قطعنامه‌ های مجمع عمومی سازمان ملل متحد و جایگاه آن در حقوق

قطعنامه‌ های مجمع عمومی سازمان ملل متحد

بخش اول: کلیــات قطعنامه‌ های مجمع عمومی سازمان ملل متحد

گفتار اول:  انواع قطعنامه‌ های مجمع عمومی سازمان ملل متحد  5

بند اول: تصمیمات   6

بند دوم : توصیه ها 7

بند سوم : اعلامیه ها 8

گفتار دوم : صلاحيت هاي مجمع عمومي طبق منشور ملل متحد  10

بند اول : صلاحيت هاي صريح مجمع عمومي   10

بند دوم : صلاحيت هاي ضمني مجمع عمومي   12

گفتار سوم : عوامل مؤثر در ارزيابي قطعنامه‌ های مجمع عمومی سازمان ملل متحد 13

بند اول: عبارات بكار رفته در قطعنامه‌ های مجمع عمومی سازمان ملل متحد 14

بند دوم: قصد و هدف قطعنامه‌ های مجمع عمومی 14

بند سوم : كارهاي مقدماتي صورت گرفته در فرايند تصويب قطعنامه  14

بند چهارم : مسائل مرتبط با فرايند رأي گيري قطعنامه  15

بند پنجم : تكرار قطعنامه ها 15

بند ششم : اقدامات مجمع عمومي و نقش آنها در تأثير گذاري قطعنامه‌ های مجمع عمومی سازمان ملل متحد 15

بند هفتم : جايگاه آراي داوري و قضايي بين المللي و داخلي در ارزيابي ققطعنامه‌ های مجمع عمومی سازمان ملل متحد   16

گفتار چهارم : جایگاه قطعنامه های مجمع عمومی در داوری بین المللی   17

بند اول : قطعنامه های مجمع عمومی و داوری بین المللی   17

بند دوم: تحلیل آرای داوری بین المللی   20

گفتار پنجم : اهميت قطعنامه های مجمع عمومي در حفظ صلح و امنيت بين المللي   21

بند اول: ملاحظات تاريخي پيرامون  نقش مجمع عمومي در حفظ صلح و امنيت بين المللي   21

بند دوم : قطعنامه اتحاد براي صلح   24

بند سوم : جنگ عراق ، قطعنامه اتحاد براي صلح و نقش مجمع عمومي   28

بند چهارم: نقش مجمع عمومي ملل متحد در برقراري صلح و امنيت بين المللي و نيروهاي حافظ صلح   30

گفتار ششم : تأثيرات ساختاري قطعنامه‌ های مجمع عمومی سازمان ملل متحد 33

گفتار هفتم: تأثيرات اجرايي قطعنامه هاي مجمع عمومي   34

بخش دوم: جایگاه قطعنامه‌ های مجمع عمومی سازمان ملل متحد در میان منابع حقوق بین الملل از دیدگاه دیوان بین المللی دادگستری

گفتار اول: مباني نظري در مورد جايگاه قطعنامه‌ های مجمع عمومی سازمان ملل متحد به عنوان منبع حقوق بين الملل: حركت از فرماليسم حقوقي به سمت رئاليسم حقوقي   39

گفتار دوم : تحلیل ديدگاه هاي مختلف پيرامون قطعنامه هاي مجمع عمومي به عنوان يكي از منابع حقوق بين الملل   40

بند اول: بيان ديدگاه هاي موجود  40

بند دوم: تحليل ديدگاه ها 41

گفتار سوم: جایگاه قطعنامه‌ های مجمع عمومی سازمان ملل متحد در میان معاهدات بین المللی   42

بند اول: معاهدات بین المللی ابزاری برای استحکام بخشی به قطعنامه های مجمع عمومی   42

بند دوم: قطعنامه هاي مجمع عمومي ابزاری برای تفسير معاهدات بين المللي و تفسیر منشور  44

گفتار چهارم: قطعنامه های مجمع عمومی و عرف بین المللی   45

بند اول: قطعنامه هاي مجمع عمومي و عنصر مادي عرف   46

بند دوم: قطعنامه هاي مجمع عمومي و عنصر معنوي عرف   47

بند سوم: ساير تاثيرات قطعنامه هاي مجمع عمومي در روند شکل گیری عرف بين المللي   50

بند چهارم: جايگاه قطعنامه هاي مجمع عمومي در ايجاد حقوق عرفی از دیدگاه دیوان بین المللی دادگستری   52

