ادبیات و پیشینه تحقیق مدیریت رسانه

مبانی نظری و ادبیات مدیریت رسانه

 مدیریت رسانه

-ادبیات موضوع و پیشینه تحقیق مدیریت رسانه 

2-1-  پیشینه شناسی

2-2-  مفهوم شناسی

2-2-1-       رسانه

2-2-2-       اینترنت

2-2-3-      مدیریت رسانه

2-2-4-       تعاریف اخلاق

2-2-5-       اخلاق سازمانی

2-3-  چهارچوب نظری

2-3-1-       دیدگاه‌های مختلف مدیریت رسانه

2-3-2-       نسبت رسانه و اخلاق

2-3-3-       تأملی در نسبت مدیریت رسانه با مولفه‌ای اخلاق سازمانی

2-3-3-1-   مدیریت رسانه و تاثیر آن بر عفت

2-3-3-2-   مدیریت رسانه و تأثیر آن براعتماد

2-3-3-3-   مدیریت رسانه و تاثیر آن بر حریم خصوصی

منابع

 مفهوم شناسی

  رسانه

این واژه به فتح و كسر «ر» استعمال شده است. واژه «رَسانه» به فتح «را» به معنای حسرت، افسوس و تأسف است. در اینجا این واژه مراد نیست، مراد رسانه به كسر «را» می‌باشد. واژه «رِسانه» به كسر «را» به معنا ابزار و وسیله است. رسانه‌های جمعی و یا گروهی، وسائل ارتباط جمعی، مثل رادیو، تلویزیون،‌ ماهواره، اینترنت، مطبوعات و… است. رسانه‌ها، به معنای وسیله ارتباط جمعی، اعم از شنیداری، دیداری و ‌مكتوب است. (دهخدا، لغت نامه دهخدا)

رسانه در اصصلاح رسانه‌های جمعی یا عمومی و به تعبیر دیگر وسایل ارتباط است كه جمع «Medium» جمعی اصطلاح فارسی شده واژه لاتین می باشد و منظور از آن دسته‌ای از وسایل هستند «Media» آن كه مورد توجه تعداد كثیری می باشند و از تمدن‌های جدید بوجود آمده اند. (ساروخانی، جامعه شناسی وسایل ارتباط جمعی)

البته رسانه در این تعریف به طور كامل معرفی نشده است زیرا وسایلی كه مورد توجه تعداد كثیری باشد و در تمدن جدید بوجود آمده باشد محدود و منحصر به وسایل ارتباط جمعی نیست از این رو بایستی به تعریفی دقیق تر پرداخت. رسانه به معنی هر وسیله‏ای است كه انتقال دهنده فرهنگ‌ها و افكار عده‌ای باشد. و اكنون آن چه مصداق این تعریف است وسایلی همانند: روزنامه‌ها، مجلات، رادیو، تلویزیون،‌ها، ویدئو و… می باشند.

انواع رسانه

با توجه به گسترش روزافزون فناوری در دنیا، تعدد رسانه‏ها مداوما رو به گسترش است كه در دسته‏بندی و گروههای گوناگونی قرار می‏گیرند كه از جمله می‏توان به گروههای زیر اشاره كرد:

• رسانه‌های نوشتاری مانند مطبوعات، كتاب و مجلات.
• رسانه‌های شنیداری مانند مانند رادیو.
• رسانه‌های دیداری مانند تلویزیون، سینما، اینترنت.
• رسانه‏های ابزاری مانند مانند اعلامیه، بروشور، تابلوی اعلانات، كاتالوگ، پوستر، تراكت، پلاكارد، آرم، لوگو، فیلم‌های تبلیغی، فیلم كوتاه و بلند، سخنرانی، همایش و تئاتر.
• رسانه‏های نهادی یا گروهی همچون روابط عمومی‏ها، شركت‏های انتشاراتی، بنیادهای سینمایی. رسانه‏های فرانهادی همچون خبرگزاری‏ها، دفاتر روابط بین‏الملل، كارتل‌ها، بنگاه‏های سخن پراكنی و تراست‏های خبری، شركت‏های چند ملیتی سازه، فیلم‌های سینمایی، شبكه‏های ماهواره‌ای.

تمرکز ما در بحث رسانه در این نوشتار، اینترنت می‌باشد که به عنوان یک رسانه‌ی موج سومی مطرح می‌باشد. اینترنت به دلیل اینکه نسبت به سایر رسانه‌ها طیف مخاطب بیشتری را شامل می‌شود دارای اهمیت و تبعات و نتایج آن نیز قابل تامل بیشتری می‌باشد.

