موقعیت جغرافیایی ایران و ترکیه

موقعیت جغرافیایی ایران و ترکیه

موقعیت جغرافیایی ایران و ترکیه(ژئوپلیتیک ایران و ترکیه)

موقعیت جغرافیایی ایران و ترکیه

3-1- موقعیت جغرافیایی ایران ..

3-1-1- ویژگی های طبیعی..

3-1-2- موقعیت و فضا..

3-1-3- جمعیت ایران ترکیب قومی- نژادی- مذهبی..

3-1-4- ویژگی های انسانی و نژادی..

3-1-5- ویژگی دینی و مذهبی..

3-1-6- ویژگی قومی و زبانی..

3-1-7- اقتصاد ایران..

3-2- موقعیت جغرافیایی ترکیه..

3-2-1- شهرها و بنادر مهم..

3-2-2- جمعیت، ترکیب و پراکندگی آن..

3-2-3- نژاد ترک در ترکیه..

3-2-4- اقتصاد ترکیه…….

یافته های تحقیق

4-1- ژئوپلیتیک ایران..

4-1-1- جایگاه ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک ایران در منطقه آسیای جنوب غربی..

4-2- ژئوپلیتیک ترکیه در منطقه..

4-2-1- مشکلات ترکیه با کشورهای همجوار و خارج از قلمرو ملی..

4-2-2- ژئوپلیتیک آب..

4-3- روابط ایران و ترکیه از زمان عثمانی تا به امروز..

4-3-1- روابط ایران و ترکیه در دوره پهلوی..

4-4- جایگاه ایران و ترکیه در ساخت قدرت و سیاست منطقه خاورمیانه..

4-5- روابط ایران و ترکیه در سایه تحولات سوریه..

4-6- تنگه های استراتژیک موجود در منطقه..

4-6-1- ژئوپلیتیک تنگه هرمز و مزایای اقتصادی آن برای ایران..

4-6-2- اهمیت راهبردی تنگه هرمز برای اقتصاد جهان..

4-6-3- تنگه داردانل و تنگه بسفر..

4-6-4- موقعیت ترانزیتی ممتاز ترکیه..

4-7- عوامل همگرا و واگرا در روابط ایران و ترکیه پس از به قدرت رسیدن حزب اسلام گرای عدالت و توسعه در ترکیه (2009-2002)..

4-7-1- تلاش برای تبدیل شدن به یک قدرت منطقه ای؛ رقابت یا همکاری..

4-7-2- نگرش ترکیه و ایران به مسائل خاورمیانه..

4-7-3- عوامل همگرا در روابط ایران و ترکیه در دوران حکومت حزب اسلام گرای عدالت و توسعه..

4-7-4- ایران و ترکیه دو کشور غیر عرب منطقه..

4-7-5- شکست طرح انزوای ایران..

4-7-6- افکار عمومی ترکیه..

4-7-7- عوامل واگرا در روابط ایران و ترکیه در دوران حکومت حزب اسلام گرای عدالت و توسعه..

4-7-8- نگاه متفاوت به مسائل جهانی و منطقه ای..

4-7-9- مسأله ی هسته ای ایران..

4-7-10- رقابت دو کشور در مناطق آسیای مرکزی، قفقاز و خاورمیانه..

4-7-11- تأثیر مسأله ی کُرد بر روابط دو کشور..

4-7-12- روابط ترکیه و امریکا و تأثیر آن بر روابط ایران و ترکیه..

4-7-13- روابط ترکیه و اسرائیل و تأثیر آن بر روابط ایران و ترکیه..

4-8- بررسی اختلافات، ادعاها و منازعات مرزی و ارضی در کشور ایران و ترکیه..

4-9- جایگاه و نقش ایران و ترکیه در تحولات منطقه ای..

4-10- تحولات خاورمیانه و شمال آفریقا: (تأثیر بر روابط ایران و ترکیه)..

4-11- نقش ترکیه در تحولات اخیر کشورهای منطقه..

4-12- بررسی و مقایسه اقتصاد ترکیه با اقتصاد ایران..

4-12-1- روابط اقتصادی ایران و ترکیه در گرو روابط سیاسی..

4-13- نقش فرهنگی ایران و ترکیه در آسیای مرکزی و قفقاز..

4-14- موانع همگرایی ایران و ترکیه در مناطق آسیای مرکزی و قفقاز..

4-14-1- تقابل ایدئولوژیک (اسلام گرایی و دنیاگرایی)..

4-14-2- تقابل نقش های منطقه ای..

4-14-3- رقابت اقتصادی..

4-14-4- عامل امنیتی

منابع

موقعیت جغرافیایی ایران

موقعیت جغرافیایی ایران

ایران کشوری در جنوب غربی آسیا و در منطقه خاورمیانه با وسعت 195/648/1 کیلومتر مربع (18 ام در جهان) و بر پایه سرشماری سال 1390 دارای 000/091/76 نفر جمعیت است.

