ادبیات اوراق استصناع

ادبیات اوراق استصناع

ادبیات اوراق استصناع

فصل اول: کلیات و مفاهیم

مقدمه

ادبیات اوراق استصناع

مبحث اول: عقد استصناع

گفتار اول: تعریف استصناع

بند اول: تعریف لغوی

بند دوم: تعریف اصطلاحی (فقهی- حقوقی)

گفتار دوم: ارکان عقد استصناع

بند اول: طرفین قرارداد

بند دوم: عقد (ایجاب و قبول )

بند سوم: موضوع استصناع

بند چهارم: عوض

گفتار سوم: ویژگی های عقد استصناع

گفتار چهارم: انواع استصناع

بند اول : سفارش ساخت و تکمیل کالا یا طرح نیمه تمام

بند دوم: سفارش ساخت تعدادی از کالای تولیدی یک تولید کننده

بند سوم:سفارش ساخت کالا با ویژگی های خاص

بند چهارم:سفارش احداث طرح و پروژه ای با ویژگی های خاص

بند پنجم: سفارش ساخت برای انجام معامله

گفتار پنجم:دیدگاه های فقهی و حقوقی درباره عقد استصناع

بند اول: فقها و حقوق دانان عامه

بند دوم:فقهای امامیه

بند سوم: حقوق ایران

مبحث دوم : ابزار های مالی (صکوک)

گفتار اول: تعریف ابزارهای مالی (صکوک)

بند اول: تعریف لغوی

بند دوم: تعریف اصطلاحی

گفتار دوم: انواع ابزارهای مالی

بند اول: ابزارهای مالی غیرانتفاعی

بند دوم: ابزارهای مالی انتفاعی با نرخ های سود غیرمعین

بند سوم: ابزارهای مالی انتفاعی با نرخ های سود معین

گفتار سوم: نقش ابزارهای مالی

بند اول: تامین منابع مالی

بند دوم: کسب منفعت برای دارندگان سرمایه

بند سوم:امکان استفاده از سرمایه های کوچک

بند چهارم: رونق اقتصادی

بند ششم: ابزار سیاست های پولی

مبحث سوم: اوراق استصناع

گفتار اول : تعریف اوراق استصناع

گفتار دوم: اطراف اوراق استصناع

گفتار  سوم: ویژگی های اوراق استصناع

گفتار چهارم: مدل های عملیاتی اوراق استصناع

بند اول : اوراق استصناع مستقیم

بند دوم: اوراق استصناع موازی (غیر مستقیم)

بند سوم: اوراق استصناع و اجاره به شرط تملیک

بند چهارم: اوراق استصناع و اجاره عادی

بند پنجم : اوراق استصناع و اجاره با اختیار فروش

بند ششم : اوراق استصناعی و فروش اقساطی

گفتار چهارم: حکم فقهی مبادله اوراق استصناع

بند اول: تشکیل موسسه ناشر اوراق

بند دوم: واگذاری اوراق به سرمایه گذاران

بند سوم : قرارداد ساخت کالا

بند چهارم: معامله اوراق استصناع

منبع : دارد +  پاورقی ها

ادبیات اوراق استصناع

عقد استصناع

استصناع عبارت از توافق با صاحبان صنايع براي ساختن شيئ معين مانند تخت يا در… براي شخص پيشنهاد دهنده است.

دراين توافقنامه، هم مواد كالا و هم عمليات ساخت آن برعهده ی سازنده است؛ و اگر مواد از شخص پيشنهاد دهنده باشد، دراين صورت توافق مزبور، نوعي اجاره است و اگر چيزي را كه پيشنهاد دهنده خواهان آن است، بالفعل ساخته و آماده شده نزد سازنده موجود است، دراين صورت توافق مزبور نوعي خريد و فروش خواهد بود. اين سخن بدان معنا است كه استصناع به لحاظ ماده، مانند خريد و فروش و به لحاظ كاري كه بايد انجام گيرد، مانند اجاره است و از همين رو صحت ا ين عقد و كيفيت اجراي آن مورد بحث قرار گرفته است که در این مبحث بصورت مفصل به تبیین آن می پردازیم.

جهت مشاهده و دانلود بررسی فقهی و حقوقی اوراق استصناع کلیک کنید .

  تعریف استصناع

اولین امر لازم برای سخن گفتن در هر موضوعی بیان تعریفی دقیق از آن موضوع است. بنابراین در ابتدای بحث از عقد استصناع نیز به بیان معنای لغوی و اصطلاحی استصناع می پردازیم.

  تعریف لغوی

در کتب لغت برای استصناع معانی ذیل بیان شده است:

-استصنع ه الشی: از او خواست که آن چیز را برای او بسازد[1].