مدیریت رسانه

مدیریت رسانه ، محصول تخصصی شدن علم مدیریت و امتزاج آن با سایر رشته‌ها و رویکردهای علمی، از جمله علم ارتباطات، علم اخلاق، جامعه شناسی، روان شناسی، علوم سیاسی، اقتصاد، فناوری اطلاعات و مدیریت فناوری است. با در نظر گرفتن طبیعت منحصر به فرد رسانه‌ها، مطالعات مربوط به مدیریت شرکت‌های بزرگ رسانه‌ای، مدیریت موسسات رسانه‌ای و مدیریت منابع انسانی به صورت طبیعی در طول زمان رشد کرده است. امروزه مدیریت رسانه یک پدیده جهانی است و پژوهش در این رشته از مرزهایی بین رشته‌ای، حوزه‌های نظری و سیستم‌های سیاسی عبور کرده است. چنان که‌این حوزه برای جستجوی شاخه‌های جدید پژوهش، گسترش، استفاده از روش شناسی‌ها و تدوین رویکردهای جدید نظری، آماده و مهیاست.

مدیریت رسانه ، فرایند به کارگیری بهینه کلیه امکانات مادی، انسانی، فناورانه و غیره در جهت تولید، بازتولید و توزیع پیامهای هدفمند، در چارچوی نظام ارزشی پذیرفته شده است که با هدف غایی اثرگذاری مطلوب بر مخاطبان صورت می گیرد. (ملایری، اخلاق حرفه‌ای در مدیریت رسانه)

«ریچارد مارسل» مدیریت رسانه را به معنی مدیریت بازاریابی خدمات و محصولات رسانه‌ای می‌داند. از این منظر مدیریت رسانه باید چنان باشد، تا به ابعاد تجاری اقتصاد رسانه متناسب با بازار پررقابت و پیچیدگی‌های بازاریابی محصولات رسانه‌ای در آغاز قرن بیست و یکم پاسخ دهد. (Marsel: 1973)

در این نوشتار مدیریت رسانه در دانشگاه بین المللی المصطفی مورد تمرکز و بحث می باشد.

 دیدگاه‌های مختلف مدیریت رسانه

به‌این منظور نه دیدگاه مختلف مطرح و در نهایت الگوی جامع مدیریت رسانه ارائه می گردد.

• دیدگاه اول. مدیریت رسانه به مثابه مدیریت عمومی سازمان رسانه‌ای
• دیدگاه دوم: مدیریت بر رسانه
• دیدگاه سوم. مدیریت ارتباط با رسانه‌ها
• دیدگاه چهارم. ماتریس مدیریت رسانه
• دیدگاه پنجم. مدیریت رسانه‌های خُرد (Micro Media)
• دیدگاه ششم: فرآیند هفت مرحله‌ای مدیریت رسانه
• دیدگاه هفتم. مدیریت معنی و محتوا
• دیدگاه هشتم: مدیریت رسانه، مدیریت سه مرحله‌ای پیام
• دیدگاه نهم: الگوی جامع

در این بخش دو دیدگاه اول را بررسی می کنیم.

دیدگاه اول. مدیریت رسانه به مثابه مدیریت عمومی سازمان رسانه‌ای

این دیدگاه شاید رایج ترین و غالب ترین دیدگاه موجود در زمینة مدیریت رسانه باشد که بر اساس آن سازمان‌های رسانه‌ای نیز مانند سایر سازمان‌های جامعه نیازمند اعمال مدیریت جهت نیل به اهدافی چون رشد، بقا، سوداوری و… باشند و هر آنچه در خصوص اصول، فنون و مهارت‌های مدیریتی در ادبیات مدیریت وجود دارد، در اینجا نیز مصداق پیدا می کند. به زعم طرفداران این دیدگاه مدیریت رسانه یعنی اعمال کارکردها و وظایف اساسی مدیریت نظیر برنامه ریزی، سازماندهی، هدایت و کنترل و نیز سایر وظایف فرعی نظیر گزارش گیری، تأمین منابع انسانی، بودجه بندی و… در یک سازمان رسانه‌ای.

بر اساس این دیدگاه مدیریت رسانه یعنی به کارگیری بهینه منابع مادی و انسانی با استفاده از کارکردهایی چون برنامه ریزی، سازماندهی، هدایت و کنترل به منظور تحقق اهداف سازمان رسانه‌ای.

