اضافه بار اطلاعاتی چیست؟ ادبیات و مبانی نظری

اضافه بار اطلاعاتی

2-1-1 مفهوم اضافه بار اطلاعاتی

2-1-2 عوامل موثر بر ايجاد اضافه بار اطلاعاتی

2-1-2-1 اشخاص

2-1-2-2 فن‌آوري

2-1-2-3 سازمان

2-1-2-4 ويژگي اطلاعات

2-1-3 عوامل موثر بر ايجاد اضافه بار اطلاعاتی وب

2-1-3-1 فقدان ساختار واحد و استاندارد براي ذخيره‌سازي و انتشاراطلاعات

2-1-3-2 عدم ثبات در منابع اينترنتي

2-1-3-3 تغيير نشاني منابع

2-1-3-4 مشكلات ناشي از موتورهاي جستجو

2-1-4 تاثير اضافه بار اطلاعاتي بر کاربران

2-1-4-1 تأثير بر سلامت جسمي

2-1-4-2 تأثير بر سلامت رواني

2-1-4-3 تأثير بر جامعه

2-1-4-4 تأثيربر هزينه‌هاي اقتصادي و زماني

2-1-4-5 تأثيربر سيستم‌هاي اطلاعاتي

2-1-4-6 تأثير بر سازمان

2-1-5 عوامل موثر بر کنترل اضافه بار اطلاعاتی وب 

2-1-5-1 تصفيه

2-1-5-2 تلخيص

2-1-6 عوامل مؤثر بر كنترل اضافه بار اطلاعاتی وب

2-1-6-1 فرامتن

2-1-6-2 فراپيوندها

2-1-6-4 گوفر‌ها

2-1-6-5 محيط رابط كاربر

2-1-6-6 استفاده از عوامل هوشمند

2-1-6-7 واژگان كنترل شده

2-1-6-8 وب 2

2-1-6-8-1 آر اس اس

2-1-6-8-2 وبلاگ

2-1-6-8-3 ويكي­ها

2-1-6-8-4 پادكست­ها

2-1-6-8-5 شبكه‌هاي اجتماعي

2-1-6-8-6 رده‌بندي مردمي

2-1-6-8-7 فناوري تلفيقي وب 2

2-1-6-9 حلقه‌ها

2-1-6-10 فناوري فشار

2-1-6-11 درگاه

2-1-7 عوامل موثر بر مواجه با اضافه بار اطلاعاتی 

2-1-7-1 عوامل مرتبط با نظام بازيابي و امكانات آن

2-1-7-2 عوامل مرتبط با كاربر

2-1-7-3 عوامل مرتبط با موضوع جستجو

2-1-7-4 ساير عوامل مثل محيط جستجو،‌نوع كامپيوتر و نرم‌افزار و غيره

2-1-8 رويكردهاي موثر در رفع اضافه بار اطلاعاتی

2-1-8-1 موتورهاي جستجو

2-1-8-2 استفاده از دايركتوري‌ها

2-1-8-3 استفاده از روشهاي جستجوي مناسب

2-1-8-4 استفاده از نرم‌افزارهاي هوشمند

2-1-8-5 وب معنايي

2-1-8-6 استفاده از طرحهاي رده‌بندي

2-1-8-7 فهرست‌هاي وبي

2-1-9عوامل موثر در تعديل اضافه بار اطلاعاتي

2-1-9-1 رويكردهاي نمايه سازي درمحيط وب

2-1-9-2 مديريت دانش در سازمان

2-1-9-3  ارتباطات سازماني

2-1-9-4 استفاده از فناوري اطلاعات در سازمان

2-1-9-5 سامانه‌هاي نرم افزاري

منابع

مفهوم اضافه بار اطلاعاتی

در مورد مفهوم اضافه بار اطلاعاتی ديدگاههاي مختلفي از سوي صاحبنظران ارائه شده است كه در ادامه به برخي از آنها اشاره ميكنيم:

هربيگ[1] و كرامر[2] بيان ميكنند كه اضافه بار اطلاعاتی حجم زيادي از اطلاعاتي است كه در يك مدت زمان كوتاه ارائه ميشود و توانايي درك و حل آنان مشكل است.

