شیوه های فرزند پروری

شیوه های فرزند پروری

2 – 5  شیوه های فرزند پروری

2 – 6 تاریخچه شیوه فرزند پروری..

2- 7  تاریخچه فرزند پروری در ایران.

2 – 8  بنیان نظری روشهای فرزند پروری و تحقیقات صورت پذیرفته در این زمینه.

2-9عوامل تعیین کننده شیوه های فرزندپروری والدین..

2-10نقش تفاوت های جنسی در نحوه برخورد والدین..

2-11روش فرزندپروری ، دخالت والدین در فعالیتهای مدرسه و پیشرفت تحصیلی نوجوانان.

منابع

شیوه های فرزند پروری

شیوه های فرزند پروری دربرگیرنده الگوهای گسترده ای از تربیت کودک و ارزشها و رفتارهای تربیتی خاص والدین است که در رشد و شکوفایی فرزندان و همچنین طرز رفتار والدین نفوذ فراوانی دارد(دارلینگ^[1] 1999 به نقل از دولت زاده ،1381).

تربیت از مهمترین مسائل فرد و جامعه و از بحث انگیزترین موضوعهای حیات ملتها است. امری است که سرنوشت زندگی امروز و فردای بشریت بدان وابسته است. در تعریف تربیت اتفاق نظر وجود ندارد، بدین خاطر نمی توان تعریف جامع و مانعی از آن پیدا و عرضه کرد اما دیدگاههای مختلفی درآن باره وجود دارد که به اختصار به برخی از آنها می پردازیم:

• – از نظر فلاسفه و علمای اخلاق تربیت رساندن قوای انسانی به حد کمال است.
• – از نظر رفتارشناسان و روانشناسان تربیت ایجاد تغییرات منظم و مطلوب بر اعمال و رفتار فرد است.
• – از نظر جامعه شناسان تربیت آماده کردن فرد برای وصول به هدفهای اجتماعی است.
• – از نظر علمای دینی و اسلام تربیت احیای فطرت خداشناس و پرورش ابعاد وجودی فرد در حرکت به سوی کمال  بینهایت است.

نقطه مشترک تمام دیدگاه ها در این است که تربیت را امری عمدی و آگاهانه دانسته که طبق نقشه ای از پیش تعیین شده پیش می رود(قائمی،1378).

بنابراین می توان شیوه های فرزند پروری را چنین تعریف کرد که مجموعه روشهایی است که والدین برای رشد و شکوفایی فرزندانشان به کار می برند و از تقابل و ترکیب آنها در جنبه تربیتی کنترل و محبت والدین چهار شیوه و الگو فرزند پروری به دست می آید:

• الف) کنترل بالا – محبت بالا
• ب) کنترل پایین – محبت بالا
• ج)  کنترل بالا – محبت پایین
• د) کنترل پایین – محبت پایین

شیوه های فرزند پروری مجموعه ای از گرایش ها، اعمال و وجوه غیر کلامی است که ماهیت تعامل کودک بر والدین را در تمامی موقعیت های گوناگون مشخص می کند(پورعبدلی،سردرود ،1381).

نظریه سبک فرزند پروری والدین شیفر

شیفر (1995) با مطالعه توصیفی و استفاده ازتحلیل عوامل رفتاری والدین در تعامل والد – فرزند  وسپس انجام مصاحبه ومشاهده های مستقیم رفتاری یک مدل فرضی زنجیره ای از پیرامون دو بعد دو قطبی آزادی – کنترل وطرد – عشق سازماندهی شده بود را ارائه داد که از برخورد دو بعد اصلی یاد شده چهار ربع تشکیل می شود:

ربع اول (آزادی – عشق )

این نوع والدین کسانی هستند که معمولا در اذهان عمومی تحت عنوان والدین نمونه شناخته می شوند.

کودکان آنها دارای استقلال بوده و رفتار اجتماعی مناسبی دارند (هواسی ،1385).

کودکان پرورش یافته با این سبک فرزند پروری عمدتا اعتماد به نفس ،احساس خود مختاری ،تمایل به کنترل محیط و گرایش به سمت رفتارهای دوستانه نسبت به همسالان می باشند .همچنین این والدین با عاطفه، تشویق کننده و حساس به نیازهای فرزندان خود هستند(برنز،2006 ترجمه اکرمی ،1389).