بند پنجم: جايگاه قطعنامههای مجمع عمومي در شفاف سازي، تنظيم و تسهيل اعمالحقوقعرفي از دیدگاه دیوان بین المللی دادگستری   55

بند ششم: جايگاه قطعنامه‌ های مجمع عمومی سازمان ملل متحد در احراز قواعد عرفي   58

منابع قطعنامه‌ های مجمع عمومی

انواع قطعنامه‌ های مجمع عمومی سازمان ملل متحد

مجمع عمومی سازمان ملل به عنوان یکی از ارکان اصلی این سازمان دارای صلاحیت‌ها و اختیاراتی است که به صورت صریح یا ضمنی طبق منشور ملل متحد از آنها در انجام مسئولیتهای خود بهره می‌گیرد.یکی از مهمترین ابزاری که در دست مجمع برای اجرای وظایف خود می‌باشد تصویب قطعنامه است. قطعنامه‌ های مجمع عمومی سازمان ملل متحد بر حسب ماهیت به سه دسته عمده قابل تقسیم می‌باشند.

دسته اول قطعنامه‌ها که دارای ویژگی الزام آور هستند تصمیم نام می‌گیرند. این گونه قطعنامه‌های مجمع عمدتاً دارای آثار درون سازمانی می‌باشند. دسته دوم قطعنامه‌ها تحت عنوان توصیه‌ها جای می‌گیرند. همانگونه که از نام این دسته از قطعنامه‌ها مشخص است ویژگی عمده آنها توصیه‌ای می‌باشد ولی در مواردی که تعداد آنها کم نیست می‌توانند از آثار به مراتب بیشتری نسبت به توصیه‌ای بودن صرف  برخوردار باشند. دسته سوم از قطعنامه‌های مجمع جنبه‌ی اعلامی دارند.

هر یک از قطعنامه‌ های مجمع عمومی طبق تقسیم بندی فوق دارای آثار متفاوتی هستند که در این بخش از نوشتار به بررسی مفصل آنها خواهیم پرداخت. با این وجود نظر به اهمیت موضوع در این قسمت هر یک از موارد سه گانه ی فوق را مد نظر قرار می‌دهیم تا بتوانیم مقدمات مباحث بعدی را فراهم آوریم.

قطعنامه‌ های مجمع عمومی طبق منشور ملل متحد

منشور ملل متحد صلاحيتهايي را هم به صورت صريح و هم بصورت ضمني به مجمع عمومي اعطاء كرده است. مي توان گفت صلاحيتهاي صريح مجمع بر طبق منشور بيشتر جنبة درون سازماني داشته و به امور داخلي سازمان مرتبط مي شود. مجمع در اينگونه مسائل در بيشتر موارد قادر به اتخاذ اقدامات الزام آور مي باشد. با اين وجود برخي از صلاحيتهاي مجمع در منشور تصريح نشده است ولي از روح منشور، اصول و اهداف آن و برخي مواد منشور مي توان برخي صلاحيتهاي ضمني را براي مجمع استنباط كرد..بنابراین در اين قسمت ابتدا به صلاحيتهاي صريح مجمع طبق منشور ملل متحد خواهيم پرداخت و سپس صلاحيتهاي ضمنی مجمع عمومي نيز مورد بررسي قرارخواهد گرفت.

عوامل مؤثر در ارزيابي قطعنامه‌ های مجمع عمومی سازمان ملل متحد

اگرچه هنگام بررسي تأثيرات قطعنامه‌ های مجمع عمومی اينگونه عنوان شد كه نتيجه گيري كلي پیرامون تأثيراتی كه در مورد همة قطعنامه هاي مجمع قابل طرح باشد بسيار مشكل خواهد بود اما در مورد عوامل مؤثر در ارزيابي قطعنامه هاي مجمع مي توان گفت اكثر صاحب نظران عوامل يكساني را در اين ارتباط مطرح نموده اند. به عنوان مثال به اعتقاد پروفسور آرشاگا تعيين و ارزيابي تأثيرات حقوقي قطعنامه هاي مجمع عمومي موضوعي است كه نيازمند تحلیل دقيقي از مفاد قطعنامه ها در هر موضوع خاص مي باشد. در اين موارد بايستي مسائلی همچون نگارش متن قطعنامه، تعداد آرايي كه از قطعنامه حمايت مي كند، نظرات دولتها در طول مذاكرات ، فرايند تصويب قطعنامه و رفتار دولتها و ملل متحد متعاقب تصويب قطعنامه مورد توجه واقع شود^[1].

