کانون اصلاح و تربیت (سابقه تشکیل، ارکان، نقش، تبیین مفاهیم و سیر تحول و….)

کانون اصلاح و تربیت

فصل اول: تبیین مفاهیم و سیر تحول کانون اصلاح و تربیت در مکاتب جزایی و اسناد بین المللی

گفتار اول: تبیین مفاهیم کانون اصلاح و تربیت

الف- مفهوم کودک و نوجوان

ب- معارض با قانون

ج- بازپروری

د- کانون اصلاح و تربیت

گفتار دوم: سابقه تشکیل کانون اصلاح و تربیت در مکاتب کیفری و اسناد بین المللی

الف- سابقه تشکیل کانون اصلاح و تربیت در مکاتب کیفری

1 – دوران باستان

2-  مکتب کلاسیک

3- مکتب نئوکلاسیک

4- مکتب تحقّقی

5- دفاع اجتماعی نوین

ب- موسّسات اصلاحی و تربیتی در اسناد بین المللی

1-اسناد الزام آور:

2- اسناد ارشادی

3- قواعد سازمان ملل متّحد راجع به حمایت از اطفال محروم از آزادی

4- رهنمودهای سازمان ملل متحد برای پیشگیری از بزهکاری نوجوانان ( رهنمودهای ریاض)

5- حداقل قواعد و معیار سازمان ملل متحد برای قرارهای غیر جسمی ( قواعد توکیو)

فصل دوم: سابقه تشکیل، ارکان و نقش کانون اصلاح و تربیت ایران

گفتار اول: ارکان کانون اصلاح و تربیت و نقش آنها در بازپروری کودکان و نوجوانان

الف- قسمت نگهداری موقت

ب- قسمت پذیرش، تشخیص و تحقیقات جرم شناسی

1- آشنا کردن با مقررات کانون

2- تشکیل پرونده شخصیت

1-2- تحقیق درباره سوابق خانوادگی و اجتماعی

2-2 -آزمایش پزشکی:

3-2- آزمایش روانپزشکی و روانشناسی

4-2- تشخیص استعداد حرفه ای

5-2- نحوه ی طبقه بندی مددجویان

ج- قسمت آموزش

1- آموزش تحصیلی

2- برنامه های کمیته فرهنگی و تربیتی

3- تربیت بدنی

4- فرهنگی و مذهبی

5- آموزش برای پیشگیری و سو مصرف مواد مخدر

6-  برنامه های کمیته حرفه آموزی و اشتغال

1-6- مربیان آموزش فنی و حرفه ای

2-6- کارگاههای موجود در مجتمع کارگاهی

3-6- نحوه صدور پروانه فنی و حرفه ای

د- قسمت زندان (اندرزگاه) و مقررات اصلی و تکمیلی کانون اصلاح و تربیت 

1- تدابیر اصلاحی و تربیتی در زندان

2- ترکیب شورای انضباطی و نوع تنبیهات اتخاذی

3- مقررات تکمیلی و اصلی کانون اصلاح و تربیت

گفتار دوم- تدابیر بهداشتی و وظایف مسئولین کانون اصلاح و تربیت

الف- تدابیر کمیته بهداشت و درمان و تغذیه

1- مشاوره و روان درمانی مددجویان و خانواده آنها

2- مراقبت های پزشکی و بهداشتی

1-2- برنامه های روزانه و تغذیه

2-2- نحوه اطلاع رسانی به پرسنل و مددجویان

ب- وظایف مسئئولین کانون اصلاح و تربیت

1- وظایف مدیر کانون

2- وظایف مددکاران اجتماعی

3- وظایف مراقبین تربیتی:

