مدیریت پروژه های ساختمانی و تاخيرات پروژه

مدیریت پروژه های ساختمانی و تاخيرات پروژه

در این مقاله قصد داریم تمامی مصادیق مدیریت پروژه های ساختمانی و تاخيرات پروژه را خدمت شما عزیزان در 90 صفحه ارائه دهیم . دقت داشته باشید که این نوشته تماما همراه با منابع لاتین و فارسی بوده است. امید است که شما عزیزان را در راستای ارتقای علمی کمک رسانده باشیم .

2-1 مقدمه

2-2  مدیریت پروژه در صنعت ساختمان

2-3 وضعیت پروژه های ساختمانی در ایران

2-4 مشکلات صنعت ساختمان

2-4-1 مدیریت پروژه:

2-4-2 تکنولوژی کار ساختمانی:

2-4-3 کارایی نیرو کار:

2-4-4 تعلیم و تامین نیروی انسانی:

2-4-5 قوانین، مقررات، بخشنامه ها و دستورالعمل های فنی:

2-4-6 عدم ثبات در بازار:

2-5 نحوه مدیریت پروژه های ساختمانی

2-6 نقش مدیریت پروژه در ارتقاء پروژه های ساختمانی

2-7 دلایل عمده بروز تاخیرات و ناکامی ها در طول اجرای پروژه

2-7-1 عوامل غیر قابل کنترل (عوامل محیطی)

2-8 شناخت علل عمده ادعاهای پیمانکاران پروژه های عمرانی

2-8-1 تعریف پیمان:

2-8-2 عوامل اصلی در شکل گیری ادعاهای پیمانکار در پیمان ها:

2-8-3 انواع تاخیرها در پروژه های ساختمانی:

2-8-4 دعاوی و اختلافات و مدیریت پروژه:

2-8-5  ادعاها عمده پیمانکار (Claim):

2-9 جایگاه مدیریت ریسک در جلوگیری از به تاخیر افتادن پروژه های ساخت

2-9-1 ساختار شکست ریسک:

2-9-2 مرحله شناسایی ریسکها:

2-9-3 مرحله ارزیابی ریسک ها:

2-9-4 شناسایی ریسکهای پروژه های ساخت

2-9-5 برنامه ریزی و کنترل پروژه:

2-10 عوامل تاخیر از دیدگاه کارفرما ، مشاور، پیمانکار

2-11  علل افزایش مدت زمان اجراي پروژه‌ها ازديدگاه عوامل پروژه

2-11-1  كارفرما

2-11-2 مشاور

2-11-3 پيمانكار

2-12 تبيين وضعيت موجود طول عمر طرح‌ها و پروژه‌هاي عمراني

2-13 آثار و پيامدهاي افزايش طول عمر طرح‌ها و پروژه‌هاي عمراني

2-13-1 بروز آثار تورمي در اقتصاد كشور

2-13-2 افزايش هزينه تمام شده طرح‌ها و پروژه‌هاي عمراني

2-13-3 از دست رفتن توجيه اقتصادي بسياري از طرح‌ها و پروژه‌هاي عمراني

2-13-4 كاهش كيفي خدمات پيمانكاران

2-13-5 ايجاد اشتغال ناپايدار و كاهش سرمايه‌گذاري مولد

2-14 عوامل طولاني شدن طرح‌ها و پروژه‌هاي عمراني

2-14-1 عدم كفايت اعتبارات تأمين شده

2-14-2 عدم تخصيص كامل اعتبارات تأمين شده

2-14-3  عدم رعايت زمان بندي مناسب در تخصيص اعتبارات

2-14-4 عدم امكان جابجايي اعتبارات پروژه‌هاي مشابه در يك دستگاه اجرايي

2-14-5 بوروكراسي گسترده و تأخير در پرداخت مطالبات پيمانكاران

2-15 راهكارهاي اجرايي مناسب براي مواجهه با چالش‌هاي فوق

2-15-1 واگذاري برخي طرح‌هاي عمراني به بخش غير دولتي

2-15-2 ارتقاء بهره‌وري مديريت منابع مالي در اجراي طرح‌هاي عمراني

2-15-3 امكان جابجايي اعتبارات پروژه‌هاي مشابه

2-15-4 استفاده از گردش مالي اعتبارات عمراني دستگاه در بانك عامل

2-16 الزامات اجرايي تحقق گشايش اعتبار اسنادي ريالي براي طرح‌ها و پروژه‌هاي عمراني

