شکل گیری و ظهور مانویت در عصر ساسانی

شکل گیری و ظهور مانویت در عصر ساسانی

شکل گیری و ظهور مانویت در عصر ساسانی

بخش اول : 2-1. سرگذشت مانی و مقام رسالت……………………………………….

2-1-1. سرگذشت مانی………………………………………………………………….

2-1-2. مانی و مقام رسالت………………………………………………………………

2-1-3. مذهب مانی………………………………………………………………………

2-1-4. کرتیر و مانی……………………………………………………………………

2-1-5. بهرام پسر هرمز و مانی………………………………………………………..

2-1-6. آخرین نیایش مانی………………………………………………………………

بخش دوم : 2-2. مانویت و گسترش آن در جهان……………………………………..

2-2-1. خاستگاه دین مانوی……………………………………………………………..

2-2-2. مانویان…………………………………………………………………………..

2-2-3. مانويت در شرق…………………………………………………………………

2-2-4. مانویت در غرب………………………………………………………………..

2-2-5. پیروان مانی……………………………………………………………………..

2-2-6. توسعه مانويت و بقایای آن………………………………………………………

2-2-7. فرقه ها…………………………………………………………………………..

بخش سوم : 2-3. آثار مانویان………………………………………………………….

2-3-1. خط و ادبیات کتب مانوی……………………………………………………….

2-3-2. داستانهای تمثیلی………………………………………………………………..

2-3-3. ادبیات موعظه ای……………………………………………………………….

2-3-4. نشر کتابهای مانی در جهان……………………………………………………..

2-3-5. آثار مانویان در حفاری تورفان………………………………………………….

2-3-6. خط مانی…………………………………………………………………………

: بررسی آموزه های مانوی……………………………………………………………..

بخش اول : 4-1. آموزشهای مانی………………………………………………………

4-1-1. مانستان…………………………………………………………………………..

4-1-2. آموزش های مانی……………………………………………………………….

4-1-3. شایست ناشایست های مانوی……………………………………………………

4-1-4. روزه های مانوی به قلم و.ب. هنینگ…………………………………………..

بخش دوم: 4-2. اعتقادات مانوی……………………………………………………….

4-2-1. سرنوشت انسان پس از مرگ…………………………………………………..

4-2-2. نور و ظلمت…………………………………………………………………….

4-2-3. آگاهی، راه رستگاری……………………………………………………………

4-2-4. معاد و قیامت از نظر مانی……………………………………………………..

4-2-5. بهشت و جهنم از نظر مانی……………………………………………………..

بخش سوم : 4-3. آفرینش جهان و ماه و خورشید در مذهب مانی……………………

4-3-1. آفرینش جهان…………………………………………………………………….

4-3-2. دولاب کیهانی……………………………………………………………………

4-3-3. خلقت ماه و خورشید بر اساس متون مانوی…………………………………….

4-3-4. صفت زمین و آسمان نورانی……………………………………………………

4-3-5. ایزدان اسطوره آفرینش و خویش کاری آنان…………………………………..

بخش چهارم : 4-4. تأثیرات مذهب مانی بر شعر شاعران…………………………….

4-4-1. تجلی عرفان مانوی در غزلی از حافظ…………………………………………

4-4-2. ذکر مانی در شاهنامه فردوسی………………………………………………….

بخش پنجم : 4-5. عوامل گسترش دین مانی…………………………………………..

4-5-1. معجزۀ مانی……………………………………………………………………..

4-5-2. سلسله مراتب مانویان……………………………………………………………

4-5-3. حکمت علمی مانویه…………………………………………………………….

بخش ششم : 4-6. تأثیر اندیشه های مانی بر دیگر ادیان و بالعکس………………….

4-6-1. مانویت و اسلام………………………………………………………………….

4-6-2. شعوبیه و زندقه………………………………………………………………….

4-6-3. جامه سپید………………………………………………………………………..

4-6-4. آئین گنوسی و تأثیر آن در آیین مانی……………………………………………

بررسی تطبیقی آموزه های مانوی و مسیحیت در عصر ساسانی………………………

بخش اول : 6-1. سرگذشت مانی و عیسی (ع)………………………………………..

6-1-1. خانواده مانی و عیسی (ع)………………………………………………………

6-1-2. دوازده سالگی مانی و عیسی (ع)………………………………………………

6-1-3. محتوای سخنان مانی و عیسی (ع) و پیروزی در میان مردم………………….

