ضمان جریره

توضیحات

ضمان جریره

ضمان جریره

جریره در لغت و اصطلاح ………………………………………………………………………………………………..

احکام تأسیسی و امضایی ………………………………………………………………………………………………..

امضایی بودن ضمان جریره …………………………………………………………………………………

ضمان عاقله و اصل شخصی بودن مسئولیت کیفری……………………………………………………….

1-3-1. مفهوم مسئولیت …………………………………………………………………………………………………

1-3-2. اصل شخصی بودن مسئولیت ……………………………………………………………………………..

1-3-3. اصل شخصی بودن مسئولیت از منظر اسلام ……………………………………………………..

مفهوم عاقله ……………………………………………………………………………………………………………………..

1-4-1. عصبه …………………………………………………………………………………………………………………..

1-4-2. ضامن جریره ……………………………………………………………………………………………………….

1-4-3. امام(ع) ………………………………………………………………………………………………………………..

علت مسئولیت ضامن جریره(عاقله) ……………………………………………………………………………….

بررسی ماهیت حقوقی ضامن جریره ………………………………………………………………………………

1-6-1. تعریف عقد و ایقاع ………………………………………………………………………………………………

1-6-2. عقد بودن ضمان جریره ………………………………………………………………………………………

شرایط تحقق عقد ……………………………………………………………………………………………………………

ارکان عقد ………………………………………………………………………………………………………………………..

2-8-1. ارکان عقد ضمان جریره ……………………………………………………………………………………..

لازم یا جایز بودن ضمان جریره ……………………………………………………………………………………….

1-9-1. اقسام عقود ……………………………………………………………………………………………………….

1-9-2. عقد لازم و جایز ……………………………………………………………………………………………….

1-9-3. اقسام لزوم وجواز ……………………………………………………………………………………………..

1-9-4. ادله لزوم عقد …………………………………………………………………………………………………..

1-9-5. لازم بودن ضمان جریره …………………………………………………………………………………..

شرایط تحقق ضمان جریره ………………………………………………………………………………………….

ارث ضامن جریره ………………………………………………………………………………………………………….

ارث ورثه ضمان جریره …………………………………………………………………………………………………

مسلمان، ضامن جریره کافر …………………………………………………………………………………………..

2-13-1. کافر، ضامن جریره کافر ……………………………………………………………………………………

ظهور وارث بعد از ضمان جریره …………………………………………………………………………………..

جواز صدور ایجاب و قبول از ناحیه وکیل و وصی ……………………………………………………….

وجود زوج و زوجه در ضمان جریره ……………………………………………………………………………..

جمع بندی …………………………………………………………………………………………………………………..

فهرست منابع

کلید واژه ها: ضمان جریره، بیمه مسئولیت، دیه، خطا، ضمان ما لم یجب

ضمان جریره

  جریره در لغت و اصطلاح

جریره به معنای جنایت و گناه است و با توجه به این معنی در دعای جوشن کبیر وارد شده است« یا من لم یؤاخذ بالجریره » و وجه تسمیه جنایت به این اسم، این است که عقوبت را به سوی جانی می کشاند[1]. و در صحاح آمده است:« جرَّ علیهم جریرة ای جنی علیهم جنایة» پس معنی ضمان جریره این است که شخصی جنایت دیگری را ضامن شود.[2]

ضمان جريره يا عقد موالات قراردادی است كه به موجب آن یکی از طرفین که او را«ضامن» یا«ولی» می نامند متعهد می شود که هرگاه طرف دیگر(مضمون) به سبب خطا یا جرم غیرعمدی خویش، ضرر و زیانی به جان و مال اشخاص دیگر وارد کند همه خسارات حاصله را جبران نماید و در عوض پس از وفات مضمون، وارث وی به حساب آمده و از او ارث ببرد.[3] و این عقد احکام و شرایطی دارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

اصولاً میراث در فقه اسلامي بر دو موجب استوار است يعني اسبابي كه باعث ارث مي شود دوتاست 1- نسب.  2- سبب[4]

نسب عبارت از خويشاوندي شخصي با ديگري است كه از طريق ولادت يكي از ديگري يا ولادت هر دو از شخص سوم حاصل مي شود. نسب در ارث سه مرتبه دارد: 1- پدر و مادر و فرزند هر چند فرود آيند. 2- خواهر و برادر خواه از يك پدر باشند و خواه از پدر فقط و خواه از مادر فقط و فرزند ايشان هر چند فرود آيند و جد و جده هر چند بالا روند. 3- عموها و دايي ها و فرزندان آنان.

سبب عبارت از وابستگي و ارتباط مخصوصي است كه ميان دو شخص حاصل مي شود كه باعث مي گردد كه در ميان ايشان ارث متحقّق شود. سبب میراث در فقه اسلامي دوتاست.

