بررسی عوامل موثر بر سلامت و سلامت سالمندان – پیشینه تحقیق و مبانی نظری

عوامل موثر بر سلامت سالمندان

سلامت سالمندان

بررسی عوامل اجتماعی – جمعیتی و اقتصادی موثر بر سلامت سالمندان

منبع

مقدمه

هدف از چارچوب نظری این است که ازطریق نظریه های علمی، متغیر های مورد تحقیق و ارتباط میان آنها را مورد بررسی و تبیین قرار گیرد، از این طریق بتوان فرضیه ها و متغیر های مشخصی را تعیین و سپس اقدام به سنجش آنها نمود. چارچوب نظری کمک میکند تا مسائل و ابعاد آن بطور دقیق شناخته شود و ارتباط بین اجزا مشخص وحدود مسئله تعیین گردد. با توجه به مسئله طرح شده در این تحقیق، بنظر می رسد نظریه های گذارجمعیتی و اپیدمیولوژیک، برای تبیین بخشی از مسائل مناسب هستند.

نظریه های گذار جمعیتی مؤلفه هایی را در برمی گیرد که افزایش سالخوردگی را تبیین نموده و در کنار آن نظریه انتقال اپیدمیولوژیک که الگوی بیماری و مرگ و میر را تحت تأثیر قرار می دهد به نوعی می تواند افزایش طول عمر و افزایش تعداد سالمندان را توجیه نموده و در نتیجه متغیرهای سلامت و کیفیت زندگی و عوامل تأثیرگذار بر آن را تبیین می نماید.

 سلامت و نظریه انتقال جمعیتی

تئوری انتقال جمعیت نخستین باردر سال 1929 توسط وارون تامپسون[1] ارائه و به مفهوم خاص آن در سال 1934، ادولف لندری[2] با نشر اثر معروف خود به نام انقلاب جمعیتی مطرح کرد و سپس مورد مطالعه بسیاری قرار گرفت (سید میرزایی 1371 : 70 ).

عوامل مؤثر بر سالخوردگی جمعیت یک فرایند انتقال جمعیت شناختی است که در آن باروری و مرگ و میر از سطوح بالا به سطوح پایین کاهش می یابد بطور کلی عامل افزایش تعداد سالخوردگان جامعه یا سالمندی جمعیت یک جامعه را بشرح زیر می توان خلاصه کرد : کاهش میزان موالید، بالا رفتن متوسط طول عمر افراد، کاهش میزان مرگ و میر و مهاجرت.

نظریه انتقال جمعیت با سابقه ای طولانی به عنوان یکی از پایدارترین دستگاه های مفهومی در جهت تبیین تاریخی، اجتماعی تحولات جمعیت ها مطرح شده است و به موازات پدیده انتقال جمعیتی از جمعیت جوان به جمعیت سالمند، همراه با این تغییر جمعیتی، الگوی بیماری ها نیز تغییر می کند و از بیماری های حاد به سمت بیماری های مزمن می رود. موضوع سلامتی و ارتباط آن با افزایش سالهای زندگی در عصر حاضر چالش های فراوانی را به وجود آورده است.

1-V.Thompson

2- A.Landry

تئوری تجمع شرایط نا مساعدو سلامتی

تحقیقات در مورد چگونگی جمع شدن خطرات طی روند زندگی از توسعه تئوری تجمع شرایط  نا مساعد بهره برده اند. ایده ای که در پس تحقیقات مربوط به سالهای اولیه زندگی نهفته است.اینکه شرایط نا مساعد در اوایل زندگی، حتی د رمرحله جنینی و تولد، منجر به شرایط نا مساعد دیگر می شوند. تئوری شرایط نا مساعد به نابرابری های روند های زندگی می پردازد اما توجه آشکاری به این موضوع دارد که چگونه این شامل فرآیند تفکیک نسلی می باشد.

