انواع فضاهای سبزشهری

انواع فضاهای سبزشهری

انواع فضاهای سبزشهری

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق                                                                                                                       

2-1: پيشينه تحقيق

2-2: انواع فضا های سبزشهری

2-2-1: فضاهای سبزعمومی

2-2-2: فضاهای سبزنیمه عمومی

2-2-3: فضاهای سبزخیابانی

2-2-4: فضاهای سبزخصوصی

2-3: تقسیم بندی فضا های سبز

2-3-1: پارک

2-3-1-1: طبقه بندی پارکها براساس هویت

2-3-1-2: طبقه بندی پارکها براساس اهمیت، مقیاس و حوزه نفوذ

2-3-1-2-1: انواع پارکهای شهری در مقیاس واحد همسایگی

2-3-1-2-2: پارک شهری در مقیاس محله

2-3-1-2-3: پارک شهری در مقیاس ناحیه

2-3-1-2-4: پارک شهری در مقیاس منطقه

2-3-1-2-5: پارک فراشهری (پارکهای بسیار بزرگ)

2-3-2: باغها

2-3-3: فضای سبزخطی

2-3-3-1: کمربندهای سبز

2-3-3-2: فضای سبز معابر

2-3-3-2-1: میادین

2-3-3-2-2: فضای سبز گذرگاهها

2-3-4: فضای سبزعمودی

2-3-4-1: بام های سبز

2-3-4-2: دیواره های سبز

2-4: تاریخچه فضای سبزدرجهان

2-5: تاریخچه فضای سبزدرایران

2-6: اهمیت،ضرورت ونقش های فضای سبزشهری

2-6-1: اهمیت فضای سبزدرزندگی شهری

2-6-2: نقش فضای سبزبراقلیم شهری

2-6-3: نقش فضای سبزازبعدشهرسازی

2-7: معیارهای برنامه ریزی فضا های سبزشهری

2-7-1: سرانه ها واستانداردهای فضای سبزشهری

2-8: معیارهای محیطی فضای سبزشهری

2-9: معیارهای مکانیابی فضای سبزشهری

2-10: مکان شناسی فضای سبز

2-11: عوامل موثردرطراحی فضای سبز

2-11-1: نیازهای بیولوژیکی

2-12: اثرات فضاهای سبزدربهبودشرایط محیط زیستی

2-12-1: اثرات فضای سبزدرکاهش آلودگی صوتی

2-12-2: اثرات تفرجگاهی فضای سبز

2-13: ضوابط معماری انواع فضا های سبزشهری

2-13-1: ضوابط طراحی خطی

2-13-2: ضوابط ایجاد فضا های سبزبرحسب اقلیم منطقه

2-13-3: ضوابط مربوط به آب درفضاهای سبز

2-13-4: ساختمانهاوتأسیسات موردنیاز فضا های سبزشهری

منابع

..

انواع فضا های سبز شهری

در یک تقسیم بندی کلی می توان فضاهای سبز شهری را به چهار دسته ذیل تقسیم نمود:

1. فضاهای سبز عمومی
2. فضاهای سبز نیمه عمومی
3. فضاهای سبز خیابانی
4. فضاهای سبز خصوصی

که در زیر به تعریف مفاهیم هر یک از آنها پرداخته می شود .

فضاهای سبز عمومی

فضاهای سبزی هستند که واجد بازدهی اجتماعی می باشند . این فضاها برای عموم مردم در گذران اوقات فراغت، تفریح و مصاحبت با دوستان وگردهمایی های اجتماعی و فرهنگی استفاده می شوند . فضاهای یاد شده اساساً برای این منظور طراحی یا تجهیز شده اند . وجود نیمکت ، روشنایی ، آبخوری ، دستشویی ، کف سازی معابر و دسترسی از مؤلفه های فضاهای سبز عمومی به شمار می روند . از فضاهای سبز عمومی معمولاً  به عنوان « پارک » نام برده می شود . در واقع فضاهای سبز اجتماعی شامل فضاهای سبز عمومی مجهز به خدمات و تسهیلات می شود .

فضاهای سبز نیمه عمومی

فضاهای سبزی که بازدهی اکولوژیکی دارند ، لیکن استفاده کنندگان آنها نسبت به فضاهای سبز عمومی محدودترند ، واجد بازدهی تام اجتماعی نیستند . محوطه های باز بیمارستان ها و ادارات دولتی و . . .  در این دسته قرار می گیرند .

فضاهای سبز خیابانی

نوعی از فضاهای سبز شهری هستند که به طور معمول درخت کاری حاشیه باریکی از حد فاصل مسیرهای پیاده رو و سواره رو را تشکیل می دهند و یا به صورت متمرکز در فضاهای نسبتاً کوچک میدان و یا در زمین های پیرامون بزرگراه ها و خیابان ها شکل گرفته اند ( سعید نیا ، 1383 : 24 – 23 ) .