4- وظایف یگان حفاظتی

5- وظایف واحد اجرای احکام کیفری

گفتار سوم- بخش مراقبت بعد از خروج

الف- وظایف بخش مراقبت بعد از خروج

ب- شرایط پذیرش

ج- وظایف بخش خدمات مشاوره و مددکاری اجتماعی

د- آموزش فنی و حرفه ای و نقش آن در جلوگیری از بازگشت مجدد

ه- شرح وظایف روابط عمومی

گفتار چهارم- نحوه ی ارتباط مددجویان با محیط خارج از کانون

الف- مرخصی

ب- آزادی

ج- تماس تلفنی

د- مکاتبه

منابع کانون اصلاح و تربیت

سابقه تشکیل کانون اصلاح و تربیت در مکاتب کیفری و اسناد بین­المللی

در این گفتار به عقاید و نظرات مکاتب مختلف و اسناد بین المللی در ارتباط با مسئله اصلاح و تربیت اطفال و نوجوانان بزهکار خواهیم پرداخت. با مطالعه نظرات اندیشمندان مکاتب مختلف به این نتیجه می­رسیم که سالیان درازی تفاوتی در میزان مجازات اطفال و بزرگسالان دیده نمی­شود. قوای حاکمه در مواجهه با بزهکاری تمام توجّه خود را به جرم ارتکابی معطوف کرده و از مجازات به عنوان ابزاری برای ایجاد رعب و ترس و عامل بازدارنده استفاده می­نمایند. به فرد مجرم توجه نکرده و برای بازگشت مجدد او به جامعه تدابیر اصلاحی و تربیتی اتخاذ نمی­کنند.

امّا با گذر زمان و ظهور مکاتب مختلف و اندیشه­های نو در خصوص وضع قوانین و توجه به فرد بزهکار، موضوع اصلاح و تربیت بزهکار مطرح و مورد توجه قانونگذاران بسیاری از کشورها قرار می­گیرد. به گونه­ای که امروزه مسئله اصلاح و تربیت به خصوص اطفال و نوجوانان بزهکار به عنوان هدف اصلی مطرح و به مجازات به عنوان ابزار ثانوی نگاه می گردد. در ادامه به سابقه تاریخی تشکیل مراکز اصلاحی و تربیتی در برخی کشورها که با الهام از نظرات پیروان مکاتب اتفاق افتاده، خواهیم پرداخت و در نهایت اسناد بین المللی را به صورت مختصر مورد بررسی قرار می­دهیم.

دانشمندان و فلاسفه به پیروی از عقاید فلاسفه مخصوصاً سقراط و افلاطون، شدت مجازات را مورد انتقاد قرار دادند. سقراط ضمن انتقاد از شدت مجازات­ها ، معتقد بود که ما «نبایستی با تبهکاران با خشونت رفتار کنیم، بلکه باید به آنها بیاموزیم که به چه ترتیب از ارتکاب بزه خودداری نمایند. زیرا جنایت ثمره جهل و نادانی است و تعداد بیشماری از افراد که در نتیجه بد شانسی نتوانسته­اند معرفتی کسب کنند مرتکب جرم می شوند.» افلاطون عوامل اجتماعی و اقتصادی مخصوصاً فقر و ثروت را منشا بروز جرایم اعلام نموده است. او اعتقاد دارد که دو عامل مذکور عواطف انسانی را دگرگون ساخته و افراد را به طرف ارتکاب جرم سوق می­دهد.

ارکان کانون اصلاح و تربیت و نقش آنها در بازپروری کودکان و نوجوانان

اقدامات و فعالیّت­های کانون در حالت کلّی شامل اقدامات تامینی، اقدامات تربیتی و اصلاحی، اقدامات رفاهی و مراقبت بعد از خروج می باشد.

– اقدامات تامینی شامل: پذیرش و تشخیص، اسکان، ملاقات، اقدامات حمایتی، بهداشت، درمان و تغذیه؛

– اقدامات تربیتی و اصلاحی شامل: مددکاری، فرهنگی و آموزشی- روانشناسی؛

– اقدامات رفاهی شامل: برگزاری اردوهای تفریحی، زیارتی، سیاحتی، برگزاری رقابت­های ورزشی و استفاده از امکانات استخر و ورزشگاه…؛

– مراقبت بعد از خروج هم شامل: اقدامات روانشناسی و مددکاری بعد از خروج از کانون، خانه های حمایتی که تامین­کننده نیازهای عاطفی،آموزشی،مالی و… می باشد.[1]

کانون اصلاح و تربیت به طور متوسط 250 الی 270 مددجو را در خود جای می دهد و بر حسب سن و نوع جرم به پنج گروه تقسیم می نماید. هر مددجو با توجه به میزان تحصیلات و علاقه در یکی از کارگاه­های موجود در کانون تحت آموزش قرار گیرد. مدیر کانون به پیشنهاد مدیر کل زندانهای هر استان و با تایید رئیس سازمان زندانها منصوب می­شود که مدیریت و سیاست گزاری­های کانون و سایر وظایف و اختیاراتی که در طول فصل به آن اشاره خواهیم کرد را به عهده دارد.

