مبانی نظری یادگیری

یادگیری

2-2- یادگیری

2-2-1- تعریف یادگیري ..

2-2-2- سبک های یادگیري ..

2-2-3- انواع سبک های یادگیري ..

2-2-4- سبک های یادگیري شناختی..

2-2-4-1 سبک های وابسته به زمینه و نابسته به زمینه:

2-2-4-2سبک های تکانشی و تاملی..

2-2-4-3 سبک های همگرا، واگرا، جذب کننده و انطباق یابنده

2-2-4-4 سبک های عمقی و سطحی..

2-2-4-5  سبک های محیطی، هیجانی، جامعه شناختی، فیزیولوژیکی و روانشناختی..

2-2-5 ماهیت یادگیری

2-2-6 مفهوم یادگیري الکترونیکی..

2-2-7 مدل های یادگیري در محیط های الکترونیکی وب…

2-2-8 مدل های مختلف فضاهای یادگیري ..

2-2-8-1 مدل های یادگیري شبکه ای..

2-2-8-2 یادگیري درکلاس های آینده

2-2-8-3- یادگیري ساختاردانش و توانایی حل مشکل..

2-2-8-4- یادگیري مبتنی بر جامعه.

2-3 تاثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر یادگیري ..

2-3-1- توسعه حرفه ای..

2-3-2- فناوري هاي اطلاعاتي و ارتباطي و تأثير آن بر آموزش و يادگيري..

2-3-3- نقش و تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر نظام آموزشی..

2-3-4- مزیت‌های بهره‌گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات در تعلیم و تربیت…

2-3-5- انواع آموزش و یادگیری مبتنی برفناوری اطلاعات و ارتباطات…

2-3-5-1- خود یادگیری ..

2-3-5-2- یادگیری از راه دور.

2-3-5-3-  کلاس مجازی..

2-3-5-4- یادگیري گروهی..

2-3-6- فناوری اطلاعات و ارتباطات و نقش معلم.

منابع

یادگیری

یکی از واقعیات اجتناب ناپذیر آن است که پیشرفت های بشر در گرو یادگیری است(سرچمی،2004).  یادگیری عبارتست از فرآیند ایجاد تغییر نسبتاً پایدار  در رفتار یا توان رفتاری که حاصل تجربه است،یادگیری به طور مداوم در طی زمان و در مسیر زندگی واقعی به دست می آید و کنترل آن تقریباً دشوار است، اما به واسطه آن دانشی پایدار تولید شده و فرد یاد گیرنده این توانایی را می یابد که هنگام برخورد با موقعیت هاي مختلف، رفتاري اثربخش داشته باشد.

محققان به تازگی دریافتند که تفاوت های افراد در یادگیری فقط ناشی از هوش و توانایی آنها نیست بلکه عوامل دیگری از جمله ویژگی های ذاتی و شخصیتی افراد، مشکل بودن تکالیف محوله و سبک های یادگیری می تواند تاثیر بسزایی در یادگیري افراد داشته باشد(امامی فر،2007،اسمیت،2007). از میان این عوامل سبک های یادگیري نقش بسزایی بر فرآیند یادگیري داشته می تواند نقش بسیار موثری بر میزان یادگیري افراد داشته باشند،سبکهای یادگیری به عنوان روش هایی هستندکه افراد اطلاعات و تجربیات تازه را در ذهن خود سازماندهی و پردازش  می کنند تا بتوانند مشکلات و مسائل پیش روی خود را حل نمایند (سیف،1379).

بر این اساس محققان  استفاده از شیوه های مناسب آموزشی جهت ارائه به افراد با سبک های یادگیري متفاوت را یکی از الزامات اجتناب ناپذیر بهبود یادگیری دانسته و در تحقیقات  فراوانی به این مهم اشاره نموده اند چرا که معتقدند تناسب شیوه تدریس اساتید با سبک یادگیری دانشجویان باعث تقویت انگیزه یادگیری و پیشرفت تحصیلی دانشجویان می گردد(کلاکستون و مورل،1987،آراگون و همکاران،2001؛کانو و گاراتون،2003؛ صص 10-6، دی و همکاران،2004،رسولی نژاد،2005؛ صص 32-26؛ شیو و همکاران،2011؛ صص 23-18). سبک های یادگیری خود به سه دسته: سبک شناختی[1]، سبک عاطفی[2] و فیزیولوژیکی[3] تقسیم می گردد.

