لبنان و الگوی توزیع قدرت در این کشور

 توزیع قدرت در لبنان

تعداد صفحات: 46 صفحه

فصل اول:کلیات

گفتار اول :تقسیمات اداری کشور لبنان

گفتار دوم :جغرافیا و اقلیم

گفتار سوم :مردم

فصل دوم :اهمیت موقعیت استراتژیک لبنان در منطقه

فصل سوم:بحران سیاسی در لبنان

گفتار اول:مسئله فرقه ها و نظام سیاسی در لبنان

گفتار دوم :دسته بندی احزاب و نیروها در لبنان

مبحث اول:حزب الله

مبحث دوم جنبش آمل

مبحث سوم :ائتلاف 14 مارس

مبحث چهارم :ائتلاف 8 مارس

مبحث پنجم :دیگر احزاب

فصل چهارم:توزیع قدرت در لبنان

گفتار اول: -تقسیم بندی طائفه ای در تصدی پست های دولتی

گفتار دوم : نحوه انتخاب مناسب حکومتی در لبنان

مبحث اول : قوه مجریه

مبحث دوم: پارلمان

فصل پنجم:مختصری از بحرانهای ایجاد شده در لبنان به دلیل نظام طایفه ای

گفتار اول: دوره امپراتوري عثماني

گفتار دوم: دوران قيومت فرانسه

گفتار سوم: دوران استقلال تا جنگ داخلي

مبحث اول:دوران بشاره الخوری (1943_1952)

مبحث دوم :دوران كاميل شمعون 58-1952

مبحث سوم: دوران فواد شهاب 64-  1958

مبحث چهارم: دوران مشارل حلو 70- 1964

مبحث پنجم: دوران سلیمان فرنجيه 76- 1970

گفتار چهارم:دوران جنگ داخلی

گفتار پنجم: دوران پس از جنگ

فصل ششم: نتيجه فرقه‌گرايي در لبنان

منابع

کلیات

لبنان کشوری کوچک و کوهستانی در غرب آسیا و خاورمیانه و در کنار ساحل شرقی دریای مدیترانه است و پایتخت آن شهر بندری بیروت است.

لبنان از شمال و شرق با کشور سوریه، از جنوب با کشور اسرائیل و از غرب با دریای مدیترانه همسایه‌است. جزیره قبرس نیز که از نظر سیاسی به بخش‌های مختلف تقسیم شده، شامل جمهوری قبرس که عضو اتحادیه اروپا می‌باشد و جمهوری ترکی قبرس که از نظر بین‌المللی به رسمیت شناخته نشده‌است، نیز در نزدیکی سواحل این کشور قرار دارند.واژه لبنان از واژه سامی «لبن» که اشاره به قله‌های سفید کوهستان‌های لبنان دارد، گرفته شده‌است.

“تا قبل از جنگ داخلی ۱۹۹۰-۱۹۷۵ لبنان کشوری متمول در منطقه و پایتخت بانکداری جهان عرب محسوب می‌شد و تعداد زیادی توریست را جذب خود می‌کرد تا حدی که بیروت را به عنوان پاریس خاورمیانه می‌شناختند و همچنین به دلیل قدرت مالی بسیار لبنان را به عنوان سوئیس خاورمیانه می‌شناختند”. [1]

بلافاصله بعد از پایان جنگ تلاشهای بسیاری صورت گرفت تا اقتصاد را بهبود بخشند و زیر ساختهای کور را از نو بسازند که نتایج مثبت آن در سالهای اخیر آشکار شده‌است. تا قبل از ابتدای سال ۲۰۰۶، کشور به ثبات و بازسازی لبنان به پایان رسید و تعداد بسیاری توریست به گردشگاههای لبنان سرازیر شدند.” اما با شروع جنگ اسرائیل لبنان در سال ۲۰۰۶ تعداد بسیاری نظامی و غیر نظامی صدمه دیدند و خسارات بسیاری به زیر ساختهای کشور وارد شد و جمعیت گسترده‌ای بی خانمان شدند”. [2]از سپتامبر ۲۰۰۶ دولت لبنان برنامه رسیدگی به اموال مخروبه بیروت، طیر و دیگر دهات واقع در جنوب لبنان را شروع کرده‌است.

تقسیم بندی طائفه ای در تصدی پست های دولتی

لبنان در بافت فرهنگی و اجتماعی خویش تابلویی از همه‌ی مکاتب سیاسی است که در خاورمیانه یک قرن اخیر عرض اندام کرده‌اند. هر مکتب سیاسی که در جایگاه رهبری سیاسی خاورمیانه نشسته هوادارانی در بیروت یافته است. جالب این‌جا است که امروز با وجود افول بسیاری از این مکاتب، گروه‌های هوادار آن‌ها در لبنان از میان نرفته‌اند. در لبنان امروز می‌توان باقی‌مانده‌های جریان ناصریسم، سوسیالیست‌ها یا ناسیونالیست‌ها و مکتب پان عربی را در چهره‌ی احزابی مثل: حزب قومی سوری و سوسیالیست ترقی خواه مشاهده کرد.

