ویژگی های جغرافیایی استان خوزستان (سال 1392)

ویژگی های جغرافیایی استان خوزستان

ویژگی های جغرافیایی استان خوزستان

.

ویژگی های جغرافیایی طبیعی

 موقعیت محدوده جغرافیایی

استان خوزستان با مساحت  64057 کیلومترمربع، در جنوب غربی ایران و شمال غرب خلیج فارس واقع شده است.این استان از شمال به استان لرستان، از شمال غربی به استان ایلام، از شمال شرقی و شرق به استان چهارمحال و بختیاری، از شرق و جنوب شرقی به کهکیلویه و بویراحمد، از جنوب به خلیج فارس و از غرب به کشور عراق محدود می شود.

خوزستان با 4521000 نفر جمعیت (سرشماری 1390) دارای 1083341 خانوار است که این تعداد شامل 793289 خانواده شهری و 290052 خانوار روستایی است.  بر اساس اخرین جدول تقسیمات سیاسی، این استان دارای 23 شهرستان، 53 شهر، 52 بخش و 128 دهستان است. مرکز استان خوزستان شهر اهواز می باشد .

–  زمین شناسی

این سرزمین  در دوران سوم و چهارم زمین شناسی به وجود آمده است. در دوران دوم، عربستان و خوزستان، زیر دریای وسیعی قرار داشتند که به اقیانوس هند متصل بود. خشکی های این مناطق، چند جزیره بزرگ و کوچک را شامل می شد که بر اثر عوامل آتشفشانی، از زیر آب سر برآورده بودند. این جزایر در جایی قرار داشتند که اکنون کوه های دماوند، الوند, زردکوه و دنا قرار گرفته اند. در دوران سوم، تحت تاثیر چین خوردگی های منطقه خاورمیانه، خاک ایران و عربستان به شکل فلات درآمد، و خلیج فارس دچار فرورفتگی شد، در نتیجه کوه های خوزستان به وجود آمدند.

وجود معادن نمک، گل رس و بقایای جانوران در قالب نفت، یادگاری از آن دوران است و همین چین خوردگی ها و فرورفتگی های دوران سوم بود که باعث شد شیب از شمال و شرق به طرف جنوب و غرب به وجود آید. در نهایت اراضی عراق و خوزستان از زیر اب سر بیرون آوردند. عواملی که در ایجاد شکل کنونی مناطق مزبور تأثیر داشته، فرسایش آبی و حرکت قشر زمین بوده است. خوزستان از نظر زمین شناسی ادامه جلگه آبرفتی بزرگ بین النهرین است که بخشی از پلت فرم عربستان محسوب می شود (سعیدیان،1388: 466).

توپوگرافی

استان خوزستان از دو بخش عمده كوهستانی و جلگه ای تشكیل گردیده است. ناحیه كوهستانی با مساحتی حدود 35 درصد وسعت استان، در شمال و شرق استان گسترده است. ناحیه جلگه ای از جنوب شهرستانهای اندیمشك،‌دزفول، مسجدسلیمان، رامهرمز و بهبهان تا كرانه های خلیج فارس و اروندرود با مساحتی حدود 65 درصد استان امتداد دارد. بر اساس آماری كه معاونت آبخیزداری وزارت جهاد كشاورزی ارائه نموده، حدود 85 درصد از وسعت استان دارای اقلیم فراخشك، خشك و نیمه خشك می باشد. از ویژگیهای مناطق خشك، بالا بودن درجه حرارت، بالا بودن میزان تبخیر سطحی ، پایین بودن میزان نزولات جوی و شوری خاك است. به دلیل كمی بارندگی، پوشش گیاهی در این مناطق، فقیر و پراكنده می باشد.