6-1-4. دین مانی و مسیح (ع)…………………………………………………………..

6-1-5. نام مانی و عیسی (ع) در آیین مانویت و مسیحیت……………………………..

بخش دوم : 6-2. تعالیم در مانويت و مسیحیت…………………………………………

6-2-1. اساس تعالیم در آیین مانويت و مسیحیت………………………………………..

6-2-2. بعثت مانی و عیسی (ع)………………………………………………………..

6-2-3. خدا در مانويت و مسیحیت………………………………………………………

6-2-4. شیوه های گوناگون آموزه های مانی و عیسی (ع) به پیروانشان………………

6-2-5. اعتقادات مانی و مسیح (ع)……………………………………………………..

6-2-6. معجزات مانی و عیسی (ع)…………………………………………………….

6-2-7. اخلاقیات و زهد و تقوی در مانویت و مسیحیت………………………………..

6-2-8. علم نجوم در مانويت و مسیحیت………………………………………………..

بخش سوم : 6-3. سلسله  اعتقادات در مانويت و مسیحیت…………………………..

6-3-1. معاد در مانويت و مسیحیت……………………………………………………..

6-3-2. روزه و نماز و صدقه در مانويت و مسیحیت…………………………………..

6-3-3. بهشت و جهنم در مانويت و مسیحیت…………………………………………..

6-3-4. گناه و توبه در مانويت و مسیحیت………………………………………………

6-3-5. آیین اعتراف در مانويت و مسیحیت…………………………………………….

6-3-6. تثلیث در مانويت و مسیحیت…………………………………………………….

6-3-7. رستگاری و پرهیزگاری در مانويت و مسیحیت……………………………….

6-3-8. تعمید و عشاءِ ربانی در مانويت و مسیحیت…………………………………….

6-3-9. موضوع داستان آفرینش و خلقت ماه و خورشید در مانويت و مسیحیت……….

6-3-10. اعیاد در کیش مانويت و مسیحیت…………………………………………….

6-3-11. اشعار و سرودهای مذهبی در مانويت و مسیحیت……………………………

6-3-12. دعا در مانويت و مسیحیت…………………………………………………….

6-3-13. آیین ازدواج در مانويت و مسیحیت……………………………………………

6-3-14. نور وظلمت در مانويت و مسیحیت…………………………………………..

6-3-15. عروج مانی و مسیح (ع) به آسمان……………………………………………

بخش چهارم : 6-4. فعالیت های مذهبی در مانويت و مسیحیت……………………….

6-4-1. محل عبادت و فعالیت زنان در کیش مانويت و مسیحیت……………………….

6-4-2. آیین تطهیر و موعظه ها در مانويت و مسیحیت………………………………..

6-4-3. جهان بینی در کیش مانويت و مسیحیت…………………………………………

6-4-4. گرامیداشت روزهای هفته در مانويت و مسیحیت………………………………

6-4-5. پایان جهان و داوران در واپسین روزها در کیش مانويت و مسیحیت…………

6-4-6. اسطوره ها در مانويت و مسیحیت………………………………………………

6-4-7. حضرت آدم در کیش مانويت و مسیحیت……………………………………….

6-4-8. تولید مثل در مانويت و مسیحیت………………………………………………..

6-4-9. وجود آثار در مانويت و مسیحیت……………………………………………….

بخش پنجم : 6-5. پیروان و سلسله مراتب در مانویت و مسیحیت……………………

6-5-1. پیروان و شاگردان مانی و مسیح (ع)…………………………………………..

6-5-2. مانویت و مسیحیت پناهگاه طبقات محروم……………………………………..

6-5-3. مبلغین مانوی و مسیحی و اختلافات میان آنها………………………………….

6-5-4. شرط لازم برای مانوی شدن در مانويت و مسیحی شدن در مسیحیت…………

6-5-5. سلسله مراتب در مانويت و مسیحیت و اعمال آنها……………………………..

6-5-6. مراسم سوگواری در مانويت و مسیحیت……………………………………….

بخش ششم : 6-6. تأثیر ادیان بزرگ در مانویت و مسیحیت………………………….

6-6-1. عملکرد زرتشتیان نسبت به مانویان و مسیحیان و تأثیر آن بر مذاهب…………

6-6-2. تأثیر کیش بودایی در مانويت و مسیحیت……………………………………….

6-6-3. تأثیر کیش زروانی در مانويت و مسیحیت……………………………………..

