سیر تحولات حکومت در ایران

سیر تحولات حکومت در ایران

سیر تحولات حکومت در ایران

4-1) سیر تحولات حکومت در ایران.

4-2) سیر تحولات حکومت در ایران .

4-3)ویژگی‌های عمده نظام‌های حکومتی ایران.

4-4) جایگاه موقعیت جغرافیایی ایران در نظریه های ژئوپلتیکی- سیر تحولات حکومت در ایران ..

4-4-1)جایگاه ایران در تئوری ماهان.

4-4-2)جایگاه موقعیت ایران در تئوری هارتلند مکیندر.

4-4-3)جایگاه ایران در تئوری ریملند اسپایکمن..

4-4-4)جایگاه ایران در تئوری کمربندهای  شکننده کوهن..

4-4-5)جایگاه ایران در تئوری مرکز مرکز های یوردیس فون لوهازن.

4-4-6)جایگاه ایران در تئوری جهان بینی برژینسکی..

4-4-7)جایگاه ایران در نظریه های جدید ژئوپلیتیکی..

4-4-8)جایگاه ایران در تئوری ژئوکالچرایمانوئل والرشتاین..

4-4-9)جایگاه ایران در تئوری برخورد تمدن های هانتیگتون.

4-5)تحلیل حکومت یا نظام سیاسی از منظر فضایی- سیر تحولات حکومت در ایران ..

4-5)هويت‌سازي ملي در دوران پهلوي اول.

4-6) نوسازي در عصر پهلوي..

4-7)دولت مطلقه، تجدد و هويت‌سازي ملي..

4-8)فرآيند شکل‌گيري دولت مدرن.

4-9)پهلويسم (ايران‌گرايي و شاه‌پرستي)

4-10)جنبش دانشجویی در ایران.

منابع  سیر تحولات حکومت در ایران ……………

سیر تحولات حکومت در ایران

سیر تحولات حکومت در ایران

مادها: مادها اولين حكومت و دولت مستقل ايراني را رسما تشكيل دادند. هنوز معلوم نيست دولت ماد در چه زماني تشكيل شد ولي گفته مي شود دولت ماد در سال 550قبل از ميلاد مسيح تشكيل شد. در ابتدا دولت ماد داراي 6 قبيله بود كه پاركتن ها جنگجوترين و مغ ها صلح جو ترين بودند. 6قبيله ماد همواره در جنگ بودند به همين دليل آشوري ها به راحتي روي انان تسلط داشتند. مادها كشاورز و دامپرور بودند بعد از اينكه ديااكو پابه عرصه گذاشت مادها را متحد ساخت و حكومت ماد را بر عهده گرفت. ديگر پادشاهان ماد به اين ترتيب هستند:فرورتيش(25سال) هووخ شتر(48سال) ايخ توويگو (35سال)

هخامنشيان:در اصل هرودت هخامنش بنيانگذار اين سلسله است. اما چون كورورش پارسها را متحد كرده است اورا بنيانگذار اين سلسله مي دانند. سلسله هخامنشي در حدود 220 سال در ايران حكومت كرد. پارسها طايفه اي از هندي ها و اروپائيان بودند كه به ايران كوچ كردند. پارسها نيز از 6 قبيله تشكيل مي‎شدند كه هخامنش آنان را متحد كرد. مذهب پادشاهان هخامنشي زرتشتي بود ولي مذهب خود را به كسي تحميل  نمي كردند. خط آنان ميخي بود كه 42 علامت داشت و جزو با اقتدار ترين دولتهاي طول تاريخ جهان بود.

تعداد پادشاهان هخامنشي 13نفر بود كه به اين شرح است: كوروش كبير(21سال) كمبوجيه(6سال) داريوش اول(37سال) خشايارشاه(20سال) اردشير اول(40سال) داريوش دوم(19سال) اردشير دوم(43سال)اردشير سوم(37سال) ارشك(2سال) داريوش سوم(6سال).

