تغییر حسابرس و حسابرسی

 حسابرس

تغییر حسابرس

تغییر حسابرس -عوامل و آثار

منابع

بخش اول: تغییر حسابرس و عوامل موثر بر دوره تصدی حسابرس

 مقدمه:

حسابرسی برون سازمانی از طریق اعتباردهی به صورتهای مالی منتشر شده برای عموم، عملیات کارای بازارهای سرمایه را تسهیل می کند. اما افزایش شمار و پیچیدگی قوانین گزارشگری و حسابداری. امکان تضاد بین حسابرسان و صاحبکاران را افزایش می دهد و اغلب ممکن است به کشانده شدن فرایند حسابرسی به چانه زنی بین دو گروه یاد شده بینجامد. با توجه به اینکه در زمینه حسابرسی، ترازوی قدرت تقریباً همیشه به طرف صاحبکاران است. در صورت وجود مجادله بین حسابرس و صاحبکار، مدیریت ممکن است از طریق تهدید به خاتمه کار با حسابرِس ، وی را مجبور به پذیرش رویه های حسابداری کند. در صورتی که مدیریت در انجام این کار موفق نشود، با اعمال قدرت خود ممکن است حسابرس را برکنار کرده و حسابرِس انعطاف پذیرتری جستجو کند.

از این رو ، انتقادهایی وجود دارد مبنی بر اینکه افزایش تغییر حسابرس در سالهای اخیر ، به توانایی حسابرس در ایفای نقش مهم اعتباردهی به صورتهای مالی صدمه می زند(ناپ و الیکای، 1986). این انتقادها براساس این عقیده قرار دارد که تغییر حسابرِس باعث کاهش استقلال حسابرس و صاحبکار و در نتیجه بی اعتبار شدن صورتهای مالی می شود. از سوی دیگر، مقامات قانونگذار نگران این هستند که افزایش فراوانی تغییر حسابرِس، اعتماد استفاده کنندگان به کلیه صورتهای مالی و نه فقط صورتهای مالی شرکتهای تغییر دهنده حسابرِس، را کاهش دهد.

از این رو ، با توجه به اینکه این موضوع ، فلسفه وجودی حسابرسی را متزلزل می کند، بررسی پدیده تغییر حسابرس و دلایل آن از اهمیت خاصی برخوردار است. برای مطالعه و بررسی دلایل تغییر حسابرس ، درک عوامل توجیه کننده تقاضا برای حسابرسی، عوامل و ویژگیهای موثر در انتخاب حسابرِس و مزایای حاصل از حفظ حسابرِس ضروری است(مهدوی و ابراهیمی، 1389).

  انتخاب حسابرس

بیتی و فرنلی(1995) بر این باورند که باید با توجه به سه ویژگی زیر موسسه حسابرسی را انتخاب کرد:

1- ویژگیهای صاحبکار: عوامل مربوط به تقاضا برای خدمات حسابرسی بیانگر تعدادی از ویژگیهای صاحبکار است که بر انتخاب موسسه حسابرسی تاثیر خواهد گذاشت. این ویژگیها عبارتند از اندازه و مییزان اهرم مالی و حق مالکیت مدیریت(بیتی و فرنلی، 1995).

2– ویژگیهای حسابرس بالقوه : عوامل مربوط به عرضه خدمات حسابرسی، یعنی ویژگیهای حسابرس نیز بر انتخاب موسسه حسابرسی تاثیر می‌گذارد. دلویت و سلز (1978) در یک پژوهش پیمایشی نشان دادند که شایستگی فنی مهمترین معیار برای انتخاب حسابرس او تخصص در صنعت و رابطه طولانی با صاحبکاران را به عنوان معیارهای مربوط به اثربخشی حسابرِس معرفی می کند. بیتی و فرنلی(1995) نشان دادند که مهترین ویژگیهای حسابرس عبارتند از: شایستگی فنی موسسه، ارزش پولی خدمات حسابرِسی، کیفیت ارتباط کاری با شرکای موسسه حسابرِسی. براساس یافته های سندز و مک فایل (2003) دو معیار مهم در انتهاب حسابرس عبارتند از: شایستگی فنی و مشتری محوری.