6-6-4. تأثیر آیین مهر بر مانويت و مسیحیت…………………………………………..

6-6-5. تأثیر گنوسی ها و آموزه های مارکیونی در مانويت و مسیحیت………………

منابع

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات و پیشینه تحقیق پایان نامه های تاریخ کلیک کنید. 

مذهب مانوی یا مانی :

در زمان ساسانیان ادیان و کیش های تازه و بی نظیر دین مانی و مزدک پدید آمد وهمه کیش های غیر رسمی،مخصوصأ آئین مانی و مزدک به سرعت در میان مردم محروم جامعه رواج یافت.زیرا مردم دیگر هدفها و آرزوهای خود را در آئین زرتشتی نمی دیدند،بلکه در طول زمان این فکر برای آنها پیدا شد که باید اندیشه های جدید پیدا شود تا بتوانند بیانگر خواسته های آن باشد. [1]

اساس مذهب مانی بر تصفیه و تزکیه و حسن اخلاق و طهارت باطن استوار بودند لذا مردم به سرعت به آن گرایش پیدا کردند و در این مذهب چنان عقیده ای استوار یافتند که با همه سخت گیریهای روحانیون زرتشتی و سلاطین ساسانی،همچنان مقام و معتقد بر دین مانی ماندند. [2]

یکی از ویژگی های مهم این کیش آن است که چون مانی دین خود را جهانی قلمداد می کرد.[3]  دربعضی از کتب آمده است که چون مانی شنیده بود که عیسی گفته است پس از او«فارقلیط» مبعوث خواهد شد به فرزندان خود بسپارید تا از فارقلیط پیروی کنند،خود را فارقلیطا نامید و دعوی نبوت کرد وکتابی مانند انجیل ظاهرساخت وگفت این کتاب از آسمان آمده است در اواخر حکومت شاپور،مانی به هندوستان رفت.

گویند در اثنا سفر به غار رسید که از چشمه آبی گوارا و هوائی خوب داشت،پنهان از مردم قوت یکساله را به آن برد و گفت به آسمان می روم و یکسال درآسمان می مانم وبعد به میان شما برمی گردم و شما باید در فلان وضع که نزدیک به غاراست منتظر من باشید.پس از چشم مردم غایب شد و به آن غار رفت و در آن غارصورتهای دل انگیز طرح کرد و آن را ارژنگ نام نهاد و پس از یکسال به میان مردم بازگشت و آن صورتهای بدیع را به ایشان بنمود و آن را معجزۀ خود خواند. [4]

جهت مشاهده و دانلود تاریخ ساسانیان  کلیک کنید .

جهت مشاهده و دانلود شکل گیری و ظهور مسیحیت در دوران ساسانیان  کلیک کنید .

ادامه مذهب مانوی یا مانی

مبلغین ومبشرین او برای انتشار سریع مانویت در هرناحیه ای این دین را به زبان مردم آن محل تبلیغ می کردند ونام هایی که برای ایزدان مانوی به کار می بردند،در هر حوزه ای همان نام های معروف و معمول درمذاهب رایج وشناخته شده آن خطه بود.از این رو نام های مصادر خلقت و ایزدان مذکور در نوشته های مانوی یکسان نیست و در متون بازمانده از زبان های مختلف،متفاوت است.[5]

ظهور مانی در حکومت ساسانی را باید نشانی از نارسایی و پاسخگو نبودن دین ساسانی به شرایط آن روز مردم دانست.دین مانی بسیار شگفت انگیز در شرق و غرب جهان گسترش یافت از مجموع رخدادهای گوناگون دوران ساسانی می توان فهمید که مردم به شدت دنبال تحول بودند به همین دلیل به سرعت به سوی شیانت های عدالتخواه مانند مانی و مزدک شتافتند.[6]

نشرسریع دین مانی در ایران روم شرقی برای دینهای یهودی و مسیحی وزردشتی رقیبی سخت و برای دولتهای ایران وروم خطرجدی تراشید،زیرا دین مانی ادعای جهانگیری داشت و با مرز و ملیت مخالف بود و تفاوتی میان ایرانیت و قومهای دیگر نمی گذاشت و نیز شالوده اجتماعی ایران بود و دیگر اقوام بر خانواده و زندگی پدر سالاری بود و مانویت در اساس با زناشویی وخانواده داری بزرگان دین مخالفت می کرد و روزه داری و عبادات مداوم وزهد و عرفان آن با روح شاد و زنده و دلبستگی به علایق زندگی و مادی و خانوادگی ایرانی اصلأ جور در نمی آمد.درنتیجه هم عیسویان و هم یهودیان و هم زردشتیان دشمنان تند و آشکار مانویت شدند و خود مانی که به دلیل بزرگ منشی وبردباری دینی شاپور و پسرش هرمز،اردشیر در همه جا رفت و آمد می کرد.[7]