در این میان سبک شناختی به این مفهوم اشاره می نماید که یادگیرنده چگونه مطالب را درک می کند و به خاطر  می سپارد چگونه اندیشیده و مسائل را تحلیل می نماید. سبک های شناختی نیز دارای طبقه بندی های مختلفی هستند که از آن جمله می توان به سبک های وابسته به زمینه و مستقل از زمینه،سبک های تکانشی[4] و تأملی[5] و سبک های یادگیری بر مبنای الگوی یادگیري تجربی کلب[6] اشاره نمود(کلباسی و همکاران،1387؛ صص 16-1). بر اساس نظر کلب یک الگوی یادگیري بر اساس یک چرخه چهار مرحله ای به وجود می آید:

در مرحله تجربه عینی[7] افراد بیشتر براحساس ها و توانایی های خودشان متکی هستند تا یک رویکرد منظم نسبت به حل مسئله و موقعیت ها. افراد از طریق احساس، تجربه های خاص، ارتباط با دیگران یاد می گیرند و نسبت به احساس خود و افراد دیگر حساس هستند. در مرحله مشاهده تأملی[8] فرد به حوصله و عینیت و قضاوت دقیق متکی است ولی الزاماً اقدامی انجام نمی دهد. افراد برای تشکیل عقاید خود، به افکار و تئوری ها مراجعه می کنند.

معمولاً از راه گوش دادن و دیدن، مشاهده دقیق قبل از پیش داوری، دیدن امور از زوایای مختلف، و جستجو برای یافتن معانی امور یاد می گیرند.در مرحله مفهوم سازی انتزاعی[9] برای درک مسائل و موقعیت ها بیشتر از منطق و اندیشه استفاده می شود تا از احساس و نهایتاً در مرحله چهارم که  شیوه آزمایشگری فعال[10] است یادگیري از راه انجام دادن کارها،یعنی به صورت تجربه کردن با تاثیرگذاری و تغییر موقعیت صورت می گیرد. (همایونی و همکاران،1382، ش 2)

[1] -cognitive

[2] -affective

[3] -physiological

[4] -reflective

[5] -impulsive

[6] -Kolb learning cycle

[7] -Concrete Experimentations

[8] -Reflective Observation

[9] -Abstract Conceptualization

[10] – Active Experimentation

تعریف یادگیری

مفهوم یادگیری [1] را می توان به صورت های مختلف تعریف کرد: کسب دانش و اطلاعات، عادت های مختلف، مهارت های متنوع، و رده های گوناگون حل کردن مسائل. همچنین می توان یادگیری را به عنوان فراگیری رفتارها و اعمال مفیر و پسندیده، و حتی به عنوان کسب رفتارها و اعمال مضر و ناپسند تعریف کرد. پس، یادگیری حوزه ی بسیار گسترده ای را شامل می شود.

هرگنهان[2] و اُلسون[3] (هرگنهان و اُلسون، 2005؛ ص 18) گفته اند « یادگیری یکی از مهم ترین زمینه ها در روانشناسی امروز و در عین حال یکی از مشکل ترین مفاهیم برای تعریف کردن است«با این حال، به سبب اهمیت مفهوم یادگیري ، از آن تعریف های مختلفی به دست داده اند. معروف ترین تعریف یادگیري به قرار زیر است: یادگیری به فرآیند ایجاد تغییر نسبتاً پایدار در رفتار یا توان رفتاری[4] که حاصل تجربه[5] است گفته می شود و نمی توان آن را به حالت های موقتی بدن مانند آنچه براثر بیماری، خستگی، یا مصرف داروها پدید می آید نسبت داد.

[1] – learning

[2] – Hergenhahn

[3] – Olson

[4] – behavioral potentiality

[5] – Experience

انواع سبک های یادگیری

سبک های یادگیری یا ترجیحات یادگیری بسیار گوناگون اند. با این حال،می توان آن ها را به سه دسته ی شناختی، عاطفی، و فیزیولوژیکی تقسیم کرد. سبک های یادگیری شناختی[1] به روش هایی که شخص موضوع ها را ادراک می کند، اطلاعات را به خاطر می سپارد، دربره ی مطالب می اندیشد، و مسائل را حل می کند، گفته می شود. سبک های یادگیری عاطفی[2] در برگیرنده ی ویژگی های شخصیتی و هیجانی یادگیرنده مانند پشتکار، تنها کار کردن یا با دیگران کار کردن، و پذیرش یا رد تقویت کننده های بیرونی است.