3- محیط حسابرسی: در فرضیه نمایندگی رابطه صاحبکار- حسابرس در قالب شبکه‌ای از قراردادهای پیچیده در نظر گرفته می شود. تغییر در حسابرِسان ممکن است نتیجه تغییر در قراردادهای نماینده موکل باشد. تغییر در مدیریت  عالی و رشد شرکت از جمله عواملی هستند که باعث تغییر در قراردادهای نماینده موکل می شوند(ویلیامز، 1988). اما گاهی اوقات تضاد منافع بین مدیر و سهامدار باعث می شود که انتخاب حسابرِس با توجه به این معیارها انجام نشود.

طبق فرضیه مباشرت، مدیریت در جستجوی حسابرِسی است که نیاز سهامداران به اعتبار دهی به صورتهای مالی را تامین کند. سهامداران به حسابرسی نیاز دارند که در انجام حسابرسی مطابق با استانداردهای پذیرفته شده حسابرِسی کارا باشد ، اشتباهات با اهمیت را کشف کند و در مورد امور مالی شرکت پیشنهادهای خردمندانه‌ای به نمایندگان ارائه کند.

به طور خلاصه ، سهامداران به حسابرِسی نیاز دارند که در انجام حسابرِسی مطابق با استانداردهای پذیرفته شده حسابرسی کارا باشد، اشتباهات با اهمیت را کشف کند و در مورد امور مالی شرکت پیشنهادهای خردمندانه‌ای به نمایندگان ارائه کند. به طور خلاصه، سهامداران انتظار دارند که مدیران موسسه حسابرسی را انتخاب کنند که کیفیت کار آن بهتر است(ویلیامز، 1988).

 تغییر حسابرِس

انتخاب حسابرس یک تصمیم مهم در عمر شرکت است و تصمیم به تغییر حسابرِس نباید با بی دقتی انجام شود(دیویدسون و همکاران، 2006). صاحبکار در صورتی تصمیم به تغییر حسابرِس می گیرد که یکی (یا تعداد بیشتری) از ویژگیهای مربوط به انتخاب حسابرِس تغییر کند. فرانسیس و ویلسن (1988) فرایند تغییر حسابرِس را به دو مرحله تقسیم می کنند، زیرا دلایل مربوط به دو مرحله تقسیم می کنند، زیرا دلایل مربوط به کنارگذاری حسابرِس قبلی ممکن است ربطی به معیارهای خاص مورد استفاده در انتخاب حسابرِس جدید نداشته باشد. در مرحله اول ، شرکت تصمیم به تغییر حسابرِس می گیرد ودر مرحله بعد ، حسابرِس جدید را انتخاب می‌کند. تغییر حسابرِس نتیجه تغییر در شرایط شرکت (یعنی عواملی که به عملکرد موسسه حسابرِسی قبلی ندارد) مانند تغییر در مدیریت عالی یا عدم توافق و مسائل خاصی باشد. بنابراین،دلایل تغییر حسابرِس الزاماً به ویژگیهای موسسه حسابرِسی مربوط نمی شود و نیز الزاماً به انتخاب حسابرِس جدید ربطی ندارد (بیتی و فرنلی، 1995).

انواع تغییر حسابرس بر اساس شیوه تغییر

2-1-9-1) تغيير اجباري حسابرس

رسوايي هاي بزرگ گزارشگري مالي در سطح جهان و در راس آنها رسوايي شرکت انرون منجر به تدوين قوانين جديد گزارشگري مالي در قالب قانون ساربينز-اکسلي شد. مهم ترين موارد مندرج در اين قانون در ارتباط با استقلال حسابرس و کيفيت حسابرسي است. اين مقررات از جمله شامل محدوديت در ارائه خدمات غيرحسابرسي به صاحبکاران حسابرسي، افزايش مسووليت کميته حسابرسي، استقرار هيات نظارت بر حسابداري شرکت هاي سهامي عام و همچنين تغيير اجباري شرکاي اصلي هر کار حسابرسي پس از يک دوره متوالي پنج ساله بود.

