ادبیات و مبانی نظری سرخرطومی ها

1-1- مقدمه. 2

1-2- جايگاه سرخرطومی های جنس Larinus Dejean, 1821 در رده­بندي جانوري. 4

1-3- ريخت شناسي سرخرطومی های خانواده (Curculionidae). 4

1-4- سرخرطومي­هاي زيرخانواده Lixinae. 6

1-4-1- ويژگي‌هاي ريخت شناسي سرخرطومی های زيرخانواده Lixinae. 7

1-5- سرخرطومی های Larinus در مناطق مختلف ايران و جهان. 9

1-6- سرخرطومی های Larinus Dejean, 1821. 16

1-7- بيواکولوژي سرخرطومي­هاي جنس Larinus. 17

1-8- نقش سرخرطومي­هاي جنس Larinus در کنترل بيولوژيک علف‌هاي هرز. 18

1-9- نقش سرخرطومي­هاي جنس Larinus در توليد مان. 20

1-10- تلفيق استفاده از سرخرطومي­هاي Larinus با ساير عوامل بيوکنترل در کنترل علف­هاي هرز. 22

1-11- گياهان ميزبان سرخرطومي‌هاي جنس Larinus. 23

1-12- پارازيتوييدهاي سرخرطومي Larinus. 24

1-13-اهداف و ضرورت تحقيق. 25

فصل دوم 26

2- مواد و روش تحقيق. 27

2-1- جمع‌آوري و شناسايي گونه‌هاي جنس Larinus. 27

2-2- تعيين درصد فراواني گونه‌هاي لارينوس و شاخص تنوع گونه­اي. 30

2-2-1- تعيين درصد فراواني هر كدام از گونه‌هاي لارينوس.. 31

2-2-2- شاخص تنوع و يکنواختي شانون براي هر کدام از گياهان ميزبان و مراحل رشدي آنها 32

2-2-3- شاخص تنوع شانون کل براي هر کدام از گياهان ميزبان. 33

2-2-4- شاخص شباهت تنوع گونه­اي موريسيتا- هورن در بين گياهان ميزبان. 33

2-3- تراکم جمعيت L. affinis در مراحل مختلف رشدي گياه E. aucheri 33

2-3-1- تعيين تعداد نمونه. 33

2-3-2- مطالعه­ي تراکم جمعيت سرخرطومي L. affinis. 34

2-4- ويژگي­هاي چرخه زندگي سرخرطومي  L. affinisروي گياه ميزبان E. aucheri 35

2-5- شناسايي پارازيتوييدهاي سرخرطومی ها L. affinis. 38

منابع

 سرخرطومی ها

جايگاه سرخرطومی های جنس Larinus Dejean, 1821 در رده‌بندي حشرات

جايگاه سرخرطومی های جنسLarinus  در رده‌بندي حشرات به ترتيب زير مي‌باشد (تريپل­هورن و جانسون[1]، 2007):

Class: Insecta

Order: Coleoptera

Suborder: Polyphaga

Infraorder: Cucujiformia

Superfamily: Curculionoidea

Family: Curculionidae

Subfamily: Lixinae

Tribe: Lixini

Genus: Larinus Dejean

ريخت شناسي سرخرطومی های خانواده Curculionidae

در اين سرخرطومی ها سر به سمت جلو رشد کرده و خرطوم را به وجود آورده است. خرطوم به صورت کشيده و استوانه­اي شکل و يا کوچک و پهن است. شيار شاخکي[2] در طرفين خرطوم قرار دارد که بند قاعده­اي شاخک در آن قرار مي­گيرد (شکل1-1). اندازه خرطوم در تشخيص جنس نر و ماده اهميت دارد. قطعات دهاني داراي پيش­چانه[3] مشخص است. پالپ­هاي رشد يافته اتصال مفصلي با پيش­چانه دارند. پالپ­هاي لب پايين 3 بندي، کوتاه و گرد مي­باشند. پالپ­ها به صورت شکمي در انتهاي پيش­چانه واقع شده­اند و بندهاي آنها به گونه­اي با هم جوش خورده­اند که پالپ يک بندي به نظر مي­رسد. در سرخرطومي­ها لب بالا وجود ندارد.