اینویلر (۱۹۸۴)، مدیریت رسانه را طراحی، هدایت و توسعة سیستم‌های رسانه‌ای می داند، پرینگل و استار نیز مدیریت رسانه را شامل وظایف برنامه ریزی، سازماندهی، بسیج منابع، هدایت و کنترل دانسته اند و مهارت‌های مدیر رسانه‌ای را در سه مهارت فنی، انسانی و ادراکی خلاصه می‌کنند(Pringle، ۲۰۰۶)

پس مشاهده می‌شود غالب ترین دیدگاه محصول تخصصی شدن علم مدیریت و کاربرد اصول مدیریت عمومی در مورد یک سازمان رسانه‌ای است و از این نظر مدیریت یک سازمان رسانه‌ای تفاوتی با مدیریت سایر سازمان‌ها ندارد و حتی مدیری که در عرصه دیگری موفق است می تواند در مدیریت سازمان رسانه‌ای نیز توفیق لازم را به دست آورد.

دیدگاه دوم: مدیریت بر رسانه

این دیدگاه در واقع به بررسی وضعیت حاکم رسانه‌ای و مالکیت آنها می پردازد. بر اساس این رویکرد، مدیریت رسانه ها یکی از نقاط اتصال مهم رسانه‌ها با نظام سیاسی است (روشندل اربطانی، تحلیلی بر نظام‌های مدیریت رسانه).

همان گونه که می‌دانیم در یک طبقه‌بندی کلی سازمان‌های رسانه‌ای در دنیا از حیث نوع مالکیت و وضعیت حقوقی به سه دسته قابل تقسیم اند. دسته اول سازمان‌های رسانه‌ای دولتی اند که کل اعتبارات و بودجه خود را از دولت دریافت می کنند. بنابراین از نظر سیاست‌های کاری و برنامه‌ای وابسته به دولت و حاکمیت و در پی تأمین خواسته‌ها و مقاصد آنها هستند.

دستة دوم سازمان‌های رسانه‌ای عمومی یا ملی‌اند که ضمن دریافت کمک‌های حکومتی و دولتی، هزینه‌های خود را عمدتاً از محل پرداخت‌های عمومی و حق اشتراک‌های مردمی تأمین می کنند و ارتباط دولت با آنها در حد نظارت است. قوانین و مقررات این گونه سازمان‌ها را هم نهادهای مردمی مثل مجلس و شوراهای صنفی وضع می کنند.

دستة سوم سازمان‌های رسانه‌ای خصوصی اند که به آنها سازمان‌های رسانه‌ای تجاری نیز گفته می شود. این سازمان‌ها ضمن تبعیت از مقررات عمومی جامعه، رأساً در برابر عملکرد خود مسئول اند و هزینه‌های آنها صرفاً از محل درآمدهای اختصاصی نظیر اشتراک کابلی، آگهی‌های بازرگانی، فروش محصولات و خدمات و حمایت‌های تجاری تأمین می گردد. این دسته از سازمان‌ها به لحاظ حقوقی تابع قوانین مملکتی و خصوصاً قانون تجارت اند. (باقی، گذری به ویژگی‌های مدیریت رسانه‌ای)

…

مدیریت رسانه و تاثیر آن بر عفت

گفته شد که بر اساس سه قوه نفسانی: «عقل، غضب و شهوت» و بر اساس سه فضیلت: «حکمت، شجاعت و عفت» كه به «عدالت» ختم می‌شوند و در ادامه ناهنجاری‌ها و افراط و تفریط در این فضایل مباحث مدیریت رسانه و اخلاق را توصیف و تحلیل می گردد.

فضیلتِ محوری و متعادل برای قوه شهویه «عفاف» است و افراط و تفریط آن شره و خمود. در اخلاق رسانه‌ای باید دید که رسانه‌ها تا چه حد عفت عمومی را به عنوان یک هنجار اخلاقی پاس می‌دارند و در نگاهی آسیب شناسانه تا چه حد در این موضوع، افراط یا تفریط می‌كنند. واژه «عفاف»، در «لغت نامه دهخدا»، به معانی زیر آمده است: بازایستادن، نهفتگی کردن، باز ایستادن از حرام و پارسائی نمودن و پرهیزگاری . پاکدامنی، خویشتن داری. خودداری و امتناع از آنچه جایز و نیکو نباشد، خواه در گفتار باشد خواه در کردار.