پایتخت، بزرگترین شهر و مرکز سیاسی اسران، تهران است. کشور ایران در فاصله مدارهای 25 درجه و 29 درجه و 47 دقیقه عرض شمالی و نصف النهارهای 44 درجه و 2 دقیقه تا 63 درجه و 20 دقیقه طول غربی قرار گرفته است و فضای آن بر اساس آخرین مطالعات 1 میلیون و 623 هزار و 779 کیلومتر مربع و براساس قول غالب و رایج 1 میلیون و 648 هزار کیلومتر مربع برآورد می شود. (جغرافیای سیاسی ایران، جعفری، 1374: 86)

ایران در شرق با افغانستان و پاکستان

شمال شرقی با ترکمنستان

بخش میانی با دریای خزر

شمال غربی با جمهوری آذربایجان و ارمنستان

غرب با ترکیه و عراق

جنوب با آب های خلیج فارس و دریای عمان همسایه است.

ایران بیش از 6000 کیلومتر با کشورهای پاکستان افغانستان، ترکمنستان، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، ترکیه و عراق مرز خشکی مشترک دارد.

اگر کناره های خلیج فارس و دریای عمان و خزر را بیفزایم طول مرزهای ایران به حدود 8700 کیلومتر    می رسد.

طول مرز کشور جمهوری اسلامی ایران و عراق در مقایسه با مرزهای ایران با دیگر کشورهای همسایه در مقام اول است. کوتاه ترین مرزهای ایران در میان کشورهای مجاور مرز ایران و ارمنستان است. مرزهای سیاسی کنونی ایران به مرزهای شمالی، شرقی، غربی و جنوبی تقسیم می شود.

ویژگی های طبیعی

اشکال طبیعی و عناصر فضایی عمده در ایران عبارتند از:

1- کوه ها شامل رشته های بزرگ البرز، زاگرس، مرکزی و رشته های منفرد شرق ایران

2- فلات ها شامل فلات مرتفع آذربایجان، کردستان، فلات مرکزی ایران

3- دشت ها شامل دشت های گرم و خشک داخلی (کویر لوت، کویر نمک و غیره)

دشت های حاصلخیز ساحلی (گیلان، مازندران، گلستان، خوزستان و هرمزگان)

دشت های حاصلخیز میان کوهی (کشف رود، مغان، ماهی دشت، اسدآباد، اصفهان، سیستان و …)

دشت های حاصلخیز پایکوهی (کرج، ورامین، گرمسار، سرخس و …)

4- دریاچه ها شامل ارومیه، بختگان، جز موریان، هامون و …

5- باتلاق ها و نمک زارها

حدود 21% درصد از کل فضای ایران (350 هزار کیلومتر مربع) را کوهستان ها، 66% درصد (1098 هزار کیلومتر مربع) را حوزه های داخلی خشک و نیمه خشک و 13% درصد (200 هزار کیلومتر مربع) را    دشت ها و جلگه های ساحلی تشکیل داده اند.

موقعیت و فضا

قلمرو فضایی جغرافیایی ایران هم به لحاظ طبیعی و به لحاظ انسانی و فرهنگی هویت خاصی دارد که با مرزهای مشخص طبیعی و انسانی از فضا و قلمروهای پیرامون خود جدا و متمایز می شود.

به لحاظ طبیعی، قلمرو جغرافیایی فلات ایران در شمال از فضاهای ماورای قفقاز، سیبری و آسیای مرکزی در شرق از فضاهای فلات تبت و فلات دکن (هند) و دشت سند و پنجاب، در جنوب از فضاهای آبی اقیانوس هند خلیج فارس و شبه جزیره عربستان و در غرب از فضاهای فلات آناتولی و دشت های  بین النهرین متمایز و جدا می شود.

به لحاظ انسانی و فرهنگی نیز فضای آن در شمال با قلمرو ترک از یک سو و از طرف دیگر با قلمرو اسلام در شرق، با فرهنگ چین و هند و در جنوب با فرهنگ سامی محدود می شود.

ایران هویت خود را در بین فرهنگ ها و تمدن های پیرامونی حفظ کرده است.

موقعیت جغرافیایی ترکیه

ترکیه به ترکی استانبولی (Türkiye): با نام رسمی جمهوری ترکیه (به ترکی استانبولیTürkiye Cumhuriyeti): کشور اوراسیایی است که بخش بزرگ کشور یعنی آناتولی یا آسیای کوچک در جنوب باختر آسیا و خاورمیانه واقع است و بخش کوچکی نیز به نام تراکیه در منطقه بالکان (منطقه ای در جنوب خاور اروپا) قرار دارد.