در این استان ، نزدیك به 7 ماه از سال ( ازنیمه فروردین تا نیمه آبان ) متوسط درجه حرارت هوا، 30 درجه سانتیگراد یا بیشتر است وحداكثر آن در فصل تابستان به بالای 50 درجه سانتیگراد میرسد. وسعت جنگلهای استان، 770 هزار هكتار است كه 77 درصد آن در شهرستانهای دزفول،ایذه و مسجدسلیمان قراردارد. مساحت مراتع استان ، بیش از 5/3 میلیون هكتار است كه حدود 43 درصد آن فقیر و 51 درصد متوسط می باشد.وسعت بیابانهای استان خوزستان، حدود 3/1 میلیون هكتار (معادل 2/20 درصد مساحت استان ) است كه در اقالیم فراخشك و خشك استان (جنوب و جنوب غربی استان) قرار دارند. (سایت گردشگری استان )

اقلیم

استان خوزستان مانند سایر نقاط فلات ایران، در فصول مختلف در معرض جریان های مختلف اقلیمی قرار می گیرد و آب و هوای خاصی را به وجود می آورد. آب و هوای خوزستان در نواحی کوهستانی و مرتفع با تابستان معتدل و زمستانی سرد مشخص می گردد. نواحی کوهپایه ای دارای آب و هوای نیمه بیابانی و در نواحی پست و جلگه ای اقلیم صحرایی گرم و بیابانی گرم حاکم است. هرچه به سمت جنوب شرقی پیش می رویم، آب و هوای نیمه بیابانی به بیابانی کناره ای تبدیل می شود. این ناحیه دارای زمستان های کوتاه و معتدل و تابستان های گرم و طولانی است.

خوزستان از مناطق گرم کشور به شمار می رود که فصل گرما در آن از اردیبهشت ماه شروع شده و تا مهر ماه ادامه دارد. متوسط درجه حرارت در دوره گرم سال حدود 31.2 درجه سانتی گراد و حداکثر آن گاهی به بیش از 50 درجه سانتی گراد نیز می رسد. در طول 4 ماه از دوره گرما در این استان، هوا کاملا خشک و میزان رطوبت به حداقل ممکن میرسد. حدود 3 ماه از دوره گرما، هوا توأم با گرد و غبار بوده و در مواقع طوفانی، شن پدیده غالب در منطقه است.

متوسط درجه حرارت در طول زمستان حدود 14.6 درجه سانتی گراد و حداقل آن گاهی به چند درجه زیر صفر می رسد. متوسط درجه حرارت در خردادماه حدود 39.8 درجه سانتی گراد و در دی ماه کمترین آن، معادل 11.4 درجه سانتی گراد می باشد. متوسط بارندگی استان حدود 275-266 میلی متر و دوره بارندگی معمولا بیم مهرماه تا اردیبهشت ماه است.

سابقه تاریخی استان

یکی از قدیمی ترین تمدن های بشری، در 6 هزار سال پیش در شوش پدید آمد. هزار سال بعد از آن، دولت مقتدر عیلام در شوش پایه گذاری شد و سه هزار سال قبل از میلاد هم، دولت عیلام توسط آشوریان درهم شکسته شد.(جغرافیای استان خوزستان،1379: 11).

عیلام به مملکتی اطلاق می شد که از ولایت های خوزستان، لرستان، پشتکوه و کوه های بختیاری تشکیل می شد (پیرنیا،1388: 130).

اگر بر روی نقشه جغرافیا از مصب اروندرود در خلیج فارس تا شهر العماره در عراق خطی بکشیم و این خط را در امتداد مشرق، از مرز ایران به شهر شوش کنونی در خوزستان پیوند دهیم، حدود سرزمینی را رسم کرده ایم که در روزگار باستان آن را شوش می نامیدند . در زبان عیلامی شوش به معنای سرزمین بلند است( اقتداری،1375:14).

وجه تسمیه نام خوزستان

سرزمینی که امروزه آن را خوزستان می نامیم، در روزگاران قدیم، بخشی از سرزمین وسیع و دولت مستقلی به نام عیلام بود. بر اساس شواهد تاریخی موجود، نام عیلام تا قرن 13 قبل از میلاد به خوزستان اطلاق می شد. از آن تاریخ به بعد، نام «انشان سوشکا» یعنی «مملکت انشان و شوش» نیز در کتیبه های عیلامی به ثبت رسیده است. پایتخت عیلام شهر معروف شوش بود و «انشان فوج» یا «اوژ» از ولایت های آن به شمار می رفته است. هخامنشیان پس از تصرف این منطقه، حدود سال 640 قبل از میلاد، «انشان» را «انزان» نامیدند(افشار سیستانی،1380: 65).

