حوضه های رودخانه ای و حوضه آبریز

 حوضه آبریز و حوضه های رودخانه ای در جغرافیا

حوضه های رودخانه ای و حوضه آبریز

  حوضه آبریز

فصل دوم: مرور منابع حوضه آبریز

2-1- مبانی نظری تحقیق – حوضه آبریز

2-1-1-  آبخیز

2-1-2- مطالعه به روش حوضه ای

2-1-3- حوضه آبریز

2-1-4- جریان رودخانه ای

2-1-5- رابطه بین جریان رودخانه ای و متغیر های بستر رودخانه

2-1-6- عوامل حوضه ای

2-1-7- شکل حوزه

2-1-8- پروفیل طولی و شیب رودخانه

2-1-9- شیب(slope)

2-1-10- زمین شناسی و خاک شناسی

2-1-11-  ویژگی های پوشش گیاهی

2-1- 12- ويژگيهاي اقليمي و عوامل مؤثر بر آب و هواي حوضه

2-1-13- عوامل ناشی از بهره برداری و دخالت انسان

2-1-14- پايداري

2-1-15- توسعه پايدار

2-1-16- مديريت آب

2-1-17- مدل فرآيند مطالعات در برنامه ريزي توسعه و مديريت پايدار رودخانه ها

2-1-18- حوضه آبريز از ديدگاه سيستمي

2-1-19- محيط سيستم حوضه

2-1-20- حفاظت از منابع

2-1-21-  مشارکت و توسعه پایدار

2-1-22- مديريت يكپارچه

2-1-23- اصل مشارکت

2-2- پیشینه تحقیق

2-2-1- پیشینه تحقیق در خارج

2-2-2- پیشینه تحقیق در ایران

2-2-3- پیشینه تحقیق در محدوده مطالعاتی

منابع حوضه آبریز

  حوضه آبریز

آبخیز

آبخیز به زمین بلندتری نسبت به اطرافش گفته می‌شود که در دامنه دشت و کوهسار باشد و هنگام باران آب آن به سوی زمینهای پائین تر سرازیر شود. باید توجه شود که در ضمن این تعریف لزوما آبخیز با خط الراس یکی نیست یا این طور بگوییم که حوضه آبخیز به مساحتی از یک منطقه اطلاق می شود که رواناب حاصله از بارندگی هایی که روی آن می بارد تماماً بطور طبیعی به نقطه واحدی به نام نقطه تمرکز هدایت می شود اگر نقطه تمرکز در داخل حوضه قرار گرفته باشد یعنی حوضه محیط کاملاً مسدودی تشکیل  داده باشد آن را حوضه بسته و اگر نقطه تمرکز در انتهای حوضه واقع شده باشد به نحوی که رواناب بتواند از آن نقطه به خارج ازحوضه جریان پیداکندآنرا حوضه بازگویند.

مطالعه به روش حوضه ای

دراین روش محدوده حوزه مطالعاتی براساس واحدهای طبیعی تحدیدحدود می شود وتاکید وتحلیل ها بیشتربه رابطه سنجی و شبکه های زهکشی والگوی شبکه های ارایش آبراهه ای – روابط مورفومتری حوضه وپایداری وآستانه های تغییر دریک سیستم است که تعیین محدوده براساس سه شاخص نقطه خروجی وآبراهه ها وقلل وخط الراس ها صورت می گیرد وروند حاکم برمطالعه بیشتربرمدار روشهای آماری وریاضی است ورابطه یابی بین عناصر هدف غایی اینگونه مطالعات است .

 حوضه آبريز

حوضه آبریز را به فرانسه و انگليسي basin كه به معني حوضچه يا لگن است مي‏نامند . در نوشته‏هاي انگليسي به آن catchment و در متون علمي آمريكائي به آن watershed مي‏گويند . و عبارتست از مساحتي از زمين كه اطراف آنها را ارتفاعات در بر گرفته و لذا رواناب حاصله از بارندگي روي اين سطح در پست ترين نقطه آن تمركز پيدا كرده و از نقطه اي كه پايين ترين ارتفاع را دارا مي باشد از منطقه خارج مي‏گردد . بعبارت ديگر حوضه آبریز مساحتي است كه رواناب سطحي در آن بطور طبيعي به نقطه واحدي به نام نقطه تمركز هدايت مي شود. هر حوضه آبريز از مجموعه زيادي زيرحوضه تشكيل شده و زيرحوضه ها نيز به نوبه خود به واحدهاي كوچك تقسيم مي شود . كوچكترين جزء يك حوضه آبريز كه عمليات آبخيز داري روي آن پياده مي شود قطعه يا پارسل (Parcel) نام دارد ( عليزاده, 1377).