ترکیه با نام امپراطوری عثمانی در چند سده گذشته، بخش های بزرگی از خاورمیانه و جنوب خاوری اروپا را در دست داشت. تا اینکه پس از جنگ جهانی اول و فروپاشی امپراطوری عثمانی، جمهوری ترکیه به رهبری مصطفی کمال پاشا آتاترک در سال 1302 (1923) تأسیس شد.

ترکیه کشوری است با فرهنگی غنی، مردمی اصیل و طبیعتی زیبا و متنوع. این سرزمین زیبا همچنین به عنوان مهد بسیاری از تمدن ها در طول تاریخ شناخته شده است. در نتیجۀ موقعیت جغرافیایی این کشور، ترکیه در واقع به عنوان پل ارتباطی شرق و غرب ایفای نقش نموده است و ملت ترکیه دائماً با فرهنگ های بسیاری در ارتباط بوده اند. در طی قرون، سلاطین بسیاری آمده و رفته اند و هر کدام از خود ردی در این کشور بر جای نهاده اند. یک بخش فوق العاده و بسیار مهم تاریخ ترکیه مربوط به مرحلۀ رشد کلیسای اولیه در این کشور است. در دوران امپراطوری روم، پولس رسول سفرهای بشارتی زیادی به سرزمینی که اکنون ترکیه خوانده می شود داشت. حتی هفت کلیسای ذکر شده در کتاب مکاشفه در ترکیه امروزی واقع      شده اند. کنستانتین در سال 325 میلادی، امپراطوری رو به زوال روم را متحد و نیرومند ساخت. وی پایتخت روم نوین را به نام کنستانتینوپل که همان استانبول امروزی است بنیاد نهاد.

چند صده پس از کنستانتین، وقایع بسیاری در ترکیه رخ داد که هویت امروزی این ملت را شکل داد. ترک های سلجوقی با زور کنستانتینوپل را تسخیر نموده و اسلام را به این منطقه معرفی کردند. پس از امپراطوری سلجوقی، امپراطوری عثمانی قدرت را در ترکیه به دست گرفت. امپراطوری عثمانی بزرگترین و مقتدرترین امپراطوری اسلامی در طول تاریخ بوده است. این امپراطوری تا اوایل دهۀ 1900 ترکیه را تحت کنترل خود داشت. در بحبوحۀ آشوب های جهانی و داخلی، به رهبری مصطفی کمال یا آتاتورک (به معنای لغوی پدر ترک)، ترکیه به سوی دوران پیشرفت نوینی هدایت شد. نفوذ و ایده های وی آنچه را ما امروزه به نام ترکیه می شناسیم شکل بخشید. (کتاب سبز ترکیه، 1388: 2)

جمهوری ترکیه دو قاره آسیا و اروپا را به هم پیوند می دهد. ترکیه در جنوب شرقی اروپا و جنوب غربی آسیا واقع شده و بین 5/36 و 42 درجه عرض شمالی و 26 و 45 درجه طول شرقی در نیمکره شمالی قرار گرفته است. کشور ترکیه مستطیلی است که طول آن از شرق تا غرب حدود 1660 کیلومتر و عرض آن به طور متوسط 550 کیلومتر می باشد. ترکیه از سه طرف از طریق دریا احاطه شده است. ترکیه با مساحتی کمتر از نصف مساحت ایران سی و پنجمین کشور جهان از لحاظ وسعت محسوب می گردد و دارای 753/2 کیلومتر مرز خشکی با کشورهای همجوار و بیش از 7000 کیلومتر مرز آبی با دریاهای مدیترانه و سیاه و مرمره می باشد.

ترکیه با مساحت 452/779 کیلومتر مربع (948/300 مایل مربع) (با احتساب   دریاچه ها) شامل دو شبه جزیره می باشد. شبه جزیره آناتولی که 97% خاک ترکیه را تشکیل می دهد (آسیای صغیر) در قاره آسیا واقع شده است و 688/755 کیلومتر مربع (773/291 مایل مربع) مساحت دارد و شبه جزیره دوم به نام تراس شرقی فقط با 764/23 کیلومتر مربع (175/9 مایل مربع) 3% خاک ترکیه را در قسمت اروپایی این کشور تشکیل می دهد. این دو شبه جزیره به وسیله دریای مرمره از یکدیگر جدا     شده اند. این دریا از سمت شمال به وسیله تنگه بسفر به دریای سیاه و از سمت جنوب از طریق تنگه داردانل به دریای اژه متصل می گردد. تنگه های بسفر و داردانل حائز اهمیت استراتژیکی می باشند. (کتاب سبز ترکیه، 1388: 3)

