استان لرستان و كلياتی درباره این استان

كليات استان لرستان ………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2-5-1-موقعيت طبيعي و جغرافيايي استان لرستان……………………………………………………………………………………………………….

2-5-2- زمين شناسي……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

2-5-3- آب و هوا……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

2-5-4- منابع آب…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

2-5-5- خاك شناس……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

2-5-6- زيستگاه ها و رويشگاهها……………………………………………………………………………………………………………………………………..

2-5-6-1-زاگرس مياني ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

2-5-7- تقسيمات سياسي استان لرستان……………………………………………………………………………………………………………………….

2-5-8- مطالعات اجتماعي و فرهنگي…………………………………………………………………………………………………………………………….

2-5-8-1پراكندگي جمعيت …………………………. …………………………………………… 

2-5-8-2-الگوي زيست ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

2-5-8-3-نظام شهري استان …………………………………………………………………………………………………………………………………………

2-5-8-4-تحول رشد جمعيت………………………………………………………………………………………………………………………………………..

2-5-9- تاريخچه استان……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2-5-9-1-موسيقي…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

2-5-9-2-صنايع دستي…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

2-5-9-3-زبان………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

2-5-9-4-دين و برگزاري مراسم ديني…………………………………………………………………………………………………………………………..

2-5-9-5-ايلات و عشاير لرستان………………………………………………………………………………………………………………………….

2-5-9-6- فرهنگ و مردم شناسي………………………………………………………………………………………………………………………………….

2-5-9-7-اقتصاد………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

منابع

استان لرستان کجاست؟ لرستان چه منابعی دارد؟

 موقعيت طبيعي و جغرافيايي استان لرستان

استان لرستان باوسعت تقريبي28560کيلومترمربع(براساس تقسيمات سياسي سال1381دردامنة كوه هاي زاگرس درغرب ايران بين46درجه و51تا50درجه و3دقيقه طول شرقي ازنصف النهارگرينويچ و32درجه و37دقيقه تا34درجه و22دقيقه قراردارد.(معاونت مديريت وبرنامه ريزي استانداري استان لرستان ،1387)

اين استان،ازشمال به استان هاي مركزي و همدان،ازجنوب به استان خوزستان،از شرق به استان اصفهان وازغرب به استان هاي كرمانشاه وايلام محدوداست.اين استان سرزميني باستاني،زيباو باآب وهواي دلپذيرومحصوردرکوههاي مرتفع وصعب العبورِبخش مياني سلسله جبالِ زاگرس (زاگرس مرکزي) مي باشد.

زمين شناسي

استان لرستان استاني کاملاً کوهستاني محصور در چين خوردگي هاي بخش مياني زاگرس مي باشد.با توجه به مجاورت اين استان با ميادين عظيم نفت و گاز شيب زاگرس و دشت خوزستان مطالعات زمين شناسي آن به طور کامل انجام شده است. بررسي نقشة زمين شناسي استان اطلاعات کاملي ازاستان رانشان مي دهد.به طور کلّي بررسي زمين شناسي استان حاوي 3دستاورداساسي است.

• وفور منابع کاني و معادن به عنوان يک پتانسيل بالاي توسعة اقتصادي بخش معدني و صنعتي؛
• خطرپذيري نسبتاًبالا تابسياربالاي زلزله،قرارگرفتن درپهنه هاي با توان لرزه خيزي متوسط وبالا براي بسياري ازقسمت هاي استان؛
• وجود چشم اندازهاي ويژه و جذابيت ها و جاذبه هاي مختلف گردشگري (مانند غارها، چشمه ها، اشکال خاص زمين شناسي و …)، مرتبط با زمين شناسي .

رشته كوه هاي زاگرس حاصل چين خوردن يك بزرگ ناوديس است. تشكيلات زمين شناسي استان لرستان بين سپر فلات مركزي در شمال شرق و شرق و سپر عربستان در جنوب غربي قرار گرفته است و شامل سه بخش زاگرس چين خورده، زاگرس رورانده و منطقه دگرگونه سنندج- سيرجان از غرب به شرق است. زاگرس چين خورده شامل رشته كوه هاي مرتفع و گسترده موازي با بخش دگرگون شده است كه در غرب آن سرزمين لرستان قرار دارد.