سرخرطومی های زيرخانواده Lixinae

تاکنون حدود 400000 گونه سخت‌بالپوش شناسايي شده است (اسپانگلر[1]، 1982 و هاموند[2]، 1994) که سرخرطومي­ها  15 درصد از اين تعداد را شامل مي­شوند. سرخرطومي‌هاي بالاخانواده Curculionoidea با 62000 گونه­ی شناخته شده بزرگترين بالاخانواده از راسته سخت­بالپوشان از لحاظ تعداد گونه مي­باشد (ابرپريلر و همکاران[3]، 2007). زيرخانواده Lixinae با 1200 گونه در جهان، يکي از بزرگترين زير­خانواده‌هاي خانواده Curculionidae از لحاظ تعداد گونه مي‌باشد که 700 گونه آن در مناطق پاله‌آرکتيک[4] مشاهده مي‌شوند (ترميناسين[5]، 1967). هنوز تحقيقات فيلوژنتيکي بنيادي در رده‌بندي قبيله‌هاي اين زيرخانواده انجام نشده است (گولتکين[6]، 2010). ترميناسين (1967) به عنوان يکي از پيشگامان گونه‌شناس زيرخانواده Lixinae، اين زير خانواده را به دو قبيله Lixini Schoenherr, 1823 و Cleonini Schoenherr, 1826 تقسيم کرد.

ويژگي‌هاي ريخت شناسي سرخرطومی های زيرخانواده Lixinae

ويژگي اصلي اين زير خانواده مربوط به ناخن­هاي پنجه است، به اين ترتيب که ناخن­ها در قاعده به هم جوش خورده ولي به طرف انتها از همديگر جدا شده­اند (شکل1-5). از ويژگي­هاي ديگر اين زيرخانواده پالپ­هاي کوتاه و تلسکوپي لب پايين است. بدن اين سرخرطومي­ها تخم مرغي شکل يا کشيده است. رشد خرطوم هميشه به سمت جلو است به گونه­اي که خرطوم به پايين خم نشده است
(شکل1-6) (بوس و همکاران[7]، 1990).

سرخرطومی های Larinus در مناطق مختلف ايران و جهان

فون سرخرطومی های Curculionidae در روسيه (لگالو[1]،2010)، ايتاليا (کولونلي و اوسلا[2]، 2009)، روماني (گوسا و بلاگا[3]، 2006)، صربيا (پسيک و همکاران[4]، 2005)، ترکيه (گولتکين، 2010) و ايران (قهاري، 2009، مدرس اول و حسين­پور، 2010 و لگالو و همکاران، 2010) مطالعه شده است. فون سرخرطومي‌هاي ايران به‌ويژه در منطقه ارسباران زياد مطالعه شده است (مدرس اول و همکاران، 1376؛ قهاري، 2009). قهاري (2009) با مطالعه فون سرخرطومی های جنگل‌هاي ارسباران و مناطق مجاور 26 گونه سرخرطومي متعلق به 7 جنس را شناسايي و گزارش كرد. اغلب گونه‌هاي شناسايي شده به جنس Larinus تعلق داشتند که گونه‌هاي شناسايي شده از اين جنس در اين منطقهL. centaurii (Olivier, 1807)، L. curtus Hochhnth, 1851، L. jaceae (Fabricius, 1775) وL. sturnus (Schaller, 1873) بودند.

قهاري (2010) فون سرخرطومی های مزارع برنج ايران و چمنزارهاي اطراف آن را بررسي كرد و در اين مطالعه 45 گونه از 22 جنس را در مناطق مختلف ايران شناسايي و گزارش كرد. ايشان در اين تحقيق پنج گونه از جنس Larinus به نام­هاي L. brevis (Herbst, 1795)،L. cynarae (Fabricius, 1787)، L. latus (Herbst, 1784)، L. rudicolis Petri, 1907 و L. ursus (Fabricius, 1792) را شناسايي و گزارش کردند. مدرس اول و حسين­پور (2010) فون سرخرطومي­هاي زير­خانواده Lixinae را در خراسان جنوبي و خراسان رضوي بررسي کرده و 27 گونه متعلق به 15 جنس را شناسايي و گزارش کردند. سه گونه از اين سرخرطومی های متعلق به جنس Larinus بودند که شامل L. latus، L. melificus Jekel, 1859 و L. sericatus Boheman, 1843 بودند.

