ادبیات و مبانی نظری مدل تعالی سازمانی

مبانی نظری مدل تعالی سازمانی

مدل تعالی سازمانی

منبع

مدل تعالی سازمانی

 تعریف مدل تعالی سازمانی

تعالی در لغت به معنی بلند شدن و برتر شدن است و تعالی سازمانی به معنای تعهد سازمانی به رشد و توسعه پایدار و دایمی شرکت در جهت کسب رضایت مشتری و افزایش مستمر سودآوری شرکت در یک محیط ملی فراگیر و حمایت کننده می باشد(صالحی و همکاران، 1391: 122).. تعالی سازمانی تابع شرایط ویژه، فرهنگ، محیط داخلی و خارجی و کسب و کار، ویژگی نیروی انسانی سازمان، نقاط قوت و ضعف و فرصت ها و تهدید هایی است که سازمان را در بر گرفته است(جوزتاری، 2007: 606).

مدل تعالي ؛ ساختار مديريتي است که با تکيه براصول و مفاهيم اساسي و توجه داشتن به معيارهاي اصلي مديريت کيفيت فراگير و سيستم خودارزيابي موجبات پيشرفت و بهسازي را فراهم ميکند.مدل تعالي ؛ ابزاري جهت سنجش ميزان  استقرار سيستمها در سازمان و خودارزيابي و راهنمايي است که مسير فعاليت مديران را براي بهبود عملکرد شناسايي و تعيين ميکند(بابستره و کانت جینر، 2011) .

بنابراين پيام کليدي مدل تعالي متکي بر پاسخ دادن به دو سوال است که چگونه اين مدل بعنوان يک ساختار مديريتي مناسب و منطقي شناسايي ميشود و چه کساني مي توانند در اين زنجيره ارتباط و تعاملات نقش اساسي را ايفا کند.  سطح اول اين مدل اهداف کلي و در سطح بعدي اهداف کلي به درجات و مقياس هاي کمي و قابل انداره گيري تجزيه و تبديل ميشود(دل قوی، 1386: 24) .تعالی سازمانی از دیدگاه بنیاد مدل تعالی سازمانی به مجموع ارزش های رهبری و استراتژی های تحول و مهارت گفته می شود(کارلوس و همکاران، 2005: 339).

معیارهای نه گانه مدل تعالی سازمانی

مدلی که جایزه ملّي مدل تعالی سازمانی بر آن استوار شده، دارای نه معیار است. پنج معیار آن، توانمندسازها و چهار معیار دیگر نتایج هستند. توانمندسازها: رهبری، استراتژی، کارکنان، شراكت ها و منابع، فرآیندها، محصولات و خدمات نتایج: نتایج مشتریان، نتایج کارکنان، نتایج جامعه، نتایج کلیدی معیارهای ”توانمندساز“، آنچه را یک سازمان انجام می‌دهد پوشش می‌دهند و معیارهای ”نتایج“، آنچه را که یک سازمان بدست می‌آورد. ”نتایج“ بر اثر اجرای ”توانمندسازها“ بدست می آیند و ”توانمندسازها“ با گرفتن بازخور از ”نتایج“ بهبود می‌یابند. شکل زیر، نمایی از مدل را نشان داده که پویایی مدل در آن نمایان است. يادگيري، خلاقيت و نوآوري کمک می‌کند تا توانمندسازها بهبود یافته و بهبود توانمندسازها، بهبود نتایج را به دنبال خواهد داشت(رزالی، 1381: 122).

خودارزيابي در مدل EFQM

سازمان همواره علاقه دارند ارزيابي كنند كه چگونه هستند زيرا چنين تصور مي‌شود كه اگر بدانيم چگونه ايم، بهتر مي‌توانيم براي آينده برنامه ريزي كنيم و تصيميم بگيريم كه “چگونه باشيم” يكي از بهترين روشهاي ارزيابي سازماني، خود ارزيابي است كه در مدل EFQM به آن توجه ويژه اي شده است. در اين ادامه مفاهيم مرتبط با خود ارزيابي سازماني را منطبق بر مدل EFQM تشريح مي‌كنيم. خودارزيابي ، يک بازنگري منظم ، سيستماتيک و جامع از فعاليتهاي سازمان و نتايج آن بر اساس يک مدل سرآمدي عملکرد مانند EFQM است. فرآيند خودارزيابي به سازمان اجازه ميدهد بطور شفاف نقاط قوت و نيز حوزه هاي نيازمند بهبود را شناسايي کند .