2-16-1 اخذ مجوزهاي قانوني لازم جهت انتقال اعتبار عمراني دستگاه به بانك عامل

2-16-2 مجوزهاي بانك مركزي براي گشايش LC ريالي از منابع داخلي بانك تا سقف معين

2-16-3 تبديل رديف اعتبارات عمراني دستگاه از حساب قرض الحسنه‌ جاري دولتي به حساب قرض الحسنه‌ جاري

2-16-4 گشايش اعتبار اسنادي ريالي براي كل دوره اجراي طرح از زمان شروع تا پايان آن در سررسيدهاي مشخص

2-16-5  هدايت گردش مالي پروژه به سمت بانك عامل

2-16-6 شروع بكارگيري مكانيزم LC ريالي در فازهاي مستقل و يا طرح‌‌هاي جديد  عمراني

2-17 مثال اجرايي

2-18 بررسي تجربيات جهاني

2-18-1  تجربيات جهاني گشايش اعتبار اسنادي داخلي پروژه‌هاي دولتي

2-18-2 استانداردهاي جهاني مدت اجراي طرح‌هاي عمراني

منابع

مدیریت پروژه در صنعت ساختمان

پروژه یک تلاش موقتی است که در راستای ایجاد یک محصول، خدمت یا نتیجه منحصر به فرد انجام می شود. پروژه دارای 6 ویژگی اصلی به شرح زیر است:

پروژه یک کار منحصر به فرد، جدید و غیر تکراری است.

• پروژه برای تحقق یک نتیجه عینی انجام می شود که بعد از اتمام ر این نتیجه در قالب یک محصول، ارائه خدمت یا تعهد باید بطور مشهود قابل تحویل باشد.
• پروژه موقتی است، یک نقطه شروع و پایان مشخص داشت و زمان آن نامحدود نیست.
• برای تحقق این نتیجه باید بتوان پروژه را بسته های کاری مشخص، غیر تکراری و گسسته ای تقسیم نمود که هر یک از آنها دارای زمان محدودی بوده و روابط وابستگی خاصی بین آنها حکم است.
• هر یک از این بسته هخای کاری یا فعالیتها نیازمند منابع کاری و مصرفی مختلفی هستند.
• بودجه آن محدود و قابل پیش بینی است و باید یک حمایت کننده مالی داشته باشد.( سبزه پرور، مجید، (1390). کنترل پروژه به روش گام به گام. ویرایش هفتم. تهران: انتشارات ترمه.)

مدیریت پروژه عبارت است از کاربرد دانش، مهارت ها، ابزارها و روش ها، در انجام فعالیت های ر به صورتی که بتوانبه نیازمندی های ر دست یافت. [5] مدیریت پروژه، برنامه ریزی، تفویض، اختیار، نظارت و کنترل کلیه مولفه های پروژه و انگیزش افراد درگیر در ر برای دست یابی به اهداف پروژه با توجه به اهداف عملکردی مورد انتظار برای زمان هزینه، کیفیت، محدوده، منافع و ریسک ها است. (دفتر بازرگانی دولتی انگلستان. (2009). مدیریت پروژه های با پرینس 2 مترجم: سیامک حاجی یخچالی. چاپ اول. تهران: انتشارات آدینه.)