جریان رودخانه ای

برخی از جریانهای رودخانه ای به آب باران حاصل از ذوب برف که به صورت هرز آب در سطح زمین یا نفوذ به رودخانه و همچنین به جریان ثقلی زیر زمینی مرتبط هستند.

حوضه آبريز از ديدگاه سيستمي

از ميان سيستم هاي باز، بسته و نيمه بسته، سيستمهاي باز در جغرافيا و بويژه درژئومورفولوژي از اهميت خاصي برخوردارند. شايد بتوان يكي از دلايل اصلي اهميت سيستم هاي باز را، پويايي و فعل وانفعالات سيستم طبيعت چه در مقياس كلان و درحدتبادلات آن با فضاي كيهان و چه در مقياس هاي ريزتر و در حدتبادلات يك حوضه آبريز با محيط پيرامون و به دنبال آن دريافت ورودي هاي خاص از محيط خود و خروج اين ورودي ها به شكل ديگري و باز هم به همان محيط احاطه كننده سيستم دانست.

حوضه آبريز، به عنوان چارچوب و واحد ژئومورفولوژيكي دربرگيرنده مورفوسيستمهاي رودخانه اي است (زمرديان، 94:1381 )، كه شوم آن را منطقه وسيعي شامل زهكش هاي تقسيم شده در محل تجمع آب و رسوبات، مسير كانال و در ههاي حوضه زهكش و منطقه به دليل نهشته گذاري رسوبات همچون اقيانوس ها تعريف مي كند ( 2086،Patrick 2003) تبادلات انرژي و ماده اي كه اين حوضه ها در قلمرو خود دارند، م يتواند به عنوان يك سيستم باز قلمداد گردند.

گذشته از جريان تبادلات انرژي، ماده و اطلاعات در يك حوضه آبريز با محيط پيرامونش، الگو و وضعيت آرايش زهكش ها در يك حوضه نيز م يتواند حاكي از حاكميت قواعد و اصول سيستمي در آن ها باشد. در يك رتبه بندي دقيق، استرالر، روشي را براي رتبه بندي شاخه رودها به كار گرفته است كه بر اساس آن، در يك سيستم زهكشي حوضه آبريز، آبراهه اصلي از تركيب رده هاي اول، دوم، سوم و رده هاي بعدي تشكيل مي شود. تمامي رده هاي آبراهه اي همراه با يك پيوستگي خاص و دقيق در شكل گيري سيستم زهكشي آن حوضه، دخيل هستند. در اين روش، شاخه رودهاي كوچك مي تواند در سرنوشت رتبه يا .( زهكش اصلي كه آبها را از منطقه خارج مي كند مؤثر باشد (رامشت، 144:1375(

ويژگيهاي اقليمي و عوامل مؤثر بر آب و هواي حوضه

در مطالعه و بررسي شرايط آب و هوايي يك منطقه لازم است كه ابتدا عوامل بوجود آورنده اقليم آن منطقه و يا عوامل مؤثر بر آن اقليم مورد مطالعه و دقت نظر قرار گيرند. بدون شناخت اين عوامل، بررسي، تجزيه و تحليل و پيش بيني شرايط آب و هوايي منطقه ممكن نيست.

آب و هواي محدوده مورد مطالعه تحت تأثير دو  دسته عوامل قرار مي‏گيرد.

يك دسته عوامل محلي را شامل مي‏شود و دسته ديگر عوامل بيروني.

عوامل محلي آنهايي هستند كه در خود محل قرار دارند و اثر آب و هوايي آنها از سالي به سال ديگر چندان تفاوتي ندارد (عليجاني، بهلول، 1381). مثلاً زاويه تابش خورشيد ظهر اول مهر ماه در حوضه آبريز چوبر شفت در هيچ سالي تغيير نمي‏كند. و يا اينكه ارتفاع حوضه از سطح دريا حداقل براي چندين هزار سال ثابت است. در مجموع بايد گفت كه عوامل محلي به ويژگيهاي خود حوضه شامل موقعيت و عرض جغرافيايي، ارتفاع(توپوگرافي) و دوري و نزديكي به دريا( به مناطق رطوبتي) بستگي دارد.

