تعاون روستایی، تعاون و ترویج تعاون

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهشی تحقیق

2-مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

الف) تعاون………………………………………………………………………………………………………………………………………. 5

2-1-تعاون…………………………………………………………………………………………………………………………………………

2-2-تاریخچه تعاونی…………………………………………………………………………………………………………………………

2-3-تعاوني­هاي سنتي در ايران ………………………………………………………………………………………………………..

2-4-تاريخچه تعاوني در ايران …………………………………………………………………………………………………………..

2-5-سازمان مركزي تعاون روستايي (تشكيل شركت هاي تعاوني روستایي)……………………………………..

2-6-وظایف تعاونی ها ………………………………………………………………………………………………………………………

2-6-1-وظایف فنی……………………………………………………………………………………………………………………………

2-6-2-وظایف اقتصادی…………………………………………………………………………………………………………………….

2-6-3-وظایف اجتماعی…………………………………………………………………………………………………………………….

2-7-مزیت تعاونی ……………………………………………………………………………………………………………………….. 36

2-8-نقش تعاون در توسعه فرهنگي…………………………………………………………………………………………………..

2-9-ابعاد فرهنگي تعاونی­ها ……………………………………………………………………………………………………………..

2-10-نقش تعاون در توسعه اقتصادي جوامع …………………………………………………………………………………..

2-11-آشنایی با نظام های بهره برداری کشاورزی و تأکید بر شرکت­های تعاونی تولید روستایی………………….

2-12-نظام بهره برداری شرکت های تعاونی تولید روستایی………………………………………………………………

2-13-تاریخچه شرکت های تعاونی های تولید روستایی……………………………………………………………………

2-14-اهداف شرکت­های تعاونی تولید ……………………………………………………………………………………………..

2-15-رسالت شرکت­های تعاونی تولید………………………………………………………………………………………………

2-16-سازمان کار شرکت­های تعاونی تولید روستایی…………………………………………………………………………

2-17- نقش تعاونیها در مشارکت………………………………………………………………………………………………………

2-18-ضرورت توسعه تعاونی های تولید در توسعه بخش کشاورزی  ………………………………………………..

2-19-اثرات تشکیل شرکت­های تعاونی تولید روستایی……………………………………………………………………..

2-20-تعاونی­ها به عنوان پیشگامان خصوصی سازی………………………………………………………………………….

2-21-مفهوم و اصول تعاون……………………………………………………………………………………………………………….

ب) ترویج تعاون ………………………………………………………………………………………………………………………….. 35

2-22-ترویج تعاون…………………………………………………………………………………………………………………………….

2-23- اهداف خاص یا جزئی…………………………………………………………………………………………………………….

2-24- روش آموزش (شیوه آموزش تعاون)……………………………………………………………………………………….

2-25- راهكارها و رويكردهاي ويژه در توسعه و تقويت ترويج تعاون …………………………………………………

2-26-توسعه پايدار و ترويج تعاون……………………………………………………………………………………………………..

ج) الگوهای پذیرش و توسعه روش های تعاون …………………………………………………………………………….. 55

2-27- مدل پذيرش و توسعه  فناوري……………………………………………………………………………………………….

2-28-مدل رفتار منطقي…………………………………………………………………………………………………………………..

2-29-مدل رفتار برنامه ريزي شده……………………………………………………………………………………………………

2-30-مدل رفتاری برنامه ریزی شده تجزیه شده………………………………………………………………………………

2-31-مدل تركيب شده…………………………………………………………………………………………………………………….

2-32-مدل انتشار نوآوري………………………………………………………………………………………………………………….

2-33-تئوری کنش موجه………………………………………………………………………………………………………………….

2-34-مفهوم نوآوري………………………………………………………………………………………………………………………….

