لکه موجی و لکه موجی سیب زمینی

2-3 علائم بیماری لکه موجی………………………………………………………………………………………………..

2-4 چرخه بیماری و زیست شناسی………………………………………………………………………………………

2-5 تاریخچه بیماری لکه موجی……………………………………………………………………………………………

2-6 ترکیبات مورد استفاده در این پژوهش…………………………………………………………………………….

2-7 راه‌کارهای مدیریت لکه موجی………………………………………………………………………………………

2-7-1تدابیر مدیریت قبل از کشت……………………………………………………………………………………

2-7-1-1 انتخاب رقم…………………………………………………………………………………………………

2-7-1-2 انتخاب مزرعه……………………………………………………………………………………………….

2-7-1-3 از بین بردن ماده تلقیح زمستان گذران……………………………………………………………….

2-7-2 مدیریت در طول رشد گیاه……………………………………………………………………………………..

2-7-2-1 کنترل آفات و بیماریها…………………………………………………………………………………….

2-7-2-2 کوددهی………………………………………………………………………………………………………..

2-7-2-3 آبیاری…………………………………………………………………………………………………………..

2-7-2-4 برنامه پیش آگاهی……………………………………………………………………………………….

تاریخچه کنترل لکه موجی سیب‌زمینی   ………………………………………………………………………….

منابع

لکه موجی سیب‌زمینی

علائم بیماری لکه موجی:

علائم برگی لکه موجی شامل ظهور نقاط کوچک به قطر 5/1 میلی متر یا کمتر، به شکل گرد و به رنگ قهوه‌ای تیره روی برگهای پایینی(برگهای پیر) است که این نقاط به تدریج توسعه یافته و قطر آنها به 9 میلی متر وگاهی به 5/1 سانتی مترمی رسد. این نقاط محدود به رگبرگها بوده و ایجاد لکه های زاویه‌دار می کند. سطح لکه‌های روی برگ با یکسری حلقه های متحدالمرکز پوشیده شده است و به همین علت بیماری به نام لکه موجی و یا لکه چشم گاوی گفته می شود.گیاهان آلوده بسرعت برگهای خود را از دست می‌دهند و میزان تولید محصول در واحد سطح بسرعت کاهش می یابد. (شرف و همکاران^[1]، 1986).

چرخه بیماری و زیست شناسی

عامل بیماری لکه موجی به صورت اسپور و میسلیوم در بین بقایای گیاهی آلوده، خاک، غده های سیب‌زمینی و سایر گیاهان خانواده سولاناسه وعلفهای هرز بقا می‌یابند. شکل زمستان گذران قارچ A. solani می‌تواند در دامنه وسیعی از شرایط محیطی توانایی بقا داشته باشد. قارچ در بهار تولید اسپور می کند که این اسپورها به عنوان ماده تلقیح اولیه برای شروع آلودگی محسوب می شوند.

در مزارعی که آلودگی به لکه موجی در فصل زراعی قبل وجود داشته است، مجددا سیب زمینی کاشته شود، امکان آلودگی بالا می رود چون احتمالا منبع آلودگی زیادی از فصل قبل باقی مانده است. ماده تلقیح به سادگی درون هر مزرعه و بین مزارع مختلف منتقل می شود چون اسپورها به سادگی با باد، جریان هوا، گرد و خاک از مزارع بلند شده و همراه با باد، قطرات باران و آب آبیاری منتقل می شوند. (رجبی، 1379)

اسپورهایA. solani روی گیاه سیب زمینی و بقایای گیاهی، در دمای بین 30-5 درجه سلسیوس، رشد می‌کند ولی دمای بهینه رشد آن 20 درجه سلسیوس است. خشک شدن ومرطوب شدن‌های متناوب و وجود دمای مناسب در این فاصله، شرایط مناسب برای تولید اسپور است.

برگهایی که بطور پیوسته مرطوب و یا خشک باشند، تعداد اسپور کمی روی آنها ایجاد می شود. پراکنش ماده‌تلقیح از یک الگوی روزانه پیروی می کند. مرطوب شدن برگ توسط شبنم وخشک شدن مجدد آن با افزایش سرعت باد موجب افزایش اسپورهای موجود در هوا میشود. بیشترین تعداد اسپور موجود در هوا صبحگاه است و اواخر بعد‌از‌ظهر وشب تعداد آن کاهش می‌یابد.