نسل های خاصی بیش از دیگران از همان اول شرایط مساعد دارند. اما هر نسلی نیز به علت لایه بندی اجتماعی و تجربیات جمع شده، ناهمگن تر میشود. لذا افراد تغییر قابل توجهی در توانایی عملکردی و رفتار سلامتی در اواخر زندگی می بیند این دیدگاه طی روند زندگی نشان می دهد که برخی افراد در اوایل زندگی خود شرایط مساعدی دارند. برخی دیگر به علت فاکتورهای ژنیتیکی با محیطی شرایط مساعد ندارند و این شرایط نا مساعد نیز جمع میشوند. شرایط نامساعد می تواند فرصت های زندگی فرد را خراب کنند.

بسیاری از نابرابری هایی که در اواخر زندگی مشاهده میشود،حاصل فرایند نا برابری و بیماری فرد قبل از رسیدن به سنین سالمندی می باشد. همچنین گرایش زیادی برای آزمودن تئوری تجمع شرایط نا مناسب از طریق بررسی رابطه بین پایگاه اجتماعی، اقتصادی و سلامتی نشان داده شده است (فرارو[1] 2006 :250).

1- Ferrao

تبیین بیولوژیکی تفاوت در سلامت زنان و مردان

یک تئوری این است که هورمون جنسی مذکر، پسران و مردان را تهاجمی تر از دختران و زنان کرده و به میزان های بالاتر مرگ و میر در طی کودکی و بلوغ منجر می شود. تئوری هورمونی دیگر این است که هورمون های جنس مونث از زنان در مقابل بیماری های ناشی از کم خونی محافظت می کنند. (لوکاس 138 : 75 ).

بیماری هایی وجود دارند که با کروموزوم های جنسی مرتبط هستند، از قبیل اختلالات زنانه، که به جنس خاص ( زنان ) تعلق دارند. اما برخی از بیماری ها هم دامنگیر زنان می شوند وهم دامنگیر مردان، حتی این نظریه که احتمالاً تعادل هورمونی وجود دارد که از زنان محافظت می کند، با پابرجا ماندن نظریه ادامه حیات ترجیحی مورد تردید قرار گرفته است (آرمسترانگ[1] 1383 : 83 ).

رویکردهای نظری وتجربی درموردعوامل تأثیرگذار بر سلامت سالمندان

یکی از اهداف این تحقیق بررسی عوامل تأثیرگذار بر سلامت سالمندان می باشد.با توجه به عنوان تحقیق و حوزه مورد مطالعه، محقق بدنبال تأثیراحتمالی عوامل جمعیتی، اجتماعی بر سلامت سالمندان می باشد. در این قسمت سعی شده است تا حد امکان زمینه های نظری و تئوریک موجود در مورد تأثیرعوامل مذکور برکیفیت زندگی و سلامت سالمندان ارائه گردد تا براساس آن بتوان مکانیزم تأثیرگذاری  این عوامل را برکیفیت زندگی و سلامت سالمندان مشخص نمود.

ﭘﺎﻳﮕﺎه اﻗﺘﺼﺎدي، اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و سلامت سالمندان

بر اساس بررسی های  بروان  و هاریس پایگاه اجتماعی تأثیرات مثبت و منفی خود را از طریق عوامل حمایتی ( روابط و امکانات مناسب خانوادگی ) ،عوامل آسیب آفرین ( دشواریهای خانوادگی) عوامل تحریک آفرین ( کمبود ها و دشواریهای بلند مدت )، بر پدیده افسردگی منتقل می سازد. بررسی محسنی و همکارانش در مورد ویژگی های اقتصادی و اجتماعی بیماران اسکیزوفرنی در شهر تهران نشان داده است که در میان بیماران بالاترین نسبت مربوط به طبقات پایین و متوسط رو به پایین است (محسنی 1382 :187). دورئوند و دورفوند (1969 ) دریک بررسی تطبیقی از یافته های 42 مطالعه که از روش زمینه یابی اجتماعی استفاده کرده بودند به این نکته پی بردند که طبقه اجتماعی تنها متغیر جمعیت شناختی بود که به  طور پایداری با وضعیت روان شناختی ارتباط داشت ولی، سن، جنس و نژاد هیچیک ارتباط پایداری نداشتند.