اشكانيان: اشكانيان در حدود 475 سال حكومت كردند. اولين پايتخت آنان شهر هكاتم يا صد دروازه بود و بعد به تيسفون و ري منتقل شد. قوم اشكان را به خاطر نام جد آنها اشك يا ارشك اشكانيان مي نامند. اشكانيان از ابتداي حكومت خود تااخرحكومت با قبايل شرق كشور و امپراطوري روم در جنگ بودند. مذهب آنان در ابتدا مظاهر طبيعي بود ولي بعدها پيرو مذهب زرتشت شدند و در برخي نواحي خدايان يونان را مي پرستيدند اين سلسله داراي 28 پادشاه بود كه از اشك اول شروع وتا اشك بيست و هشتم پايان يافت.

ادامه سیر تحولات حکومت در ایران

ساسانيان:ساسانيان 428 سال بر ايران سلطنت كردند كه اوج تمدن ايراني در جهان باستان به شمار مي آيد در آن زمان شهرسازي – صنايع – پل سازي – ابنيه ها و توسعه تجارت داخلي و خارجي به اوج ترقي خود رسيد. طاق كسري و كاخ خسرو از مهمترين بناهاي آن زمان است. از اعياد بزرگ ساساني مي توان به جشن نوروز جشن مهرگان (كه علت آن پيروزي فريدون بر ضحاك است كه در 16 مهر هر سال برگزار مي شد) جشن صده(كه پس از گذشت صد روز از زمستان كه جشن پيدايش آتش است) اشاره كرد. نام مهمترين پادشاهان ساساني به اين شرح است : اردشير بابكان(17سال) شاپور اول(30سال) شاپور دوم(69سال)‌ يزدگرد اول(21سال) بهرام گور(18سال) فيروز اول(24سال) قباد اول(56سال) انوشيروان(49سال) خسروپرويز(38سال) يزدگرد سوم(3سال).

طاهريان: طاهر بنيانگذار سلسله طاهريان بود او با شكست سپاه علي بن ماهان سردار امين توانست بغداد راتصرف كند و مامون را به خلافت برساند . او در خراسان به عنوان امير دو سال براي مامون خدمت كرد وبعد اعلام استقلال كرد. طاهريان هرچند نتوانستند خود حكومت بزرگي را تشكيل دهند اما ايران را از زير دستان اعراب بعد از دويست سال رها كردند و موجب به وجود آمدن ديگر سلسله هاي ايراني شدند .

از حاكمان ديگر طاهريان افراد زير را مي توان نام برد:علي بن طاهر (چند ماه) طلحه بن طاهر(6سال) عبدالله طاهر (7سال) طاهربن عبدالله(18سال) محمدبن طاهر (11سال).

صفاريان: سلسله صفاري 32 سال در ايران حكومت كرد و مؤسس آن يعقوب ليث صفاري بود. پس از پيروزي امام علي در مقابل خوارج عده اي از آنان به سيستان فرار كردند و حكومتهايي را به وجود آوردند. در ميان آنان صالح بن نصر قدرت و شهرت زيادي داشت يعقوب در سپاه صالح بود. آنان افرادي بودند كه در حملات خود ثروت كسب كرده و بين بي بضاعتان تقسيم مي كردنديعقوب در ابتدا شغل پدر را كه رويگري بود دنبال كرد ولي بعد به عياري پرداخت . عمرو ليث حاكم بعدي صفاريان بود كه بعد از برادر خود به حكومت رسيد و 14سال در ايران حكومت كرد و آخرين حكمران قدرتمند صفاري بود. ديگر شاهان اين سلسله عبارتند از:يعقوب بن ليث(18سال)عمرو بن ليث(14سال)طاهربن‎محمدبن عمرو(1سال) .

سامانيان: سامانيان اولين خاندان ايراني بودند كه پس از 300 سال دوباره رسم و رسوم ايرانيان را احياء نمودند . آنها از روستايي به نام سامان در شهر سمرقند برخاستند و حدود 108 سال در ايران حكومت كردند. وزراي آنان اغلب از شعرا ادبا و مورخان مشهور عصر خود بودند. ديگر پادشاهان ساماني عبارتند از:امير اسماعيل ساماني(16سال) ابونصر احمدبن  اسماعيل(6سال) نصربن احمد(30سال) نوح بن نصر(13سال) ابوالفوراس عبدالملك نوح(7سال) ابوصالح منصوربن نوح(16سال) ابوالقاسم نوح بن منصور (9سال).

