بهبود کیفیت علمی – ادبیات و مبانی نظری

بهبود کیفیت علمی

بهبود کیفیت علمی  

2-15 مفهوم کيفيت

2-16 کيفيت در آموزش عالي

2-17 مديريت کيفيت فراگير در آموزش عالي

2-18 اعتباربخشي و تضمين کيفيت در آموزش عالي

2-19 مدل هاي جديد اعتباربخشي در آموزش عالي

2-19-1 برنامه بهبود کیفیت علمی (AQIP)

2-19-1-1 ارزشها و مؤلفه هاي برنامه بهبود کیفیت علمی

2-19-1-2 محاسن برنامه بهبود کیفیت علمی  

2-19-2 برنامه ارزيابي و ارتقاء کيفيت (PEAQ)

2-19-2 مدل مسير

2-20 ارتباط بين مدل کيفيت بالدريج و برنامه بهبود کیفیت علمی

2-21 يادگيري سازماني و برنامه بهبود کیفیت علمی

منابع

بهبود کیفیت علمی [1] (AQIP)

الف ) تعريف مفهومي : يک برنامه اعتباربخشي براي مؤسسات آموزش عالي است که هدف آن القاي اصول و فوايد بهبود مستمر به داخل فرهنگ دانشکده ها و دانشگاه ها به منظور تضمين و ارتقاء کيفيت آموزش عالي مي باشد ( کميسيون عالي يادگيري ، 2003 ، ص 111) .

ب ) تعريف عملياتي : در اين پژوهش بهبود کیفیت علمی از طريق نمرات پاسخگويان در يک پرسشنامه 30 گويه اي براساس مدل برنامه بهبود کیفیت علمی کمسيون عالي يادگيري(2012) و در مقياس پنج درجه اي ليکرت اندازه گيري مي شود .

مؤلفه هاي بهبود کيفيت علمي:

 1)کمک به يادگيري دانشجويان[2] :

الف ) تعريف مفهومي : تمرکز بر طراحي، توسعه و اثربخشي فرآيندهاي ياددهي- يادگيري ( کميسيون عالي يادگيري ، 2003 ، ص 123) .

ب  ) تعريف عملياتي : يادگيري دانشجويان از طريق نمرات پاسخگويان به سؤال هاي 7 الي 12 پرسشنامه بهبود کيفيت علمي سنجيده مي شود .

2) درک نيازهاي ذينفعان[3] :

الف ) تعريف مفهومي : ارزيابي اثربخش کارکرهاي سازمان به منظور درک نيازهاي دانشجويان و ساير ذينفعان( کميسيون عالي يادگيري ، 2003 ، ص 126) .

ب ) تعريف عملياتي : درک نيازهاي ذينفعان از طريق نمرات پاسخگويان به سؤال هاي 1 الي 6 پرسشنامه بهبود کيفيت علمي سنجيده مي شود .

3) ارزش قائل شدن براي افراد[4] :

الف ) تعريف مفهومي : ارزش قائل شدن براي افراد از طريق متعهد کردن سازمان به منظور رشد اعضاي هيئت علمي، کارمندان و مديران ( کميسيون عالي يادگيري ، 2003 ، ص 127) .

ب ) تعريف عملياتي : ارزش دادن به افراد از طريق نمرات پاسخگويان به سؤال هاي 19 الي 24  پرسشنامه بهبود کيفيت علمي سنجيده مي شود .

4) رهبري و ارتباطات[5] :

الف ) تعريف مفهومي : تنظيم کردن سلسله دستورات جهت تصميم‌گيري و جستجوي فرصت‌هاي آينده و هم چنين انجام اقدامات مربوط به ارتباط برقرار کردن با ذينفعان داخلي و خارجي( کميسيون عالي يادگيري ، 2003 ، ص 129) .

ب) تعريف عملياتي : رهبري و ارتباطات از طريق نمرات پاسخگويان به سؤال هاي 13 الي 18 پرسشنامه بهبود کیفیت علمی سنجيده مي شود .

5 ) حمايت از فعاليت‌هاي سازمان[6] :

الف) تعريف مفهومي : فراهم کردن محيطي جهت پيشرفت و ترقي بيشتر يادگيري ( کميسيون عالي يادگيري ، 2003 ، ص 130) .

ب ) تعريف عملياتي : حمايت از فعاليت‌هاي سازمان از طريق نمرات پاسخگويان به سؤال هاي 25 الي 30 پرسشنامه بهبود کیفیت علمی سنجيده مي شود .