در طول یک فصل رشد، چرخه زندگی لکه موجی چندین بار تکرار می‌شود. انتشار ثانویه بیمارگر مصادف با تولید اسپور روی لکه ها است که بعدا اسپورها به برگهای مجاور و گیاهان مجاور هم منتقل می‌شوند. شرایط مساعد برای انتشار ثانویه بیماری، تناوب دوره خشک و مرطوب بودن برگها و رطوبت نسبی بالا است. در اوایل فصل رشد، بیماری توسعه آرامی دارد اما مقدار پراکنش بیمارگر بعد از گلدهی افزایش می‌یابد. در اواخر فصل رشد، لکه های حاصل از لکه موجی روی شاخ و برگهایی که سموم حفاظتی روی آنها استفاده نشده است به سرعت افزایش می‌یابد. بیمارگر از طریق عدسکها و زخمهای مکانیکی که به پوست وارد شده است به درون غده ها نفوذ می کند ولی بروز آلودگی نیاز به رطوبت آزاد دارد.

غده ها در حین برداشت به اسپورهای بیمارگر آلوده می‌شوند. اسپورهای زنده می توانند در سطح خاک تجمع یافته و یا در بوته های مرده وجود داشته باشند. آلودگی در غده های نابالغ و در ارقام پوست سفید یا پوست قرمز معمول است، چون این ارقام حساس به خراشیدگی و زخمی شدن در حین برداشت هستند. خشن بودن بافت خاک و رطوبت زیاد خاک در زمان برداشت باعث مساعد شدن شرایط آلودگی می شود.

زخم‌ها می‌توانند در شرایط انبار هم توسعه یابند و غده‌های آلوده بسته به شرایط انبار و شدت بیماری می‌توانند دچار چین خوردگی و چروکیدگی شوند. زخم های حاصل از لکه موجی روی غده ها بر خلاف زخم های بادزدگی نمی توانند به مکان مناسبی برای سایر ارگانیسم های ثانویه عامل پوسیدگی تبدیل شوند (رجبی،1379)(شکل 2-3).

تاریخچه بیماری لکه موجی

بیماری لکه موجی یکی از بیماریهای مهم سیب زمینی در سراسر جهان بشمار می آید. این بیماری انتشار جهانی دارد و در بسیاری از کشورها اهمیت ویژه ای دارد. در اکثر کشورها مانند هند،ایتالیا، پرو، آمریکا عامل بیماری لکه موجی را با نام علمی A. solani معرفی نموده اند اما این بیماری با گونه های دیگری غیر از گونه مذکور نیز از برخی کشورها گزارش شده است. در کشور کانادا گونه‌ی عامل بیماری‌زا A. tenuis معرفی کرده است (ریچ،^[1]1983) در کشور برزیل نیز عامل بیماری را گونه‌یA. alternataگزارش نموده اند (بویتکس و همکاران^[2]،1994).

عامل این بیماری از مناطق مختلف سیب زمینی کاری مانند اردبیل، دماوند، صفی آباد (دزفول) و شیراز تحت نام علمی A. solani  شناسایی و معرفی شده است (شهبازی و همکاران، 1390).

نتایج حاصل از مطالعات در منطقه فریدن اصفهان نشان داد که دو گونه ی A. alternata  وA. solani  در ایجاد بیماری در این منطقه دخیل بوده اند که گونه‌یA. alternata با 92 درصد گونه‌ی غالب در ایجاد بیماری در این استان بشمار می‌آید، سپس گونه‌یA. solani با هشت درصد در درجه دوم اهمیت قرارداشته است (نصر اصفهانی و همکاران، 1389 ).

راه کارهای مدیریت لکه موجی

لکه موجی از عمده ترین بیماریهای لکه برگی می‌باشد که آسیب زیادی چه در مرحله تولید در مزرعه و چه در زمان انبارداری به محصول وارد می‌کند. این بیماری می تواند علاوه بر کاهش عملکرد محصول، باعث کاهش کیفیت و اندازه غده، کاهش درصد ماده خشک غده و بازار پسندی محصول شوند. اولین علائم لکه موجی در برخی مناطق معمولا در اواسط فصل رشد مشاهده می شود و گاهی تنها پس از رسیدن بوته به مرحله پیری بروز می‌کند. زمان وقوع این بیماری و ارتباط آن با میزان خسارت به محصول، بسته به منطقه و الگوی آب و هوایی هر سال و میزان موثر بودن راههای کنترل اعمال شده توسط مدیر مزرعه متغیر است. (روشندل و همکاران، 1388).