ادامه سیر تحولات حکومت در ایران

آل بويه: پسران بويه كه ماهيگير بود بسيار جاه طلب بودند آنها علي – حسن و احمد نام داشتند و شغل پدر را كنار گذاشتند و از افسران ماكان كاكي شدند و در هنگامي كه او از مردآويز شكست خورد به مردآويز پيوستند. مردآويز علي را به حكومت كرج انتخاب كرد و به كمك بعضي از سرداران مردآويز اصفهان را فتح و خليفه بغداد را شكست داد و سلسله آل بويه را پايه گذاري كرد. از زمان سلسله آل بويه بود كه مذهب شيعه يا تشيع در ايران رسميت پيدا كرد ديگر پادشاهان آل بويه عبارتند از:ابوالحسن علي بويه (عمادالدوله)‌ (18سال) ابوشجاع عضدالدوله(34سال)شرف الدوله(7سال) بهاء الدوله(4سال) سلطان الدوله(12سال) ابوكاليجار مرزبان(25سال) ملك رحيم(7سال).

آل زيار: اين سلسله پس از سلسله علويان طبرستان روي كار آمد. ناصر كبير كسي بود كه با تلاش بسيار باعث استتقلال آن منطقه شد. ياران وي بعد از مرگ او توسط اسفار شيرويه و مردآويز بعد از يك نبرد خونين طبرستان را تصرف كردند ولي اسفار با مسلمانان رفتار ناشايستي انجام مي داد . مردآويز از اين مسئله استفاده كرد و نظر مردم را جلب كرد و حكومت آل زياري را تأسيس كرد . ديگر پادشاهان اين سلسله عبارتند از:وشمگير پسر زيار(34سال) بهتون وشمگير ظهير الدوله(39سال) فلك المعالي منوچهر پسر قابوس شاه(20سال) نوشيروان پسر فلك المعالي(12سال) اسكندر پسر قابوس وشمگير(6سال) كيكاووس پسر اسكندر پسر(21سال) گيلانشاه پسر كيكاووس عنصر المعالي(8سال).

غزنويان: سلسله غزنويان با تلاش غلامي به نام آلبتكين در غزنين تاسيس شد . اوج قدرت غزنويان سلطنت سلطان محمود غزنوي بود غزنويان حدود 231 سال بر سرزمين پهناور ايران حكومت كردند. سلطان محمود بارها به هندوستان لشكر كشيد و غنايم زيادي را به ايران آورد. اما به وضعيت نابسامان ايران كمكي نكرد زيرا اغلب آنان صرف جنگهاي بيهوده و يا عياشي هاي خود و خانواد اش مي شد. نام ديگر سلاطين غزنوي به اين شرح است:سلطان محمود غزنوي(34سال) جلال الدوله ابواحمد محمدبن محمود(1سال) شهاب الدوله ابوسعيد مسعود بن محمود(11سال) شهاب الدوله ابوالفتح مودودبن مسعود غزنوي(9سال) بعد از شهاب الدوله 10 نفر ديگر نيز روي كار آمدند.

سلجوقيان: اين سلسله حدود123سال در ايران حكومت كرد مركز سلجوقيان در ابتدا در ماوراءالنهر و در شهر جند بود سلجوق كه رياست قوم را بر عهده داشت مسلمان شد وديگر افراد قبيله نيز مسلمان شدند . پس از مرگ طغرل پسرش ميكائيل جانشين او شد و پس ازمرگ وي سه پسرش رياست طغرل پسر بزرگتر را پذيرفتند . آنان از سلطان محمود درخاست كردند كه در شمال خراسان زندگي كنند. سلطان محمود نيز قبول كرد. به اين ترتيب روز به روز بر قدرت آنان اضافه شد . سلطان محمود غزنوي كه احساس خطر مي كرد به آنان دستور داد به سرزمين قبلي خود بازگردند ولي سلجوقيان نپذيرفتند و ميان آنان جنگ رخ داد . پس از مرگ سلطان محمود پسرش سلطان مسعود با آنان جنگ كرد ولي شكست سختي خورد و باعث انقراض غزنويان شد. سرانجام در 20 شوال سال 429هجري پس از تصرف نيشابور خود را شاه خواند. ديگر شاهان سلجوقي يه اين شرح هستند:طغرل(36سال) عضدالدوله الب ارسلان بن جعفري بيك(10سال) جلال الدين ابوالفتح حسن ملكشاه(20 سال) ركن الدين ابوالمظفر بكياق(13سال) غياث الدين ابو شجاع محمد(13سال) معزالدين ابوالحارث سلطان احم سنجر (41سال).