2-35-ويژگي هاي نوآوري…………………………………………………………………………………………………………………

2-36-عوامل مؤثر در پذيرش نوآوري ها……………………………………………………………………………………………

2-37-ويژگي هاي فردي مؤثر در پذيرش نوآوري ها…………………………………………………………………………

2-38-ويژگي­هاي اجتماعي – فرهنگي………………………………………………………………………………………………

منابع

تعاون روستایی، تعاون و ترویج تعاون

تعاون

تعاون یکی از تشکل هایی است که مشارکت و همیاری اقتصادی و اجتماعی جمعی از مردم در دستیابی به اهداف مشترک در آن متجلی می شود. به عبارت دیگر تعاونی تشکلی است سازمان یافته که افراد به طور داوطلبانه و به صورت ارادی، به نظارت دموکراتیک و به منظور تأمین نیاز مشترک، تشکیل می دهند. از جمله اهداف تعاونی ها می توان به جلوگیری از سود برای یک نفر و به زیان دیگری، مشارکت عادلانه در تأمین سرمایه و سود و زیان حاصله از تعاملات اقتصادی در آن اشاره کرد (حسینی نیا،1388: 16).

قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران نیزشرکت تعاونی را چنین تعریف می نماید: شرکت های تعاونی شرکت هایی است که تمام یا حداقل 51% سرمایه به وسیله اعضاء در اختیار شرکت تعاونی قرار می گیرد و وزارت خانه ها، سازمان ها، شرکت های دولتی و وابسته به دولت و تحت پوشش دولت، بانک ها، شهرداری ها، شورای اسلامی کشوری، بنیاد مستضعفان و سایر نهادهای عمومی می تواند جهت اجرای بند 2 اصل 43 از راه وام بدون بهره یا هر راه  مشروع دیگر از قبیل مشارکت، مضاربه، مضارعه، مساقات، اجاره، اجاره به شرط تملیک، بیع شرط، فروش اقساطی، صلح، اقدام به کمک در تأمین یا افزایش سرمایه شرکت های تعاونی نمایند بدون آنکه عضو باشند (بنار و دیگران ،1388: 56).

در ماده 24 قانون بخش تعاونی آمده است که دولت موظف است جهت تحقق اهداف مندرج در اصول 43 و 44 قانون اساسی و افزایش بخش تعاونی در اقتصاد ملی و با رعایت ضرورت و در قالب برنامه رشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور، شرایط لازم را برای گسترش کمی و کیفی تعاونی ها به گونه ای که این بخش نقش مؤثرتری در رشد و توسعه اقتصادی داشته باشد را فراهم آورد (همان منبع: 57).

سازمان مركزي تعاون روستایی (تشكيل شركت هاي تعاوني روستایي)

سازمان مرکزی تعاون روستایی که در سال 1346 و به دنبال موادي از قانون اصلاحات ارضي مصوب 1341 به وجود آمد اهداف و وظايف زير را دنبال مي كرد:

الف–آموزش اصول تعاون و تربيت كادر سرپرستي براي راهنمایي اعضاءي شركت‌هاي تعاوني و مناطق روستائي كشور.

ب–كمك هاي اعتباري به شركت ها به منظور افزايش محصولات و درآمد دهقانان و بازاريابي و فروش محصول كشاورزان.

ج-ارتباط با شركت هاي تعاوني مصرف كشور، همچنين ايجاد رابطه با سازمان هاي بين‌المللي.

سازمان  تعاون روستایی در سنوات اخير تحت نظارت وزارت كشاورزي بوده و در پايان بهمن ماه 1357 مجموعاً 2939 شركت تعاوني روستائي با 3010202 نفر عضو را تحت پوشش داشته است. تعداد اتحاديه هاي شركت هاي تعاوني روستائي در پايان بهمن 1357 معادل 153 واحد با 2923 بوده است و در واقع تمامي شركت هاي تعاوني عضو اتحاديه هاي منطقه مربوطه به خود بوده اند.