-الاستصناع هو الاستفعال من الصناعه و یعدی الی مفعولین و هو فی اللغه طلب [2]العمل

-استصناع مصدر استصنع الشی ای دعا الی صنعه

– استصناع هو لغه، طلب الصنعه من الصانع فیما یصنعه

– استصنع {فعل معتدی} ( به کسی) تقاضای ساخت دادن، سفارش ساخت دادن[3]

– واژه استصناع در لغت از باب استفعال از ماده ی «صنع» است و به معنای طلب کار و صنعت کردن[4]

– در استعمال عرفی عبارت از این است که کسی، ساخت شی ای را از صنعت گر یا هنرمندی تقاضا کند.

 تعریف اصطلاحی (فقهی – حقوقی)

از آن جا که استصناع به عنوان رابطه ای قراردادی از گذشته مطرح بوده است، فقها و حقوق دانان به آن توجهی خاص داشته و هر کدام به بیان تعریفی در رابطه با ماهیت استصناع از دیدگاه فقهی و حقوقی پرداخته اند که در ادامه به ذکر مواردی از این تعاریف می پردازیم.

-در دایره المعارف قاموس عام لکل فن ئ مطلب درباره کلمه استصناع چنین آمده است: الاستصناع فی الشرع بیع ما یصنعه الصانع عیناً، فیطلب من الصانع العمل و العین جمیعاً، فلو کان العین من المستصنع کان الاجاره لا استصناعاً[5]

-الاستصناع عقد مقاوله مع صاحب الصنعه علی ان یعمل شیئاً فالعامل صانع و المشتری مستصنع و الشی مصنوع و شرط ان تکون العین و العمل من الصانع، فان کان العین من المستصنع کان العقد اجاره

– الاستصناع هو عقد مع صناع علی عمل شی معین فی الذمه ای العقد علی شراء ما سیصنعه الصانع و تکون العین و العمل من الصانع، فاذا کانت العین من المستصنع لا من الصانع فان العقد یکون اجاره لا استصناعاً [6]

-در اصطلاح فقهی و حقوقی، استصناع قراردادی است که به موجب آن یکی از طرفین قرارداد، در مقابل مبلغی معین، ساخت و تحویل کالا یا طرح مشخصی را در زمان معین نسبت به طرف دیگر به عهده می گیرد.[7]

-در کتاب قوانین فقه اسلامی درباره عقد استصناع چنین گفته شده است: « استصناع مقاوله ای است که واقع می شود با اهل صنعت که چیزی درست کنند. در این عقد عامل صانع و مشتری را مستصنع و موضوع را مصنوع می نامند. بنابراین عقد، شیی مصنوع نتیجه عمل و عینی است که صانع تسلیم می کند و به طوری که ملاحظه می شود، مصنوع در هنگام انعقاد عقد موجود نیست و در آینده درست شده تحویل می شود. مع ذلک این عقد را فقها استحساناً و استناداً به سنت و اجماع تجویز نموده اند.[8]

ویژگی های عقد استصناع

چند نکته در قرارداد استصناع وجود دارد که آن را از سایر قراردادها متمایز می کند. این ویژگی ها عبارتند از این که:

1. در قرارداد استصناع به طور معمول کالای مورد نظر (موضوع استصناع) موجود نیست و سازنده در آینده آن را ساخته و تحویل می دهد. (البته در برخی از انواع استصناع آن چنان که اشاره خواهد شد ساخت کالا تا مراحلی پیش رفته ولی تکمیل نشده است.)
2. در قرارداد استصناع تهیه ی مواد اولیه و لوازم کار به عهده ی سازنده است، چرا که اگر مواد و لوازم توسط طرف دیگر معامله فراهم شود، قرارداد اجاره اشخاص خواهد بود نه استصناع.
3. به طور معمول در زمان انعقاد قرارداد، کل ثمن پرداخت نمی شود؛ بلکه بخشی از آن به عنوان پیش پرداخت داده می شود و بخش دیگر به صورت دفعی یا تدریجی تا زمان تحویل کالا پرداخت می گردد.گاهی بخشی از آن به بعد از تحویل هم منتقل می شود.[9]در عقد استصناع بر خلاف بیع، علاوه بر کالای ساخته شده، عمل صانع هم مورد معامله می باشد.
4. در عقد استصناع لازم است کالائی که مورد تعهد قرار می گیرد، معلوم باشد. یعنی باید جنس و نوع و مقدار آن تعیین شود.( بر خلاف عقد بیع عین معین که تعیین جنس و نوع و مقدار لازم نیست)
5. مدت زمانی که صانع باید در آن مدت، کالای مورد نظر را ساخته و تحویل مستصنع دهد و همچنین مواعد زمانی که عوض باید به صانع داده شود، لزوماً باید معلوم باشد. در غیر این صورت، به سبب وجود غرر، استصناع باطل خواهد بود.

