کشاورزی زیستی (مفهوم، تعاریف، ابعاد، وضعیت، چالش ها و….)

کشاورزی زیستی

منابع

مفهوم کشاورزی زیستی

کشاورزی زیستی (Biological agriculture) به عنوان یکی از مصادیق کشاورزي پایدار با هدف استفاده کمتر از نهاده­هاي بیرونی مطرح می­باشد و دو نقش حیاتی و مهم را در کشاورزی ایفا می­کند که شامل: تولید محصولات سالم در کشاورزی و حفاظت از محیط ­زیست می­باشد(رامش [2]و همکاران، 2005­). كشاورزي زیستی، يك نظام تلفيقي مبتني بر اصول زیستی و بوم­شناسی مي­باشد.

در اين نظام به جاي استفاده از نهاده­هاي خارجي نظير انواع كودهاي شيميايي و آفت­كش­ها، از تناوب زراعي با بقولات، مالچ، انواع کودهای آلي نظیر کودسبز، کمپوست، کودهای حیوانی و کودهای زیستی استفاده مي­شود تا ضمن ذخيره مواد­غذايي در خاك، علف­هاي هرز و آفات، كنترل شوند(خرم­دل و همکاران، 1389­).

همچنین جهت افزایش عملکرد محصول از نهاده­های زیستی به جای نهاده­های شیمیایی استفاده می­شود که افزودن این نهاده­ها به خاک سبب بهبود کیفیت خاک و افزایش باروری خاک و عملکرد محصول می­شود(سینگ و همکاران[3]، 2013­). تعاریف کشاورزی­زیستی در جدول شماره­ی 3-2 ارائه شده است.

 تعاریف کشاورزی زیستی

منبع: محقق

اهداف کشاورزی زیستی

  کشاورزی­ زیستی که از سال­های 1960 و 1970 به عنوان یک کشاورزی کاملأ خاص مطرح بوده و دارای روش­های ویژه­ای می­باشد، در سال­های اخیر تقریبا در تمام کشورهای جهان به طور گسترده و روزافزونی مورد توجه قرار گرفته است و در سطح دنیا هر روزه کشاورزان بیشتری به نظام­های تولیدی زیستی روی می­آورند. استانداردها در کشاورزی زیستی شامل اصول، قواعد، اهداف، پیشنهادها و ضرورت­هایی هستند که باید در کلیه­ی مراحل تولید و فراوری تا مصرف رعایت شوند(قربانی و همکاران، 1388­). از جمله اهداف کشاورزی زیستی موارد زیر را شامل می­شود.

اصول کشاورزی زیستی

کشاورزی ­زیستی براساس یک فلسفه و مجموعه­ایی از اصول است که آشنايي با اين اصول جهت درک بهتر کشاورزی زیستی ضروری است. این اصول عبارتند از :

• 1-افزایش باروری و حاصلخیزی خاک در دراز­مدت؛
• 2-بازیافت بقایای گیاهی و جانوری به منظور بازگرداندن عناصر شیمیایی معدنی به خاک و در نتیجه، کاهش کاربرد نهاده­های برون مزرعه­ای و حفظ چرخه­ی طبیعی عناصر غذایی؛
• 3-منع کاربرد نهاده­های شیمیایی مصنوعی مانند آفت­کش­­ها، کود­ها و افزودنی­های شیمیایی(نوروزی و شهبازی ،1389)؛
• 4-تولید کافی موادغذایی با کیفیت؛
• 5-حفظ تنوع زیستی کشاورزی و منابع طبیعی با استفاده از نظام­های تولید پایدار و حفاظت از زیستگاه­های گیاهان و حیوانات؛
• 6-حفاظت ازتنوع ژنتیکی از طریق توجه به مدیریت مزرعه؛
• 7-حفاظت از آب و استفاده­ی درست آن در زندگی؛
• 8- حفظ دانش بومی و نظام کشاورزی سنتی(شیپهرد[1] و همکاران، 2003­)؛
• 9-حفظ و ارتقاء سلامت خاک، آب، حیوانات و انسان؛
• 10-برقراری عدالت میان تمام سطوح و اقشار از قبیل کشاورزان، کارگران و توزیع­کنندگان (گافسیا و همکاران، 2010) 