جزف روف[3] عقيده دارد كه افراد با اطلاعات جزيي يا بدون هيچ اطلاعاتي، هيچ چيز يا اطلاعات كمي ‌براي پردازش دارند و در نتيجه تصميمات ضعيفي ميگيرند. وقتي مقدار اطلاعات افزايش مييابد ، پردازش اطلاعات و كيفيت تصميم گيريها هم افزايش ‌مي‌يابد، اما در نقطه معيني، ميزان اطلاعاتي كه فرد در معرض آن قرار ميگيرد، بيشتر از حدي است كه در توان پردازش اوست. در اين مرحله اضافه بار اطلاعاتي اتفاق افتاده است و قدرت تصميم گيري كاهش ‌مي‌يابد.

بطو کلي اضافه بار اطلاعاتی هنگا‌مي‌بوجود ‌مي‌آيد که حجم و سرعت دريافت اطلاعات توسط فرد خارج از ظرفيت وي باشد(وندنبوش[4] و اسچالتز[5]،1998).

هلن بوچر[1] براي درك مفهوم اضافه بار اطلاعاتی هفت عامل اصلي را مطرح ميكند كه چرا مديران، آگاهانه يا ناآگاهانه در معرض اضافه بار اطلاعاتي قرار دارند :

• اطلاعات را جمع آوري ميكنند تا نشان دهند كه در قبال عقل گرايي و كفايت كه معتقدند موجب ارتقاي تصميم‌گيري ميشود، متعهدند.
• آنها مقادير زيادي اطلاعات غير ضروري دريافت ميكنند.
• آنها اطلاعات بيشتري براي چك كردن اطلاعات موجود جستجو ‌مي‌كنند.
• آنها نياز دارند كه بتوانند تصميمات خود را توجيه كنند.
• اطلاعات را جمع آوري ميكنند، چرا كه ممكن است روزي مفيد باشد.
• آنها با جمع آوري اطلاعات هرچه بيشتر احساس امنيت ميكنند.
• آنها از اطلاعات به عنوان يك سرمايه رايج استفاده ميكنند تا مبادا پيرو وابسته به ديگران باشند(ادموندز[2] و موريس[3]،2000).

در اين ميان اينترنت و وب به دليل ماهيتي که در اشتراک اطلاعات دارد در اضافه بار اطلاعاتي نقش بسزايي ايفا ميکند. بسياري از اطلاعاتي که زماني در کتابخانه‌ها محبوس بودند و دسترسي به آنها تنها از طريق حضور فيزيکي در محل و جستجو در ميان منابع امکان پذير بود، امروزه با برداشته شدن فاصله جغرافيايي در اينترنت و وب و با يک کليک در دسترس همگان قرار دارد. اما عمده‌ترين چالشي که دامنگير وب است، سازماندهي ناهمگون اطلاعات است.

اينترنت از اين جهت که رسانه‌اي دوسويه به شمار ميرود وهمگان ميتوانند ضمن دريافت اطلاعات، اطلاعاتي را نيز به شکلهاي گوناگون و گاهي غير استاندارد، درآن منتشرکنند، فاقد ساختار نظامند و منطقي درطبقه بندي اطلاعات ميباشد. به دست آوردن اطلاعات مورد نياز در زمان مورد نياز در محيط‌هايي مانند وب كه منابع اطلاعاتي گسترده‌اي در محل‌هاي متفاوتي قرار داده شده‌اند تبديل به مهارتي حرفه اي شده است. يکي از اشکالات موجود در منابع اينترنتي اين است که يافتن آنها کار مشکلي است.

شوارتز[4] در مورد اهميت بازيابي منابع اطلاعاتي مي‌گويد: «اگر بازيابي منابع اطلاعاتي ممکن نباشد، فرد صرفاً بخشي از منافعي را که مي‌توانست به دست آورد، کسب خواهد کرد». به علاوه، مشکل اين جاست که اکثر سيستم‌هاي بازيابي منابع در اينترنت، ميان جست‌وجوي يک دسته‌ي خاص از منابع و يا موضوعي خاص در يک منبع، تفاوت قائل نمي‌شوند. مثلاً با جست‌وجو براي يافتن شغل‌هاي بدون متصدي جهت يافتن کار، موضوع کاريابي نيز به طور کلي بايد جست‌وجو شود.