سنگ هاي اين منطقه رسوبي است و از زمان كرتاسه تا عهد حاضر در حوزه رسوبي زاگرس تشكيل شده و در اثر چين خوردگي ها ارتفاع هاي استان را به وجود آورده اند. گسل معروف راندگي (تراست) اصلي زاگرس كه از گسل هاي مهم ايران است، سراسر مرز شمال شرقي اين منطقه را در بر گرفته و واحدهاي سنگي مجاور آن به شدت گسل خورده و خرد شده اند.به طوركلي 83/50درصدازكل زلزله هاي ايران درزاگرس رخ مي دهدكه درمقايسه باكل حوضه هاي ايران بيشترين سهم اززلزله خيزي رادارد.گسل مهم دراستان لرستان، ابر گسل زاگرس است.اين گسل يكي از گسل هاي بنيادي ايران زمين با ساز و كار فشاري داراي1500كيلومتردرازاست.قسمتي ازآن دراستان لرستان قراردارد.

در چارچوب پهنه‌هاي ساختاري ايران، استان لرستان جايگاه بسيار ويژه‌اي دارد بدين معنا كه حاشيه شمال خاوري استان بخشي ازپهنه دگرگونه سنندج ـسيرجان است كه نواحيواقع در شمالبروجرد تا جنوب شهرستان دورودرادربردارد.اشترانكوه(4050 متر)كوه گرين(3388متر) ،كوه ميش پرور(3378متر)ازجمله مهمترين وبلندترين چكادهاي استان هستند.مرزبين اين دوواحد،دشت نهاوندـسيلاخوراست كه ازنهاوند تا بروجردودورودگسترش دارند. (معاونت مديريت وبرنامه ريزي استانداري استان لرستان، 1387).

آب و هوا لرستان

استان لرستان داراي آب وهواي متنوعي است.اين تنوع ازشمال به جنوب وازشرق به غرب كاملامحسوس ميباشد.زمستان هنگامي كه در شمال لرستان برف وكولاكادامه داردقسمتهاي جنوبي آن داراي هوايي مطبوع وباراني است.بخشهاي غربي مانندسفيدكوه نسبت به قسمتهاي شرقي،يعني دورودواليگودرز،نزولات جوي بيشتري دارد.تنوع آب و هوايي درشهرهاي استان بوضوح مشاهده مي شودبطوري كه خرم آبادازاعتدال زمستاني وگرماي تابستاني،بروجرد ازسرماي زمستاني واعتدال تابستاني،واليگودرزازآب وهواي بسيار سرد درزمستان ومعتدل درتابستان برخوردار است.

علل تنوع آبوهواي لرستان عبارتنداز:كوهها موقعيت رشتهگوههاي زاگرس نسبت به جهت وزش بادهاي مرطوب غربيارتفاع نسبتازياد اين منطقه ازسطح دريافشردگي كوهها واقع شدن درعرض جغرافيايي متوسط اثربادهاي گرم جنوبي ايران بطوري كه اختلاف بين حداكثر وحداقل مطلق دما به بيش از80درجه سانتيگرادرسيدهاست. حداكثر دماي ثبت شده 47/4 وحداقلدمايمطلق ثبت شده 35-است.بطوركلي دراستان لرستان سه ناحيه مشخص آب وهوايي ديده ميشود:ناحيه سرد كوهستاني كه زمستانهاي پربرف وبسيارسردوتابستانهاي معتدل دارد.