لکه موجی هر ساله در بیشتر مناطق تولید سیب زمینی وجود دارد. این بیماری تنها زمانی روی عملکرد تاثیر منفی می گذارد که میزان رطوبت در سطح برگها در اثر بارندگی، مه، شبنم و یا آبیاری زیاد باشد.این شرایط باعث ظهور سریع علائم و توسعه بیماری می‌شود. در شرق آمریکای شمالی آلودگی غده ها و شاخ و برگ دارای اهمیت است. اما در غرب آمریکا خصوصا مناطق تولید سیب زمینی کوه راکی، آلودگی غده دارای اهمیت اقتصادی بیشتری نسبت به آلودگی های برگی است (روشندل و همکاران،1388).

در گلخانه، آلودگی به گونه های A. solani را میتوان با پوشاندن گلخانه با ورقه های جاذب UV کاهش داد، زیرا جلوگیری از ورود UV به گلخانه از تولید هاگ در این قارچ جلوگیری می‌کند (ایزد پناه و همکاران، 1389).

برنامه درست وموثر مدیریت این بیماری بخش ضروری هر برنامه مدیریت مزرعه در اغلب نقاط تولید سیب‌زمینی در دنیا است. مدیریت لکه موجی سیب زمینی نیازمند تلفیق روشهای زراعی و سایر روشهای کنترل در جهت به حداقل رساندن منبع بیمارگر و جلوگیری از توسعه بیماری در مزرعه است. مدیریت تلفیقی بیماری فوق شامل اقدامات و تدابیر مناسب قبل از کاشت، اتخاذ راه کارهای مناسب در طول رشد گیاه و دقت در مرحله برداشت است. استفاده از قارچکشهای برگی یکی از اجزا مهم مدیریت تلفیقی بیماری است (روشندل و همکاران،1388).

کنترل لکه موجی سیب زمینی

تحقیقات زیادی در جهت کنترل بیماری لکه موجی سیب زمینی با عاملA. solani و A. alternata در جهان بوسیله قارچکش ‌های شیمیایی مختلف انجام شده است. شریفی و همکاران (1385) به ارزیابی اثر دوازده قارچکش در کنترل بیماری لکه موجی سیب زمینی با عامل بیماریalternata .A در شرایط آزمایشگاهی پرداختند. قارچکش‌های مذکور شامل اکسی کلرور مس (میشوکاپ)، ایپرودیون+ کاربندازیم (رورال‌تی‌اس)، فاموکسادون+سیموکسانیل(اکویشین پرو)، پروپیکونازول(تیلت)، تریفلویزل(تریفیمین)، کاربندازیم(باویستین)، فلودیوکسانیل (سلست)، مانکوزب(دیتان‌ام45)، بنومیل(نبلیت)، کاپتان(ارتوساید‌کاپتان)، پنکونازول(توپاس) و بتوکونازول(راکسیل) است. نتایج بررسی‌ها نشان داد بین تیمارهای قارچکش با تیمار شاهد در سطح یک درصد اختلاف معنی‌دار وجود دارد. کمترین رشد کلونی در تیمارهای مانکوزب(دیتان‌ام‌45)، پنکونازول(توپاس)، پروپیکونازول(تیلت) و فلودیوکسانیل(سلست) در غلظت 2000 پی‌پی‌ام به ترتیب اندازه‌گیری شده است.

در پژوهش دیگری اثر بازدارندگی چند قارچکش در رشد و نمو A. solani و A. alternata با استفاده از قارچکشهای رورال‌تی‌اس، داکونیل و مانکوزب در غلظت 1 پی‌پی‌ام در مقایسه با فیلینت در غلظتهای 5،2،1 و 10 پی‌پی‌ام در سطح پتری‌دیش روی محیط کشت‌های مختلف شامل PDA و CMA برای هر دو گونه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که همه قارچکش‌های مورد آزمون در بازدارندگی دو گونه موثر و تفاوتهایی از نظر میزان سرعت رشد کلونی دارد.