موتز و شرف، در رساله فلسفه حسابرسي خود، اگرچه تغيير ادواري حسابرس را توصيه نکرده اند، لکن اذعان نموده اند که وجود رابطه طولاني، موجب بروز شک و ترديد در خصوص استقلال حسابرس مي شود. به اعتقاد هيلي و کيم، تغيير اجباري حسابرسان، منجر به افزايش استقلال آنها و در نتيجه افزايش اطمينان و اعتماد سرمايه گذاران مي شود. مور و همکاران و بازرمن نيز اذعان مي کنند که تغيير ادواري حسابرسان ابزاري در جهت حفظ استقلال و برطرف کننده تضاد منافع مالکيت و مديريت است. مساله ديگري که بايد به آن توجه نمود اين است که موضوع محدود نمودن دوره تصدي حسابرس از دو بعد قابل بررسي است. بعد اول مربوط به تغيير موسسات حسابرسي است و بعد ديگر شامل تغيير ادواري کادر حسابرسي خصوصا در رده مديران و سرپرستان مسوول کار حسابرسي و شريک مربوطه مي باشد.

بررسي هاي متعدد صورت پذيرفته در اين خصوص حاکي از برتري سياست تغيير شريک مسوول کار و تيم حسابرسي مستقر بر تغيير موسسات حسابرسي است. ضمن آنکه مجامع حرفه اي همچون فدراسيون بين المللي حسابداران (IFAC 2005) نيز بر چرخش شرکا و اعضاي گروه رسيدگي کننده تاکيد نموده اند. با وجودي که بر طبق مفاهيم دانش تصميم گيري، هزينه هاي انجام شده در سال اول حسابرسي صاحبکار، از جمله هزينه هاي از دست رفته بوده و نمي بايست در فرآيند تصميم گيري حسابرسي سال هاي بعد مدنظر قرار گيرد، پژوهش هاي صورت پذيرفته توسط استاو (1976)، راس و استاو (1987) و کلينمن و پالمان (2000) حاکي از آن است که حسابرسان عمدتا اين هزينه ها را در تصميم گيري دخالت مي دهند و بنابراين تمايل دارند که صاحبکاران خود را حداقل تا جايي که بتوانند هزينه هاي سال اول را مستهلک نمايند، حفظ نمايند و چه بسا درآمد حسابرسان در سال اول همکاري با يک صاحبکار جديد از هزينه هاي مربوط به آن سال کمتر بوده و اين امر به اميد جبران زيان طي سنوات بعد صورت پذيرفته باشد.

از اين نقطه نظر اقتصادي، به نظر مي رسد که مدت تصدي طولاني حسابرسي چندان مقبول نيست و تغيير ادواري حسابرسان منجر به افزايش بي طرفي و استقلال مي شود. برادي و موسکوف ادعا مي نمايند که تغيير اجباري حسابرس، حسابرسان را در موقعيت برتري قرار مي دهد تا در مقابل فشارها و خواسته هاي مديران مقاومت کنند و در عين حال به حسابرسان اجازه مي دهد تا قضاوت بي طرفانه تري داشته باشند. از ديدگاه ايشان، مدت تصدي طولاني حسابرس منجر به ايجاد تمايلاتي در وي جهت حفظ صاحبکار و اعمال نظرات مديريت صاحبکار در فرايند گزارشگري شده که اين امر منجر به مخدوش شدن استقلال و بي طرفي خواهد شد.

در ايران نيز در تاريخ 8/6/1386 دستورالعمل موسسات حسابرسي معتمد سازمان بورس به تصويب شوراي عالي بورس رسيد و جايگزين آيين نامه ضوابط موسسات حسابرسي معتمد سازمان بورس اوراق بهادار تهران (مصوب جلسه 20/2/1380 شوراي بورس) و ضوابط موسسات حسابرسي و بازرس قانوني معتمد سازمان بورس اوراق بهادار تهران(مصوب جلسه 3/3/1387) گرديد. بنابر تبصره 2 ماده 10 اين دستورالعمل، موسسات حسابرسي شرکاي مسوول کار حسابرسي هر يک از اشخاص حقوقي مجاز نيستند بعد از گذشت چهار سال، مجددا سمت حسابرس مستقل و بازرس قانوني شرکت مذکور را بپذيرند. ضمنا در صورت خروج شرکا از موسسه قبلي، شريک مسوول کار در دوره چهار سال قبل نمي تواند با حضور به عنوان شريک در موسسه حسابرسي ديگر سمت مزبور را قبول کند.