اين ناحيه در قسمتهاي شمال، شمال غربي ومشرق لرستان قراردارد.تعدادروزهاي يخبندان دربرخي ازنقاط اين ناحيه به بيش از70روزمي رسد. دراين ناحيه باريزش اولين برف زمستان طولاني شروع مي شودوفصل بهاروپاييزدراين ناحيهكوتاهاست.مناطق بروجرد،دورود،ازنا،اليگودرز،نورآباد،و الشتر كه بيش از1400متر ارتفاع دارندداراي اين آب وهواهستند. درياچه گهر وبخش عمدة منطقة حفاظت شدةاشترانکوه نيزدراين ناحيه واقع شده است؛ناحيه متعدل مركزي كه حدواسط ناحيه كوهستاني شمال،شمال شرق وناحيه پست جنوبي استان است.به علت ارتفاع كمتر،ريزش هاي جوي زمستاني وبهارآن به صورت باران بوده وبندرت يخبندان روي مي دهد.بهاردراين ناحيه ازاوايل اسفندشروع شده ودرارديبهشت ماه به علت افزايش گرما،تابستان زودترشروع ميگردد.

خرم آبادواطراف آن داراي اين نوع آب وهوا ميباشد؛ناحية گرم جنوبي استان كه حداقل ارتفاع راداراست و به علت تاثير بادهاي گرم خوزستان و كم بودن عرض جغرافيايي و نبودن ارتفاعات بلند حداكثر دما را در تابستان دارا ميباشد. مقدار باران دراين ناحيه به حداقل خود مي رسد. پلدختر و پاپي داراي اين نوع آب وهوااست كه فصل برداشت محصولات كشاورزي آن چند ماه زودترازساير نواحي استان شروع ميشود؛ميزان بارش سالانه دراستان لرستان به طور متوسط بين400تا450 ميلي متردرنوسان است.استان لرستان به لحاظ اقليم وهواشناسي يك استان چهارفصل است.( معاونت برنامه ريزي استانداري استان لرستان1387).(شكل3-15)

  منابع آب استان لرستان

به طور کلّي به گردش درآوردن آب در چرخة طبيعت و تجديد منابع آب سطحي و زير زميني از مهمترين و ارزشمندترين کارکردها و عملکردهاي اکوسيستم هاي کوهستاني مي باشد. کوهستان زاگرس مرکزي به واسطة قرار گرفتن در مسير جريان هاي جوّي غربي که از رطوبت نسبي بالايي برخوردارند، از بارش نسبي زيادي در سطح کشور برخوردار بوده و وجود کوهستان هاي مرتفع برف گير و نيز جنس عمدتاً آهکي (کارستي) سنگ بسترآنها، موجب شده است که نقش بسيار مهمي در تأمين آب شيرين در کشور داشته باشند.

اين نقش بسيار مهم به صورت وجود چشمه سارهاي فراوان و پرآب و سرچشمه گرفتن رودهاي بزرگ و پر آب متجلّي مي گردد. استان لرستان نيز مانند ساير استان هاي واقع در اين منطقه از چشمه سارها و منابع آب سطحي بسيار ارزشمندي برخوردار است و برخي از مهمترين رودهاي کشور(دز و کرخه)از کوهستان هاي اين استان سرچشمه مي گيرند. اين شرايط از ديدگاه گردشگري به واسطة ايجاد دره ها، رودخانه ها، تالاب ها، چشمه سارها و آبشارها اهميت بسيارزيادي دارد. به طورکلّي استان لرستان استاني واجدجاذبه هاي گردشگري فراواني ازاين دست مي باشد(شايد در کشورازاين لحاظ تنها استان هاي چهارمحال وبختياري وکهکيلويه وبويراحمدبااين استان قابل مقايسه باشند).

در مجموع 23 رودخانه در سطح استان جريان دارد .

 مهمترين رودخانه هاي استان لرستان عبارتنداز:

1- سزاريا(دز):كه ازحدفاصل ميان بختياري سرچشمه مي گيردواز قسمتي ديگرازكوههاي شمالي لرستان وسيلاخورجاري ميشودودرمحلي موسوم به دورودبهم پيوسته وپس ازعبورازبستري پرپيچ وصخره اي و تنگه هاي كوهستاني،آبهاي بخش پاپي ونيزرودخانه دم دم كه ازدهستان مازوسرچشمه گرفته رادربرميگيردوبجانب خوزستان روان ميگردد،واين همان رودي است كه اينك سد بزرگ دزبرآن زده شده است (گفتني است رودخانة گهررود،که ازدرياچة گهر سرچشمه مي گيردنيزبه اين رودمي ريزد).