در سال1350 قانون شركت هاي تعاوني با مطالعه قوانين ساير كشورها تهيه و تصويب رسيد كه موادي از آن هنوز هم مبناي كار تعاوني هاست. تعداد شرکت های تعاونی تا 29/12/57 (قبل از انقلاب اسلامی) 2174 شرکت با 2296827 عضو با 28 اتحادیه و تعداد شرکت های تعاونی از 1/1/58 (پس از انقلاب) تا 29/12/70 (تأسیس وزارت تعاون) 102 اتحادیه با 20915 تعاونی و 5401107 عضو می باشند و این آمار در پایان سال 79 به 391 اتحادیه با 52508 تعاونی و 9784595 عضو بالغ گردیده است. بدین معنی که تا مقطع تشکیل وزارت تعاون شاهد رشد تقریباً ده برابر تعاونی ها و پس از شروع فعالیت وزارت تعاون (نهادینه شدن حمایت دولتی) نسبت به مقطع پیش از انقلاب تقریباً 25 برابر و نسبت به شروتع دوره وزارت تعاون 5/2  برابر رشد متوجه تعاونی ها بوده است (رمضانی،1380) .

مهمترین اصلی که در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در مورد تعاونی ها آمده، اصل 44 است که در آن به طور مشخص تعاون را یکی از بخش های سه گانه نظام اقتصادی جمهوری اسلامی معرفی می کند. این ماده اشعار می دارد: نظام اقتصادی جمهوری اسلامی ایران بر پایه سه بخش دولتی، تعاونی و خصوصی با برنامه ریزی منظم و صحیح استوار است. که بخش تعاونی شامل شرکت ها و مؤسسات تعاونی تولید و توزیع است که در شهر و روستا بر طبق ضوابط اسلامی تشکیل می شود.

مجلس شورای اسلامی در سال 1370 قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران را تصویب کرد و شورای نگهبان آن را تأیید کرد. این گام مهمی در تقویت بنیان های تعاونی در کشور محسوب می شود. طرح تعاونی ها در سال 1362 تقدیم مجلس شده بود و یکی از جنجالی ترین طرح های پس از انقلاب بود که نزدیک به 8 سال در مجلس مورد بحث قرار گرفت. سرانجام اقدام دولت دایر بر تأسیس وزارت تعاون در 1370 گام مؤثر دیگری در حمایت تعاونی بود (بزرگیان،1384).

بطورکلی پیشینه حقوقی و قانونی تعاونی ها در کشورمان بدین شرح است:

1-در سال 1303: عنوان نمودن موادی در قانون تجارت در مورد تعاونی های تولید و مصرف.

2-سال 1314: تشکیل و ثبت تعاونی های رسمی و تشکیل تعاونی روستایی در داود آباد گرمسار.

3-سال های 1320 تا 1341: شکل گیری سه شرکت تعاونی روستایی با عضویت 1050 کشاورز و تصویب اولین قانون تعاونی ایران با الهام از قوانین سایر کشورها.

4-سال های 1341 تا 1375: اعلام سال 1346 به نام سال تعاون و سرانجام تصویت قانون شرکت های تعاونی ایران در سال 1350.

5-سال 1357 تاکنون: توجه به بخش تعاون به عنوان یکی از بخش های اقتصادی در قانون اساسی، تشکیل تعاونی های اشتغال در دوران جنگ (در شهرهای بزرگ) توجه به بخش تعاون در برنامه های اول، دوم و سوم و برنامه ریزی برای گسترش و رونق تعاونیها در کشور (حسین آبادی،1383).

سون آک. بوک^[1] ارزش های زیر را مطرح می سازد،(که در حال و آینده بایستی در فراگرد تعاونی گنجانده شود تا موجب همکاری در عمل گردد). دیدگاه او در این امر حاصل (نظراتی است که پیرامون تعاونی از طریق مشاهدات، عقاید و تفکرات مربوط، گفتگو با اعضاءی همکاری کننده در طرح و مطالعه گزاش ها و یادداشت های خصوصی، مدارک و منابع مربوط به تصمیمات اساسی و مهم و سیاست ها و تحلیل های تحقیقاتی) کسب شده است.