[1] – academic quality improvement

[2] – helping students learn

[3] – understanding stakeholders’ needs

[4] – valuing people

[5] – leading and communicating

[6] – supporting institutional operations

ارزشها و مؤلفه هاي برنامه بهبود کیفیت علمی

تحقيقات و بررسي ها نشان داده که در دانشگاه هايي که رويکردهاي سيستماتيکي را به منظور بهبود مستمر کيفيت توسعه داده اند ، 10 ارزش عمومي وجود دارد . اين ارزش ها در همه مؤلفه ها ، فعاليت ها ، فرآيندها و خدمات مربوط به برنامه بهبود کیفیت علمی دميده شده است  . اين ده ارزش کلي( ارزش ها و اصول بهبود کيفيت علمي) عبارتند از :     

1- تمرکز : رسالت و بينش دانشگاه ها و مؤسسات آموزشي نيازمند تمرکز بر انتظارات دانشجويان و ساير ذينفعان مي باشد . بنابراين از اين طريق دانشگاه ها و مؤسسات آموزشي کيفيت محور مي توانند سيستم هاي ارتباطي ، ساختار سازماني ، تصميم گيري و ساختارهاي برنامه ريزي و بهبود خود را شکل دهي کنند .

2- درگيري : تشويق ، مشارکت و درگيري همه اساتيد ، کارکنان و مديران به تصميات بهتر و تقويت کردن سيستم هاي انفرادي و گروهي ، فعاليت ها و نوآوري ها .

3- رهبري : رهبران و سيستم هاي رهبري که از فرهنگ کيفيت حمايت مي کنند و به طور مداوم ارزش ها و رفتارهاي مرتبط با همه اجزاء يک بينش روشن در مورد آينده را الگو قرار مي دهند .

4- يادگيري : يادگيري متمرکز بر محيط ، به دانشگاه ها اجازه مي دهد تا براي کيفيت ارزش قائل شده و از طريق تمرکز و توجه بر يادگيري دانشجويان ، کادر آموزشي ، کارکنان و حتي خود سازمان ، استعداد و قابليت هاي افراد را افزايش مي يابد .

5- افراد : احترام قائل شدن براي افراد(اساتيد ، کارکنان و مديران ) و هم چنين ايجاد رضايت براي آنان در دانشگاه ها و مؤسسات آموزشي کيفيت مدار منجر به حمايت و قدرداني از توسعه فردي و سيستماتيک اساتيد ، کارکنان و مديران مي گردد .

6- همکاري : همکاري و مشارکت افراد ، عاملي در  جهت حمايت از بينش مشترک مي باشد . از اين رو حائز اهميت است که دانشگاه ها و مؤسسات آموزشي کيفيت مدار ، به طور فعال افراد را به همکاري داخلي و خارجي تشويق نمايند .

7- چابکي : توانايي و انعطاف پذيري و پاسخگويي نسبت به نيازها و وضعيت هاي در حال تغيير که به دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالي کيفيت مدار کمک مي کند تا به سرعت به فرصت ها ، تهديدها و نيازها و رويه هاي در حال تغيير پاسخگو باشند و در مقابل آنها انعطاف پذير باشند .

8- دور انديشي : برنامه ريزي براي نوآوري و بهبود به دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالي کيفيت مدار اجازه مي دهد تا در مورد آينده بيانديشند و در مورد شرايط در حال تغيير پيش بيني و دور انديشي دقيقي داشته باشند. دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالي از طريق دور انديشي مي توانند پيش بيني کنند که چگونه تغييرات ممکن است بر روي دانشجويان و ساير ذينفعان تأثير بگذارد .

9- اطلاعات : حقايق براساس اطلاعات جمع آوري شده حاصل مي شود و از اين طريق دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالي کيفيت مدار  ، تجزيه و تحليل و تصميم گيري را مورد حمايت قرار داده و توانايي آنها را براي ارزيابي قابليت هاي جاري و اندازه گيري عملکرد به طور واقع بينانه افزايش مي دهد .

10- تماميت : تماميت و مسئوليت پذيري به دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالي کيفيت مدار کمک مي کند تا ارزش ها را در گفتار و کردار خود الگو قرار دهند (کميسيون عالي يادگيري ، 2012 ).

محاسن برنامه بهبود کیفیت علمی

مانند هر مدل اعتباربخشي ، استفاده از مدل برنامه بهبود کیفیت علمی  هم محاسني براي دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالي خواهد داشت . پيامدهاي استفاده از اين مدل براي دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالي به شرح زير مي باشد :

1- يادگيري شيوه اي جديد براي خود ارزيابي

2- شناسايي قوت ها و کسب جايگاهي در بازار دانشگاهي

3- شناسايي فرصت ها براي بهبود و هم چنين شناسايي عرصه هايي براي پرورش و شکوفايي

4- دريافت بازخوردهاي عيني

5- تبديل شدن دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالي به سازمان هايي که به طور مداوم تلاش مي کند تا عملکردشان را به منظور ارائه بهتر خدمات به مشتريانشان و کسب منزلت بهبود ببخشند .