2-رودكشكان:كه درگويش لري(كشكو)ناميده ميشودوازكوهاي از گنه وخاك مالگه واقع دردهكده قارون دربخش شمال خاوري لرستان ، سر چشمه گرفته وبسوي باخترروان ميشود. سرچشمه اصلي اين رودبنام گلم سوز مشهوراست ووجه تسميه آن هم بعلت تراكم آب وسبزي رنگ آن است.اين روددرمسيرخودپس ازعبورازبخش چغلوندي به الشتروارد ميشود. بستر آن درتمام مسيرعميق و كوهستاني است و درالشتربنام آب كاكارضا معروف است.

رودخانه الشتر كه آب عمده آن ازكوه گرين وهمچنين ازسرابهاوچشمه هاي دشت الشتر مايع ميگيرد ،درمحلي موسوم به ملك ميرزاواقع دردهستان بسطام به اين رودمي ريزدونيزرودخانه تيزا كه ازكوههاي بخش دلفان جاري مي شود، درشمال تنگه گاوشماربه آن ميپيونددوپس ازعبورتنگه،به سمت جنوب تغييرمسيرداده به بخش چگني ميرسدكه ازآن به بعدكشكان ناميده مي شود.رودكشكان درغرب جلگه جايدر در محلي موسوم به بابا خوارزم به رودپرآب سيمره پيوسته وازآن پس بنام سيمره ناميده ميشود.

خاك شناسي لرستان

استان لرستان سرزميني کوهستاني است که به جزتعدادي دره آبرفتي وچنددشت کوچک،ناحيه هموارندارد.اين ناهمواريهاکه داراي سنگهاي دگرگوني مي باشندکه درنتيجة مجاورت باگنبدهاي خارايي (دروني) الوندو سربند (شازند)پديدآمدهاند.درناهمواريهاي اصلي استان(ارتفاعات اصلي زاگرس)،کوهها به طورمنظم ازشمال غربي به سوي جنوب کشيده شده اند.اين ناهمواريها که معمولا بادره هاي عميق همراهند،اغلب فشرده،بلندوناصاف هستنددرحالي که ناهمواري پيشکوه هاي داخلي به صورت تپه ماهورهاي گنبدي شکل وکم ارتفاع خودنمايي ميکنندونقاط بلندآنها،به گنبدهاي خارايي مربوطند.

خاكهاي نواحي كوهستاني ودرههاي لرستان،كه عمدتاقهوه اي، بلوطي رنگ،پدوكال(خاكهاي آهكي)،وخاكهاي دره اي مي باشند، بيشترازكانيهاي رسوبي بوده ودرايجادآنهاعوامل آب وهواوسنگ مادر نقش موثرتري داشته است.

اصولادرقسمت وسيعي اززاگرس لرستان به علت شيب تنددامنه ها، تشكيل رسوبات فرسايشي ودرنتيجه ايجادخاك سطحي امكان نيافته است.بارانهاي شديد فصلي،رسوبات ناشي ازتخريب فيزيكي وتجزيه شيميائي راازدامنه ها به دره هاي مجاور كشانده ومجموعه آنهااز طريق رودخانه هاي اصلي ازمنطقه خارج شده اند.تنهاهنگامي كه شيب هاي ملايم ساختماني(شكل ملايم طبقات زمين)ويافرسايش،فرورفتگي هاي محلي ويادامنه هاي كم شيب تشكيل داده باشندرسو بات تخريبي جديددرحاشيه ويابرسطح آنهاانباشته وامكان كشاورزي براي ساكنين محل رافراهم مي آورد.

