدید انجمن های حمایتی حیوانات قرار گرفته اشاره می شود :

” فیلم‌های مخفی تهیه شده توسط گروه‌های حمایت از حقوق حیوانات در ایالت نیویورک مناقشاتی را بر لزوم وضع قوانین جهت نظارت بر رفتار با گاوهای شیری برانگیخته است .

یکی از این فیلم‌ها که از یک دامداری بزرگ نیویورک تهیه شده ، گاوهایی را به تصویر می‌کشد که هرگز بیرون نمی‌روند ، انتهای دمشان طی اعمال جراحی دردناکی بدون استفاده از داروی بیهوشی بریده شده و توسط یکی از کارگران آزار می‌شوند به این ترتیب که وی با یک آچار بر سرگاوی که حاضر به حرکت کردن نیست می‌کوبد . گاوهای بیمار در شرایطی اسفناک به سر می‌برند و غالبا در معرض آزارهای غیر انسانی هستند” [3] .

یکی از بازرسان Mercy For Animals به مدت ۲ ماه در دامداری گاو شیری نیویورک[4]، که از بزرگ‌ترین دامداریهای این کشور است به عنوان مکانیک مشغول به کار شد .

این شرکت به لپرینو فود [5] که در دنور مستقر است خدمات ارائه می‌دهد و این همان شرکت سازنده پنیر mozzarella و سایر محصولات پنیری است که در فروشگاه‌ها و رستورانهای زنجیره‌ای بزرگ و معتبر استفاده می‌شوند .

ناتان روکل[6] از فعالان حقوق حیوانات می‌گوید :

” با این حیوانات واقعا طوری رفتار می‌شود که گویا چیزی بیش از ماشینهای شیرساز نیستند ، کل محیط این ساختمان سرتاسر خشونت و بی‌اعتنایی بود ” .

طبق آمار وزارت کشاورزی آمریکا در سال ۲۰۰۲ ، بریدن انتهای دم [7] گاوهای شیری ، در نیمی از دامداریهای آمریکا اجرا می‌شود . گرچه ، گروه تجارت صنعت گاو شیری ادعا دارد این آمار رو به افول است . این عمل ، سال گذشته در کالیفرنیا ممنوع شد و لایحه ممنوعیت آن نیز هفته گذشته به پارلمان نیویورک ارائه شد [8] .

گروه‌های حمایت از حقوقی حیوانات معتقدند مراکز عظیم دامپروری بیشتر  منجر به آزار حیوانات می‌شوند .

این گروه می‌گوید :

” دقیقا هر بار که بازرسان مخفی خود را به دامپروری‌های آمریکا (factory farm) می‌فرستیم ، آن‌ها با مدارک مستند و تکان دهنده‌ای از خشونت و بی‌توجهی نسبت به حیوانات باز می‌گردند . ما واقعا معتقدیم این اتفاقات دوشادوش پرورش صنعتی حیوانات رخ می‌دهد و در ذات این صنعت است . چرا که در این صنعت ، حیوانات چیزی بیش از واحدهای تولیدی نیستند ” [9] .

مبانی شکار و صيد حيوانات

شکار حیوانات که به موازی آفرینش انسان توسط بشر وجود داشته در ابتدا جهت برطرف کردن نیازهای ضروری زندگی و بیشتر برای تهیه غذا و پوشاک انجام می گرفته ، بعدها و رفته رفته شکار برای برخی جنبه تفریحی و اشرافی به خود گرفته و صرفا به عنوان تفریح و سرگرمی محسوب می شده است .

در عصر ما نیز این امر به وفور مشاهده می شود که حیات حیوان و با واسطه ، حیات و زیست انسان ها به واسطه شکار صرفا جهت وقت گذرانی و تفریح به خطر می افتد .

در این مبحث موضوع شکار و صید حیوانات و مسایل مرتبط یا آن مورد بررسی قرار می دهیم .

جواز صيد و شکار و محدودیت ها

صيد و شكار از جمله مواردى كه در كتب فقهى ما به آن اشاره شده و از آن ، حكم حرمت كشتن بى دليل حيوانات استفاده مى شود ، حكم به حرمت صيد و شكار حيوانات است . لذا صيد حيوانات در غير نياز شخصى – براى تهيه غذا ويا فروش آن براى امرار معاش – جايز نيست و اگر صيد و شكار حيوانات نيازمند به سفر باشد ، آن سفر ، معصيت به حساب مى آيد و نماز صياد مسافر كامل بوده و شكسته نمى باشد و اگر در ماه رمضان باشد روزه بر او واجب است . لذا فقها سفر براى شكار را از مصاديق بارز سفر معصيت ، ذكر فرموده اند .

بنابراین آنچه جواز به شکار و صید به شمار می رود ، بر آوردن نیاز شخصی جهت خوراک و نیز تهیه وسایل زندگی مانند لباس و . . . و یا استفاده از چربی حیوانات برای سوخت است و در مرحله ی بعد امکان فروش گوشت و پوست و . . . حیوان برای امرار معاش و گذران زندگی و تهیه پول می باشد . در این صورت بحثی تحت عنوان شکار تفریحی و جهت خوشگذرانی ممنوع قلمداد می گردد .

شكار و صيد بى جهت حيوان ، معصيت و گناه به حساب آمده و مورد نهى قرار گرفته است . در ساير موارد نيز شكار حيوانات براى خود احكامى داشته و در مواردى براى رعايت حال حيوان محدوديت هايى در فقه ذكر گرديده است .

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات ، پیشینه تحقیق و مبانی نظری پایان نامه های حقوق کلیک کنید.

نمونه ای از منابع و مآخذ فارسی

1. قرآن کریم .
2. نهج البلاغه ، ترجمه علي شيرواني ، نشر اسلامیه ، چ یازدهم ، نامه 25 ، 1389.
3. آخوند خراساني ، شيخ محمدکاظم ، کفاية الاصول ، آل البیت ، قم ، 1374.
4. از دکارت تا لايب نيتس ، کاپلستون فرديک چارلز ، ترجمه اعواني غلامرضا ، انتشارات علمي و فرهنگي ، تهران ، 1388 .
5. اميري ، فاطمه ، زيست شناسي پايه ، تهران ، انتشارات پيک دبيران ، چاپ اول ، 1379.
6. پور محمدي ، شيما ، گستره حقوق حیوانات در اسلام و غرب ، نشريه مرکز تحقيقات واحد خواهران دانشگاه امام صادق عليه السلام ، فصلنامه فقه و حقوق اسلامي.
7. تاج بخش ، حسن ، تاريخ دامپزشکي و پزشکي ايران ، تهران ، انتشارات سازمان دامپزشکي کشور با همکاري دانشگاه تهران ، 1382 .
8. جعفري ، محمد تقي ، رسايل فقهي ، مؤسسه نشر کرامت ، تهران ، 1377 .
9. حجتي اشرفي ، غلامرضا ، مجموعه کامل قوانين و مقررات جزايي، انتشارات گنج دانش ، چاپ 21، تهران ، 1377 .
10. حر عاملي ، محمد بن حسن ، وسايل الشيعه الي تحصيل مسايل الشريعة ، دار الاحياء التراث العربي ، چاپ پنجم ، بيروت ، 1403ه‍ .
11. حلي ، ابوالقاسم ، شرايع الاسلام في مسايل الحلال و الحرام ، دارالاضوا ، بيروت ، 602ه‍.
12. – The Sciences of Animal Welfare (Ufaw Animal Welfare)
13. …
14. …