گوسا و بلاگا (2006) فون سرخرطومی های خانواده Curculionidae را در روماني مطالعه كردند و 93 گونه متعلق به 42 جنس و 3 قبيله و 8 زيرخانواده را شناسايي و گزارش كردند. در اين تحقيق پنج گونه Larinus به نام‌هاي L. beckeri Petri, 1907،L. turbinatus Gyllenhal, 1835، L. sturnus (Schaller, 1873)، L. planus (Fabricius, 1792) و L. obtusus Gyllenhal, 1835 شناسايي و گزارش شد. پسيک و همکاران (2005) فون سرخرطومي‌هاي بالاخانواده Curculionoidea صربيا را مطالعه کردند و 84 گونه متعلق به 47 جنس و 3 قبيله و 15 زيرخانواده و 7 خانواده را شناسايي و گزارش كردند. اغلب گونه‌ها به خانواده Curculionidae متعلق بودند. در اين تحقيق تنها يک گونه از جنس Larinus به نامL. latus  شناسايي و گزارش شد. لگالو و همکاران (2010) تعداد 43 گونه متعلق به جنس Larinus را از ايران به شرح زير گزارش کرد:…

بيواکولوژي سرخرطومی های جنس Larinus

ويژگي­هاي چرخه زندگي اغلب گونه‌هاي اين جنس و تعاملات آنها با گياهان ميزبان کمتر مطالعه شده است (گولتکين، 2008). بر اساس مطالعات بيواکولوژي انجام يافته روي گونه‌هاي مختلف سرخرطومی جنس Larinus  در ايران (کريم پور، 1387 و نصيرزاده و همکاران، 1384)، ترکيه (گولتکين و گوسلو[1]، 2003؛ گولتکين d2006 و 2008؛ گولتکين و همکاران، 2008) و ايالت متحده آمريکا (سوبحين و فورناصري، 1994) مشخص شده است که اغلب گونه­هاي اين جنس يک نسل در سال دارند و زمستان را به صورت حشره کامل سپري مي‌کنند. حشرات کامل در اوايل بهار و با رويش گياهان از محل‌هاي زمستان‌گذران خارج شده و به سمت گياهان ميزبان پراکنده مي‌شوند.

حشرات کامل پس از اندکي تغذيه از برگ جفت‌گيري کرده و سپس ماده‌ها با خرطوم خود حفره‌اي را در طبق (تاج) گل[2] يا در محل اتصال برگ به ساقه ايجاد کرده و تخم‌هاي خود را به صورت انفرادي داخل حفره قرار مي‌دهند. ماده‌ها روي تخم‌ها را با ماده مترشحه از مخرج به منظور حفاظت در برابر عوامل محيطي نظير باران، نور خورشيد و دشمنان طبيعي مي‌پوشانند. رنگ اين ترشحات پس از مدتي سياه مي شود. اين سرخرطومي‌ها داراي پنج سن لاروي هستند. طول دوره‌ي نشو‌و‌نماي لاروي حدود شش تا نه هفته طول مي‌کشد (نصيرزاده و همکاران، 1384؛ کريم پور، 1387؛ گولتکين و گوسلو، 2003).

حشرات کامل ظاهر شده نسل جديد زير خاک، بين بقاياي گياهي و سنگ و کلوخ و پوستک تنه درختان زمستان را سپري مي‌کنند (کريم پور، 1387 و گولتکين، 2003). نصيرزاده و همکاران (1384) با مطالعه پارامترهاي زيستي سرخرطومي Larinus vulpes Oliv. گزارش كردند که نشوونماي مراحل نابالغ اين سرخرطومي در گونه­هاي مولد مان در کپسول ايجاد شده روي ساقه و در گونه‌هاي غير مولد مان در طبق گل كامل مي‌شود.