ارتفاعات مهمي چون سفيدکوه،کبيرکوه،گرين،اشترانکوه،مخمل کوه وهشتادپهلومرفولوژي وسيماي طبيعي کوهستاني استان راتشکيل داده اند.بلندترين ارتفاع در استان حدود4050متر(قلة سن بران اشترانکوه)وپست ترين نقطة آن باارتفاع500 متر ازسطح درياي آزاددر جنوبي ترين ناحيه آن واقع شده اند.( معاونت وبرنامه ريزي استانداري استان لرستان، 1387)).(شكل3-15)

  زيستگاه ها و رويشگاهها

سيستم کوهستاني زاگرس والبرزدرايران ازگره کوهستاني ارمنستان-آذربايجان درشمال غرب کشور شروع مي شوندوبصورت دو ديوارة کوهستاني درجهت شرق وجنوب امتداد مي يابند.فلات ايران دربين اين دورشته کوه محصوراست.کوه هاي زاگرس بازنجيره کوهستاني آسيامرتبط بوده واين امردرويژگي هاي زيستگاهي بويژه پوشش گياهي به چشم مي خورد.اين ويژگي ها در سيماي طبيعي،فلور و فون جانوري استان لرستان کاملاهويدااست،وقرابت گياهي و جانوري زيادي درآن ها ديده مي شود.

رشته کوه زاگرس به عنوان يک سيستم واحدبه تنهايي حدودنيمي ازوسعت کشوررادربرمي گيرد.برخي ازقابل توجه ترين چين خوردگي ها درسطح جهان ونيزخصوصيات محيط زيست کوهستان دراين رشته کوه پرعرض وطويل ديده مي شود.جهت اصلي زاگرس ازشمال غرب به جنوب شرق است.

 (ادامه در مقاله)

جهت مشاهده نمونه های دیگر از فصل دوم مهندسی کشاورزی کلیک کنید.

نمونه ای از منابع

• محمودي،س.1385 بررسي وضعيت اكوتوريسم درمنطقه حفاظت شده اشترانگوه،طرح اجراي اداره حفاظت محيط زيست استان لرستان
• محمودي،ب.،دانه کار،الف.،1386.ارزيابي توان تفرجگاهي سامان عرفي منج در محدوده جنگلهاي شهرستان لردگان در استان چهارمحال و بختياري.پايان نامه كارشناسي ارشد جنگلداري
• مخدوم،م.1370ارزيابي توان اکولوژيکي منطقه گيلان و مازندران براي توسعه شهري،صنعتي،روستايي وتوريسم،مجله محيط شناسي شماره 16،صفحه 99- 81.
• مخدوم،م.1385شالوده آمايش سرزمين.انتشارات دانشگاه تهران چاپ ششم،صفحه289.
• مجنونيان،ه.1382مناطق حفاظت شده وتوسعه پايدار، انتشارات سازمان حفاظت محيط زيست.
• مطالعات قابليت سنجي توسعه استان لرستان.1387بخش هاي محيط زيست و توريسم،سازمان برنامه و بودجه.
• مطالعات طرح آب وخاك استان لرستان،.1367دراه كل محيط زيست استان لرستان ص صفحات4-.86
• مهندسين مشاوريکم.1367طرح جامع احياءوتوسعه کشاورزي و منابع طبيعي حوزه آبخيز شمالي رودخانه کارون.
• ولوي ،ح.1387ارزشگذاري اقتصادي مناطق حفاظت شده حرا (تياب ميناب  سيرک ورودگز)طرح پژوهشي دانشگاه محيط زيست  وسازمان حفاظت محيط زيست. ، تهران
• نخعي،ن.1388برآوردارزش حفاظتي پارك جنگلي نور بااستفاده ازروش ارزشگذاري مشروط.اقتصادگشاورزي،جلد4،شماره1،صفحات189-171.
• نوري،غ.1373ارزيابي زيست محيطي تالاب هامون هيرمندجهت پيشنهادبعنوان پارک ملي.پايان نامه کارشناسي ارشدمحيط زيست، دانشکده منابع طبيعي دانشگاه تهران،92صفحه.
• نويل،گ.1975نقش پاركهاي ملي درتوسعه اقتصادي واجتماعي. ترجمه هنريك مجنونيان،انتشارات دفترمحيط زيست طبيعي سازمان حفاظت محيط زيست.
• نيازي،ع.1382بررسي توانمنديهاي طبيعي ومعرفي جاذبه هاي گردشگري استان لرستان،پايان نامه کارشناسي ارشد،دانشگاه ازاد واحد خرم آباد.
• …
• …