مفهوم عفت در نصوص اسلامی و شیعی نیز وارد شده است. ریشه عفت چهار بار در قرآن، دو بار درباره‌ی امور اقتصادی (بقره:273 و نساء:6) و دو بار مربوط به امور جنسی (نور/33 و 60) آمده و این مفهوم در جوامع روائی شیعه نیز (بنا بر جستجو در نرم‌افزار جامع‌الاحادیث) 120 بار تكرار گردیده كه در كثیری از موارد به عفاف در خوردن و امور جنسی اشاره دارد.

همچنین لغت نامه دهخدا، «شره» را به آزمند و حریص و «خمود» را به معنای پژمردگی و کاهلی و یا به عنوان طرف تفریط عفت آورده که سکونت از حرکت در طلب لذات ضروری که شرع و عقل در اقدام بر آن رخصت داده باشد از روی نثار نه از روی نقصان خلقت.

در مباحث رسانه‌ای نیز اشاره شد که امروزه وسایل ارتباط جمعی برای ایجاد جاذبه و برای بُرد بیشتر پیام رسانه‌ای، از سکس و طنز به عنوان دستمایه‌های اصلی بهره می‌جویند که هر دوی این متغیرهای یاد شده در ذیل عفاف و حدود آن جای بررسی دارند.

امام محمد غزالی مفاهیمی را مرتبط با بحث عفاف برشماری نموده است: که از آن میان حیا، خجالت، صبر، قناعت، پرهیزگاری در ذیل بحث سکس و مباحثی چون خوشگویی، ظرافت، و سرزنش ملایم در راستای بحث طنز در رسانه‌ها می‌توانند بازخوانی شوند. ( غزالی، میزان العمل)

فرهنگ ایرانی و اسلامی روابط جنسی بین دو جنس مخالف را اولا در قالب مشروع و تعریف شده خانواده می‌پذیرد و روابط عاطفی و اختلاط آنها را فراتر از محیط خانوادگی آسیب جدی قلمداد می‌کند . ثانیا هر محتوا و یا قالب رسانه‌ای که به حریم خانواده و عفاف و حیا آسیب بزند را ناسالم و نامطلوب ارزیابی می‌کند.

مدیریت رسانه و تاثیر آن بر حریم خصوصی

انسان‌شناسان و دانشمندان علوم اجتماعی می‌گویند نیاز به حریم خصوصی، امری بسیار ریشه‌دار و فطری است كه تنها به انسان محدود نمی‌شود؛ بنابراین، جدایی حوزه خصوصی از گستره عمومی به یك معنا، پیشینه‌ای به امتداد حیات انسانی دارد.

تحقیقات و مطالعات مردم‌شناسی نشان می‌دهد در تمام جوامع، تمام زمان‌ها و دوره‌ها، حتی در جوامع ابتدایی، قواعد اجتماعی وجود داشته كه ورود به اماكن خاصی را محدود می كرده و حضور در اماكن معینی را ممنوع می‌دانسته است. (شهریباف، تاریخ اجتماعی ایران در قرن 13) درعین‌حال، مطالعه حریم خصوصی از زوایای حقوقی، فلسفی یا مذهبی و اخلاقی نتایج متفاوتی به دنبال دارد؛ برای نمونه؛ صاحب‌نظران مسائل حقوقی می گویند موضوع حریم خصوصی افراد از منظر حقوقی بدون سابقه طولانی است.

آنان معتقدند مقاله مشتركی كه وارن و براندیس با عنوان «حق مصونیت حریم خصوصی» در سال 1890میلادی چاپ و منتشر كردند، اولین بحث جدی و صریحی است كه موضوع حریم خصوصی افراد را در چارچوب قوانین حقوقی مطرح كرده است. انگیزه تألیف این اثر نیز آن بود كه وارن، یكی از مؤلفان این مقاله، از گزارش مطبوعات درباره ضیافتی كه در منزل وی برپا شده بود، به‌شدت خشمگین می‌شود و به همراه همكار حقوقی پیشین خود این مقاله را چاپ و منتشر می‌كند. ( هوسمن، حرمت حریم خصوصی در برابر حق مردم به آگاهی از رویدادها)

  مدیریت رسانه و تأثیر آن براعتماد

بین موفقیت یک سازمان و اعتماد رابطه ی مستقیمی وجود دارد و لزوم تحقق اعتماد در سازمان امری مهم می باشد. «بین اعتمادآفرینی و موفقیت سازمان ارتباط عینی وجود دارد و این ارتباط برای مدیران استراتژیست اصل مهم و راهبردی تلقی می شود. یک سازمان و نهاد بازرسی بدون اعتماد دستگاه‌های مورد بازرسی چگونه می تواند موفق باشد؟ اگر مدیریت شهری می خواهد از مشارکت بهره مند شود و شهروندان را به همکاران خود تبدیل سازد، باید اعتماد اصیل شهروندان را ایجاد کند». (قراملکی، درآمدی بر اخلاق حرفه‌ای)