با توجه به اینکه سالمندان در جوامع صنعتی از قدرت ومنزلت زیادی برخودار بودند و آنان را ذخایر فرهنگ جامعه، دانش و تجربه می دانستند  و در عین حال تعداد افراد کمتری به این سن  می رسیدند. اما تغییر نوع خانواده، شهری و صنعتی شدن جوامع معاصر پایگاه اجتماعی سالمندان را دگرگون ساخته و آنها را دچار مشکلات فراوانی کرده است.برهمین اساس مطالعات وپژوهشهای صورت گرفته در مورد سالخوردگی وسالمندی جمعیت در دهه های اخیر با افزایش تعداد و درصد سالمندان، رشد قابل توجه ای داشته است. کاهش اساسی و مستمر مرگ ومیر، افزایش امید زندگی، موجب رشد فزاینده و شتابان جمعیت سالمند شده است. که این امر بر موقعیت و منزلت سالمندان درجامعه بی تأثیر نبوده است.

سلامت سالمندان

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات ، پیشینه تحقیق و مبانی نظری پایان نامه های علوم اجتماعی کلیک کنید.

نمونه ای از منابع فارسی سلامت سالمندان :

• آرﻣﺴﺘﺮاﻧﮓ، دﻳﻮﻳﺪ،(1372).، ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ. ﺗﺮﺟﻤﻪ: ﻣﺤﻤﺪ ﺗﻮﻛﻞ،ﺗﻬﺮان : ﻣﻮﺳﺴﻪ اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻠﻤﻲ،ص83..
• آزاد، حسین،( 1380 )،آسیب شناسی روانی، تهران : انتشارات قومس. ص61.
• آﺷﻔﺘﻪ ﺗﻬﺮاﻧﻲ، اﻣﻴﺮ،( 1381 ).ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ وﺗﺤﻠﻴﻞ ساختارﻫﺎي ﺟﻤﻌﻴﺘﻲ.ﺗﻬﺮان: اﻧﺘﺸﺎرات ﮔﺴﺘﺮه، ص94.
• آهنگری، مهناز و دیگران،( 1387)،اثرات فشارخون بالا برکیفیت زندگی سالمندان عضو فرهنگسرای سالمند شهر تهران، مجله سالمندی ایران، سال سوم، شماره 7، صص32، 26.
• احمدی، سیروس ،( 1379 ) مجموعه مقالات سالمندی، جلد دوم، تهران، گروه بانوان نیکو کار.
• احمدی، فرامرز و دیگران( 1383 )، ارزیابی کیفیت زندگی در بین سالمندان در زاهدان، نشر حیات، دوره 10، شماره 22،صص 61-67.
• امیدی، رضا ،(1386)، کیفیت زندگی در برنامه های توسعه ایران، پایانامه کارشناسی ارشد دانشگاه تهران، دانشکده علوم اجتماعی
• بشلیده، کیومرث،( 1378)، تأثیر مداخله های حمایتی در تأمین نیاز های روانی، اجتماعی سالمندان، مجموعه مقالات سالمندی، انتشارات گروه بانوان نیکو کار جلد سوم، ص 35.
• پاشا، غلامرضا و همکاران، (1386)، مقایسه سلامت عمومی و حمایت اجتماعی بین سالمندان ساکن خانه سالمند ان و سالمندان ساکن در خانواده، فصل نامه خانواده پژوهی،  سال سوم،  شماره 9،  ص 505 ، 507).
• پوردهکردی، علی حسن و دیگران ،(1386)، تأثیربرنامه های ورزشی برکیفیت زندگی شهرستان شهرکرد، مجله سالمندی ایران سال دوم، صص437، 444.
• پوررضا، ابولقاسم و خیبری نعمتی، رقیه ،( 1385 )، اقتصاد بهداشت و سالمندی، مجله سالمندی ایران، سال اول شماره 2،صص80، 87.
• پوررضا، ابولقاسم و دیگران،( 1386)،الگوی هزینه و بیماری در شهرستان دامغان طی سال 1386 مجله سالمندی در سال دوم شماره 4، صص252، 262.
• …
• …

سلامت سالمندان

https://ro.uow.edu.au/thss/