بررسی ویژگی های ادبی و سبکی نامه های عهد قاجار

بررسی ویژگی های ادبی و سبکی نامه های عهد قاجار

بررسی ویژگی های ادبی و سبکی نامه های عهد قاجار

نامه های عهد قاجار

بررسی ویژگی های ادبی وسبکی نامه های عهد قاجار ……………………………………………………………………

درآمد…………………………………………………………………………………………………………………………………………….

4-1 ویژگی­های زبانی، نگارشی و دستوری نامه های عهد قاجار ……………………………………………

4-1 -1 تنوع سبک های نامه نگاری………………………………………………………………………………………..

4-1 -2 نثر ساده  و زبان محاوره………………………………………………………………………………………………

4-1 -3 طنز………………………………………………………………………………………………………………………………….

4-1 -4  کاربرد واژگان و اصطلاحات بیگانه…………………………………………………………………………….

4-1 -5 جمله­بندی دستوری……………………………………………………………………………………………………..

4-1 -6 کاربرد متفاوت یا اشتباه افعال، اسامی و حروف………………………………………………………..

4-1 -7 نگارش نامۀ سرگشاده………………………………………………………………………………………………….

4-2  صور خیال و آرایه های ادبی در نامه های عهد قاجار …………………………………………

4-2-1  حسن مطلع……………………………………………………………………………………………

4-2-2 سجع…………………………………………………………………………………………………….

4-2-3  تضمین…………………………………………………………………………………………………

4-2-4  جناس…………………………………………………………………………………………………..

4-2-5  جمع و تقسیم……………………………………………………………………………………….

4-2-6  ضرب المثل…………………………………………………………………………………………..

4-2-7  کنایه……………………………………………………………………………………………………

4-2-8 دعا……………………………………………………………………………………………………….

4-2-9  تناسب الفاظ………………………………………………………………………………………….

4-2-10 تشبیه و استعاره…………………………………………………………………………………….

4-2-11  اغراق…………………………………………………………………………………………………..

4-2-12  مراعات نظیر………………………………………………………………………………………..

4-2-13  شاعری……………………………………………………………………………………………….

4-3 اثرگذاری و اثرپذیری ترسل و نامه­نگاری در عصر قاجاریه با دوره­های قبل و بعد………………

4-3-1  درآميختگي نثر و نظم در نامه…………………………………………………………………..

4-3-2 بیان حکایت در متن نامه………………………………………………………………………….

4-3-3 مقایسۀ قائم­مقام فراهانی از دوره بازگشت (عهد قاجار) با سعدی از سبک عراق……………

4-3-4 ویژگی­های مشترک نامه­های قائم­مقام و نثر سعدی………………………………………

n نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………………………..

n نمودارها……………………………………………………………………………………………………………………………………

n منابع و مآخذ نامه های عهد قاجار ……………………………………………………………………………………………………………………………

  نامه های عهد قاجار

ویژگی­های زبانی، نگارشی و دستوری نامه های عهد قاجار

تنوع سبک های نامه نگاری  (نامه های عهد قاجار)

 نخستین و اصلی­ترین ویژگی نامه های عهد قاجار تنوّع سبکی این دوره است. در این دوره در حالی که از منظر تاریخی، نثر فارسی در حال گذار از نثر مصنوع به نثر فنّی است؛ از منظر فرهنگی، اجتماعی نیز نامه­نگاری از انحصار شاهان، وزرا، ادیبان و اهل فضل خارج شده و عامه مردم نیز به نامه­نگاری روی می آورد و بالاخره تحولات گوناگون اجتماعی سیاسی که از حکومت آقا محمدخان تا آغاز سلطنت پهلوی در ایران اتفاق افتاده است در مجموع انواع نامه با سبک و محتوای بسیار متنوع و گوناگون مشاهده می­شود.

بدون شک اصلی­ترین سبک نامه­نگاری در این دوره سبک درخشان قائم مقام­فراهانی است که در آن نگارنده با قلم شیوا و درخشانش گره از دشوارنویسی در نثر فارسی می­گشاید:  « نامۀ نامي كه نافۀ مشك­تر و نسخۀ خط دلبر بود، در بهترين وقتي و خوش­ترين وجهي رسيد و ساحت خاطر را رشك باغ بهشت و موسم اردي­بهشت ساخت. مهجور مشتاق را حالتي غريب پديد آمد كه جان در گلشن عشرت داشت و دل در آتش حسرت. گاه از ديدن خط مكتوب منتعش؛ و گاه از نديدن روي مطلوب مشتعل» (منشآت قائم مقام فراهانی: 84).

نثر پخته و مسجع قائم­مقام هرچند غالب سرسري است، باز مايۀ وافري از ذوق و حُسن سليقه در اوست، بالأخره پيرو مكتب گلستان سعدي است اما نمكي از خود دارد از جمله ويژگي­هاي نثر زيبا و رساي او مي­توان شيريني بيان و عذوبت الفاظ و حسن ادا، ترك استشهادات مكرر شعري از تازي و پارسي نام برد ( بهار، 1376: 126– 125).

ساده­نویسی که قائم­مقام مبدع آن است اگرچه به سرعت رایج می­شود اما چون دیگران قدرت قلم و هوش و ذکاوت او را ندارند با حذف آرایه­ها و نثر مصنوع نامه­هایشان بی­رنگ و بو می­شود. در این مورد دوم می­توان از نامه­های ناصرالدین شاه نام برد. او در نامه­ای به امیرکبیر چنین می­نویسد: « هو الله تعالی. جناب امیرنظام، ان شاءالله احوالتان خوب است. با کارهای زیاد امروز نمی­دانم چه کرده اید. جواب کاغذهای روس و انگلیس را البته نوشتید. دیگر سلیمان­خان افشارکی می­رود، احکامش را گفتید بنویسند یا خیر؟ دیگر از سلامتی احوالتان و امورات دو کلمه قلمی نمائید مستحضر باشیم.