1- همسري و زناشويي

2- ولاء.[5]

ولاء  به  فتح  (واو)  به  معناي  قرابت  و نزديكي  است و در مبحث ميراث از ديدگاه فقه

اسلامي سه مرتبه دارد :1- ولاء آزاد كردن (ولاء عتق)،  2- ولاء ضمان جريره،  3- ولاء امامت.[6]

قسم دوم از ولاء كه موجب ارث بري است ولاي ضمان جريره است،که در این پایان نامه پیرامون این قسم از ولاء بحث خواهیم کرد.

احکام از جهات مختلف مورد دسته بندی و تقسیم قرار گرفته اند و از جمله آن ها احکام تأسیسی و امضایی است. پیش از پرداختن به این موضوع که ضمان جریره از احکام تأسیسی است یا امضایی لازم است که توضیح مختصری در مورد این دو قسم از احکام داده شود.

• مجمع البحرین، ج3، ص244
• تاج اللغه و صحاح العربیه، ج2، ص611
• توفیق عرفانی، قرارداد بیمه در حقوق اسلام و ایران، ص216
• محقق حلی، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چاپ سوم، قم: مؤسسه اسماعیلیان، 1372، ج4، ص3
• شهید اول، الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه، چاپ اول، قم: مؤسسه نشر اسلامی، 1414ق، ج2، ص333

1. شهید اول، اللمعه الدمشقیه فی فقه الامامیه، چاپ اول، بیروت: دار التراث، 1410ق، ص241

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات و پیشینه تحقیق پایان نامه های حقوق کلیک کنید.

Instagram : payanbama

ضمان عاقله و اصل شخصی بودن مسئولیت کیفری

عاقله را چهار گروه تشکیل می دهند: عصبه، معتق، ضامن جریره و امام. همان گونه که در ارث بردن، این چهارگروه به ترتیب ارث می برند یعنی با وجود عصبه، ارث به معتق، ضامن جریره و امام نمی رسد در دیه نیز همین طور است. یعنی در صورتی که عصبه و معتق نباشد، ضامن جریره به عنوان عاقله محسوب شده و باید دیه بپردازد[1] و با توجه به اصل شخصی بودن مسئولیت کیفری، سؤال این جاست که چگونه می توان این اصل را با پرداخت دیه توسط عاقله که هیچ مباشرتی در جنایت ندارد توجیه کرد؟ در این جا پس از پرداختن به مفهوم مسئولیت، اصل شخصی بودن مجازات ها و مفهوم عاقله به این پرسش پاسخ خواهیم داد.

اصل شخصی بودن مجازات ها امروزه یکی از اساسی ترین اصول حقوق کیفری به شمار می رود. به موجب این اصل فقط شخص مرتکب جرم مسئولیت کیفری دارد و به مجازات    می رسد. اعمال این اصل در حقوق ساخته بشر، با تأخیر همراه بوده است؛ زیرا زمان برده است تا بشر خود را از سایه سنگین مسئولیت جمعی که جنگ های قبیله ای در پی داشت رها کند و مسئولیت فردی و مجازات بزهکار را به عنوان اصل بپذیرد. ولی قرآن این اصل را صراحتاً در آیات خود آورده است و با بیان این که« لا تَزِرُ وازِرَة وِزرَ اُخری: هیچ کس بار گناه دیگری را به دوش نمی کشد» دیگران را حتی اگر از افراد خانواده بزهکار باشند، بری از مسئولیت می داند و صد البته این عدالت پذیری و عدالت گستری اسلام است.[2]

[1]. نجفی، ج15، ص531

2. محقق داماد، ج4، صص158-156

ضمان جریره

همان گونه که پیش تر بیان شد چنان چه عصبه نباشد، پرداخت دیه برعهده ضامن جریره است و ضامن جریره در زمره عاقله محسوب می شود.و این موضوع در تبصره ماده 307 ق. م. ا نیز بیان شده است.

هر گاه کسی که با دیگری رابطه ی وراثت ندارد ضمن عقدی با او توافق کند که ضامن جریره او باشد؛ یعنی دیه او را بدهد و پس از مردن مضمون له از ترکه او ارث ببرد؛ این عقد را ضمان جریره نامند و سبب این ارث بردن را«ولای ضمان جریره» نامند. ضمان جریره در واقع نوعی بیمه قراردادی است. در این عقد شرط است که مضمون، مجهول النسب بوده یا وارث نداشته باشد.[1] قابل ذکر است مسئولیت ضامن جریره و مضمون فقط از یک طرف بوده و شخص مضمون نسبت به جنایات خطایی ضامن، هیچ مسئولیتی نخواهد داشت. هم چنین در صورت وجود عصبه، ضامن جریره موظف به پرداخت دیه جنایت نیست؛ زیرا این عقد به مجهول بودن نسبت ضامن مشروط شده است پس با وجود هر یک از آن ها عقد ضمان صحیح نخواهد بود.

1. نجفی، ج39، ص255

ضمان جریره