مدیریت یک براساس راهنمای مدیریت  ایالات متحده شامل 9 حوزه یا عنصر اصلی است:

• مدیریت یکپارچگی پروژه،
• مدیریت محدوده پروژه،
• مدیریت زمان پروژه،
• مدیریت هزینه پروژه،
• مدیریت کیفیت پروژه،
• مدیریت منابع انسانی پروژه،
• مدیریت ارتباطات پروژه،
• مدیریت ریسک پروژه،
• مدیریت تدارکات پروژه.

در کنار 9 حوزه یاد شده مدیریت ایمنی پروژه، مدیریت محیط زیست پروژه، مدیریت مالی پروژه و مدیریت مطالبات پروژه چهار حوزه ای هستند که منحصر به پروژه صنعت ساخت و ساز می باشند. (گلابچی ـ فرجی، محمود ـ امیر. (1389). مدیریت استراتژیک پروژه. چاپ اول. تهران: موسسه انتشارات دانشگاه تهران.)

مدیر پروژه، فردی است که توسط سازمان اجرایی جهت دستیابی به اهداف پروژه، منصوب شده است. علاوه بر مهارت خاص هر حوزه و تخصصهای مدیریت عمومی مورد نیاز برای پروژه، مدیریت موثر پروژه به مدیر پروژه ای نیاز دارد که خصوصیات زیر را داشته باشد:

دانش:

بر این اشاره دارد که مدیریت پروژه درباره مدیریت پروژه، چه می داند.

عملکرد:

بر آنچه که مدیر پروژه، با بکار بردن دانش مدیریت پروژه اش، قادر به انجام است، اشاره دارد.

شخصی:

بر چگونگی رفتار مـدیر پروژه در زمان انجام پروژه یا فعالیت مرتبط، اشاره دارد. (PMI (2008). راهنمای گسترده دانش مدیریت پروژه. ترجمه: محسن ذکایی آشتیانی. چاپ چهارم. تهران: انتشارات آدینه.)

برآوردها نشان می دهد که مدیر پروژه یک صنعت 850 میلیارد دلاری است که هر ساله 20 درصد رشد می کند. نیاز برای مدیریت ر کارا و موثر به شدت رو به افزایش است.

براساس گزارش 1993 بانک جهانی که بیش از 300 میلیارد دلار در 50 سال گذشته برای توسعه کشورها وام پرداخت کرده است، گواه بر نیاز کشورها به مدیریت پروژه منسجم می باشد، بطوریکه فقدان آن منجر به افزایش تعداد پروژه های شکست خورده شده است.

براساس گزارش (Bounds 1998) بیش از 250 میلیارد دلار در آمریکا سالیانه صرف انجام حدودا 175000 پروژه تکنولوژی اطلاعات IT می شودا که فقط 26 درصد این پروژه ها در زمان و بودجه تعیین شده تکمیل می شوند. (سبزه پرور، مجید، (1390). کنترل پروژه به روش گام به گام. ویرایش هفتم. تهران: انتشارات ترمه.)

وظایف مـدیریت پروژه در کـارهای ساختمانی، عموما، موارد زیر را شامل می شود:

• تنظیم مشخصات مربوط به اهداف و برنامه های پروژه که شامل تصویر حدود کار، بودجه بندی، زمان بندی، تنظیم نیازمندیهای اجرایی و انتخاب شرکت کنندگان در پروژه است.
• به حـداکثر رساندن بهره وری کارآمد منابع، از طریق تامین نیروی کار، مواد و ماشیـن آلات، مطابق با جـدول زمان بندی و برنامه های از قبل تعیین شـده.
• اجرای عـملیات مخـتلف از طریق هـماهنگی و کنـترل مناسـب برنامه ریزی، طراحی، برآورد، بستن پیمان (قرارداد) و ساخت در طول مدت عملیات.
• توسعه روابط و مکانیسم های موثر برای حل تضادها بین شرکت کنندگان مختلف در پروژه.( هندریکسون، کرس. (1373). مدیریت پروژه های ساختمانی. ترجمه: محمد تقی بانکی. ویرایش چهارم. تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.)