لبنان با داشتن 18 طایفه‌ی دینی، شاهد تحمیل قوانینی بر اساس تقسیم بندی طایفه‌ای است. هر کدام از 18 طایفه‌ی لبنان، در تصدی پست‌های دولتی از طایفه‌های دیگر پیشی گرفته و این امر باعث تسلط و غلبه‌ی  بیش‌تر یک طایفه در مقایسه با طوایف دیگر شده است.

در دوران اشغال‌گری نیز نظام طایفه‌گری مسیحی حکمرانی می‌کرد و طایفه‌ی مارونی بر طوایف دیگر برتری داشت. مارونی‌های طایفه‌ی مسیحیی تحت این شعار به پست‌های عالی و حساس دولت گماشته شدند درحالی که بقیه‌ی شهروندان از طایفه‌های دیگر در رتبه‌های دوم و سوم قرار داشتند. به مرور زمان نیز پست‌های مهم دولتی از جمله پست ریاست‌جمهوری به انحصار گروه معینی از طایفه‌های مسیحی و به خصوص مارونی‌ها درآمد و پست ریاست پارلمان به طایفه‌ی شیعی؛ و پست نخست وزیری کشور به طایفه‌ی سنی داده شد و طایفه‌های دیگر، پست‌هایی در سطح نمایندگی این سه قوه یا به جایگاه‌ها و مناصب وزارتی یا اداری دیگری هدایت شدند.

بدین ترتیب، نظام طایفه‌ای که هیچ گونه منشأ قانونی ندارد در لبنان بر پاشد و این روش طایفه‌ای در تقسیم بندی پست‌های مهم کشوری تا امروز ادامه یافت به حدی که طایفه‌ی مارونی، تصدی وزارت کشور در دولت جدید لبنان را برای خود، حق می‌دانست.[1]

این نوع طایفه گری در توزیع پست‌های مهم در سطح دولتی و برتری دانستن طایفه‌ای بر طایفه‌ی دیگر و محروم کردن طوایف دیگر از حق خود که همگی صرفاً بر اساس عرف بنا نهاده شده، به وقوع جنگ‌های داخلی و فتنه‌های مذهبی و اختلاف‌های طایفه‌ای میان مسیحیان و مسلمانان منجر شده است.

به طور مثال در جنگ داخلی سال 1975 میلادی لبنان که تا سال 1989میلادی ادامه داشت، عده‌ی زیادی از شهروندان لبنانی به دلیل گرایش دینی و مذهبی به یک طایفه، کشته شدند. ادامه‌ی این وضع، رهبران لبنان را بر آن داشت تا با کمک به ابتکار عمل کشورهای عربی و بین‌المللی تصمیم به پایان دادن جنگ داخلی در لبنان بگیرند که به پیمان «طائف» معروف شد.[2] در این پیمان چنین مقرر شد که مجلس نمایندگان لبنان دارای 64 نماینده مسلمان و 64 نماینده مسیحی باشد.

همچنین در پیمان طائف بر ضرورت لغو طائفه گری تاکید شد لیکن با وجود اینکه بیش از دودهه ازگذشت از امضای پیمان مذکور می گذرد همچنان فرقه گرایی در لبنان جزو مشکلات اساسی این کشور می باشد.به طوری که تا همین چند سال پیش “هیچ کدام از رؤسا و مسؤولان لبنانی به جز نبیه بری رییس مجلس نمایندگان لبنان، نامی از تشکیل کمیته‌ی ملی برای لغو طایفه‌گری سیاسی در لبنان نبرده‌اند.”[3] زیرا می ترسیدند از طرف طایفه خود متهم شوند.

طی چند سال اخیر و پس از تشکیل جریان‌های سیاسی 8 مارس و 14 مارس یکی از  اختلاف نظرهای اساسی میان دو گروه نیز پیرامون موضوع لغو طایفه‌گری سیاسی و بحث بر سر استقرار نظام دموکراسی عددی به جای دموکراسی طایفه ای بوده است.

به نظر می رسد یکی از پیشگامان اعتراض و تظاهرات علیه طایفه‌گری در لبنان نبیه بری رییس مجلس و رهبر جنبش امل بوده است که این بخش از حرکت او مورد حمایت و تأیید جنبش حزب الله نیز قرار گرفته است.و البته این مساله با توجه با افزایش جمعیت مسلمانان در لبنان نسبت به مسیحیان کاملا قابل درک است و چه بسا اگر نسبت جمعیتی برعکس بود حزب الله و جنبش امل در مورد طایف گری نظر دیگری می دادند.

