امید و آرزو، امید د زندگی – مبانی نظری

امید و آرزو

2-1- مقدمه

2-2-تبین واژه امید

2-3 اميد ازمنظر روانشناسان

2-4-اميد از منظر فلاسفه

2-5- اميد از نظر اندیشمندان اسلامی

2-6-لزوم داشتن اميد

2-7 انواع امید

2-8- تبین واژه رجاء

2-9  خوف و رجاء

2-10-اجتماع خوف و رجا

2-11  تبین واژه آرزو

2-12- انواع آرزو

2-13 آرزو گرایی

2-14-علل آرزوهای طولانی

2-15 پیامد آرزوهای طولانی

2-16- تبین واژه تمنی

2-17-تبین واژه طمع

2-18تفاوت رجاء با  آرزو (أمَل ) و طمع

2-19 اهمیت امید در اسلام

2-20 والاترین نوع امیدواری

2-21 موانع امیدواری

2-22- منشاءامید و یاس

2-23-درمان یاس و نا امیدی

2-24 کارکرد های آموزشی تربیتی اميد و نقش آن در سلامت روان

2-25 تاثیر مثبت دین و معنویات بربهداشت روان وافزایش اميد

2-26 مبانی هستی شناختی و انسان شناختی اميد

2-27-آثار  تربیتی آموزشی امید در زندگی روانی

2-28 راههای دستیابی به اميد

2-29 راهکارهای افزایش اميد (امید افزایی ) از نظر اسلام

2-30 عوامل تسهيل كننده رسیدن به اميد

2-31- راه های مختلف رسیدن به اميد

2-32ویژگی انسان های امیدوار و سلیم النفس

منابع

تبین واژه امید  

امید به معنای سرشار بودن از انرژی برای زندگی و بهتر کردن آن است . اميد در حوزه اجتماع ,به معنای تحول ورشد ودر حوزه شخصی ،به معنای تغییر  دائمی شرایط برای فرار از ملال و روزمرگی است .البته آنچه بطور معمول با امید اشتباه گرفته می شود ،رضایت و یا تلاش برای رضایت است ونه انتظار برای رضایت و آسایش ،چراکه بعد از رسیدن به رضایت و قرار گرفتن در آن ،زندگی یکنواخت و ملال آورمی شود و به تدریج قوت و نشاط خودش را ازدست می دهد ،اینجاست که می توان گفت: تلاش آهسته برای رسیدن به آینده ،موثرتر از تلاش سریع وبا خستگی است . تلاش آهسته باعث اميدی یک نواخت برای آیندهای بهتر می شود و تلاش سریع ،خستگی و دلزدگی از دستاوردهای زندگی را به دنبال خواهد داشت . (انصاری ومیر شاه جعفری ،1389)

اميد، حالت دروني، نگرش يا وضعيتي است كه آدمي را علاوه بر واداشتن به پيش‌بيني روي دادي خاص، براي تغيير و تحول آماده مي‌سازد.  (حاتمی ،1385)

امید به معنای  آرزو ،انتظار و انتظار یعنی چشم داشتن و چشم به راه بودن   ( دهخدا،1372)

امید، در انتظار چیزی بودن است در حالی که بیشتر وسایل و اسباب آن فراهم شده است. طبق این معنا امید و انتظار مفهومی است که با نهاد همه انسانها آمیخته شده ومی توان گفت که همه انسانها به نوعی منتظر و اميد وارند.(جباران ،1378 )  در فرهنگ امروز” اميد و انتظار” تقریبا به یک معنی بکار می روندانسان سالم  دارای اميد و آرزوست . انسان سالم دارای هدف در زندگی است که بین هدف و امید و  آرزو رابطه وجوددارد .انسان سالم دارای تلاش وکوشش است انسان امیدوار دارای تلاش و کوشش است پس بین تلاش و امیدواری و هدفداری رابطه وجوددارد.(شولتش ،1380) معمولاً امید و آرزو، در فرهنگ فارسی، در کنار یکدیگر به کار می روند، اما در زبان عربی به صورت جداگانه با عنوان های (رجا) و (اَمَل)و (آرزو ) استعمال می شوند.

امید ازمنظر روانشناسان

” امید یک مفهوم چند بعدی مرکب بوده و در قالب اسم وفعل به کار می رود . وقتی امید به صورت اسم باشد معنای احساس فردبه یک امر واقع شدنی ،امری که امید بدان معطوف است را می دهدوعامل امید که امید بدان بسته می شود و منتظر چیزی بودن را می رساند .و وقتی به صورت فعل باشد طبق لغت نامه به عنوان توکل ،چشمداشت همراه باانتظار و یا اعتماد به وقوع یک امر معنی می دهد .” (غیور پور ، 1389).