دکتر قراملکی در جای دیگری پای را از این بیشتر نهاده و علل بسیاری از ناکامی‌های سازمانی را نبود اعتماد عنوان می کند: امروزه بنگاه‌ها و سازمانهای ما بیشترین صدمه را از فقدان این عناصر مهم پذیرفته اند: از دست دادن اعتماد عمومی به دلیل فقدان قابلیت پیش بینی برای محیط. پلیس به اعتماد و مشارکت مردم سخت محتاج است اما آن را تنها در پرتو پیش بینی پذیری خود به دست می آورد، پلیس، نه به عنوان افراد حقیقی بلکه به عنوان یک سازمان و شخصیت حقوقی باید به گونه‌ای باشد که برای مردم پیش بینی پذیر گردد. و کسی از ارتباط و مراجعه به آن در تشویش و ناامنی قرار نگیرد.

یکی از توقعات مهم ارباب رجوع از سازمان‌ها، پیش بینی پذیری آنهاست. وقتی به عنوان یک شهروند به شهرداری و یا هر سازمان در بخش خدمات عمومی مراجعه می کنیم، انتظار داریم که آنها را پیش بینی پذیر بیابیم. بلاتکلیفی ناشی از پیش بینی ناپذیری سازمان بیشترین صدمه را به حقوق ارباب رجوع می زند. ( قراملکی، درآمدی بر اخلاق حرفه‌ای، ص81)

پس از بیان اهمیت اعتماد در سازمان، جهت روشن شدن زوایا و ابعاد اعتماد به بررسی لغوی و ابعاد آن پرداخته پرداخته شده است.

 جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات ، پیشینه تحقیق و مبانی نظری پایان نامه های مدیریت کلیک کنید..

 نمونه ای از منابع فارسی

1. باقی، هرمز، (۱۳۷۹)گذری به ویژگی‌های مدیریت رسانه‌ای، فصلنامه پژوهش و سنجش، شماره ۲۳ و ۲۴
2. جعفری نژاد، سید ابوالفضل،(تابستان1385) بررسی برخی از حیطه‌های اخلاق حرفه‌ای و رسانه اخلاق رسانه‌ای، فصلنامه مطالعاتی و تحقیقاتی وسایل ارتباط جمعی، سال هفدهم، شماره 2
3. حافظ نیان، محمد رضا، (1388)، مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی
4. خاکی، غلام رضا (1382)، روش تحقیق در مدیریت، انتشارات مرکز انتشارات علمی دانشگاه آزاد اسلامی
5. ‌خمینی، سیدروح‌الله (1371)، شرح چهل حدیث، تهران، مؤسسه‌ تنظیم و نشر آثار امام خمینی
6. دییفلور، ملوین، شناخت ارتباطات جمعی، ترجمه، سیروس مرادی، تهران، صدا و سیما ص672
7. راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسین ، المفردات فی غریب الفاظ قرآن، ص 15
8. رهبر، فرهاد، فضل الله میرزاوند و غلامرضا زال پور،(1381) بازشناسی عارضه فساد مالی، نشر جهاد، ص70-69.
9. روشندل اربطانی، طاهر. (۱۳۸۶) «تحلیلی بر نظام‌های مدیریت رسانه»، فصلنامه رادیو وتلویزیون، شماره۴،
10. سرمد، زهره و دیگران، (1379)، روش‌های تخقیق در علوم رفتاری، تهران: آگاه چاپ چهارم
11. …
12. …

منابع لاتین

1. Marsel, R (1973), The decline of mass media, Public opinion Quarterly, No37.
2. Einwillers. (1984) Adaptation of the management definition”, Management- GesammelteBeitraege
3. Pringle, M.F & Star, J . (2006)Electronic Media Management, Elsevier Publications,
4. Muhammad, Asif Khan Muhammad, (2010), “Effets of Human Resource Management Practices on Organizational Performance- An Empiricalstudy of Oil and Gas Industry I Pakistan”, European Journal of Economics, Finance and administrative Sciences.
5. ‌Buskens, Vincent (2002): Social Network and Trust, USA: Kluwer, Academic Publishers.
6. Gerald, Coreg (1996): Theory and Practices of Counseling and Psychology, London, Thomson Publishing Company.
7. Misztal, Barbara (1996)