از سوي ديگر، همانطور که گفته شد، هر روز ده‌ها ميليون صفحه اطلاعات به اين مخزن چند ميليارد صفحه اي افزوده ‌مي‌شود. در اين صورت، مشخص است که فرآيند جستجو و بازيابي اطلاعات به مراتبْ سخت‌تر و نيازمند مهارت بسيار خواهد بود. از اين روست که برخي از کارشناسان، اين فرآيند را به يافتن سوزن در انبار کاه تشبيه کرده‌اند.برآيند چنين ساختاري اين است که بيشتر کاربران و جستجوگران، راه را در وب گم ‌مي‌کنند و با وجود صرف زمان طولاني و روبه‌رو شدن با دنيايي از اطلاعات گوناگون، مطالب مورد نياز خود را به طور رضايت بخش به دست نمي‎آورند. به اين مسئله، اصطلاحاً «بازيابي بيش از حد اطلاعات» گفته ‌مي‌شود. بديهي است که بازيابي بيش از حد اطلاعات به خودي خود مشکل ساز نيست، بلکه آن چه اين موضوع را به يک مشکل تبديل ‌مي‌کند، وجود اطلاعات نامرتبط يا کم مرتبط بسياري در بين نتايج پژوهش ‌مي‌باشد.

نتايج يکي از تحقيقات در زمينه مشکلات دسترسي به اطلاعات از طريق وب نشان ‌مي‌دهد که بازيابي بيش از اندازه اطلاعات، بسياري از کاوشگران را ناراحت و عصباني ‌مي‌کند. به طوري که به طور متوسط پس از گذشت 12 دقيقه چنانچه کاوشگران به نتايج مورد نظر دست نيابند و جستجوي ناموفقي داشته باشند، شروع به عصباني شدن ‌مي‌کنند (جهانگير, 1383).

عوامل موثر بر ايجاد اضافه بار اطلاعاتی وب

در اين بين اينترنت به دليلي ماهيتي که در دسترسي آسان به اطلاعات دارد در اضافه بار اطلاعاتي نيز نقش به سزايي ايفا ميکند محاسبه حجم اطلاعاتي که روزانه از طريق وب و پايگاه‌هاي اطلاعاتي نشر پيدا ‌مي‌کند بسيار زياد و پيچيده است بطوري که اين مسئله بر شيوه‌هاي جاري کنترل اطلاعات تاثير بسزايي گذاشته است و سرريزاطلاعات را  براي بسياري از کاربران اينترنت به مشکل حل نشدني تبديل شده است. سر زدن به ده‌ها سايت و وبلاگ براي کسب اطلاع از آخرين اخبار و اطلاعات وقت زيادي از کاربر ‌مي‌گيرد. وقت، هزينه و سردرگمي‌و گيجي و پيگيري اخبار خاص در اين دنياي بيکران اطلاعات هم از مشکلاتي هستند که کاربر امروزي به آن مبتلا است. (اسد زاده, 1383).

به طور کلي 14 معيار براي ارزيابي کيفيت اطلاعات در وب شناسايي شده است که شامل ربط، قابليت فهم، ارزش افزوده، باورپذيري، دامنه، عينيت/ مبتني بر واقعيت بودن، کامل بودن، صحت، روزآمدي، دسترسپذيري، ايجاز، اعتبار، امنيت و يکدستي مي‌باشند (حياتي و دهقان, زودآيند).

در ادامه به بيان عواملي که باعث ناهمگوني ساختار اطلاعات وب شده است، ‌مي‌پردازيم:…..

تاثير اضافه بار اطلاعاتی بر کاربران

سير پرشتاب تحولات در عرصه فناورى اطلاعات، تاثيرات متعددى را بر افراد و جوامع ميگذارد. به نظر مي‌رسد انسان‌ها نتوانند خود را با اين تحولات سريع، مطابق و هماهنگ سازند. تاثيراتى كه عصر اطلاعات و شتاب فزاينده تكنولوژى‌هاى اطلاعاتى بر افراد ميگذارند از ابعاد گوناگون قابل طرح و بررسى است.اطلاعات نادرست، مغرضانه،کهنه، ناقص، متضاد، داده‌هاي نادرست ترجمه شده و مانند آن موجب سرريز اطلاعات ‌مي‌شوند که اين سرريزي پيامدهاي فرهنگي، اجتماعي، رواني و فيزيکي درازمدتي را در جامعه باعث مي‌شود. به طور کلي اضافه بار اطلاعاتی به يک تهديد بزرگ در عصر حاضر تبديل شده است.