ربع دوم (کنترل –  عشق )

که در برگیرنده مجموعه پیچیده ومتعارض از رفتارها  ونگرش های تربیتی مادران است .این والدین فرصت کسب تجربه ویادگیری رااز کودکان سلب می کنند .آنها با محبت افراطی موجب گرفتن آزادی لازم از کودکانشان می شوند .کودکان چنین خانواده هایی وابستگی بیشتری رانشان می دهند ونسبت به گروه اول حالت اتکای بیشتر وخصومت زیادتر هستند (شیرازی ،1385).

ربع سوم (کنترل –  طرد )

این والدین برای فرزندان خود مقرارت ومحدودیت های زیادی را درنظر می گیرند و بر رعایت آن از سوی فرزندان تاکید ونظارت شدید دارند آنها احساس خصمانه شدیدی در اطفال خویش به وجود می آورند ولی اجازه ی ظاهر ساختن این احساس را نمی دهند این کودکان معمولا در روابط اجتماعی ناموفق هستند ،گوشه گیری ،خجالت و عدم اعتماد به نفس در این کودکان به وفور یافت می شود

ربع چهارم (آزادی – طرد )

شیوه های موجود درربع چهارم به صورت طرد ،سهل انگاری ،کناره گیری و بی تفاوتی خود را نشان می دهند .این والدین معمولا خود را درگیر مشکلات فرزندان نمی کنند وبر رفتار آنها کنترلی ندارند .فرزندان آنها نیز افرادی پرخاشگربا مسئولیت پذیری بسیار ضعیف ،بد اخلاقی و رفتار های خصومت آمیز هستند (برنز ،2006 ترجمه اکرمی ،1389).

 عوامل تعیین کننده شیوه های فرزندپروری والدین

شیوه های والدین در پرورش فرزند، تحت تأثیر عواملی قرار دارد که در تمام افراد مؤثر است؛ این عوامل عبارتند از:

1- زمینه شخصیتی: بر طبق یک نظریه رایج  عواملی که در شیوه های فرزندپروری نفوذ دارد، در سه مقوله عمده می گنجد:

• – نیروهایی که از سوی والدین اعمال می شود، شخصیت والدین، انتظارات آنها، اعتقادتشان درباره اهداف اجتماعی شدن و طبیعت کودک و روشهای مؤثر در اجتماعی کردن کودکشان.
• – خصوصیات شخصیتی و تواناییهای شناختی کوکان
• – رابطه زناشویی، شبکه های اجتماعی و تجارب شغلی والدین(بلسکی1984^[1]به نقل از ماسن و همکاران2000 ترجمه یاسایی1380).

2- خصوصیات و اعتقادات والدین: شیوه های فرزندپروری و روشهای انظباطی آنها تحت تأثیر خصوصیات شخصی و سیستم اعتقادی آنها است. والدین سالم و بالغ در مقایسه با والدین ناسالم ونابالغ معمولا با حساسیت و مهربانی بیشتری به نیازها و اشارات کودک توجه دارند و این نوع فرزند پروری امنیت عاطفی، استقلال، توانش اجتماعی و موفقیت هوشی را تضمین می کند.(بلسکی1984 به نقل از ماسن و همکاران ترجمه یاسایی1380). اعتماد به نفس والدین، احساس اعتماد نسبت به دیگران، این اعتقاد که می توانند بر اوضاع مسلط باشند، با گرمی، پذیرش و مفید بودن به حال فرزندانشان بستگی دارد(ماندل و تایلر^[2]1981 به نقل از همان منبع).

3- تأثیر فرهنگ: اهداف والدین در اجتماعی کردن و نیز عقاید آنها در مورد کودکان و شیوه های فرزند پروری، به طور عمده محصول فرهنگ می باشد(گودنو1985). برای مثال اطاعت از مراجع قدرت و احترام به آنها در میان اعضای طبقه کارگر به طور سنتی ارزش زیادی دارد. بر عکس والدین طبقه متوسط و بالاتر، خلاقیت و موفقیت و استقلال فرزندشان برایشان اهمیت بیشتری دارد و در ضمن حس کنجکاوی و تسلط بر خود را، در آنان تقویت می کنند(بکن و آشمور^[3]1986، هس^[4] 1970، هافمن ^[5]1984به نقل از ماسن و همکاران ترجمه یاسایی1380).