براساس ماده 19 آیین نامه قانونی و مقررات سازمان زندان ها و اقدامات تامینی و تربیتی،«کانون اصلاح و تربیت مرکزی است جهت نگهداری، اصلاح و تربیت، تهذیب اطفال غیر بالغ و بزهکارانی که کمتر از 18 سال سن دارند.» از مهمترین آثار تاسیس کانون اصلاح و تربیت جداسازی مجرمان زیر 18 سال ازمجرمان بزرگسال و برنامه های ویژه برای اصلاح و تربیت برای بازگرداندن مجدّد به جامعه است.

با توجه به اینکه بزهکاری پدیده­ای زیستی، روانی و اجتماعی است و نظر به این که عوامل اجتماعی نقش موثری در ارتکاب و رفع آن دارند، به همین جهت اداره کانون بر مبنای مشارکت می باشد.کانون اصلاح و تربیت از 4 قسمت مجزا تشکیل شده است.  هر قسمت با توجه به کارکنان و متخصصان وظایف مختلفی را بر عهده دارند. در هر قسمت اطفال بر حسب سن،  با رعایت تبصره ذیل ماده 23 قانون تشکیل دادگاههای اطفال بزهکار و سابقه ارتکاب جرم و حتی الامکان از نظر جرم و درجه تربیت­پذیری طبقه بندی خواهند شد. قسمت های مختلف کانون عبارتند از:

• قسمت نگهداری موقت
• واحد پذیرش و تشخیص و تحیقات جرم شناسی
• قسمت آموزش
• قسمت زندان (اندرزگاه)

در ادامه به بررسی هر یک از قسمت ها به طور تفصیلی خواهیم پرداخت.

مقررات تکمیلی و اصلی کانون اصلاح و تربیت

مقررات تکمیلی برای اطمینان از این است که با هر مددجویی به صورت عادلانه و محترمانه رفتار می­شود و تا آنجا که امکان دارد زندگی افراد در کانون راحت و سودمند گردد. این مقررات به نوبه خود اهمیت زیادی دارند و باید از آنها پیروی گردد. که اهم آن به شرح ذیل می­باشد:

• مددجویان باید خوابگاه خود را تمیز و مرتب نگه دارند و تختخواب خود را هر روز مرتب نمایند و وسایل و اشیا خود را در کمدی که به آنها اختصاص داده شده منظم و محفوظ نگه دارند؛
• مددجویان نباید به وسایل و تجهیزات کانون آسیب برسانند و یا آنها را تخریب کنند؛
• رهنمودها، دستورها و وظایفی که از طرف کارکنان کانون به مددجویان محول می­شود باید به اطاعت و انجام دهند؛
• رفتارهایی همچون کشیدن سیگار، سر و صدای بلند و زیاد خصوصاً در ساعات خاموشی، قمار و شرط بندی، گفتن یا انجام رفتارهای برخلاف عفت و اخلاق عمومی و… در همه قسمت­های کانون ممنوع است؛
• هنگام حرکت دسته جمعی تمام افراد باید در صف و به طور منظم حرکت نمایند و از رفت و آمد بدون حضور مراقب و بدون مجوز خودداری نمایند؛
• توهین و افترا و دروغ گفتن درباره افراد و کارکنان کانون به معنی نقض مقررات کانون تلقی خواهد شد.