همچنین آشوری ها نیز این منطقه را «عیلام» یا «علام» می نامیدند. مورخان یونانی زمان هخامنشیان و سلوکیان مانند هردوت و گزنفون، مأخذ نام این منطقه را «شوشن» ثبت نموده اند. در دوره اسلامی، مورخان اعم از عرب و ایرانی، هر جا خواسته اند از خوزستان صحبت کنند، آن را «اهواز» و «مملکت اهواز» نامیده اند(قائم مقامی، 1360، 389-393). اهالی ایران از قرن سوم و چهارم هجری به بعد، این منطقه را به اسم «خوزستان» نامیده اند. به عبارتی، اسامی امروزی، هر دو از کلمه «خوز و اوز» که عیلامی شده «اوژ» می باشد، گرفته شده است.(شهبازی، 1388: 45).

*«اوژ» نام ناحیه ای از قلمرو عیلامیان بوده است که هخامنشیان آن را «وژ» می نامیدند و واژه «خوز» را «نیشکر» خوزستان را «شکرستان» معنی کرده اند (دهخدا، جلد 2).

سرانجام نام خوزستان در سال 1304(ه.ش) با تصویب دولت مرکزی ایران، برای این منطقه انتخاب شد.

مسیرهای گردشگری جنگ استان خوزستان

مسیر گردشگری شماره یک :

از پادگان دو کوهه به مزار شهدای هویزه شامل : پادگان دو کوهه –  دزفول –  چغازنبیل-  شوش – یادمان فتح المبین –  سایت  های 4و 5 — منطقه فکه و مقتل شهدای والفجر مقدماتی و مقتل شهید آوینی — یادمان شهدای چزابه –  بستان –  یادمان شهید چمران –  سوسنگرد – یادمان شهدای هویزه

مسیر گردشگری شماره دو :

از اهواز به شلمچه شامل : اهواز – مزار شهدای هویزه – پادگان حمید – یادمان شهدای رمضان – بیمارستان صحرایی امام حسین(ع) – خرمشهر –  شلمچه (یادمان شهدا)

مسیر گردشگری شماره سه :

از اهواز به یادمان شهدای والفجر8 شامل : دارخوین – یادمان شهدای شرق کارون –  بیمارستان امام علی(ع) –  آبادان – ذوالفقاریه –  چوئبده –  یادمان شهدای والفجر8

مسیر گردشگری شماره چهار :

از اهوازبه طلائیه شامل :اهواز- دب حردان –  زیارتگاه سید طاهر – جاده صاحب الزمان –  مزار شهدای هویزه –  پادگان حمید –  منطقه عملیاتی خیبر –  طلائیه

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات و پیشینه تحقیق پایان نامه های جغرافیا کلیک کنید. 

  نمونه ای از منابع فارسي :

1. 1. ارمغان، سیمین. توریسم و نقش آن در جغرافیا،1386، چاپ اول، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر.
2. اکبری، علی و قرخلو،مهدی. اکوتوریسم؛مفهومی نو در جغرافیای گردشگری،1389،نشر انتخاب، تهران.
3. الوانی، سید مهدی، پیروزبخت، معصومه. فرایند مدیریت جهانگردی، 1385، دفتر پژوهش های فرهنگی، چاپ اول، تهران.
4. افشارسیستانی، ایرج. آثار باستانی و تاریخی خوزستان، 1380، نشر روزنه، تهران.
5. اقتداری، احمد. آثار و بناهای تاریخی خوزستان، 1375، نشر اشاره، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، تهران.
6. ام الیوت، جفری و رجینالد، رابرت ، فرهنگ اصطلاحات سیاسی و استراتژیک،1378، ترجمه میرحسین رئیس زاده لنگرودی، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، تهران.
7. اطلس فرهنگی ایران، جغرافیا، زندگی جانوری.
8. بازشناسی جنبه های تجاوز و دفاع، ستاد تبلیغات جنگ، شورای عالی دفاع، جلد 1، تهران،1368.
9. تولایی،سیمین. مروری بر صنعت گردشگری،1386،چاپ اول،چاپ و انتشار دانشگاه تربیت معلم، تهران.
10. سایت گردشگری و میراث فرهنگی استانخوزستان.
11. …
12. …

www.washington.edu