اقدامات مجمع عمومي و نقش آنها در تأثير گذاري قطعنامه ها

شايد بتوان گفت يكي از مهمترين عوامل درتعيين وارزيابي تأثيرات قطعنامه‌ های مجمع عمومی اقداماتي است كه خود مجمع درجهت اعمال واجراي قطعنامه هايش اتخاذ مي كند. اين اقدامات شامل درخواست ارائه گزارش از دولتهاي عضو، تشكيل كميته هاي خاص هر قطعنامه و اعمال نظارت هاي مربوط به قطعنامه ها مي باشد. اين اقدامات بخوبي درمودر قطعنامه (xv) 1514 مجمع عمومي قابل مشاهده است وتأثيرات چشمگيري در روند استعمار زدايي وتوسعة حقوق بين الملل دراين قسمت برجاي گذاشته است^[1]. همچنين اقدامات صورت گرفته توسط مجمع عمومي درمورد قطعنامه هاي صادره عليه آپارتايد^[2] بسيار قابل توجه هستند.

اينگونه اقدامات اجرايي و نظارتي ممكن است توسط خود مجمع عمومي ويا ارگانهاي زير مجموعة مجمع اتخاذ شوند كه با هدف نظارت بر قطعنامه هاي خاص تشكيل مي شوند. همچنين ممكن است مجمع عمومي از دبيركل ملل متحد درخواست كند تا اقدامات صورت گرفته در مورد اجراي قطعنامه هاي صادر شده را مورد رسيدگي و نظارت قراردهد. همچنين شوراي اقتصادي واجتماعي كه تحت صلاحيت مجمع عمومي عمل مي كند مي تواند به اينگونه اقدامات با درخواست مجمع بپردازد^[3]. علاوه بر اين در مواردي كه موضوع حفظ صلح و امنيت بين المللي مطرح باشد مجمع عمومي مي تواند از شوراي امنيت درخواست كند به موضوع اعمال قطعنامه هاي صادره از سوي مجمع توسط دولتهاي عضو رسيدگي كند^[4].

جایگاه قطعنامه های مجمع عمومی در میان منابع حقوق بین الملل از دیدگاه دیوان بین المللی دادگستری

قطعنامه‌ های مجمع عمومی سازمان ملل متحد با توجه به اهميتي كه دارند به هيچ وجه از چشمان ژرف نگر قضات ديوان بين المللي دادگستري پنهان نمانده اند بود^[1]. به اعتقاد دیوان این فرضیه که مجمع عمومی اصولا دارای صلاحیتهای توصیه ای است و بنابراین قادر نیست در موارد خاص به تصویب قطعنامه هایی مبادرت ورزد (در چارچوب صلاحیتهای خود) که دارای تاثیرات اجرایی باشند یا به تعیین حقایق بپردازند نادرست است[2]. بنابر این دیوان بین المللی دادگستری در شماري از آراء و نظرات مشورتي خود به اهميت اين قطعنامه ها اشاراتي داشته و در روند رسيدگي و حل و فصل مسالمت آميز اختلاف دولتها و همچنين ارائه نظرات مشورتي خود از آنها بهره گرفته است^[3].

علاوه بر این برخی قضات دیوان نیز در نظرات جداگانه خود به اهمیت این قطعنامه ها اشاره داشته اند. «نظرات جداگانه و مخالف قضات نقش بسيار مهمي در كاركرد قضايي ديوان ايفاء مي كنند و صرف نظر كردن از آنها به تحليلي ناقص از عملكرد قضايي ديوان منجر خواهد شد. اگرچه قضات مخالف نظراتي ارائه مي كنند كه متفاوت از نتيجه گيري ديوان است ولي اين امكان نيز وجود دارد كه در ارائه نظرات خود توضيحات و تفاسيري ابراز دارند كه اصولاً به خودي خود با ديدگاه هاي ديوان مغايرتي نداشته باشند و تنها اعمال متفاوتي از حقايق مرتبط با هر قضيه تلقي شوند»[4]. بنابراین در بررسی رویه دیوان بایستی به نظرات جداگانه قضات نیز توجه شود.

رویه دیوان حاکی از آن است که به غیر از مواردی خاص که به قطعنامه های مجمع با موضوعات خاص استناد شده است در غالب موارد به آن دسته از قطعنامه هایی توجه شده است که به تفسیر قواعد بین المللی از قبل موجود پرداخته اند یا به بازگویی حقوق بین الملل موجود اکتفا کرده اند. چنانچه یک قطعنامه تنها به تفسیر حقوق بین الملل بپردازد می تواند برای درک و اعمال هر چه بهتر آن سودمند باشد. اگر قطعنامه به بازگویی حقوق بین الملل بپردازد می تواند در تاثیر آن  قواعد و استحکام بخشی به آنها موثر باشد.