استصناع بر اساس عموم «اوفوا بالعقود» و همچنین قاعده «اصاله اللزوم» عقدی است لازم و طرفین قرارداد نمی توانند بدون وجود اسباب زوال قرارداد از آن سرباز زنند. لذا چنان چه صانع یا مستصنع از ایفای تعهدات خود خوداری کنند، الزام به اجرای آن می گردند و در صورت عدم امکان الزام به اجرا، قرارداد فسخ می شود.

اطراف اوراق استصناع

انتشار اوراق استصناع، اشخاص حقیقی و حقوقی متعددی را درگیر این امر می نماید که معرفی این اشخاص و بیان معنای اصطلاحی آن، منظور ما را در اشاراتی که به آن ها خواهیم داشت، روشن و واضح می کند.

اشخاص در گیر با اوراق استتصناع عبارتند از:

1.بانی: شخص حقوقی است که انتشار اوراق با هدف تامین مالی وی صورت می گیرد.

2. ناشر(واسط): هر شخص حقوقی است که اوراق بهادار را منتشر می نماید.

3.سرمایه گذاران(دارندگان اوراق): اشخاص حقیقی یا حقوقی هستند که با خرید اوراق، بانی را تامین مالی نموده و نسب به ارزش اسمی اوراق در سر رسید، محق خواهند بود.

4.امین: شخص حقوقی است که بر کل فرآیند انتشار اوراق بهادار نظارت دارد و تمامی نقل و انتقالات مالی با اجازه وی صورت می گیرد.

5.شرکت تامین سرمایه: شرکتی است که به عنوان واسطه بین ناشر و سرمایه گذاران فعالیت می نمایند.

6. عامل : بانک یا موسسه مالی و اعتباری که از طرف ناشر نسبت به دریافت وجوه از سرمایه گذاران و پرداخت اصل و سود اوراق در سررسید های معین، طبق قرارداد عاملیت اقدام می نماید.
7. ضامن : شخص حقوقی است که بازپرداخت اصل و سود متعلق به اوراق را در سررسیدهای مقرر تعهد و تضمین می نماید.
8. حسابرس : منظور حسابرس معتمد سازمان است که زیر نظر امین کار می کند.
9. موسسه رتبه بندی: شرکتی است با اخذ مجوز رسمی از سازمان بورس اقدام به تعیین رتبه اعتباری اوراق می نماید.
10. بازارگردان: کارگزار معامله گر یا شرکت تامین سرمایه ای است که با اخذ مجوز لازم با تعهد به افزایش نقد شوندگی و تنظیم عرضه و تقاضای اوراق و تحدید دامنه نوسان قیمت آن، به داد و ستد آن اوراق می پردازد.
11. ناظر : سازمان بورس و اوراق بهادار است که صدور اوراق به صورت عمومی منوط به اخذ مجوز از آن می باشد.
12. پیمان کار : شخص حقیقی یا حقوقی که براساس عقد استصناع متعهد به ساخت پروژه مورد نظر بوده و در سرسیدهای معین مستحقق دریافت عوض معامله خواهد بود.

ویژگی های اوراق استصناع

اوراق استصناع به عنوان یک ابزار مالی باید از ویژگی هایی برخوردار باشد که به شرح زیر خواهد بود:

1-مدت: سررسید این اوراق می تواند به صورت کوتاه مدت (کمتر از یکسال)، میان مدت (بین یکسال تا پنج سال) و یا بلند مدت (بیش از پنج سال) باشد.

• قیمت اسمی : قیمت مندرج بر ورقه استصناع، قیمت اسمی این اوراق در زمان سر رسید، از طریق بانک سرمایه گذاری، بانک های عامل یا مراجعه اعلام شده دیگر به دارندگان اوراق تحویل دهد.
• انتشاردهنده: این اوراق با مجوز دولت و بانک مرکزی توسط وزارتخانه ها، سازمان ها، موسسات و شرکت های دولتی و غیردولتی برای اجراء، تکمیل طرح های صنعتی، کشاورزی، مخابراتی، مسکونی.. قابلیت انتشار دارد.
• تضمین: برای اطمینان از دریافت مبلغ اسمی در زمان سررسید، لازم است با اخذ وثیقه های لازم از انتشاردهنده آن، مراجع معتبری نظیر وزارت اقتصاد، بانک مرکزی این مبالغ را تضمین کنند.
• ورود به بازار بورس: باید پیش از انتشار این اوراق مجوز ورود به بورس مورد تایید شورای عالی بورس قرار گرفته تا پس از انتشار با احراز شرایط لازم دارندگان آن بتوانند در این بازار به خرید و فروش اوراق بپردازند.