فضاهای سبز خصوصی

فضاهای سبز خصوصی شامل باغ های مثمر ، زمین های کشاورزی و باغچه های خصوصی هستند و به دلیل خصوصی بودنشان ، فاقد ارزش اجتماعی می باشند. بدون تردید فضاهای سبز خصوصی بر شرایط اکولوژیکی شهر تأثیر گذار هستند (سلطانی ، 1384 : 65 ).

تقسیم بندی فضاهای سبز

فضاهای سبز، به دو دسته پهنه ای و خطی تقسیم می شوند: فضاهای سبز پهنه ای، فضاهایی هستند که در نقشه های شهر، به عنوان لکه های سبز دیده می شوند و فضاهای سبز خطی، به فضاهایی اطلاق می شوند که متناسب با هویت ظرفیت جابجاشدگی شهرها و گذرگاهها موردتوجه قرار می گیرند؛ بطوریکه ممکن است در نقشه های شهری دیده نشوند؛ هرچند نقش بسیار مهمی را در کنترل مسایل زیست محیطی و کالبدی شهر برعهده دارند. از آنجا که کلیه ی فضاهای سبز خطی در مالکیت عموم مردم قرار دارند، بنابراین تقسیم بندی براساس مالکیت، فقط در مورد فضاهای سبز پهنه ای اعمال می شود.

پارک

عبارت است از فضای سبز طراحی شده ای که در مالکیت عموم قرار دارد و جزیی از فضاهای شهری محسوب می شود. این فضاها توسط گیاهان و درختان پوشیده شده و براساس نظارت و مدیریت انسان، حفظ و نگهداری یا احداث می شوند.

طبقه بندی پارکها براساس هویت

v پارک جنگلی

پارکی است که درختان، نقش بیش تر و مهم تری نسبت به دیگر عناصر به کار گرفته در طراحی آن دارند. و برای احداث این پارک ها از اصول جنگل داری پیروی می شود و هویت کلی آنها طبیعی است.

v پارک انسان ساخت

پارکی است که با بکار گیری روشهای مهندسی و تحت مدیریت انسان، به منظور ایجاد نمونه هایی از طبیعت در درون شهر ها ایجاد می شوند.

طبقه بندی پارکها براساس اهمیت، مقیاس و حوزه نفوذه

برای پارکها طبقه بندی دیگری نیز، براساس اهمیت مقیاس و حوزه ی نفوذ آنها ارائه شده است. براین اساس، پارکها به پارک بین المللی، پارک ملی و پارک شهری تقسیم بندی می شوند که به شرح ذیل می باشند.

v پارک بین الملل

اینگونه پارکها دارای عناصر داخلی ویژه ای هستند  که حفاظت از آنها، از اهمیت و ارزش بین المللی برخوردار است، بطوری که این مهم، از مرزهای یک کشور فراتر می رود.

v پارک ملی

اینگونه پارکها بخشی از سرزمین ملی به حساب می آیند که از لحاظ برخورداری ازعناصر طبیعی و مناظر غنی، حائز اهمیت در سطح کشور است و نگهداری و حفاظت ازآنها از جنبه های متفاوت جانورشناسی، گیاهشناسی،آثار تاریخی و یادبودهای مهم توجهات زیاد می طلبد. همچنین این پارکها مورد توجه مردم در سراسر کشور قرار دارند.

v پارک شهری

به پارکهایی که در حوزه یک شهر واقع شده اند پارک شهری گفته می شود. پارک های شهری، براساس مقیاس و حوزه نفوذ، به پارک همسایگی، پارک محله ای، پارک ناحیه ای، پارک منطقه ای و پارک شهری تقسیم می شوند. ( مجنونیان ،  1374 : 72 ) .

در واقع پارک شهری، پارکی است که دارای جنبه های مختلف تفریحی ، فرهنگی، زیست محیطی و سالم سازی محیط زیست است و جنبه سرویس دهی به مناطق مختلف شهر را دارد ( سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور ، 1380 : 31 ) .

 تاریخچه فضای سبز در ایران

تاریخ ایران، تاریخ تمدن است . این سرزمین افزون بر دوهزار سال به عنوان تمدن کهن بشری شناخته شده و به مثابه پل ارتباطی دو تمدن خاور و باختر ، هنر ، ادبیات ، موسیقی ، فلسفه ، معماری و سایر عناصر فرهنگی را به حد اعلاء خود رسانیده است . در تورات از پردیس های باستانی خوزستان ( بهشت جاویدان) صحبت به میان آمده است و به نظر می رسد که حتی قبل از هخامنشیان و بعد از آنها هنر باغ سازی در تخت جمشید و شوش به منتهی درجه از زیبایی خود رسیده باشد ( نیلوفری ، 1363 : 36 ) .

تاریخچه باغ های قدیمی ایران به حدود سه قرن قبل از میلاد مسیح می رسد ، ولی متأسفانه قبل از آن آثار و بقایا و متونی در دسترس نیست . هنر طراحی و معماری باغ ها در ادوار تاریخ کاملاً  تحت تأثیر مسائل محیطی ، اقتصادی و سیاسی قرار داشته ، در طول تاریخ به اوج و اعتلایی رسیده و گاهی کاملاً  مورد بی توجهی و بی مهری قرار گرفته است . زیرا تجربه ها ، سنت ها و نوع زندگانی تأثیر بسیاری در رفتار ما نسبت به طبیعت باقی می گذارد . در نتیجه بسیاری از آنها معدوم شده و یا در دوره خاص خود سبکی را نشان نداده است .