خوارزمشاهيان: اين سلسله حدود يكصد و سي و هشت سال هم زمان با سلسله سلجوقيان در بخشهايي از ايران حكومت كردند و با حمله مغولان منقرض شد. نام ديگر سلاطين اين سلسله به اين شرح است: قطب الدين محمدبن انوشتكين (32سال) علائالدوله ابوالمظفر اتسز بن قطب الدين محمد(29سال) تاج الدين ابوالفاتح ايل ارسلان بن اتسز (16سال) علاءالدين تكش بن ايل ارسلان(29سال) علاءالدين محمدبن علاءالدين بن تكش (22سال)سلطان جلال الدين منكبرني(10سال).

خواندني: اين سه حكومت از نژاد ترك هستند نه نژاد آذري ايراني اين سه دولت از تركاني هستند كه از شمال چين به شمال ايران مهاجرت كردند و باآمدن اسلام به ايران با پذيرفتن اين دين به ايران آمدند و به عنوان غلام در ايران شروع به كاركردند.

جهت مشاهده و دانلود نظریه پردازن جغرافیای سیاسی ، نظریه های پیدایش دولت در ایران کلیک کنید.

ادامه سیر تحولات حکومت در ایران

ايلخانان: مغولها اقوامي بودند زردپوست كه در سرزمين هاي چين – هندوستان- منچوري سيبريه و مغولستان به طور پراكنده زندگي مي كردند آنان زير نظر دولت چين باج مي دادند . تا اينكه تموچين معروف به چنگيز خان به دنيا آمد. نام پدر او يسوكاي بود. چنگيز خان بعد از مدتي توانست اقوام مغول را متحد سازد و به اين ترتيب حكومت مغول يا ايلخانان را راه اندازي كرد و حملاتي به تمامي آسيا و اروپا انجام داد. اين سلسله در حدود دوسيت سال حكومت كرده است. ديگر پادشاهان مغول به اين شرح هستند: چنگيزخان(59سال) اكتاي قاآن(13سال) گيوك خان(8سال) منگوقاآن(10سال) قوبيلاي قاآن(36سال) هولاكوخان(12سال) آباقاآن (17سال) احمد تگودار (3سال) ارغون شاه(7سال) گيخاتو(4سال) بايدوشاه (1سال) محمود غازان (7سال) محمد خدابنده(13سال) ابوسعيد بهادر(20سال) ارپاوگان(6ماه) موسي خان(2ماه) محمدخان(2سال) ساتي بيك(1سال) جهان تيمور خان(1سال) سليمان خان(5سال) انوشيروان (20سال).

گوركانيان: مؤسس اين سلسله تيمور گوركاني بود كه در سال 736هجري قمري در ماورالنهر بدنيا آمد. تيمور پس از مرگ همسرش ماورالنهر را تسخير كرد و بعد خوارزم خراسان و نيشابور راتصرف كرد. تيمور در سال788هجري به آذربايجان ارمنستان گرجستان و شيروان حمله كرد و اصفهان و شيرازرا تصرف كرد. او به چين هم لشكر كشيد اما قلمرو خود را تا هند بيشتر جلونبرد. اوبعد به تركيه ومصر و شام و بغداد حمله كرد ودر هفتادو يك سالگي  درگذشت. نام ديگر حاكمان گوركاني به اين شرح است:شاهرخ تيموري(43سال) علاءالدوله ميرزا(3سال) ركن الدين ميرزا(1سال) ميرزاعبدالله(1سال) ميرزابابر(6سال) ابوسعيد تيموري(12سال) سلطان حسن بايقرا(38سال).