لیکن در وضعیت فعلی نقدهای جدی از سوی سیدحسن نصرالله و نبیه بری بر ساختار توزیع قدرت طایفه‌ای لبنان وارد شده است. به نظر ایشان از دو جهت  نسبت به تقسیم قدرت براساس طایفه در لبنان، ایراد وارد است. اول اینکه در بنیان تقسیم قدرتی که «پیمان طائف» در این تقسیم قدرت،بنا نهاده است، مارونی‌ها نقش برتر و شیعیان نقشی پایین تر دارند که پس از گذشت سالها به دلیل افزایش جمعیت  مسلمانان در لبنان، اعتبار خویش را از دست داده است.

“بر همین اساس نبیه بری در جایگاه رییس مجلس و یکی از لیدرهای شیعیان چندین بار به صراحت خواستار تغییر ساختار طایفه‌ای و نابرابری قانون اساسی شده است.”[4] مشکل دوم ترجیح منافع طایفه ای بر منافع ملی در میان دولتمردان می باشد.(والبته این قسمت از ادله این گروه در واقع بیشتر به نظر توجیهی منطقی برای قسمت اول بحث آنها می باشد.) به طوری که تمام نظام‌های اداری و حکومتی میان طبقات و طوایف تقسیم شده است و سران طوایف اجازه‌ی ورود و ارتقای اعضای طوایف دیگر را در نهادهای تحت امر خویش نمی‌دهند و همین مرزبندی طایفه‌ای در عرصه‌ی سیاست – که اساس آن بر انعطاف و سازش افراد و گروه‌ها است- مانع همکاری و تعامل ایشان می‌شود .

[1] رهبر مارونیهای لبنان:تصدی 6 وزارتخانه از جمله وزارت کشور را خواهانیم،خبرگزاری دانشجویان ایران25/7/2009

[2] پیمان طائف در 22 اکتبر 1989 با میانجی گری عربستان سعودی در شهر طائف منعقد شد.و 62 نماینده از لبنان در آن شرکت داشتند.این پیمان به منظور بازنگری در میثاق ملی لبنان و ایجاد توازن میان قدرت مذاهب و طوایف در لبنان،بود.

[3] خبر،سومین تظاهرات گسترده برای لغو نظام طایفه گری،خبرگزاری ایرنا 1/1/90

[4]تقوی محمد مهدی،بررسی پیامدهای بیداری اسلامی در لبنان،پایگاه اینترنتی برهان   www.borhan.ir

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات ، پیشینه تحقیق و مبانی نظری پایان نامه های حقوق کلیک کنید.

نمونه ای از منبع فارسی

• 1.عالم عبدالرحمن،بنیادهای علم سیاست،تهران ،نشر نی،1389،چاپ بیست و یکم
• 2.قاضی شریعت پناهی سید ابوالفضل،حقوق اساسی و نهادهای سیاسی،تهران،نشر میزان1383،چاپ یازدهم
• 3.احمدی حمید،دموکراسی انجمنی و ثبات سیاسی در جوامع ناهمگون بررسی تجربه لبنان،تهران،مرکز پژوهشهای علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه،1385
• 4.حشیشو نهاد،احزاب سیاسی لبنان،ترجمه سید حسین موسوی، تهران،مرکز پژوهشهای علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه،1380
• 5.سلطانی نژاد احمد و حاجی یوسفی امیر محمد،چشم اندازهای منطقه ای و بین المللی عراق پس از صدام،تهران،دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی،1387،چاپ دوم
• 6.ادیب عادل و موسوی سید حسین ،حزب الدعوه اسلامی در عراق،پیشینه تاریخی و اندیشه سیاسی، تهران،مرکز پژوهشهای علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه،1383
• 7.سلطانی نژاد احمد و حاجی یوسفی امیر محمد،سامان سیاسی در عراق،تهران،دفتر مطالعات سیاسی و بین الملل وزارت خارجه،1387
• 8.کوهستانی نژاد مسعود،چالشها و تعاملات ایران و عراق در نیمه نخست سده بیستم،تهران،مرکز اسناد و خدمات پژوهشی وزارت خارجه،1384
• 9.اقا بخشی  علی و افشاری راد مینو ، فرهنگ علوم سیاسی ،تهران ، نشر چاپار ، 1379-
• 10.بشیریه حسین ،  آموزش دانش  سیاسی :مبانی علم  سیاست  نظری و تاسیسی ، تهران ، موسسه نگاه معاصر  1382
• 11-…
• 12-…