امید   بیشتر از یک مفهوم در زندگی مطرح است” امید” پایه مهم زندگی بوده و به اندازه آب و غذا ضروری است ویک مشخصه وصفت آدمی بوده که با مفهوم پیروزی و اعتقادات به شدت همراه است . از نظر میلر^[1] 1986 امید  تجسم کردن روز های خوب در آینده است. (ره انجام ،1389)

اميد  ، اكسير معجزه كننده اي است كه وجودش از انسان ، فردي مثال زدني ، الگو ، و مورد غبطه ي ديگران مي سازد ؛ فردي که جايگاهش و موفقيت هاي پي در پي اش آرزوي ديگران
مي شود . و به طور كلي ، جنبه ي اصلي شخصيت آدمي، مقاصد سنجيده و آگاه يعني اميدها و آرزوهاي اوست(دوان شولتس^[2] ،ترجمه خوشدل ،1380)

اسنایدر و همکاران

“اسنایدر هریس  و همکاران (1991) اولین بار نظریه خود را درباره  امید مطرح کردند و آن رامرکب از مولفه های ،قدرت اراده یاتفکر پایوری ،قدرت راهیابی یاتفکر برنامه ریزی –هدف و تشخیص موانع دانستند . امابعدها همکارانش در سال  (2005) اعلام کردند رای و نظریه اسنایدر پیام دیگری است که آن را قدرت شکیبایی یا توکل نامیدند .از نظر اسنایدرامید را یک حالت انگیزشی مثبت می داند که مبتنی برحس پایوری و راهیابی است و ناشی از تعامل فرد بامحیط است .” (ره انجام ،1389)

“در سالهای اخیر روان شناسان به سازه امید به عنوان یک نقطه قوت روان شناختی نگریسته و معتقدند این سازه می تواند به پرورش وایجاد سلامت روانی کمک زیادی کند.” (همان)

به نظر سلیگمن^[4]  پدر روان شناسی مثبت : امید به انسان روحیه مثبت می دهد. ”

اميد باعث تلاش و کوشش می شود .اميد باعث خوش بینی می شود –

اميد باعث موفقیت می شود “. (آرائی ، 1391)

^[5] امید از نظر آلپورت گوردون

او  جنبه اصلی شخصیت آدمی را مقاصد سنجیده وآگاه  یعنی  اميد و آرزوهامی داند . و

انسان سالم دارای اميد و آرزو است .  –

انسان سالم دارای هدف درزندگی است. –

بین داشتن اميد و آرزو و داشتن هدف رابطه وجوددارد-

انسان سالم دارای تلاش و کوشش است.-

انسان امیدوار دارای تلاش و کوشش است. –

پس بین تلاش وامیدواری و هدفداری رابطه وجود دارد. (شولتس ،ترجمه خوشدل ،1380)

تبین واژه آرزو

آن چه همواره برای انسان خطرناک بوده و موجب هلاکت و نابودی او است آرزوی طولانی و حرص و آز زیاد است و در تعالیم دینی از آن منع گشته است .در سوره معارج آیات19 و20 آمده :”براستی که انسان حریص و بی صبر است چون زیانی به او رسد بی تابی می کند.” واز پیامبر اکرم (ص ) نقل شده ، بنی آدم نابود می شود و دوچیزاز او باقی می ماند حرص و آز (موسوی همدانی ،1363)با توجه به ذکر این آیه و  حدیث  گرچه امید مایه حیات و انگیزه ای برای حیات انسان است امّا این امید نیز باید با فکر و تلاش و بر اساس اصول و قواعد مخصوص به خود باشد زیرا انسان گاهی بیشتر از حد و بدون آن که به امکان شدن  و نشدن امری فکر کند امید به آن دارد که این خود باعث آرزوی های طولانی و نایافتنی برای شخص می گردد که موجب شکست و نابودی است . (جابر ، 1390)

انواع آرزو

آرزوهادو دسته اند : آرزوهای درست وسازنده وآرزوهای کاذب

اگر آرزو ها بر اساس معیار درستی باشند نه تنها زیانی بهمراه ندارد بلکه سازنده و مفید خواهد بود .زیرا اگرانسان با فکرعمل کند و بدنبال مطلوب حرکت کند و امیدحصول آن را داشته باشد این باعث ایجاد انگیزه برای فردای روشن می شود اما آرزوها باید هم جنبه شخصی داشته باشد و هم اجتماعی (جابر،1390) از نظر امام علی آرزوهای درست و سازنده عبارتند از:

– آرزوی آسایش مظلومان (خطبه  131، نامه 22،بند 3)

– آرزوی آینده و قیامتی روشن (خطبه  87 ،بند3،نامه 22بند 1)

-آرزوی اجرای حدود الهی (خطبه   131 ،بند 3)

– آرزوی ارزش های والای اخلاقی (خطبه  153، بند 12)

– آرزوی استواری دین ( خطبه  131 ،بند 3 )

– آرزوی اصلاح جامعه اسلامی (همان )

– آرزوی اصلاح نفس (نامه 31 بند 37 )

– آرزوی بهترین بنده خدا بودن (خطبه  129، بند 8 )

-آرزوی بی نیازی (خطبه  225 ، بند 1)

-آرزوی پیروزی بر دشمن ( نامه 53 بند 57)

– آرزوی پیروزی حق (نامه 66 ، بند 2 )

–آرزوی شهادت (خطبه  119 و نامه 35 )

– آرزوی عافیت دین و دنیا (خطبه  215 )

– آرزوی گسترش عدالت (نامه 53 )

– آرزوی نابودی باطل (نامه 66)

– آرزوی نجات از فتنه ( خطبه  171)

– آرزوی وحدت سیاسی (خطبه  216 )

– آرزوی همبستگی و دوستی ملت (نامه 53)

در آرزوی کاذب انسان گرفتار آرزوی باطل می شود و این آرزوها ره آوردهای زیانباری برای انسان بهمراه دارد که اگر مهار نشود موجب خواری انسان می شود.آرزوهای کاذب باعث طمع بردن به مال دیگران و در نتیجه تنگ کردن زندگی برخود می شود .(جابر ،1390) چند مورد از نتایج آرزوهای کاذب از نگاه امام علی به شرح ذیل است :….

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات ، پیشینه تحقیق و مبانی نظری پایان نامه های علوم تربیتی کلیک کنید.

نمونه ای از منابع فارسی:

• قرآن کریم
• نهج البلاغه ،ترجمه دشتی ،محمد ،1390،قم ،موسسه تحقیقاتی امیر المومنین .
• صحیفه سجادیه
• آذر بایجانی ، مسعود و سید مهدی ،موسوی اصل ،1385،در امدی برروان شناسی دین ،قم ،پژوهشگاه حوزه و دانشگاه ،سمت
• آمدی عبدالواحد بن محمّد .1382،غرور الحکم دور الکلم ، ترجمه محمّد علی انصاری ،
• اریک فروم ،1374، انقلاب امید ،ترجمه مجید روشنگر ،تهران ،نیزار،
• اسلامی نسب  علی ،1373،روانشناسی اعتماد به نفس مبتنی برمکاتب اسلامی  وغربی ونگرشی نوبه روانشناسی انسانگرابه عنوان یک نظریه علمی جدید برای سلامت وبیماری روانی درانسان  تهران ،مهرداد
• انصاریان حسین ،1386،عرفان اسلامی (شرح جامع مصباح الشریعه )، ،ج 1و4
• امام خمینی، 1380،شرح حدیث جنود عقل و جهل ،تهران ،موسسه تنظیم و نشرآثارامام خمینی (ره)
• باقری ،خسرو، 1374، نگاهی دو باره به تربیت اسلامی
• جلد اول ،انتشارات مدرسه
• براندن، ناتانیل. 1376. روان شناسی حرمت نفس، ترجمه جمال هاشمی، تهران، مترجم،
• بهاری فرشاد ،(1390) مبانی امید و امید درمانی، انتشارات دانژه
• بهرامی ،هادی ،1378،بررسی مولفه های سازش یافتگی در آزادگان ایران ،دانشگاه تربیت مدرس
• جوادی آملی،عبدالله 1363،تفسیرموضوعی قران کریم ج11 ،تهران :مرکزنشرفرهنگی رجاء
• جباران‏، شيخ محمدرضا؛ 1378 ،اخلاق عبداله شبر  (ترجمه‏ى اخلاق)، انتشارات هجرت،‏ چاپ : چهار
• ‏ جمعی از محققین ،1362،بهداشت عمومی ،دفت تحقیقات و برنامه ریزی و تالیف کتب درسی
• حكيمي محمد،  1382، عصر زندگي، ص 14، چاپ 5: دفتر انتشارات فرهنگ اسلامي، تهران
• ….
• ….