نقش ترویج و آموزش کشاورزی در توسعه کشاورزی زیستی

ﺑﺨﺶ ﻛﺸﺎورزي ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ و ﻧﺰدﻳﻜﺘـﺮﻳﻦ ارﺗﺒـﺎط را ﺑـﺎ ﻣﺤﻴﻂ­زﻳﺴﺖ دارد. اﻳﻦ ارﺗﺒﺎط ﻳﻚ راﺑﻄﻪ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ و دوﺳـﻮﻳﻪ اﺳـﺖ­. از ﻳـﻚ ﻃـﺮف ﻓﺮﺳـﺎﻳﺶ و ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻣﺤﻴﻂ­زﻳﺴﺖ، ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻛﺸﺎورزي را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻨﻔﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ­دﻫﺪ و از ﺟﺎﻧﺐ دﻳﮕﺮ، ﻣـﻮاد آﻻﻳﻨـﺪه ﺑﺨـﺶ ﻛﺸـﺎورزي و ﻣﺼـﺮف ﺑـﻲ­روﻳـﻪ ﻛﻮدﻫـﺎ و اﺛﺮ ﻳﺎراﻧﻪ ﻛﻮد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ، ﺻﺪﻣﺎت ﺟﺒﺮان ﻧﺎﭘﺬﻳﺮي ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ ­زﻳﺴـﺖ وارد ﻣـﻲ­ﻛﻨـﺪ. ﺧﻄﺮﻧـﺎﻛﺘﺮﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ، زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ارﺗﺒﺎط ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻳﻚ دور ﺑﺎﻃﻞ در ﻣﻲ­آﻳﺪ،  ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻـﻮرت ﻛـﻪ ﺑـﺎ  ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ و ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺧﺎك، ﻛﺸﺎورزان ﻣﺠﺒﻮرﻧﺪ جنگل­ها و ﻣﻨﺎﺑﻊ­ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﻴﺸـﺘﺮي را ﺑﻪ ﻛﺸﺘ­ﺰار ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ و ﺳـﻄﺢ ﻣﺼـﺮف ﻛﻮدﻫـﺎي ﺷـﻴﻤﻴﺎﻳﻲ را اﻓـﺰاﻳﺶ دﻫﻨـﺪ­. در واﻗـﻊ اﻳـﻦ فعالیت­ها از یک سو ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺤﻴﻂ­زﻳﺴﺖ ﻣﻲ­ﮔﺮدد و از سوی دیگر سبب ﻓﻘﻴﺮﺗـﺮ ﺷـﺪن ﻛﺸـﺎورزان می­شوند(­کریم زادگان و همکاران، 1385).

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات و مبانی نظری مهندسی کشاورزی کلیک کنید.