 نقش سرخرطومی های جنس Larinus در کنترل بيولوژيک علف‌هاي هرز

به طور کلي حشره­ي تک‌خواري که از گونه‌ي خاصي از علف‌هاي هزر به عنوان منبع غذايي تغذيه مي‌کند، به عنوان عامل بيوكنترل مناسب براي کنترل علف‌ هرز محسوب مي‌شود. سرخرطومي‌هاي جنس Larinus به عنوان عامل بيوکنترل علف‌هاي هرز گل‌توري و گل‌ستاره‌اي از تيره Asteraceae مطرح هستند (اوليويري[3]، 2008). زيست‌شناسي سرخرطومی طبق خارپنبه Larinus latus (Herbst) به عنوان عامل بيوکنترل علف هرز Onopordun sp. و تاثير آن روي توليد بذر اين گياهان در منطقه اروميه بررسي شد (کريم پور، 1387). اين سرخرطومي تخم‌هاي خود را به صورت انفرادي در طبق خارپنبه قرار مي‌دهد. پس از تفريخ شدن تخم‌ها لاروها با سوراخ کردن طبق به درون آن نفوذ کرده و از نهنج و بذرهاي در حال تشکيل تغذيه مي‌کنند.

لاروهاي اين سرخرطومی به شدت تغذيه مي­کنند، به طوري که يک لارو آن به تنهايي قادر به از بين بردن کليه بذرهاي موجود در طبقي به قطر 20 تا 30 ميلي‌متر است (کريم پور، 1387). سرخرطوميL. latus  مهمترين حشره بذرخوار گونه‌هاي مختلف خارپنبه است. اين سرخرطومي از نواحي شرقي حوضه‌ي مديترانه تا نواحي مرکزي آسيا انتشار دارد. به دليل محدود بودن دامنه ميزباني اين سرخرطومي به گونه‌هاي مختلف جنس Onopordun و كارايي بالا در تغذيه از بذور اين گياهان سرخرطومي L. latus جزو مهم‌ترين عوامل بيوكنترل علف‌هاي هرز متعلق به اين جنس است. اين گونه سرخرطومی  در کنترل بيولوژيک علف‌هاي هرز Onopordun acanthium L. و Onopordun illyricum L. در استراليا در قرن نوزدهم استفاده شد (برايس و همکاران، 1990؛ وود برن و برايس، 1996).

پارامترهاي زيستي، رفتار تخم­گذاري و نرخ بقاي سرخرطومی های L. latus در زيستگاه بومي آن در يونان مطالعه شد (برايس، b1996 و a1996). وودبرن و برايس (1996) گزارش کردند که اين سرخرطومي كارايي بالايي در کنترل علف‌ هرز O. acanthium L. در استراليا دارد. همچنين برايس (2000) گزارش كرد كه لاروهاي L. latus در کاهش تعداد بذر توليد شده توسط بوته‌هاي چند گونه خارپنبه نقش مهمي دارند. گولتکين و گوسلو (2003) با مطالعه پارامترهاي زيستي اين سرخرطومي روي O. bracteatum به عنوان يکي از رايج­ترين علف‌هاي هرز مرتعي در ترکيه، گزارش كردند كه حشرات کامل زمستان­گذران در اوايل ماه ژوئن به مراتع مهاجرت کرده و از برگ­ها، طبق­هاي گل و گرده­های گل اين علف هرز تغذيه مي­کنند.