علاوه بر این برخی قطعنامه ها با بیان نیازهای جامعه بین المللی می توانند مسیر را برای ایجاد قواعد جدید حقوق بین الملل هموار کنند. در عمل تفکیک میان قطع نامه هایی که صرفا تفسیری هستند و آنهایی که جنبه اعلامی دارند بسیار مشکل است. رویه دیوان نیز در این موارد از ابهاماتی برخوردار است به عنوان مثال در مورد تاثیر قطعنامه های مجمع بر حقوق عرفی رویه دیوان در تفکیک میان تاثیرات تفسیری و یا اثباتی از وضوح چندانی برخوردار نیست. در اوایل دهه 1970 دیوان اعلامیه های مجمع عمومی را به عنوان یک گام مهم در توسعه حقوق بین الملل تلقی کرد.

همچنین دیوان چند سال بعد در نیمه دهه 1970به استنباط قواعد موجود حقوق بین الملل از قطعنامه های مجمع پرداخت ولی هیچگونه اشاره ای نداشت که چگونه و چرا این امر قابل  تحقق است. حکم دیوان در قضیه نیکاراگوئه که حدودا ده سال بعد صادر شد از شفافیت بیشتری برخوردار بود. به عنوان مثال دیوان دریافت که عنصر معنوی عرف می تواند از نظر طرفین دعوی نسبت به برخی قطعنامه های مجمع استنباط شود ولی بازهم دیوان اشاره ای به شرایط و چگونگی استنباط اعتقاد حقوقی از قطعنامه های مجمع نکرد تا همه چیز به نظریه مشورتی دیوان راجع به سلاح های هسته ای کشیده شود.

جایگاه قطعنامه‌ های مجمع عمومی سازمان ملل متحد در رویه دیوان و ارتباط آن با منابع حقوق بین الملل بیشتر حول محور عرف بین المللی می چرخد. راجع به معاهدات بین المللی شایان ذکر است که جایگاه قطعنامه‌ های مجمع عمومی سازمان ملل متحد در تفسیر معاهدات بویژه در تفسیر منشور مد نظر دیوان قرار گرفته است. با توجه به این مطالب در این قسمت عمده بحث ما در ارتباط با معاهدات و عرف بین المللی خواهد بود. در ابتدا به مبانی نظری مباحث پیش رو خواهیم پرداخت و سپس به بررسی جایگاه قطعنامه های مجمع در رویه دیوان و ارتباط آن با معاهدات و عرف بین المللی خواهیم پرداخت.

قطعنامه‌ های مجمع عمومی

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات ، پیشینه تحقیق و مبانی نظری پایان نامه های حقوق کلیک کنید.

نمونه ای از منابع لاتین قطعنامه‌ های مجمع عمومی

References

A: Books

• 1- Arangio Ruiz, The United Nations Declaration on friendly Relations and the system of Sources of International Law, 1979.
• 2- Antonio Cassese, Self – determination of Peoples, A Legal Reappraisal, ACR- OTIUS Publication, Cambridge University Press, 1996.
• 3- Blaine Sloan, United Nations General Assembly Resolutions in Our Changing World,Transnational publishers, 1991.
• 4-Bruno Simma, The Charter of the United Nations, A Commentary, Oxford University Press, 2002.
• 5- G. I. Tunkin, Theory of International Law, Harvard University Press, 1974, P. 171.
• 6- H. W. A. Thirlway, International Customary Law and Codification: An Examination of The Continuing Role of Custom in the Present Period of Codification of International Law , Martinus Nijhoff Publishers. -International Law.
• 7- Henry G. Schermers, Niels M. Blokker, International Institutional Law : Unity Within Diversity, Fifth Revised Edition, Martinus Nijhoff Publishers, 2011.
• 8-  Ian Brownlie, The Role of Law in International Affairs, The Hauge, Martinus Nijhoff, 1998.
• 9- Jorge Castaneda, Legal Effects of United Nations Resolutions, Columbia University Press, 1969.
• 10- Myres S. Mc Dougal , Human Rights and World Public Order, 1980.
• 11- Maurice Mendelson, The Legal Character of General Assembly Resolutions: Some Considerations of Principle, Frances Pinter, 1980.
• 12- Obed Y. Asamoah, The Legal Significance of the Declarations of the General Assembly of the United Nations, Martinus Nijhoff, 1967.

13-…

14-…