از ديدگاه طرفداران تغيير اجباري حسابرس، مدت تصدي طولاني حسابرس، منجر به کاهش سطح بي طرفي و خدشه دار شدن استقلال و کاهش کيفيت حسابرسي به دليل کاهش سطح دقت در اجراي آزمون هاي کنترل و محتوا ناشي از تطبيق پذيري حسابرس با شرايط حاکم بر محيط مورد حسابرسي مي باشد. از سوي ديگر مخالفان تغيير اجباري حسابرس بر اين اعتقاد هستند که تغيير حسابرس هزينه هاي زير را در پي دارد:

1. افزايش ريسک حسابرسي و در نتيجه کاهش اثربخشي فرآيند حسابرسي
2. افزايش هزينه هاي انجام حسابرسي
3. کاهش قابليت اعتماد به مديريت شرکت ناشي از تغييرات متوالي حسابرس
4. کاهش سطح اعتماد جامعه به حرفه حسابرسي، به دليل ايجاد شائبه مبني بر کمرنگ شدن ارزش هاي حرفه اي و اخلاقي حاکم بر حرفه حسابرسي.

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات ، پیشینه تحقیق و مبانی نظری پایان نامه های حسابداری کلیک کنید

نمونه ای از منابع فارسی :

1. آقايي، محمد علي؛ اعتمادي، حسين؛ آذر، عادل و چالاکي، پري. (1388)، “ويژگيهاي حاکميت شرکتي و محتواي اطلاعاتي سود در بورس اوراق بهادار تهران با تاکيد بر نقش مديريت سود”، فصلنامه علوم مديريت ايران، سال چهارم، شماره ١٦.
2. اثنی عشری، حمیده، (1389).”تاثیر گردش موسسات حسابرِسی بر کیفیت اطلاعات حسابرِسی“، رساله دکتری حسابداری، دانشگاه الزهرا، دانشکده مدیریت و اقتصاد.
3. احمدي، موسي و عباسي، مجيد. (1390)، “بررسي تأثير دوگانگي وظيفه مديرعامل بر ارزش شرکتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران”، فصلنامه روند پژوهش هاي اقتصادي، سال نوزدهم، شماره ٦٠ ، زمستان، صص 113-150.
4. اسماعیل زاده مقري، علی، جلیل، محمد و عباس زند عباس زاده، (1389)،”بررسی تاثیر حاکمیت شرکتی بر کیفیت سود در بورس اوراق بهادار تهران”، مجله حسابداری مدیریت، سال سوم، شماره هفتم، زمستان، صص 79-91.
5. اعتمای، حسین؛ رسائیان، امیر و کردتبار، حسین. (1389). “رابطه برخی از ابزارهای حاکمیت شرکتی و نقدشوندگی سهام”، مجله توسعه و سرمایه، شماره 5، بهار و تابستان، صص 31-59.
6. امیر ارسلانی، حامی. (1384) نقش اقتصادي حسابرِسي در بازارهاي آزاد و بازارهاي تحت نظارت، چاپ دوم، مدیریت تدوین استانداردها،سازمان حسابرِسي.
7. جهانخانی، علی و پارسائیان، علی (1387) مديريت مالي، انتشارات سمت.
8. حساس یگانه، یحیی و آذینفر، کاوه. (1389). ” رابطه بين كيفيت حسابرِسي و اندازه موسسه “، بررسي هاي حسابداري و حسابرسي، دوره 17، شماره 61، صص 85-98.
9. حساس يگانه، يحيي؛ مرادي، محمد و اسکندر، هدي. (1386)، “بررسي رابطه بين سرمايهگذاران نهادي و ارزش شرکت”، فصلنامه بررسيهاي حسابداري و حسابرسي، شماره 32
10. خاکی، غلامرضا، (1384)، روش تحقیق در مدیریت، انتشارات بازتاب.
11. …
12. …