فرآيند عمومي خودارزيابي

• قدم اول : ايجاد و تعهد لازم در مديريت ارشد سازمان براي انجام خودارزيابي
• قدم دوم : ايجاد و جاري سازي استراتژي اطلاع رساني
• قدم سوم : طرح ريزي کل فرآيند خودارزيابي
• قدم چهارم : انتخاب و آموزش تيم مديريت کننده فرآيند
• قدم پنجم : انجام خودارزيابي
• قدم ششم : اولويت بندي يافته هاي خودارزيابي
• قدم هفتم : تشکيل تيم هاي بهبود و تدوين و پياده سازي اقدامات اصلاحي

روشهاي خودارزيابي در مدل تعالی سازمانی

1. روش پرسشنامه : کم هزينه و سريع انجام ميشود سوالات از اجزاي معيارهاي نه گانه ميتواند به شکل ساده بصورت بله وخير باشد . دقت ارزيابي در اين روش پايين است .
2. روش ماتريسي : اين روش نياز به آموزش کمي دارد. اين روش همانند روش پرسشنامه بر اساس اعلام نظر افراد ارزيابي ميکند.
3. روش کارگاهي : اعضاي تيم خودارزيابي اطلاعات را جمع آوري و در يک کارگاه به يکديگر ارائه ميکنند و از طريق بازنگري و پيشرفت برنامه هاي اجرايي و امتياز دهي به يک نظر اجماع ميرسند.
4. روش پروفرما : بعلت درگيري افراد بيشتري از افراد در بخش هاي مختلف سازمان در امر جمع آوري اطلاعات از دقت بيشتري نسبت به روشهاي ديگر است .
5. روش شبيه سازي فرآيند اخذ جايزه : در اين روش بر اساس فرآيند ي که جهت دريافت جايزه اروپايي کيفيت توصيه شده است صورت ميگيرد.امتياز دهي در اين روش از دقت بالايي برخوردار است(جلوداری ممقانی، 1385: 76) .

مزايای مدل تعالی سازمانی

انجام خود ارزيابي بر اساس مدل تعالی سازمانی به سازمانها كمك مي كند تا وضعيت خود را نسبت به سازمانهاي موفق ارزيابي نمايند و نقاط ضعف و قوت خود را شناسايي كنند.

• وجود هدف در فرآيند استقرار انگيزه لازم جهت اعتلاي سازمان را براي مديران و كاركنان ايجاد مي كند.
• فضاي رقابتي كسب جوايز به تسريع در رشد سازمانها كمك مي كند كه شعار« كيفيت راه بدون پايان» را جامعه عمل بپوشاند.
• ارزيابي ها و گزارشات آن فضاي مناسبي جهت الگوبرداري از بهترينها را فراهم مي كند.
• كسب جوايز حاصل از مدل (با توجه به دشواري دريافت آن) دستاورد بزرگي براي سازمان ايجاد مي كند(الوداری و همکاران، 1392: 171).

• ارزيابی عملکرد جامع بيمارستان ها در جهت بهبود مستمر
• شناسايی نقاط قوت و زمينه های قابل بهبود در تمامی حوزه های عملکرد بيمارستان ها
• استفاده از رويکرد خودارزيابی به منظور سرآمد کردن بيمارستانها
• ارائه تصوير واقعی از کيفيت فعاليتهای بيمارستانها
• ايجاد بسترهای لازم جهت استقرار نظام های نوين مديريتی( TQM )
• ايجاد بسترهای لازم جهت شرکت بيمارستان ها در جوايز کيفی
• امکان مقايسه با ساير سازمان های پيشرو و مشخص کردن جايگاه سازمان در سطوح مختلف بخشی،ملی،بين المللی
• کاربردهای مدل تعالی سازمانی
• رشد و ارتقای سطح يک سازمان در تمامی ابعاد
• کسب رضايتمندی کليه ذينفعان
• ايجاد تعادل بين خواسته ها و انتظارات کليه ذينفعان
• تضمين موفقيت سازمان در بلند مدت(کارلومارو و همکاران،2006: 103).

اطلاعات و دانش و مدل تعالی سازمانی

ابنکه اصولا عناصري مانند اطلاعات و دانش چه نقشي در پيشرفت و تعالي سازمانها ايفا مي کنند و از نظر اهميت در ميان معيارها و ارزشهاي سازماني چه جايگاهي را به خود اختصاص مي‌دهند يكي از پرسشهاي اساسي رهبران سازمانها، در پياده سازي مدل تعالي سازماني است .

بطور کلي رويکرد مدل تعالی سازمانی در عصر حاضر، برنامه ريزي و طراحي ساختارها و فرايندهاي کسب وکار سازماني، با محور قرار دادن دانش است . در چنين سازمانهايي به دانش بعنوان يک منبع با ارزش در برنامه‌ريزيهاي استراتژيک به شکل جدي توجه مي‌شود و اين دقيقا همان نقطه اي است که امروزه سازمانها را از يکديگر جدا مي سازد .بر اساس مطالعاتي که بر روي سازمانهاي موفق و ناموفق صورت گرفته پژوهشگران در يافته اند که سازمانهاي موفق داراي ويژگيهاي تقريبا يکساني هستند که از آنها بعنوان ارزشهاي بنيادين نام برده مي‌شود .

اين ارزشهاي بنيادين در مدل تعالي سازماني اروپاييEFQM  به هشت اصل خلاصه شده است که در دنباله اين مطلب همراه با تعاريف آورده شده است . جالب اينجا است: اگر چه يکي از اين اصول خود به طور مستقيم به اطلاعات و دانش پرداخته است ( ياد گيري، نوآوري و بهبود مستمر) ليکن در اکثر اصول ديگر نيز نقش اطلاعات و دانش پر رنگ ديده مي‌شود(قدمی، 1385: 111)

مدل تعالی سازمانی

 جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات ، پیشینه تحقیق و مبانی نظری پایان نامه های مدیریت کلیک کنید..