عوامل بيروني آنهايي هستند كه در داخل منطقه مستقر نيستند و از بيرون وارد كشور و منطقه شده و اقليم آن را كنترل مي‏كنند. سيستمهاي فشار و توده‏هاي هوا جزو اين گروه به حساب مي‏آيند. عوامل بيروني ذاتي كشور ايران نيستند و فراواني وقوع آنها نيز هميشه ثابت نيست. ورود آنها به ايران و محدوده مورد مطالعه تابع سيستمهاي آورنده آنهاست، يك سالي بيشتر مي‏آيند و يك سال ديگر ممكن است اصلاً نيايند. مثلاً يك سالي ممكن است بر اثر ورود فراوان سيكلونهاي مديترانه‏اي بارندگي زياد رخ دهد و يك سال ديگر به دليل نيامدن آنها بارندگي رخ ندهد. (عليجاني، بهلول، 1381)

عوامل بيروني به دو دسته تقسيم مي‏شوند. دسته اول آنهايي هستند كه بر اثر گسترش سيستمهاي فشار نواحي مجاور ايران مانند فرابار سيبري در فصل سرد مخصوصاً زمستان منطقه را تحت تأثير قرار دهند و دسته دوم عواملي هستند كه از سرزمينهاي دورتر مانند درياي مديترانه، اقيانوس اطلس و غيره وارد منطقه مي‏شود كه اين عوامل بوسيله سيستمهاي فشار سياره‏اي به ايران مي‏رسند و به محدوده مورد مطالعه هدايت مي‏شوند.

عمده‏ترين اين عوامل عبارتند از سيكلونهاي مديترانه‏اي، موجهاي كوتاه بادهاي غربي، جبهه قطبي و غيره. تمام اين سيستمها در داخل بادهاي غربي تشكيل و حركت مي‏كنند و ورود انها به ايران به پيشروي و گسترش بادهاي غربي بسته است. ورود اين عوامل بارندگيهاي داخل ايران را سبب مي‏شوند.

جهت مشاهده و دانلود   مونسون چیست و تاثیرات آن کلیک کنید .

جهت مشاهده و دانلود  سیل و سیلاب – ادبیات و مبانی نظری و پیشینه تحقیق سیلاب کلیک کنید .

جهت مشاهده و دانلود ادبیات و پیشینه تحقیق انواع باران ، انواع بارش و بارش سالانه کلیک کنید .

جهت مشاهده و دانلود مئآندر، مورفولوژی و ويژگی های هندسی آن (موضوع ادبیات رودخانه کارون) کلیک کنید .

نمونه ای از منابع و ماخذ فارسی

• احمدی، حسن، 1374، ژئومورفولوژی کاربردی، دانشگاه تهران،جلد1(فرسایش آبی).
• اصلاح عربانی ، ابراهیم ، 1380، کتاب گیلان ،چاپ دوم ، انتشارات گروه پژوهشگران ایران ، جلد اول و دوم .
• امير احمدي، ابوالقاسم، 1372، بررسي و نقش عوامل اقليمي و مورفولوژي بر روي سيل، پايان نامه كارشناسي ارشد، دانشكده ادبيات و علوم انساني، دانشگاه تهران.
• آزاد، محمد، 1387، تالاب گاوخونی یکی از اجزای سیستم حوضه آبخیز زاینده رود، سایت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان
• آقانباتی، علی، 1383، زمین شناسی ایران، انتشارات سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی.
• حاتمی، آدر، 1385، حافظان طبیعت زیبا، Hatam2007.
• رضایی،پرویز،1383، سیلهای استان گیلان و اقدامات جهت کاهش خطرات سیل ؛جهاد تحقیقات آب و آبخیزداری
• رامشت ، محمد حسين و همکاران ، 1389 ، حوضه هاي آبريز از ديدگاه سيستمي (مطالعه موردي:: حوضه آبريز رودگاماسياب)، جغرافيا و برنامه ريزي منطقه اي (دوفصلنامه)، سال اول، شماره اول، بهار
• رفاهی،حسنقلی،1378، فرسایش آبی و کنترل آن؛انتشارات دانشگاه تهران
• راهنمای آبخیزداری – مطالعات و برنامه ریزی حوزه های آبخیز – تدوین: پروفسور تی.س – شنک- ترجمه :مهندس علی نجفی نژاد- دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
• …
• …

www.washington.edu

  حوضه آبریز

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات و پیشینه تحقیق پایان نامه های جغرافیا کلیک کنید.