در هر حال این سنت ها در بسیاری از شهر های فعلی ایران در طول تاریخ به گونه ای بارز وجود داشته است ، آنچنان که آنندراج در این زمینه گزارش مفصلی دارد ، از جمله باغ نظر اصفهان و همچنین اشاراتی که در فارس نامه در  مورد باغ وکیل شیراز ( متعلق به مرحوم وکیل ) باغ نظر کازرون ( متعلق به حاج علی خان ) آمده است که در حدود 1080  سال قبل ساخته شده است و از آثار تاریخی و تألیفات متعدد محققین چنین بر می آید که مجموعه ای از چندین باغ را باغ نظر می نامیدند . ولی قدیم ترین آثاری که امروزه تعدادی از آنها بجای مانده، آثاری است که از دوران تیموریان آغاز  می گردند . آثار مذکور مربوط به بعد از اسلام در ایران می باشند ( حکمتی ، 1371 : 18 ) …..

معیارهای محیطی فضای سبز شهری

بی تردید مهم ترین مرحله در برنامه ریزی و معماری فضای سبز ، تعیین الگوی فضای سبز مناسب برای یک شهر است . در این مرحله باید مشخص شود : آیا باید طراحی و توسعه فضای سبز را به سمع زیبایی محیط ، بهسازی شرایط زیست محیطی ، ترمیم سیمای شهر و یا تلفیقی از همه آنها هدایت کرد ؟ توسعه فضای سبز باید بر اساس نگرش صحیح به نیازهای زیست محیطی و اجتماعی شهر و نیز امکانات و قابلیت های شهر صورت گیرد . در این باره دو مقوله « توسعه پایدار » و « ارتقاء بهره وری منابع » باید همواره سرلوحه سیاست گذاری های توسعه فضای سبز قرار گیرد . نکته مهم در اینجا شناخت ساختار اکولوژیکی و وضعیت کیفی محیط ، با توجه به موارد زیر است :

• تعیین میزان نیاز اکولوژیکی محیط به فضای سبز ، به منظور برقراری موازنه اکولوژیکی میان شهر و بستر طبیعی آن .
• شناخت گونه های گیاهی بومی که می توانند در طراحی فضای سبز به کار آیند . با توجه به کمبود منابع آب و کیفیت نامناسب خاک در اکثر نقاط کشور ، استفاده از گونه های بومی به صورت ضرورتی اجتناب ناپذیر در می آید .
• شناخت امکانات منابع آب و تعیین مقدار آبی که می تواند در اختیار فضای سبز و توسعه آن قرار گیرد .
• بار آلودگی محیط در شمار عوامل محدود کننده توسعه فضای سبز محسوب می شود .

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات و پیشینه تحقیق پایان نامه های جغرافیا  کلیک کنید.

نمونه ای از منابع و مأخذ

• آشتیانی؛ سعید؛ راهنمای طرح جامع پارک سازی؛ سازمان جنگل ها و مراتع؛ 1359 .
• آریانپور؛ علیرضا؛ پژوهشی در شناخت باغهای ایرانی؛ تهران 1365.
• ابراهیم زاده؛ حسین؛ 1381؛ بررسی پارامترهای برنامه ریزی و توسعه فضای سبز شهر تهران.
• باوندی؛ اکوسیستم؛ انجمن ملی حفاظت از منابع طبیعی؛ 1354 .
• بهرام سلطانی؛ کامبیز؛ 1362؛ طرح بررسی اثرات توسعه بر فضای سبز تهران؛ انتشارات سازمان محیط زیست.
• بان؛ سعید؛ پایان نامه کارشناسی ارشد؛ تحلیل جغرافیایی و ساماندهی فضای سبز شهری.
• بهمن پور؛ هومن؛ 1383؛ بررسی اثرات توسعه شهری بر فضای سبز شهر تهران.
• برزه کار؛ پارک ها و تفرجگاه های جنگلی؛ نظام مهندسین کشاورزی؛ 1384 .
• بحرینی؛ محمد حسین؛ (1376)؛ تئوری شکل شهر؛ انتشارات دانشگاه تهران.
• بیژن زاد؛ محمدرضا (1380)؛ توصیه هایی در مورد مکانیابی؛ طراحی و نگهداری پارک ها
  و فضای سبز.
• پورمحمدی؛ محمدرضا؛(1387)؛ برنامه ریزی کاربری اراضی شهری؛ چاپ چهارم؛ انتشارت سمت.
• تقوایی؛ مسعود؛ شاهوردیان؛ مرضیه؛ برنامه ریزی و طراحی فضای سبز شهری؛ ماهنامه شهرداری ها؛ آبان 1382.
• حکمتی؛ جمشید؛ طرح باغ و پارک تهران؛ 1369.
• …
• …

http://www.washington.edu/