در مرحله بعدی توسط این محققان به مقایسه قارچکش فیلینت در غلظتهای 1، 2، 5، 10، 20، 50، 100،200، 500 و 1000 پی‌پی‌ام روی دو گونه مذکور در سطح آزمایشگاه پرداختند که نتایج نشان داد افزایش غلظت قارچکش فیلینت، باعث کاهش سرعت رشد کلونی می‌شود. بیشترین بازدارندگی در فیلینت با غلظت 500 و 1000 پی‌پی‌ام و کمترین در فیلینت با غلظت 1 پی پی ام مشاهده شده است (نصر اصفهانی و همکاران، 1389).

در بررسی دیگری فرانس(1983) به کاربرد بارانی چهار قارچکش دیفولاتان^[1]، دوتر^[2]، براوو دبلیو ^[3]75، براوو 500 در کلرادو برای کنترل بیماری سوختگی بلایت ناشی از قارچ A. solani پرداخت. روش مرسوم را، با روش سم پاشی با هواپیما مورد مقایسه قرار داد. قارچکشهایی که با استفاده از سیستم آبیاری مرکزی^[4] به کاربرده شده بودند با روش سم پاشی با هواپیما نتایج یکسانی را داشتند واستفاده ازقارچکشها ازطریق سیستم آبیاری مرکزی و یا با استفاده از هواپیما هردو به طور موثری آلودگی به سوختگی زودرس را کاهش دادند. هر دو برنامه آبیاری به طور معنی داری محصول را در سال 1978 افزایش داد.

در تحقیق دیگری به کنترل سوختگی سیب زمینی در نیلگریس^[5]پرداختند. شش قارچکش، دیتان^[6]، ریدومیل^[7]،داکونیل^[8]، دبفولاتان^[9]، فیتولان^[10] و پانوکتین^[11]برای کنترل بیماری لکه موجی، بادزدگی و کپک خاکستری سیب‌زمینی به ترتیب ناشی از قارچ‌های Phytophthora infestans، A. solaniوBotrytis Cinerea  در هفت فصل، در طی سال‌های 1987 تا سال 1980 در مناطق مختلف نیلگریس مورد آزمایش قرار گرفتند.

نتایج نشان داد که ریدومیل، بادزدگی سیب زمینی را تا حد بسیار زیادی کنترل کرد ولی نتواست لکه موجی سیب زمینی را کنترل کند. داکونیل 7/1کیلوگرم در هکتار نسبت به ریدومیل در کنترل بادزدگی در رده دوم قرار می‌گیرد ولی در کنترل لکه موجی و بیماری کپک خاکستری مؤثر‌ترین قارچ‌کش بود. در دو آزمایشی که در سال1979 انجام شد، داکونیل از نظر آماری با دیتان در واریته Kufri Chandramukhi و در سه آزمایش در سال 1978 و 1979 با دیفولاتان در واریته Kufri Jyoti و همچنین در یکی از آزمایش‌های سال 1980 بادیتان در رقم Kufri Chandramukhi همتراز بود. در نتیجه داکونیل با دوز 7/1 کیلوگرم در هکتار همتراز یا بالاتر از قارچ‌کش‌های دیتان، دیفولاتان و پانوکتین بود (سینگ وگارگ^[12]، 1981).

در بررسی دیگری توسط مک دونالد و همکاران^[13] (2007) به تاثیرقارچکش استروبیلورین ^[14]درکنترل لکه موجی ناشی از قارچ A. solan و محصول دهی سیب زمینی که تحت تغذیه کود ازت قرار داشت پرداختند. آزمایشات مزرعه‌ای درجزیره پرنس ادوارد انجام شد برای تعیین اینکه آیا مکمل های استروبیلورین یعنی آزوکسی استروبین ^[15]وپیراکلوستروبین^[16]،می‌توانند  بلایت زودرس سیب‌زمینی را که تحت تغذیه کودی نیتروژن قرار گرفته اند را کنترل کنند.