اوراق استصناعی و فروش اقساطی

در این روش بانی  (مانند یک وزارتخانه و شهرداری و یا شرکت دولتی و خصوصی) با تشکیل یک موسسه واسط متعهد می شود چنانچه واسط کالا یا پروژه خاصی را احداث یا تولید نماید، آن را از واسط در یک زمانبندی مشخص در قالب قرارداد فروش اقساطی خریداری نماید. در این قرارداد ابتدا کالا ساخته می شود و سپس به بانی در قالب قرارداد فروش اقساطی فروخته می شود.

واسط طبق قرارداد استصناعی ساخت کالا یاپروژه مورد نظر را به پیمانکار سفارش می دهد و در مقابل متعهد می شود قیمت کالا یا پروژه را طبق زمان بندی مشخص بپردازد. واسط بعد از کسب مجوزهای لازم، اوراق بهادار استصناعی را منتشر و از طریق شرکت تامین سرمایه به مردم واگذار کرده وجوه آنان را جمع آوری می کند، سپس به وکالت از آنان قیمت پروژه را به پیمانکار می پردازد.

سود سرمایه گذاران در این نوع قرارداد  از سود حاصل از فروش کالا به بانی بدست می آید. دارندگان اوراق به اندازه مابه التفاوت قیمت ساخت و قیمت فروش سود می کنند.[1]

[1] حسینی زاده مظلومی، سید رضا، بررسی استفاده از صکوک استصناع در تأمین مالی مسکن، دانشگاه امام صادق(ع)، ص75

ادبیات اوراق استصناع

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات و پیشینه تحقیق پایان نامه های حقوق کلیک کنید.

*************************************************************************************************************

پاورقی

[1] بندر ریگی، محمد، المنجد فارسی، تهران: انتشارات ایران،1374،ص 958

[2] التهانوی، محمد اعلی بن علی، کشاف الاصطلاحات و الفنون ، ج1،تهران: انتشارات خیام، 1967م، ص835

[3] عبدالنبی، فرهنگ معاصر عربی فارسی:ج1، تهران: انتشارات فرهنگ معاصر،1387، 75

[4] عمید، حسن، فرهنگ عمید، تهران: انتشارات امیرکبیر، 1363، ص66

[5] البستانی، بطرس، دائره المعارف قاموس عام لکل فن و مطلب، ج10و3، بیروت:دارالمعرفه،بی تا، ص409

[6] الزحیلی، وهبه، الفقه الاسلامی وادلته: ج4، دمشق: دارالفکر، 1989، ص631

[7] زرقاء، انس، «گواهي استصناع (سفارش ساخت)»، محمدزمان رستمي، فصلنامة تخصّصی اقتصاد اسلامي، سال اوّل، ش 1، بهار 1380،ص:307

[8] محمصائی، صبحی، قوانین فقه اسلامی، جمال الدین جمالی (محلاتی): ج2، تهران، بی نا، 1347، ص73

[9] موسویان، سید عباس، ابزارهای مالی اسلامی، تهران:پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1386: ص346

نمونه ای از منابع جهت مطالعه بیشتر

1. اسکینی، ربیعا، شرکت های تجاری:ج1و2، تهران: سمت،1388
2. امامی، سید حسن، حقوق مدنی:ج1و3، تهران: کتاب فروشی اسلامیه، 1366
3. امامی، سید حسن، حقوق مدنی:ج2، تهران: کتاب فروشی اسلامیه، 1373
4. بابا قادری، آزاده ، فیروزی،اعظم، صکوک رایج ترین ابزار تأمین مالی اسلامی، مجموعه مقالات کنفرانس بین المللی تأمین مالی اسلامی، تهران: وزارت راه و ترابری، 1386
5. بندر ریگی، محمد، المنجد فارسی، تهران: انتشارات ایران،1374
6. بهجت، محمدتقی، جامع المسائل:ج2، قم
7. ثابت، سید عبدالحمید، موضوع شناسی بیع دین، فقه اهل بیت،ش31(1381):138-208
8. جعفری لنگرودی، محمد جعفر، مبسوط در ترمینولوژی حقوق:ج1و3، تهران: انتشارات گنج دانش، 1378
9. جعفری لنگرودی، محمد جفر، الفارق: ج1، تهران: گنج دانش، 1386
10. حسینی زاده مظلومی، سید رضا، بررسی استفاده از صکوک استصناع در تأمین مالی مسکن، دانشگاه امام صادق(ع)، 1389
11. دهخدا، علی اکبر، فرهنگ دهخدا:ج9، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1373
12. سیفی زیناب، غلامعلی، استصناع در فقه و حقوق ایران، تحقیقات حقوقی، ش50: 1-57
13. شهیدی، مهدی، اصول قراردادها و تعهدات، تهران: مجد،1385
14. شهیدی، مهدی، حقوق مدنی6 (عقود معین)، تهران: مجد، 1388
15. شهیدی، مهدی، شروط ضمن عقد، تهران: مجد، 1387
16. …
17. …