صفويه: مؤسس اين سلسله شاهزاده اسماعيل صفوي اردبيلي بود. اين سلسله در حدود 239سال در ايران حكومت كرد و دومين حكومت ديني در ايران بعد از اسلام بود. در اين زمان ايران دچار رشد اقتصادي سياسي شد ايران به قدرت و اتحادي رسيد كه پس از اسلام بي نظير بود. ايران در زمان صفويه به تفنگ و باروت دست پيدا كرد و علم ترويج تشيع بيشتر شدولي با بي لياقتي فرزندان پادشاهان اين سلسله منقرض شد. نام پادشاهان اين سلسله به اين شرح است:شاه اسماعيل صفوي(24سال) شاه طهماسب اول(54سال) شاه اسماعيل دوم (1سال) سلطان محمد خدابنده(11سال) شاه عباس كبير(42سال) شاه صفي (14سال) شاه عباس دوم(25سال) شاه سليمان(28سال) شاه سلطان حسين صفوي(34سال) شاه طهماسب دوم(10سال).

افشاريه: نادر در 24 شوال سال 1148 هجري قمري تحت عنوان نادرشاه به تخت  سلطنت نشست و سلسله افشاريه را پايه ريزي كرد. نادر از ايل افشار بود كه شاه اسماعيل اول آنان را از آذربايجان به به خراسان كوچ داد. ديگر شاهان افشار به اين شرح هستند:عليقلي خان – ابراهيمخان – شاهرخ ميرزا – ميرزا سيد محمد – شاهرخ.

زنديه: اين سلسله 146 سال در ايران حكومت كرد و توسط كريم خان زند تاسيس شد پس از كشته شدن نادر شاه ايران دوباره دستخوش آشوب شد. احمدخان ابدال از يك سو – آزادخان افغان از سويي ديگر و ابوالفتح و علي مردان و محمد حسن خان قاجار از سوي ديگري اما از ميان آنان كريم خان زند كه سربازي بيش نبود پيروز شد و سلسله جديدي به وجود آورد . نام پادشاهان زنديه به اين شرح است:

كريم خان زند – ابوالفتح – محمد علي خان – زكي خان – ابوالفتح خان – صادق خان – عليمرادخان – جعفر خان و لطفعلي خان

قاجاريه: اين سلسله 144سال در ايران حكومت كرد. مؤسس آن آقامحمد خان قاجار بود كه در نوروز 1200 هجري قمري در تهران تاجگذاري كرد. اين سلسله باعث شد تا ايران به ضعيف ترين حد خود در طول تاريخ رسيد. فتحعلي شاه قجر خود به تنهايي 18 شهر ايران را بدون هيچ جنگي به شوروي داد در اين زمان ايران ناگهان از پيشرفت و ترقي ايستاد آخرين شاه قجر احمد شاه قاجار در تبعيد جوانمرگ شد. پادشاهان قاجار عبارتند از: آقا محمد خان (11سال) فتحعلي شاه(38سال) محمد شاه(14سال) ناصرالدين شاه (49سال) مظفردين شاه(11سال) محمد علي شاه(3سال) احمد شاه(6سال).

پهلوي: اين سلسله 53 سال در ايران حكومت كرد. رضا شاه مؤسس اين سلسله بود كه روز 25آذر1304 در كاخ گلستان تاج گذاري كرد و 15 سال بر ايران حكومت كرد. پس از رضا شاه به خاطر محمد علي فروغي سلطنت از پدر به پسر رسيد و سرانجام در سال 57 منقرض شد. وبه اين ترتيب تاريخ شاهنشاهي 2500 ساله ايران برچيده شد. برخلاف امپراطوریهایی چون یونان، روم و عثمانی که باداشتن یک پایتخت ، مراحل مختلف تاریخی خود را پشت سر گذاشته اند، امپراتوری ایران در طول تاریخ طولانی و پرفراز و نشیب خود دارای پایتختهای متعددی بوده است. انتقال پایتخت از شهری به شهر دیگر همزمان باگسترش ارضی و انتقال قدرت از یک قوم به قوم دیگر، امری عادی و متداول بوده است. (میرحیدر، 1389، 144)