سبک های یادگیری فیزیولوژیکی[3] جنبه ی زیست شناختی دارند و دربرگیرنده ی واکنش فرد به محیط فیزیکی موثر بر یادگیری او هستند، مانند ترجیح دادن مطالعه در شب یا روز یا ترجیح دادن مطالعه در محیط های گرم یا محیط های سرد. همچنین در رابطه با سبک های فیزیولوژیکی می توان گفت بعضی از یادگیرندگان گوش دادن به به یک سخنرانی یا توضیحات شفاهی معلم را به خواندن متن یا انجام دادن تکالیف عملی ترجیح می دهند، در حالی که بعضی دیگر خواندن مطالب و یادگیری از روی شکل ها و نمودارها را می پسندند، و بعضی دیگر از انجام کارهای عملی و دستکاری وسیله ها و ابزارها بهتر می آموزند. از میان این سه دسته سبک یادگیري ، سبک های شناختی یادگیری فراوان تر از همه مورد بحث و بررسی قرار گرفته اند و از اهمیت بیشتر برخوردارند.

[1] – cognitive learning styles

[2] – affective learning styles

[3] – physiological learning styles

جدول1-3- سبک های یادگیري همگرا، واگرا، جذب کننده و انطباق یابنده

ماهیت یادگیری

ماهیت به طور کلی فعالیتی دگرگون‌ساز است. که افراد را برای مقابله با رویدادها و سازش با محیط آماده می‌سازد و در موقعیت های مختلف و در اکثر سطوح زندگی حیوانی از بازتاب های شرطی جانوران پست تا فرایندهای پیچیده‌شناختی افراد آدمی رخ می‌دهد. آزمایش های گوناگون پژوهشگران و زیست‌شناسان درباره گونه‌های جانداران در رده‌های بسیار پائین نشان داده است که محرک های معینی در شرایط خاصی موجب تغییر رفتار آنها می‌شوند.

انسان که کامل ترین و پیشرفته‌ترین موجود کره زمین است. هنگام تولد ناتوان‌ترین و درمانده‌ترین آنهاست و با بیشترین استعدادها برای یادگیری قادر است از تجربه‌های خود به بهترین وجه سود جوید و پاسخ ها و تجربه‌های آموخته او مهمترین اندوخته‌های رفتاریش را تشکیل می‌دهند.

یادگیری در واقع هم یک رشته فرایند است و هم فرآورده تجربه‌ها. بعضی از فرایندهایی که در داد و ستد بین موجود آدمی و محیط انجام می‌گیرد عبارتند از احساس و ادراک، یادآوری، نمادسازی، اندیشه‌های مجرد و تخیلی و سرانجام رفتار.

یادگیری را نباید منحصراً به صورت پیشرفت های مواد درسی که در کانون های آموزشی انجام می‌شود، تصور نمود. وقتی کودکی بتواند توپی را بگیرد یا آن را پرتاب کند، راه برود، حرف بزند، یا آنکه نوجوانی دوچرخه‌سواری و موتور سواری کند و یا وقتی مادری از نوع گریه کودک خود به نیاز خاص یا ناراحتی او پی ببرد، در همه این حالت ها بی‌شک امر یادگیری به وقوع می‌پیوندد. گرچه گروهی از افراد به سبب آن که این گونه رفتارها با درس و مدرسه سر وکار ندارند آنها را یادگیری نمی‌دانند.

یادگیري در حقیقت دارای مفهوم بسیار گسترده‌ای است که در قالب های دگرگونی، عادت شکنی، ایجاد علاقه، نگرش های نو، درک ارزش، ذوق و سلیقه و پیشداوری یا حب و بغض پدیدار می‌شود. همچنین، شیوه ترکیب و کاربرد معلومات در استدلال،‌تفکر، نظریه‌پردازی، حل مسئله، احساس و عواطف عمیق انسانی، خودشناسی و دگرگونی هایی که در کل شخصیت به وجود می‌آیند همه از یادگیری مایه می‌گیرند.

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات ، پیشینه تحقیق و مبانی نظری پایان نامه های علوم تربیتی کلیک کنید.