ترکیه 4 همسایه اروپایی (بلغارستان، یونان، روسیه و قبرس) و 5 همسایه آسیایی (ایران، سوریه، عراق، گرجستان و ارمنستان) دارد. در شمال با کشورهای مشترک المنافع ارمنستان و گرجستان 610 کیلومتر، در شرق با جمهوری اسلامی ایران 454 کیلومتر، با عراق 331 کیلومتر، در جنوب با سوریه 877 کیلومتر، در قسمت غربی با یونان 212 کیلومتر و با بلغارستان 269 کیلومتر مرز مشترک دارد. (کتاب سبز ترکیه، 1388: 1-2)

کنگره جغرافیای اول که در سال 1941 در آنکارا برگزار شد، در پایان بررسی های طولانی خود ترکیه را به هفت منطقه جغرافی تقسیم نمود. در بررسی های کنگره نامبرده ویژگی های مختلف جغرافیایی ترکیه در نظر گرفته شد.

بدین صورت که: این کشور از سه جهت با آب دریا محصور است، در طول کناره های بلندش موازی با ساحل رشته کوه ها قرار دارند، قسمت میانی این کوه ها که در عین بلند بودن فراز و نشیب کمتری دارند تحت تأثیر شرایط دریایی نمی باشند، به همین خاطر این وضعیت بین نوار ساحلی و مناطق میانی از جنبه آب و هوایی، پوشش گیاهی طبیعی و پراکندگی انواع مزارع تفاوت هایی ایجاد می کند که در نتیجه    سیستم های مواصلانی و شکل خانه های این مناطق نیز از آن متأثر می شوند. و کنگره یاد شده با در نظر گرفتن این ویژگی ها ترکیه را به چهار منطقه ساحلی و سه منطقه میانی تقسیم کرده است:

1- منطقه شمال آناتولی (منطقه دریای سیاه) به صورت کمربندی در بالای سرزمین ترکیه قرار گرفته و مساحتی حدود 6/1% کل مساحت آن کشور را شامل می شود.

2- منطقه مرمره شامل دریای مرمره و قسمت اروپایی ترکیه می باشد.

3- منطقه اژه از سواحل دریای اژه تا قسمت های غربی آناتولی امتداد دارد.

4- منطقه مدیترانه که در قسمت جنوب ترکیه واقع شده است.

5- منطقه آناتولی مرکزی که در مرکز ترکیه قرار دارد.

6- منطقه آناتولی شرقی مرتفع ترین و بلندترین منطقه ترکیه می باشد.

7- منطقه جنوب شرقی آناتولی متشکل از ارتفاعات مرتفع می باشد.

از این هفت منطقه، چهار منطقه اول نام دریای چسبیده به آن منطقه را گرفته اند:

(دریای سیاه- مرمره- اژه و مدیترانه)

موقعیت جغرافیایی ایران

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات و پیشینه تحقیق پایان نامه های جغرافیا  کلیک کنید.

نمونه ای از منابع و مأخذ

1. آصف، محمدحسن (1380). اهداف سیاست خارجی ترکیه در آسیای مرکزی، فصلنامه خاورمیانه، شماره 28، ص 160-141
2. احمدی، حمید (1388). ترکیه، پان ترکیسم و آسیای مرکزی، مطالعات آسیای مرکزی، سال دوم، شماره 5، ص 22-1
3. ارغندی، علیرضا (1388). روابط خارجی ایران 1320 تا 1357، ج 9، تهران نشر قومی
4. اطلس جامع گیتاشناسی، واحد پژوهش و تألیف گیتاشناسی، 1388
5. افضلی، رسول. بررسی و تببین ژئوپلیتیکی اسلام گرایی اعتدالی در سیاست خارجی ترکیه از سال 1955 تا 2011 با رویکرد سازه انگاری، فصلنامه روابط خارجی، سال سوم، شماره چهارم، 1390
6. امیدی، علی، رضایی، فاطمه، عضمان گرایی جدید در سیاست خارجی ترکیه؛ شاخص ها و پیامدهای آن در خاورمیانه، فصلنامه روابط خارجی، سال سوم، شماره سوم، پاییز 1390
7. امیر احمدیان، بهرام. سیاست های منطقه ای ترکیه در قفقاز و تکامل با ایران، تهران، دو ماهنامه تحولات ایران و اورآسیا شماره 25، 1388
8. برزگر، کیهان، انقلاب های عربی و واقع گرایی در روابط ایران و ترکیه، پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه، 23 اسفند ماه، 1390
9. بوزان، باری والی و یور، مناطق و قدرت های، مناطق و قدرت ها، ترجمه رحمان قهرمان پور، نشر پژوهشکده مطالعات راهبردی، 1388
10. بهرامی، محمد. سیاست خارجی ترکیه و تحولات شمال آفریقا و خاورمیانه، پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه، 1391
11. …
12. …

موقعیت جغرافیایی ایران

http://www.washington.edu/