فرآيندهاي مربوط به برنامه بهبود کیفیت علمی مستلزم اين است که نهادهاي آموزشي داراي يک رويکرد سيستمي به منظور حل مسائل آموزشي باشند و فرآيندهاي مربوط به تصميم گيري را تشويق کنند . مدل بهبود کيفيت علمي تلاش مي کند تا اصول و منفعت هاي بهبود مستمر به داخل فرهنگ دانشگاه ها و سازمان هاي آموزشي منتقل کند تا کيفيت آموزش عالي تضمين و آشکار شود (کميسيون عالي يادگيري ، 2003)  .

کلاوي و همکاران[1] (2003) محاسن استفاده از مدل بهبود کیفیت علمی براي اعتبارسنجي را به شرح زير شناسايي کرده اند :

• 1- القاء فرآيندهاي اعتبارسنجي به فرآيندها و سيستم هاي کاري روزانه
• 2- ايجاد فرهنگ بهبود مستمر و تعالي عملکرد
• 3- تحقق رسالت ها ، بينش و ارزش هاي يک سازمان
• 4- تأکيد بر کمک به يادگيري دانشجويان
• 5- تأکيد بر سيستم ها ، فرآيندها ، داده ها و اطلاعات
• 6- حمايت از گفتگوهاي مداوم در زمينه الويت هاي نهادي ، فرآيندها و سيستم ها
• 7- پيوند دادن اداراکات تمام کارکنان و گروه هاي دانشجويي در زمينه تعالي عملکرد

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات ، پیشینه تحقیق و مبانی نظری پایان نامه های مدیریت کلیک کنید.

نمونه ای از منابع

• نقي زاده ، رضا ؛ جلال زاده مقدم شهري ، آرش و نقي زاده ، محمد  (1389). ساختارهاي سازماني سازگار با مديريت دانش . مجموعه مقالات همايش ملي مديريت دانش و علوم اطلاعات : پيوندها و بر هم کنش ها. تهران. نشر کتابدار. بهار 1388.
• نوارصديق، ميترا (1386). بررسي رابطه فرآيند تبادل دانش و تجربه با توسعه سرمايه اجتماعي ميان دانشجويان ساکن خوابگاه‌هاي دانشگاه شهيد بهشتي .پايان نامه کارشناسي ارشد، دانشگاه شهيد بهشتي.
• نيستاني ، محمد رضا (1389). برنامه ريزي آموزشي : راهبردهاي بهبود کيفيت در سطح يک واحد مدرسه ، واحد دانشگاهي و آموزش مجازي . تهران : نوآوران سينا .
• هويدا ، رضا (1386). بررسي رابطه كاربست مؤلفه‌هاي سازمان يادگيرنده و بهبود كيفيت آموزش در دانشگاههاي دولتي استان اصفهان و ارائه الگوي دانشگاه يادگيرنده . پايان نامه دکتری ، دانشگاه اصفهان .
• هويدا ، رضا ؛ سيادت ، سيدعلي و شائمي برزكي ، علي (1386) . بررسي رابطه مولفه هاي سازمان يادگيرنده و بهبود کيفيت آموزش در دانشگاه هاي استان اصفهان . مجله پژوهشي علوم انساني دانشگاه اصفهان ، شماره 3 ، صص 132-119 .
• هويدا ، رضا و زارع ، حسين (1384). نقش بهبود کيفيت آموزش عالي در تعالي سازمان ها . ششمين کنفرانس بين المللي مديران کيفيت ، تهران ، تابستان 1384 .
• هويدا ، رضا و مولوي ، حسين (1387). فرآيند بهبود کيفيت آموزشي از نظر اعضاي هيئت علمي دانشگاه هاي استان اصفهان: مقايسه اي براساس مقياس AQIP . مجله ايراني آموزش در علوم پزشکي ، شماره 1 ، صص141-132.
• يارمحمد زاده ، پيمان (1389) . تعيين روابط چندگانه ميان مراحل فرايند مديريت استراتژيك و فرايند تبديل دانش با مولفه هاي سرمايه فكري در دانشگاه هاي دولتي اصفهان . پايان نامه دکتری ، دانشگاه اصفهان .
• يزدخواستي ، علي و رجائي پور ، سعيد (1388). فرهنگ سازماني و مديريت کيفيت فراگير در آموزش عالي . اصفهان : کنکاش .
• …
• …