برای حفظ سلامتی و امنیت مددجویان و کارکنان مقررات اصلی وضع شده است. تخلف از این مقررات نگران کننده است، چرا که تخلف و سرپیچی از آن سلامتی و امنیت مددجویان و کارکنان را به خطر می­اندازد. اهم مقررات اصلی به شرح ذیل می باشد:

• داشتن هر نوع اسلحه چه به صورت دست­ساز و یا کارخانه­ای و هر نوع وسیله­ای که نگهداری آن خطرناک است و برخلاف مقررات و آیین­نامه می­باشد؛
• اقدام به خودزنی، خودکشی، رابطه جنسی نامشروع با مددجویان دیگر خلاف مقررات است و علاوه بر تنبیهات انضباطی بایستی طی گزارشی به قاضی دادگاه نیز اطلاع داده شود؛
• تخریب و صدمه زدن عمدی به اموال، وسایل و تجهیزات کانون برخلاف مقررات است؛
• مصرف مواد مخدر و وارد کردن آن به محیط کانون ممنوع می­باشد؛
• دزدی از دیگر مددجویان و یا از اموال کانون خلاف مقررات است و….[1]

مددجویی که اقدام به نقض مقررات تکمیلی و اصلی کانون می­کنند و با تذکر مسئولین متنبه نمی­شود با تصمیم شورای انضباطی از برخی از حقوق برای مدت معین محروم میگردند.

کانون اصلاح و تربیت

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات ، پیشینه تحقیق و مبانی نظری پایان نامه های حقوق کلیک کنید.

نمونه ای از فهرست منابع کانون اصلاح و تربیت

• آریان پور کاشانی، عباس، فرهنگ کامل انگلیسی – فارسی، سال 1376،تهران انتشارات امیرکبیر.
• افراسیابی،محمد اسماعیل، حقوق جزای عمومی، سال 1382، چاپ چهارم، جلد اول، انتشارات فردوسی.
• بولک، برنارد، کیفرشناسی، سال 1385، ترجمه علی حسین نجفی ابرندآبادی، چاپ ششم، تهران، انتشارات مجمع علمی و فرهنگی مجد.
• دانش، تاج زمان، دادرسی اطفال بزهکار در حقوق تطبیقی، سال 1386، چاپ سوم، انتشارات میزان.
• دانش، تاج زمان، طفل بزهکار کیست؟روش اصلاح و تربیت او چیست؟، سال 1385، چاپ اول، انتشارات کیهان.
• سادات، محمد علی، رفتار والدین با فرزندان، سال 1372، چاپ اول، تهران، انتشارات انجمن اولیا و مربیان جمهوری اسلامی ایران.
• شامبیاتی، هوشنگ، بزهکاری اطفال و نوجوانان، سال 1384، چاپ سیزدهم، نشر میزان.
• شاملو، باقر، عدالت کیفری و اطفال( شخصیت طفل، بزهکاری، دادرسی، پاسخ ها)،سال 1390، چاپ اول، انتشارات جنگل.
• صلاحی، جاوید و امامی نمینی، محمود، بررسی تطبیقی نهادهای قضایی و تربیتی کودکان و نوجوانان بزهکار، سال 1381، چاپ اول، انتشارات موسسه آموزش عالی علامه محدث نوری( ره).
• عباچی، مریم، حقوق کیفری اطفال در اسناد بین المللی سازمان ملل متحد، سال 1388، چاپ دوم، تهران، انتشارات مجد.
• غلامی، حسین، بررسی حقوقی- جرم شناختی تکرار جرم، سال 1390، چاپ سوم، تهران، نشر میزان.
• لنگرودی، محمد جعفر، ترمینولوژی حقوق، 1372، چاپ ششم، تهران، انتشارات گنج دانش.
• مرعشی، محمد حسن، دیدگاههای نو در حقوق کیفری اسلام، سال 1373، چاپ اول، تهران، انتشارات میزان.
• مغنیه، محمد جواد، فقه تطبیقی، سال 1372، ترجمه کاظم پور جوادی، چاپ چهارم، تهران، انتشارات موسسه جهاد دانشگاهی.
• نجفی ابرندآبادی، علی حسین و هاشم بیگی، حمید، دانشنامه جرم شناسی، سال 1390،چاپ دوم، تهران، انتشارات گنج دانش.
• …
• …