نمونه از منابع فارسی

• امين­پور، فرزانه،1386، يادگيري الکترونيکي در دانشگاه­ها و موسسات آموزش عالي. فصلنامه کتاب 18(1).
• اصنافي، اميررضا.1384. يادگيري الکترونيکي چيست و جايگاه کتابخانه­هاي مجازي در اين فرايند کجاست؟. فصلنامه کتاب16(3).
• بهنام، ایوب، 1391، تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر میزان یادگیری، بهبود فرایند یاددهی یادگیری و سواد اطلاعاتی.
• حسینی لرگانی، مریم و دیگران، 1380، مقایسه سبک های یادگیری دانشجویان با توجه به جنسیت، مقطع تحصیلی و رشته تحصیلی،فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی،شماره 19.
• زال­زاده، ابراهیم، 1385، بررسی وضعیت و میزان استفاده اعضای هیات علمی دانشگاه یزد از فناوری اطلاعات و ارتباطات. کتابدار40(1و2).
• زمانی، بی­بی­عشرت،1384، یاددهی و یادگیری مهارت­های فناوری اطلاعات در برنامه درسی. فصلنامه کتاب. 16(1).
• رهادوست، بهار،1386، فلسفه کتابداری و اطلاع­رسانی. تهران: نشر کتابدار.
• سعادت،اسفندیار و صادقی،منصور،1384، طراحی و تبیین مدلی جهت زمینه سازی برای خلاقیت در موسسات پژوهشی کشور، مجله دانشور رفتار، جلد14.
• سیف،علی اکبر،1379، روان شناسی پرورشی، ویرایش پنجم،تهران:انتشارات آگاه.
• سایت دفتر مطالعات و پژوهش های فناوری اطلاعات وزارت آموزش و پرورش- ict-edu.ir.
• شیخ الاسلامی، راضیه، اصغر رضویه،1384، پیش بینی خلاقیت دانشجویان دانشگاه شیراز با توجه به متغیرهای انگیزشی درونی و بیرونی و جنسیت،مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دروه 22،شماره 4.
• صادقی مال امیری،منصور،1386،خلاقیت، رویکرد سیستمی؛ فرد،گروه،سازمان، انتشارات دانشگاه امام حسین(ع).
• عباسی،روح الله، عابدی،یوسف، 1389، نحوه اتخاذ راهبردهای مدیریت تعارض در میان کتابداران کتابخانه های عمومی:بررسی نقش خلاقیت. تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی، دوره 16،شماره 2.
• …
• …

نمونه ای از منابع لاتین

• Abedi ,J.(2002). A latent-Variable modeling approach to assessing reliability and validity of a creativity instrument.Creativity Research Journal.14(2).
• Aragon, S.R, Johnson, S.D. & shaik, N. (2001). A preliminary analysis of the Influence of learning style preference on student success in online Vs face environments. In B. cope & M.Kalantzis (eds). Proceedings of the learning Conference 2001.Available in : < http : // hre . uiuc . edu / online / comparison.pdf>.
• Brophy, .J. (1995). Contemporary educational psychology (5^th). USA: Longman.
• Cano,J.&Garton, B.L (2003). The relationship between agriculture pre-service teachers learning style and performance in a method of teaching agriculture course. journal of Agricultural Education.35(2).
• Claxton, C.&Murrell,p.(1987).Learning Styles:implications for improving education practices. ASHE-ERIC Higher Education, Washington,D.C.
• Cassidy, S. (2004). Learning styled: An overview of theories, models, and measures, Educational Psychology, Vol.24,No.4.
• Day, T.M., Raven, M.R.&Newman,M.E.(2004). The influence of Learning style on student Achievement and Attitudes in world wide web and Traditional classes. Available in: < http : // ais . msstste . edu / AEE / MECA/learningstylesposter.pdf>.
• Dembo, M.H.(1994). Applying educational psychology.(5^th). New York: Longman.
• Denig,s.J. (2004). Multiple intelligences and learning styles: Two complementary dimensions. Teachers Collehe Record.
• Emamifar S, Esfandabad.(2007). Learning and cognitive styles, theories and test. Tehran: Farhang;
• Fatemi Aqda, Mahnaz, Farideh Hamidi, Farhad Ghorbandordinejad , (2011).The impact of onstructivist and cognitive distance instructional design on the learner’s creativity, Procedia Computer Science, Volume 3.
• Festco,T., & McClure, J.(2005). Educational psychology: An integrated approach to classroom decisions. New York: pearson.
• Good, T.L., & Light, G.,& Cox, R.(2002).Learning and teaching in higher education. UK: Paul Chapman Publishing.
• Kolb,D. (1984). Experiential Learning. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
• …
• …