عوامل موثر بر مواجه با اضافه بار اطلاعاتی

رويارويي کاربران با اضافه بار اطلاعاتی تابع عوامل مختلفي است که با راهکارها و روشهاي جستجو و بازيابي اطلاعات بسيار مرتبط است. بازيابي اطلاعات را فرايند جستجو در ميان مجموعه‌اي از مدارك مي‌داند كه هدف آن تعيين دسته‌اي از مدارك در حيطه موضوعي درخواست شده‌است. فرايند جستجو، فرايندي تعاملي است. تعامل بدين معناست كه كاربر بر فرايند جستجو كنترل داشته و در اين مسير دست به انتخاب مي‌زند. (نوکاريزي & داورپناه, 1385) با مرور پژوهشهاي موجود در بازيابي اطلاعات در اين زمينه چهار دسته از عوامل اصلي شناسايي شده است:

عوامل مرتبط با نظام بازيابي و امکانات آن

پس از ظهور شبکه جهانگستر وب به عنوان يکي از فراگيرترين و موثرترين محملهاي اطلاع رساني دنيا انواع گوناگوني از ابزارهاي کاوش از جمله راهنماها، دروازه‌هاي اطلاعاتي و مهمتر از همه موتورهاي جستجو بوجود آمد. موتورهاي جستجو اصلي ترين ابزار کاوش در محيط وب به شمار ‌مي‌آيند و هر يک از آنها نظام بازيابي و امکانات خاص خود را دارند.

بي ترديد تفاوت کارآيي و سودمندي آنها منجر به تفاوت در نتايج بازيابي خواهد شد و معمولا جستجو يکسان در موتورهاي گوناگون نتايج متفاوت در پي خواهد داشت. هر چند همواره درصدي از همپوشاني بين نتايج بازيابي وجود دارد بنابراين توانايي ابزار کاوش در نتيجه بازيابي کاملا موثر است. يک ابزار کاوش ناکارآمد با دامنه جستجو محدود نتايج بازيابي غير مرتبط به دنبال دارد (منصوريان,  1382).

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات ، پیشینه تحقیق و مبانی نظری پایان نامه های مدیریت کلیک کنید.

نمونه ای از منابع و ماخذ

• آزادي, ق. (1384). ميزان دقت موتورهاي كاوش بازيابي وب در بازيابي اطلاعات كتابداري و اطلاع رساني. فصلنامه كتاب, 63 , 122-111.
• اكبري, ا.و شهرياري, پ. (1384). تاثير اختلاف املايي انگليسي امريكايي و بريتانيايي بر ميزان جامعيت بازيابي اطلاعات. فصلنامه كتاب , 63, 66-59.
• آبادي, ع. (1358). جزوه آموزشي : يک گام در اينترنت. دانشگاه آزاد اسلامي محلات , حوزه معاونت پژوهشي. بازيابي از دانشگاه آزاد اسلامي واحد محلات: معاونت پژوهشي.
• آبيلي, م. (1385). information overload. بازيابي از bookworm:library and information science علوم کتابداري و اطلاع رساني: http:// bookworm. blogfa. com/ 8511. aspx
• آرنلسون, م. (1382, 10 07). باشگاه انديشه، اضطراب اطلاعاتي. بازيابي در 04 23, 1390، از باشگاه انديشه : http://www.bashgah.net/fa/content/show/7859
• ابرداده ها و كاربرد آن در ذخيره، سازماندهي و بازيابي اطلاعات. (بدون تاريخ).
• اسد زاده, ز. (1383). آلودگي اطلاعات. بازيابي در 05 16, 1390، از http:// www . ketabdar. org/ magazine/ detailarticle. asp?number=153
• اسدي, م. (1385). درک ابرداده و استانداردهاي آن. نما: مجله الکترونيکي پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمي ايران.
• اسماعيل پور, ر. (1386). رده بندي خودكار: رويكردها و چالشهاي رده‌بندي خودكار. فصلنامه كتابداري و اطلاع رساني , 38 (10).
• اكرمي فر, ع. (1384, 02 31). رويكردهاي مقابله با حجم انبوه اطلاعات در عصر جديد. بازيابي در 06 08, 1390، از itanalyze.com:http://itanalyze.com/news/2005/05/21/954.php
• انفجار اطلاعات. (2010, اوت 27). بازيابي در 04 06, 1390، از ويکي پديا: دانشنامه آزاد:
• …
• …