پس از جفت­گيري، ماده­ها تخم­هاي خود را در حفره ايجاد کرده در گلچه­هاي گياه ميزبان مي­گذارند. لاروها در اوايل ماه جولای از تخم خارج شده و وارد طبق­گل مي­شوند و از گل و بذرها تغذيه مي­کنند. لاروها پس از تکميل نشوونما محفظه شفيرگي را در حاشيه طبق­گل يا کپيتلوم[4] ايجاد مي­کنند و در هفته سوم ماه جولای داخل محفظه شفيرگي تبديل به شفيره مي­شوند. حشرات کامل نسل جديد از اوايل ماه آگوست تا شروع ماه سپتامبر از شفيره­ها خارج مي­شوند. حشرات کامل 3 تا 5 روز بعد از ظهور به ارتفاعات بالاتر (تا ارتفاع 2400 متري از سطح دريا) به منظور زمستان­گذراني مهاجرت مي­کنند. اين گونه سرخرطومي در شرايط منطقه ارزروم[5] يک نسل خود را در يک سال کامل مي­کند. همچنين سرخرطومی طبق خارپنبه، L. latus، يکي از مهم‌ترين عوامل بيوکنترل علف‌هاي هرز O. acanthium و O. leptolepis در منطقه اروميه است که با تغذيه از بذرهاي اين گياهان، از افزايش تراکم و پراکنش اين گياهان جلوگيري مي­کند (کريم پور، 1387). شدت تاثير عوامل بيوکنترل روي علف‌هاي هرز به شرايط اقليمي منطقه، باروري و تغذيه حشره بستگي دارد (راوو، 2000).

جهت مشاهده نمونه های دیگر از فصل دوم مهندسی کشاورزی کلیک کنید.

نمونه ای از منابع لاتین

• 41- Gultekin, L. 2010. Taxonomic remarks on some genera of Lixini Schoenherr, 1823 (Coleoptera: Curculionidae). Zootaxa. 2411: 1-21.
• 42- Gultekin, L., Cristofaro, M., Tronci, C., Smith, L. 2008. Natural history studies for the preliminary evaluation of Larinus filiformis (Coleoptera: Curculionidae) as a prospective biological control agent of yellow star thistle. Environmental Entomology. 37: 1185-1190.
• 43- Gultekin, L., Guclu, S. 2003. The life history of the capitulum weevil, Larinus latus (Herbst) (Coleoptera: Curculionidae). New Zealand Journal of Agricultural Research. 46: 271-274.
• 44- Gultekin, L., Perrin, H. 2006. The species of Larinus Dejean, 1821 (Coleoptera: Curculionidae) described by J. Desbrochers: lectotype desighnations and new synonymies. Zootaxa. 1350: 55-68.
• 45- Gusa, N.D., Blaga, T. 2006. The population dynamic of the family Curculionidae (Insecta: Coleoptera) in the piatra craiului national park-Romania. IUFRO Working party 7.03.10 Proceedings of the Workshop, Gmunden/Austria. pp. 292-299.
• 46- Heywood, V.H., Harborne, J.B., Torner, B.L. 1977. The biology and chemistry of compositae. Acadamic Press, London. 414 pp.
• 47- Hommond, P.M. 1994. Practical approaches to the estimation of the extent of biodiversity in speciose groups. Philosophical Transactions of the Royal Society of London. 345: 119-136.
• 48- Hsu, J.C., Horng, S.B., Wu, W.J. 2001. Spatial distribution and sampling of Aulacaspis yabunikkei (Homoptera: Diaspididae) in camphor trees. Plant Protection. 43: 69-81.
• 49- Huusela, V.E., Vasarainen, A. 2000. Plant succession in perennial grass strips and effects on the diversity of leaf hoppers (Homoptera: Auchenorrhnca). Agriculture Ecosystem and Environment. 80: 101-112.
• 50- Lang, R.F., Hansen, R.W., Richard, R.D., Ziolkowsk, H.W. 2000. Spotted knapweed (Centaurea maculosa Lamarck) seed and Urophora spp. Gall destruction by Larinus minutus Gyllenhal (Coleoptera: Curculionidae) combined with Urophora affinis Frauenfeld (Diptera: Tephritidae) and Urophora quadrifasciata (Meigen) (Diptera: Tephritidae). Proceeding of the International Symposium on Biological Control of Weeds. pp. 735-737.
• 51-…
• 52-…