نمونه ای از منابع

1. آمارنامه جهاد کشاورزی استان لرستان. 1392.
2. الهی، ش.، عبدي، ب. و دانایی فرد، ح. 1389. پذیرش دولت الکترونیک در ایران: تبیین نقش متغیرهاي فردي، سازمانی و اجتماعی مطرح در پذیرش فناوري. چشم­انداز مدیریت دولتی، شماره 1، صص67-41.
3. احمدی ده قطب الدینی، م. 1389. روابط ساختاری بین سازه های مدل پذیرش فناوری دیویس .فصلنامه اندیشه های تازه در علوم تربیتی .سال پنجم ، شماره ی دوم ، صص 142-129­.
4. احمدی­، ق.، محمدخانی، م. و مشکانی، م. 1389. تاثیر تجربه کار با رایانه و تناسب تکلیف-فناوری بر پذیرش فناوری رایانه: چشم اندازهای جدید روانشناسی اجتماعی . فصلنامه روانشناسی تربیتی­، شماره 16، سال 6، صص 126 – 104 .
5. اسحاقي، ر. 1389. اهميت و جايگاه ترويج و آموزش كشاورزي در استفاده بهينه از كودهاي شيميايي توسط روستاييان درجهت كشاورزي پايدار.  اولين كنگره چالشهاي كود در ايران، 12 -10 اسفند 1389 تهران، انتشارات مؤسسه  تحقیقات خاک و آب.
6. اسدي رحماني، ه. 1389 .كودهاي زيستي در ايران: فرصت ها و چالش ها نوشته در اولين كنگره چالش هاي كود در ايران، 12 -10 اسفند 1389 تهران، انتشارات مؤسسه تحقیقات خاک و آب.
7. اسدی، ع. و نادری مهدیی،ک. 1390. کشاورزی پایدار. تهران:انتشارات دانشگاه پیام نور، گروه اقتصاد کشاورزی.
8. افشاری، ز. 1387. شناسایی عوامل مؤثر بر نگرش­ها و رفتارهای پایداری در بین پنبه­کاران استان اصفهان. پایان نامه کارشناسی ارشد ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان.
9. اكبري، ف.، پوري، ك.، كامكار، ب. و عالي مقام، م. تأثير بقاياي گندم، يونجه، ذرت، سويا و پنبه بر محتواي پتاسيم خاك و جذب آن در گندم(Triticum aestivum L.) . نشريه بوم شناسي كشاورزي جلد 3، شماره2، ص. 171-163.
10. آمارنامه کشاورزی محصولات زراعی 1390-1389. 1392. تهران : وزارت جهادكشاورزي، معاونت برنامه­ريزي و اقتصادي، مركز فناوري اطلاعات و ارتباطات .
11. ایرانی­پور، ش.، صالحی، م.، اکبری، ر. و باقر زاده، ف. 1386. کود سبز چیست ؟. فصلنامه نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی، سال چهارم ، شماره 15، صص 27-13.
12. براتی، م.، وردی­پور، ح.، معینی، ب.، فرهادی نسب، ع. و محجوب، ح.1390. اثربخشی آموزش مبتنی بر تئوری رفتار برنامه­ریزی شده در پیشگیری از سوء مصرف MDMA ( اکستازی) در دانشجویان. مجله پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز، دوره 23، شماره 3. صص29-20.
13. بلوك­آذري، ن. 1389. اثرات مصرف كودهاي شيميايي در منابع آبي دشت فومنات در استان گيلان. اولين كنگره چالشهاي كود در ايران. 12 -10 اسفند 1389 تهران، انتشارات مؤسسه  تحقیقات خاک و آب.
14. بهجت، ا.، طرازکار، م. و نجاتی، ع. 1386. بررسی اثر کلاس­های ترویجی بر مصرف بهینه کود ازته در زراعت گندم دیم مطالعه موردی: استان کرمانشاه. ششمين كنفرانس اقتصاد كشاورزي ايران، 3 آبان ماه 1386، مشهد – انجمن اقتصاد كشاورزي ايران, دانشگاه فردوسي مشهد.
15. بیگدلی، ا. و صدیقی، ح. 1389. بررسی رفتار پذیرش روش­های کشاورزی پایدار توسط مددکاران ترویجی استان قزوین. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 2-41، شماره 3، صص 412-405.
16. پاپ زن، ع. و شیری، ن. 1391. بررسی موانع و مشکلات توسعه کشاورزي. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال یکم، شماره1، پیاپی 1، صص 126-113.
17. پورقاسم، ف. و علی­بیگی، ا. 1392. تحلیل تمایل کشاورزان شهرستان کرمانشاه به جایگزینی کودهای آلی به جای کودهای شیمیایی. مجله پژوهش­های ترویج و آموزش کشاورزی، سال ششم، شماره 3. صص 47-33.
18. پیرسته­انوشه، ه.، امام، ی. و جمالی رامین، ف. 1389. مقایسه اثر کودهاي زیستی با کودهاي شیمیایی بر رشد، عملکرد و درصد روغن آفتابگردان در سطوح مختلف تنش خشکی (Helianthus annuss )­. نشریه بوم شناسی کشاورزي­، جلد2، شماره­3، صص 501-492.
19. …
20. …