مراحل و چرخه حیات پروژه های ساختمانی به شرح زیر می باشد.

• طرح ایده و تعریف پروژه
• مطالعات مقدماتی
• تصویب پروژه
• مهندسی و طراحی
• تدارکات و ساخت
• راه اندازی و بهره برداری

پروژه های ساختمانی را می توان به دو بخش دولتی و خصوصی تقسیم کرد. در بخش دولتی به مجموعه عملیات و خدمات مشخصی که توسط یکی از دستگاه های اجرایی کشور، طی مدت معین و با اعتبار مشخص برای تحقق بخشیدن به اهداف تعیین دشه براساس برنامه عمرانی کشور و به صورت سرمایه گذاری ثبت اجرا می شود پروژه عمران می گویند.( گلابچی ـ فرجی، محمود ـ امیر. (1389). مدیریت استراتژیک پروژه. چاپ اول. تهران: موسسه انتشارات دانشگاه تهران.)

دلایل عمده بروز تاخیرات و ناکامی ها در طول اجرای پروژه

تاخیر در پروژه ها به دلیل پیچیدگی خاص آنها امری غیرقابل انکار است. مطالعات انجام گرفته نشان می دهد که اغلب پروژه های بزرگ ساخت در دنیا با حدود بیش از 50 درصد افزایش زمان مواجه می شوند. همچنین به دلیل رابطه مستقیم میان زمان و هزینه اجرای پروژه، افزایش زمان اجرا اغلب منجر به افزایش هزینه ها می شود. بررسی علل تاخیر در پروژه های ساخت و اندیشیدن تدابیری در جهت کاهش آنها مسئله ای جدی است که در تمام دنیا مورد توجه قرار گرفته است.

از طرف دیگر در بسیاری از پروژه ها تسریع در بهره برداری پروژه از اهمیت زیادی برخوردار است و تاخیر در اتمام آن خسارات سنگینی به اهداف پروژه وارد می کند.

عوامل رایج در تاخیرات پروژه ها را می توان به دو دسته عوامل غیرقابل کنترل (غیرقابل برنامه ریزی) و قابل کنترل (قابل برنامه ریزی) (عوامل فنی) دسته بندی کرد و طبیعی است که شناخت عوامل فنی و قابل کنترل از اهمیت بیشتری برخوردار است.

در کشورهای مختلف بسته به مسائل اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، مدیریتی و… بعضی از دلایل تاخیرات از وزن و بروز بیشتر برخوردارند ولی خارج از این دسته بندی نمی باشند.

اکنون به بررسی هر کدام از این دلایل می پردازیم….

انواع تاخیرها در پروژه های ساختمانی:

مدیر پروژه (در هر سازمان و طرف) جهت رسیدن پروژه به اهداف نزدیکی موظف به شناخت ریسک های پروژه و کنترل و انتقال مناسب آن می باشد. شناخت انواع تاخیرات در این بین اهمیتی ویژه دارد.

انواع تاخیرات و دلایل آن درطول حیات پروژه را می توان به سه گروه زیر تقسیم کرد:

الف ـ تاخیرهای حاصل از اقدامات پیمانکار یا کارگزاران پیمانکار

ب ـ تاخیرهای حاصل از اقدامات کارفرما یا کارگزاران کارفرما

ج ـ تاخیرهای حاصل از عمل قوای قاهره یا خارج از کنترل طرفهای پیمان

4ـ تغییرات:

پیچیدگی، بی همتایی، منحصر به فرد و تخصصی بودن فعالیت ها و دخالت افراد مختلف در پروژه از خصوصیات پروژه های عمرانی می باشد. این خصوصیات و نیز عدم تحقق آرمانی اهداف جملگی بروز تغییرات را نتیجه می دهند. باید به این موضوع توجه داشت که هر تغییری، کار اضافه را سبب می گردد اما هوشیارانه این است که بین «کار اضافی» و «اضافه کار» فرق وجود دارد. کار اضافی کاری کاملا مستقل و خارج از قرارداد است و اساسا کاری نیست که برای تحقق موارد ملحوظ در نقشه ها و مشخصات اصلی، نیازی به انجام آن باشد. اما، اضافه کار، کاری است که برای تحقق موارد مندرج در قرارداد، انجام آن لازم است و بدون انجام آن، کار خواسته شده در قرارداد اصلی نمی تواند تکمیل شود.