ادامه تنوع سبک های نامه نگاری

فی شهر جمادی الثانی 1266» ( نامه­های امیرکبیر: 12).    در حاشیه نگاشته :   « نمی­دانم رأی­تان به کدام روز و چندم این ماه قرار گرفت که ان­شاءالله بالمره بیرون برویم. هوای شهر بد شده است» ( نامه­های امیرکبیر: 12). نامۀ مختصر دیگری هم ناصرالدین شاه به امیر نوشته است. در باب موضوع این نامه یعنی بخشیدن قمه ای از سوی شاه به صدراعظم، یکی دو نامه در مجموعۀ نامه­های امیر هم به چشم می­خورد. متن این نامه چنین است:     « جناب امیر نظام، چون قمه بزرگ را شما به من داده بودید، خوشم نیامد دوباره به شما بدهم. یادگاری است از شما در نزد ما، لیکن یک قمه دیگر داشتم از الماس که به جهت سواری خوب است، او را فرستادم، ان­شاء­الله مبارک است. 1267.» ( نامه­های امیرکبیر:

نامه های عهد قاجار اگر چه ساده­اند اما سبک نگارشی آن بسیار متمایز از نامه­های قائم­مقام و حتی نامه­های امیرکبیر هستند، در نامه­های امیرکبیر اگر چه شیوایی و زیبایی سبک نامه­نگاری قائم­مقام قابل مشاهده نیست اما با این وجود  امیرکبیر نسبت به قواعد نگارشی و بیان صحیح و ساده­ی کلام دقت شده است:          « این چاکر قدیمی پدر بر پدر خانه زاد و نمک پروردۀ این آستان مبارک بوده. محمدحسن­خان مرحوم و آقا محمد شاه مرحوم و آقا محمد شاه مرحوم و خاقان مغفور و شاه مرحوم مبرور، خودم و اجدادم به ارث خدمت کرده­ایم.

به صداقت رعیت و نوکر و خانه زاد شاهنشاه روحی فداه هستیم. کسی را یارای تخلف از این حرف و گفتار نیست و اگر خدای نکرده از این فدوی قدیمی جان نثار خیانتی دولتی سر بزند مورد مؤاخذه شاهنشاه روحی فداه باشم. لکن استدعای این چاکر این است اگر عرض شود تحقیق شود و بعد از اثبات عقوبت شود. تحریراً فی شهر محرم 1268. و در حاشیه نوشته: این بنده درگاه در زیر حمایت هیچ دولتی به جز در ظلل حمایت شاهنشاه ایران خلّدالله ملکه نیستم و امید الطاف و مرحمت از این آستان مروت نشان داشته و دارم» ( نامه­های امیرکبیر: 17).

در نقطۀ مقابل ساده­نویسی مورد نظر قائم­مقام و امیرکبیر، برخی از عالمان و فقها در این دوره در نامه­هایشان با استفادۀ وسیع از واژگان اهل کتاب و اهل قلم تلاش کرده­اند تا به جای ساده­نویسی و محاوره نگاری، نثرشان فاخر باشد که البته در برخی موارد به علت استفاده بیش از حد از واژگان و تعابیر عربی و عدم توجه به آرایه­های ادبی، نامه­های به جای مانده از آن­ها بیشتر از آن که ارزش ادبی داشته باشد دشوار خوان شده اند.

و….

  نامه های عهد قاجار

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات و پیشینه تحقیق پایان نامه های تاریخ کلیک کنید . 

نمونه ای از فهرست منابع و مآخذ:

1. قرآن کریم
2. آرين پور ، يحيي، ، 1379 ، از صبا تا نيما ، تهران : زوار ، چاپ هفتم،
3. آقاسی ، مهدی ،1350 ، تاریخ خوی ، انتشارات دانشگاه تبریز،
4. اته ، هرمان، ، 1351 ، تاريخ ادبيات فارسي ، ترجمه ي رضازاده شفق ، تهران : بنگاه ترجمه و نشر كتاب،
5. بهار ، محمد تقي، ، 1373 ، سبك شناسي يا تطور نثر فارسي ، تهران : اميركبير،
6. پناهي سمناني ، احمد، ، 1376 ، قائم مقام فراهاني چهره ي درخشان ادب و سياست ، تهران : نشر ندا،
7. تربیت ، محمدعلی ، 1373 ، دانشمند آذربایجان ، انتشارات فخر آذر ، تبریز،
8. تهرانی ، آقا بزرگ ، بی تا ، ، الذریعه الی تصاینف شیعه ، نجف ، تهران جلد 11 و 23،
9. ثروتیان،بهروز،بیان درشعرفارسی، تهران‌، ن‍ش‍ر ب‍رگ‌‏‫، ۱۳۶۹.
10. جهانگرد، فرانك ،1384، تحول نثر فارسي در دوره قاجار،دانشگاه تهران . دانشكده ادبيات و علوم انساني . گروه زبان وادبيات فارسي . رشته زبان وادبيات فارسی
11. خطیبی ، حسین ، 1366 ، فن نثر در ادب فارسی ، انتشارات زوار ، تهران،
12. خزائلي ، محمد، ، 1344 ، شرح گلستان ، تهران : علمي،
13. …
14. …

www.nomadicmatt.com