مانی در تعریف دین خود چنین می گوید: «یک اینکه دین کهن در یک شهر «سرزمین» و به یک زبان بود،پس دین من در هر شهر به همه زبانها آشکار شود.و در شهرهای دور آموخته خواهد شد.و دیگر اینکه دین پیشین تا زمانی که سالاران پاک «سران مقدس» در آن بودند،وجود داشت و هنگامی که سران آن عروج می کردند،پس ایشان آشفته می شد و در اندرز و کرفگی (=ثواب) سست می شدند.

اما دین من با انجیل زنده وبا آموزگاران و شماسان و برگزیدگان و نیوشایان و با خرد و کار خیر تا ابد خواهد پایید.سوم اینکه روان های پیشینیان که در دین خود کرفگی گرد نیاوردند،به دین من خواهند آمد که این خود،دروازۀ رستگاری خواهد بود.چهارم،این آفرینش دو بن و انجیل های زنده،خرد و دانش من از آن دین پیشینیان برتر و بهتر است.پنجم همه کتاب ها و خرد و تمثیل و…» در این متن که آسیب دیده و ناتمام است، مانی دلایل برتری دین خود را ذکر کرده است.[8]

فهرست منابع جهت مطالعه بیشتر :

1. قرآن کریم ، سوره مریم . ، مائده ، اعراف ، 1388 ، چاپ یازدهم.
2. عهد جدید یعنی انجیل مقدس ، 1966 ، چاپ سوم .
3. ابن اثیر ، عزالدین . ، 1370 ، تاریخ الکامل ، ترجمه دکتر محمد حسین روحانی ، اساطیر ، تهران ، چاپ اول ، ج 1،2.
4. ابوالقاسمی ، محسن . ، 1387 ، مانی به روایت ابن ندیم ، طهوری ، تهران ، چاپ سوم .
5. ابوالقاسمی ، محسن . ، 1390، راهنمای زبانهای باستانی ایران ، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت) ، تهران ، چاپ دوم .
6. الحسینی ، غیاث الدین همام الدین «خواند میر» . ، 1362 ، تاریخ حبیب السیر ، ترجمه دکتر محمد دبیر شیاقی ، خیام ، تهران ، چاپ سوم .
7. الحسینی العلوی ، ابوالمعالی محمد . ، 1372 ، بیان الادیان ، اهتمام عباس اقبال آشتیانی ، فروزان ، تهران ، چاپ پنجم .
8. اسماعیل پور ، ابوالقاسم . ، 1388 ، زبور مانوی ، اسطوره ، تهران ، چاپ دوم .
9. بیرونی ، ابوریحان . ، 1363 ، آثار الباقیه ، ترجمه اکبر دانا سرشت ، امیرکبیر ، تهران ، چاپ سوم .
10. ثعالبی ، ابومنصور . ، عبدالملک بن محمد. ، 1385 ، شاهنامه ثعالبی در شرح احوال و سلاطین ایران، ترجمه: محمود هدایت ، اساطیر ، چاپ اول .
11. حافظ شیرازی ، خواجه شمس الدین محمد . ، 1380 ، دیوان حافظ ، انتشارات بی تا ، تهران ، چاپ چهاردهم .
12. شاه بلخی ، محمد بن خاوند . ، 1358 ، روضة الصفا ، تهذیب و تلخیص: دکتر عباس زریاب ، انتشارات علمی ، تهران ، چاپ دوم .
13. شهرستانی ، محمد بن عبدالکریم بن احمد . ، 1373 ، توضیح الملل و النحل ترجمه الملل و النحل ، ترجمه: سید محمد رضا جلالی نائینی ، انتشارات اقبال ، تهران ، چاپ سوم ، ج اول .
14. …
15. …

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات و پیشینه تحقیق پایان نامه های تاریخ کلیک کنید.

جهت مشاهده و دانلود تاریخ ساسانیان  کلیک کنید .

جهت مشاهده و دانلود شکل گیری و ظهور مسیحیت در دوران ساسانیان  کلیک کنید .