4- طبقه اجتماعی: تفاوت بین طبقات اجتماعی مختلف از لحاظ فرزندپروری، منعکس کننده تجربه اجتماعی والدین است.بزرگسالان طبقه کارگر به هنگام کار، غالبا دستورات را بی چون و چرا انجام می دهند. رئیس آنها معمولا در مورد علت قواعد و ضروریات کار به ندرت با آنها حرف می زند. بنابراین والدین طبقه پایین کمتر با ساختن، تغییر و اصلاح قوانین در جامعه سر و کار دارند و به همین دلیل قواعد و ساخت قدرت بیش از منطق وجودی آنها مطرح است. مثلا با وجودیکه مادر می داند چرا فرزندش باید مسواک بزند در جواب سوال او که می پرسد “چرا باید مسواک بزنم؟ “می گوید”چون من می گویم” یا “چون باید مسواک بزنی”(هافمن ال دبلیو^[6]1984به نقل از ماسن و همکاران ترجمه یاسایی1380).

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات ، پیشینه تحقیق و مبانی نظری پایان نامه های علوم تربیتی کلیک کنید.

  نمونه ای از منابع فارسی شیوه های فرزند پروری

• احدی وبنی جمالی (1376). روان شناسی رشد ، تهران ، چاپ ونشر بنياد
• اتكينسون و ديگران(1983). زمينه روانشناسي ،‌ ترجمه براهني و همكاران (1373). تهران: انتشارات رشد
• احدي، حسن، جمهري‌،‌ فرهاد (1378). روانشناسي رشد (نوجواني و بزرگسالي). تهران: نشر بنياد. چاپ اول
• اﺣــﺪي، ﺣــﺴﻦ؛ ﻧﻴﻜﭽﻬــﺮ، ﻣﺤــﺴﻨﻲ (1386)، رواﻧــﺸﻨﺎﺳﻲ رﺷــﺪ (ﻣﻔــﺎﻫﻴﻢ ﺑﻨﻴــﺎدي در روانشناسی رشد نوجوانی) تهران: انتشارات پرديس
• استانفورد ، لورا وديدير (1377). تعامل والدين و كودك. ترجمه محمد دهقانپور و مهرداد خرازي‌،‌ تهران : انتشارات رشد.
• اکرمی،ملیحه ،1389 .هوش هیجانی والدین و نقش آن در سبک فرزند پروری و پیشرفتتحصیلی فرزندان ، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته روان شناسی تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.
• اكبري پورنگ، سيد امير،1389،فرزند پروری وکمال گرایی در دانشجويان دانشگاه هاي آزادخراسان جنوبي،فصلنامه‏ی افق دانش،دانشگاه فردوسی، سال پانزدهم، شماره 3، ص
• اصغری، غلامعلی و معتمدی، فرزانه ،1384 ،سبک فرزند پروری و باورهای اجتماعی در دانش آموزان عادی و تیز هوش، فصلنامه‏ی علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، سال سي و چهارم، شماره 1.
• الماسي، علي محمد (1377). تاريخ آموزش و پرورش اسلام و ايران .تهران: انتشارات امير كبير.
• ايزدپور، عليرضا،‌ (1380). بررسي و شيوه هاي فرزندپروري پدران و مادراني كه فرزندانشان از مهدكودك استفاده مي كنند. پايان نامه كارشناسي ارشد،‌ دانشگاه علوم بهزيستي و توان بخشي.
• برجعلي ،‌ احمد‌(1378). تأثير سازگاري و الگوهاي فرزند پروري والدين بر تحول رواني اجتماعي دانش آموزان، دبيرستانهاي شهر تهران. رساله دكتري، دانشگاه علامه طباطبايي.
• برك، لورلي (1382). روانشناسي رشد. جلد اول، ترجمه يحيي سيد محمدي، چاپ سوم. تهران : نشر ارسباران.
• برهمند،لوشا(1381).بررسی روابط بین مزاج،سبک فرزند پروری و مشکلات رفتاری میان کودکان پیش دبستانی در شهر تبریز ،رساله دکتری،دانشگاه علامه طباطبایی.
• …
• …