آزوکسی استروبین و پیراکلوستروبین به طور قابل توجهی در عملکرد بالاتر کل غده ها، درسال 2003 برای رقم Russet Burbank و در سال 2004 برای رقم Shepody در مقایسه با زمانی که قارچ کش استروبیلورین استفاده نشده بود، مرتبط بود. تفاوت معنی داری درکل عملکرد غده ها براساس کود دهی با ازت مشهود نبود، اگر چه میزان بالای ازت موجب کاهش بیماری در رقم RussetBurbaدر سال 2004 شد.

با توجه به عدم حضور لکه موجی سیب زمینی در سال 2003 و افزایش محصول رقم  Russet Burbankممکن است به تغییرات فیزیولوژیکی و افزایش محصولات استروبیلورین استفاده شده در گیاهان تیمار شده مرتبط باشد. درسال 2004، علائم لکه موجی در تیمار شاهد، شدید بود، اما به طور قابل توجهی در تیمارهایی که آزوکسی استروبین یا پیراکلوستروبین دریافت کرده بودند، بدون در نظرگرفتن رقم نسبت به شاهد میزان آلودگی کمتر بود. بنابراین، برای جلوگیری ازمصرف غیرضروری ازت، تولیدکنندگان باید تنها برای بهینه سازی عملکرد غده ها و مدیریت بلایت زودرس با قارچکش، میزان مناسب ازت را مورد استفاده قرار دهند.(ادامه در فایل)

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات و مبانی نظری مهندسی کشاورزی کلیک کنید..

نمونه ای از منابع لاتین

• Abd-el-kareem, F. 2007. Potassium or Sodium Bikarboant in combination with Nerol for
•          control in early Blight disease of potato plants under laboratory, green house and field.
•          Journal of  phytopathol, 35: 37-86.
• Abde-el-kheir, H. and Wafaa, M. 2007. Application of some egyptian Medicinal plant
•            exteracts against potato early and late blight. Research Journal of Agriculture and
•            Biological Sciences, 3: 166-175
• Ashour, A. 2009. A protocol suggested for managing tomato early blight. Journal of
•            phytopathol. 37(1): 9-20.
• ..Basu, P.K. 1974. Measuring early blight, its progress and influence on fruit losses in nine
•         tomato cultivars. Canadian Plant Disease Survey, 54: 45-51.
• Blachiniski, D., Shtienberg, D., Dinoor, A., kafkafi, U., Suikowski, L., Zitter, T.and Frr, W.

1996. Infection of foliar application of nitrogen and potassium on Alternaria diseases

•           in potato, tomato and cotton. Journal of Phytoparasitica, 24: 281-292.
• Boiteux, S. and Reifschneider, F.J.B. 1994. Potato early blight caused by Alternaria alternata
•           in Brazil. Plant Disease, 78: 101-109.
•  Cohen, Y. and Gisi, U., Mosinger, E. 1991. Systemic resistance of potato plants against
•             Phytophtora infestans induced by unsaturat ed fatty acids. Physiol. Mol. Plant
•               Pathology. 38: 255-263
• Datar,V.V.and Mayee, C. D. 1972. Conidial dispersal of Alternaria solani in tomato.
•             Indian Phytopathology, 35: 68-70.
• Douglas, D. and Groskopp, M. 1974. Control of early blight in eastern and southcentral Idaho.
•             American Potato Journal, 51: 361-368.
• Dulger, B., Hacioglu, N. 2008. Antifungal activity of Endemic salvia tigrina in Turkey.
•             Topical Journal of  Pharmaceutical research, 7: 1051-1054.
• Ellis, M.B. 1971. Dematiaceous Hyphomycetes, England, 608 pp.
• El-Mougy, N. 2009. Effect of some essential oils for limiting early blight (Alternaria solani)
•  development Potato field. Journal of plant protection research, 49.
• El-Mougy, N., Abdel-kader, M. 2009. Salts applicationfor suppressing potato early blight
•            disease. Journal of plant protection research, 49: 353-361.
• Feng, W., Zheng, x. 2006. Control of Alternaria alternata by cassia oil in combination with
•           Potassium Choloride or sodium cholorid. Journal of Applmicrobial, 101.
• Feng, W., Zheng, X. 2007. Essential oils to control Alternaria alternata in vitro and in vivo.
•            Journal of food control, 18: 1126-1130