نمونه ای از منابع فارسی

1. آربوني، ف. شغلي، ع.ا. بدري پشته، ص. و مهاجري، م. (1387). بررسي شكاف بين انتظارات و خدمات آموزشي ارائه شده به دانشجويان دانشگاه علوم پزشكي زنجان، مجله مركز مطالعات و توسعه آموزش پزشكي، دوره پنجم، شماره اول، صص 25-17
2. آقاملایی،ت. و زارع، ش. ،کبریایی ، ع. و پودات ، ع. (1387) . کیفیت خدمات بهداشتی اولیه از دیدگاه زنان مراجعه کننده به مراکز بهداشتی- درمانی شهر بندرعباس ، فصلنامه پایش ، سال هفتم ، شماره دوم.
3. بهشتی راد، ر.(1391)، بررسی وضعیت کیفیت خدمات آموزشی دانشگاه ارومیه و رابطه آن با ارزشیابی از اساتید در میان دانشجویان تحصیلات تکمیلی، پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ارومیه.
4. 4.    بیک زاد، ج. و بهبودی، ا.(1388)، میزان مشتری محور بودن بر اساس شاخص های مدل تعالی سازمانی مطالعه موردی: شعب موسسه مالی و اعتباری مهر استان آذربایجان شرقی، فصلنامه مدیریت صنعتی دانشگاه سنندج، سال چهارم، شماره9، صص 119-123.
5. جلوداری ممقانی، ب.(1385)، آشنایی با تعالی سازمانی بر اساس مدل EFQM، مرکز آموزش و تحقیقات صنعتی ایران، تهران.
6. حرّي ، ص.، اكبري، ح. ، قرقره چي، م. و نوري الموتي، ص. ،(1388) ، بررسي مزايا و دستاوردهاي به كارگيري مدل در دانشگاه ها و EFQM تعالي سازماني موسسات آموزش عالي; ، فصلنامه بصيرت، سال شانزدهم، شماره 44 .
7. 7.    حری، ص. اکیری، ح. قرقرهچی، م. و نوری الموتی، ص.(1388) تحت عنوان برری مزایا و دستآوردهای به کار گیری مدل تعالی سازمانی در دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی، فصلنامه بصیرت، سال شانزدهم، شماره 44، صص 97-120.
8. حسینی ، د.(1388)، بررسیی عوامل موثر بر رضایتمندی مشتریان بانک صنعت و معدن، نشریه مدیریت بازرگانی، دوره1، شماره3، صص 83-63.
9. دل قوی، ع.(12386)، ارائه مدل تعالي سازماني در كارخانجات تعميرات لوكوموتيو راه آهن، پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت دولتی، داانشگاه پیام نور واحد تهران.
10. رضائیان، ع.(1386)، اصول مدیرت، تهران: انتشارات سمت. ماهنامه صنعت سیمان، شماره 32.
11. …
12. …

1. Al-Hawari, M., Ward, , and Newby,  L.,  (2009),”  The Relationship  between Service Quality  and Retention within  the Automated  and Traditional Contexts  of Retail Banking”, Journal of service Management, 20(4), 455-472.
2. Balbastre, F., and Canet-Giner, M. T. (2011 ). The strategy formation process in the EFQM Excellence Model: a critical review and new perspectives. Total Quality Management & Business Excellence, 7(2); 326-338.
3. Barnes BR.(2012); Analyzing service quality: The case of postgraduateChinese students. Total QualManag Bus Excell.;18(3-4):313-31.
4. Birdogan, B., Cigdem S. B., Ilker, M.A.R., & Zuhal, Cilingir. (2009). An application of integrating SERVQUAL and Kano’s model into QFD for logistics  services: A case study from Turkey.  Asia Pacific Journal of Marketing and  Logistics, 21, Iss: 1,.106 –
5. Calvo-Mora, A., Leal A. and Jose´ Rolda´n, (2006), Using enablers of the EFQM model to manage institutions of higher education, Quality Assurance in Education, Vol. 14 No. 2, pp. 99-120.
6. Carlos Bou-Llusar,  Ana  B.  Escrig-Tena,  Vicente  Roca-Puig  and  Inmaculada  Beltra´n- Martı´n, (2005), To what extent do enablers explain results in the EFQM excellence model? An empirical study, International Journal of Quality & Reliability Management Vol. 22 No. 4, pp. 337-353.
7. Castka, C.J. Bamber and J.M. Sharp., (2010). Measuring teamwork culture: the use of a modified EFQM model” , Journal of Management Development, Vol. 22, No. 2,pp.149-170.
8. Chu PY,. (2013),  Intellectual capital: An empirical study of  ITRI, Journal of Technological Forecasting & Social Change, 73;886–902  ,  doi:10.1016/j.techfore.2005.11.001.
9. …
10. ….

مدل تعالی سازمانی