جایگاه مدیریت ریسک در جلوگیری از به تاخیر افتادن پروژه های ساخت

مدیریت پروژه به صورت رسمی از اواخر دهه 1950 آغاز و به تدریج به یک رشته کاری مجزا تبدیل شده است. امروزه پس از گذشت 50 سال از ظهور رسمی مدیریت پروژه، دانش کافی در این زمینه در قالب ادبیات این رشته تخصصی در دست است. موسسه مدیریت پروژه (PMI) مدیرتی ساخت را اینگونه تعریف می کنند:

«استفاده بهینه از منابع محدود و علوم و مهارتها و ابزار در جهت رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده»

مدیریت ریسک پروژه ها، حتی در کشورهایصنعتی هم مبحثی نوین در مدیریت پروژه ها می باشد. متاسفانه در کشور ما مدیریت ریسک در ابعاد مختلف، حتی ابعادی که امروزه در همه دنیا به طرز گسترده ای مورد استفاده قرار می گیرد، مهجور مانده است. هدف از تهیه این مقاله، ارائه یک پایه ابتدایی، جهت زمینه سازی برای مطالعات بعدی بوده است.

ریسک به معنـای عدم اطمینان از نتایج است، چه به یک وضعیت مخثبت ختم شود و چه اثر منفی بگذارد. اما معمولاً مقصود ما از کنترل ریسک، کنترل ابعاد منفی آن می باشد.

مدیریت ریسک پروژه، شامل کلیه ی فعالیتهایی است که جهت شنسایی و کنترل ریسک های پروژه، در راستای دسترسی به اهداف و اولویتهای پروژه انجام می شود.

برنامه ی مدیریت ریسک عبارتست از فرآیند سیستماتیک شناخت و تحلیل و پاسخگویی به ریسک پروژه، که به عنوان یک رویکرد سیستماتیک در مقابل مدیریت شهودی ریسک مطرح می شود [1].

اولین گام برای موفقیت آمیز بودن این فرآیند، مشارکت و تعهد مدیران ارشد و صاحبان پروژه نسبت به آن است. در مرحله بعد، باید سعی شود تا مجریان و ذینفعان پروژه درک درستی از چگونگی اجرای آن پیدا کنند. یکی از اقدامات مهمی که در این راستا باید صورت گیرد، ایجاد یک فرهنگ مناسب، در کل سازمان پروژه است. به این صورت که فضایی فراهم شود که افراد بتوانند بدون ترس از سرزنش و بازخواست، بر اجرای پروسه تمرکز کنند و مرتب آن را مورد بازنگری قرار داده و همگام با پیشرفت سایر بخشهای پروژه، این فرآیند را هم به جلو ببرند [2].

در حالت کلی اقدامات انجام شده در این فرآیند را در مراحل زیر می توان مشاهده کرد:

• تعریف اهداف
• شناسایی ریسک
• کمی کردنریسک

مدیریت پروژه

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات ، پیشینه تحقیق و مبانی نظری پایان نامه های مدیریت کلیک کنید.