 سير تكوين و تحول حكومت در ايران – سیر تحولات حکومت در ایران

ايران يكي از كشور‌هاي ريشه ‌دار جهان است كه طي تاريخ طولاني‌اش، حكومت و نظام سياسي در آن بقا و استمرار داشته است. برخي عقيده دارند ايرانيان قديمي‌ترين كشور مستقل را در عصر هخامنشيان (قرن ششم قبل از ميلاد) پايه‌گذاري كرده‌اند؛ بنابراين از حيث تأسيس دولت سرزميني و برخورداري از حكومت مقتدر، در جهان پيشتاز بوده‌اند؛ در حالي كه بررسي‌هاي تاريخي نشان مي‌دهد كه قبل از هخامنشیان، حكومت‌هاي ديگري نيز در ايران وجود داشته است.

حكومت ايلام در قالب يك دولت منطقه‌اي و محلي در جنوب غربي ايران استقرار داشت و مركز آن شوش بود. تمدن ايلام در دامان اين حكومت پديد آمد. اين دولت در تهاجم آشورباني پال (سال 645 ق. م) كه به تسخير و غارت شوش انجاميد، منقرض شد. قبل از هخامنشيان همچنين قوم ماد در شمال غربي و غرب ايران دولت بزرگ و فراگيري تأسيس كرد كه ايران كنوني و مناطق پيرامون آن را در بر مي‌گرفت. تأسيس دولت ماد به سال 708 قبل از میلاد باز مي‌گردد و اين تاريخ را مي‌توان مبدأ تشكيل دولت سرزميني فراگير با حكومت و نظام سياسي مستقل به حساب آورد.

در این قسمت به بررسی سیر تاریخی جابجایی حکومت‌ها و سپس ویژگی‌های عمده آ نها در تاریخ ایران می‌پردازیم:….

سیر تحولات حکومت در ایران

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات و پیشینه تحقیق پایان نامه های جغرافیا کلیک کنید.(سیر تحولات حکومت در ایران)

www.washington.edu

نمونه ای از منابع و مأخذ جهت مطالعه بیشتر سیر تحولات حکومت در ایران

• اخباری، محمد و محمدحسن نامی، 1388، جغرافیای مرز با تاکید بر مرزهای ایران، انتشارات سازمان جغرافیای نیروهای مسلح
• اسدی ، بیژن، 1385، خلیج فارس و مسائل آن ، انتشارات سمت
• اطاعت، جواد ، 1376، ژئوپلتیک و سیاست خارجی ایران ، انتشارات سفیر
• اطلس گیتا شناسی نوین کشورها 1384
• برادن، کتلین و فردشلی، 1383، ژئوپلتیک فراگیر، ترجمه :علیرضا فرشچی و حمیدرضا رهنما، انتشارات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
• برژینسکی، زبگینیو ، 1386، انتخابات ,سلطه یا رهبری، ترجمه:امیر حسین نوروزی، انتشارات نشر نی
• برژینسکی، زبگینیو ، 1386، پس از سقوط بازی نهایی در جهان تک قطبی، ترجمه:امیر حسین توکلی، انتشارات سبزان
• بلوئت ، برایان 1387، ژئواستراتژی جهانی (مکیندر و دفاع از غرب)، ترجمه:محبوبه بیات، انتشارات مرکز آموزشی و پژوهشی شهید سپهبد علی صیاد شیرازی
• بهفروز، فاطمه ، 1374، زمینه های غالب در جغرافیای انسانی ، انتشارات دانشگاه تهران
• پارسونس، تونی ؛ نایت، پیترجی؛ 1386، روش رساله نویسی در جغرافیا و علوم مرتبط، ترجمه دکتر حسین محمدی ، انتشارات مجموعه مطالعات اجتماعی ، تهران.
• …
• …

سیر تحولات حکومت در ایران