 نمونه ای از منابع مدیریت پروژه

• 1- احمدي جزي ،روزبه ،”بررسي دلايل تاخير طرح هاي عمراني در ايران و راههاي برون رفت ان “- پايان نامه کارشناسي ارشد ، دانشگاه علم و صنعت ايران ، مهر . 1385
• 2- پرچمي مجيد ،”تحليلي بر عوامل تغييرات زمان و هزينه در پروژه هاي سد سازي و ميزان تاثير گذاري کارفرما ،مشاور و پيمانکار در آن” – کنفرانس بين المللي مديريت پروژه اسفند 1385
• 3- سازمان برنامه و بودجه ،”گزارش بررسي و رفع علل افزايش هزينه يا گراني طرحهاي عمراني”
• 4- شاکري، اقبال ،” مديريت پروژه و شناخت علل عمده  ادعاهاي پيمانکاران پروژه هاي عمراني” –دومين کنفرانس بين المللي مديريت پروژه ، اسفند1384
• 5– شفي خاني ،منوچهر ،” مديريت اجرايي کارفرما در سد هاي بزرگ ايران ” – چهارمين کنفرانس سد سازي
• 6- عطايي، نادر ،”ريشه مشکلات در مناقصات دولتي و دوران اجرا”- نشريه مجلس و پژوهش سال 10 شماره 39 پائيز 1382
• 7- قطبي، زهره ،”بررسي علل تاخير طرحهاي عمراني شبکه فرودگاهي کشور “- پايان نامه کارشناسي ارشد ، مرکز مطالعات و مديريتو بهره وري ايران – تهران 1378
• 8-ميرزايي ،قباد ،” نقش  ورسالت ضوابط حاکم برسازندگي در توسعه فني و اجتماعي کشور”- نشريه مجلس و پژوهش سال 10، شماره 39، پائيز 1382
• 9- مهياري، حجت ا.. ، موارد مهم ادعاهاي قرارداهاي پيمانکاري ” – مجله تدبير ،شماره 185 مهرماه 1386
• 10- وطن خواه، رضا ،”بررسي علل تاخير پروژه هاي عمراني( پروژه هاي سازمان نوساز مدارس)”-پايان نامه کارشناسي ارشد،دانشگاه تربيت مدرس ،1382
• 11- سایت روزنامه همشهری. سه شنبه. 15/1/92 http://www.hamshahrionline.ir/news-1647047.aspx

نمونه ای از منابع لاتین مدیریت پروژه

• -A.Abu Hammad ,Delays in construction project: The case of jordan, international journal of project management.pp 665-647(2008)
• – sadi A.Assaf,Al Hejji,Sadig .causes of Delay in large Construction project ,international journal of project management .pp 349-357(2007)
• -R.gameson, Delay analysis within construction contracting organization, journal of construction engineering and management ASCE,vol.134,no.9,pp692-700(2008)
• – C/NBCC Joint Working Party. No Dispute, 1990.
• – Carmichahelhel, Disputes and International Project, 2002.
• . Remont Kast & James Rosenzweig, Organization and management: A system approach, New york MCGraw, 1970, p.p 110-111.
• . Trevor M. Holroyd, Site management for engineers, Thomas Telford, 1999.
• Yeok, T, “Planning & learning in major infrastructure”, 1995.
• Cash, C, Fox, R, “Elements of successful project management”, 1992.
• . Belassi, W, Tukelo, I, “A new frame work determining critical success”, 1998.
• Baldry, D, “The evaluation of risk management in public sector capital project”, 1990.

1. E. Abd El-Razek, H. A. Bassioni, A. M Mobarak, “Causes of Delay in building Construction Projects in Egypt” Journal of construction Engineering and Management ASCE, Vol. 134, No. 11, pp 831-841 (2008).
2. Sweis, R. Sweis, A. Abu Hammad, A. Shboul, “Delays in construction projects: The case of Jordan” International Journal of Project Manangement, pp 665-674 (2008).

• Sambasivan, Murali and Soon, Yau Wen, “Causes and Effects of Delays in Malaysian Construction Industry” International Journal of Project Manangement, pp 517-526 (2007).
• Sadi A. Assaf, Al-Hejji, Sadiq, “Causes of Delay in Large Construction projects” Internationl Journal of Project mangement, pp 349-357 (2007).
• …
• …