• -ارزش های خودیاری (فعالیت، خلاقیت، مسئولیت پذیری، عدم اتکا و خودیاری)
• -ارزش های همکاری متقابل(همکاری، اعمال اتحاد در تعاونی، همبستگی، صلح)
• -ارزش های مربوط به علایق غیرانتفاعی (حفظ منابع، حذف سود به عنوان عامل فعالیت، مسئولیت اجتماعی، اهداف عملی، عدم بهره کشی از حاصل کار دیگران)
• -ارزش های دموکراسی (برابری، مشارکت، انصاف)
• -ارزش های آموزشی و کارآموزی (احترام به انسانیت، استقلال، سازندگی).
• -ارزش های مربوط به امور داوطلبانه (تعهد، قدرت خلاقیت، عدم وابستگی، جمع گرایی)
• -ارزش های جهانی و ارزش های همکاری جمعی (اهداف و دیدگاه های جهانی، برخوردباز)
• -ارزش های هدف مدار (سودبخشی اقتصادی به اعضاء)

لارس مارکوس^[2]، رئیس اتحادیه بین المللی تعاون، موارد زیر را به عنوان ارزش های اساسی در گزارش خود به (کنگره اتحاد بین المللی تعاون، استکهلم 1998) ارایه داده است:

• -مشارکت اعضاء
• -دموکراسی (آزادی خواهی)
• -صداقت، اطمینان و عدم مخفی کاری
• -توجه داشتن به دیگران

او این ارزش ها را با کلمات زیر به خوبی خلاصه می کند: هدف نهایی برای عضویت در تعاونی بایستی در زندگی مرفه تر، زندگی سالم تر، زندگی ارزشمندتر، صلح، حقوق بشر، دفاع از دموکراسی و همبستگی در ناملایمات دیده شود. همچنین درباره (اعتماد هیچ زیربنایی بهتر و مناسب تر از میزان همکاری و تفاهم تعاونی در توجه به اعضاءیش ندارد). او در جایی دیگر می گوید: (توجه به دیگران یک ارزش زیربنایی و اساسی است که از طبیعت، به عنوان یک سازمان خودیار ریشه می گیرد و چیزی نیست که برای جلب مشتریان محاسبه شده باشد).

در سمیناری پیرامون(رهبری تعاونی ها و توسعه) که توسط انستیتوی ملی  Vaikunth Mehta برای مدیریت تعاونی برگزار شد (ژوئن 1988 در سری نگر) نکات زیر به عنوان اصول اساسی برای همکاری شناخته شد:

-انصاف و برابری-مشارکت و دخالت فعال اعضاء-برتری جایگاه فرد بر سرمایه-خودیاری و کمک های جمعی      -تمکین منافع فرد در برابر منافع اجتماع بزرگتر -تضمین توسعه عدالت از طریق رفع نابرابری ها و حذف استثمار-رهبری گسترده و وسیع-آموزش به عنوان فراگرد لازم برای توسعه-خوداتکایی برای توسعه خودمختاری تعاونی

این سمینار همچنین مراحل زیر را برای برقراری ارزش های اساسی در تعاونی متذکر شده است:

1-آموزش تعاونی باید قسمتی از نظام آموزش عمومی از مقطع ابتدایی باشد.

2- فرهنگ مناسب، که فعالیت های مرتبط با ارزش­های اساسی را ارج می گذارد، بایستی در تعاونیها ایجاد شود.

3- قوانین موجود جوامع تعاونی، و سایر قواعد و مقررات بایستی بازنگری شوند و در صورت لزوم، مجدداً تنظیم شوند تا این ارزش های اساسی را مورد توجه قرار دهند.

4- فراگرد عدم تمرکز در تصمیم گیری ها در کلیه سطوح تعاونی­ها باید توسعه و تعمیم یابد (فیروری،1377).

با توجه به ارزش ها و ویژگی های ارایه شده برای تعاونی ها، برخی از صفاتی که ادبیات نهضت تعانی برای شرکت های تعاونی واقعی برشمرده است، به شرح زیر می باشد:

شرکت تعاونی واقعی و مردمی، کانون و نهادی است برای:

• -مرکز قدرت مردم برای بهره برداری منصفانه همه آنها از منابع ملی
• – محل نمایش مشارکت مردم در برنامه ها و فعالیت های اقتصادی و اجتماعی جامعه
• – پایگاه رشد و تقویت رفتارهای مناسب اجتماعی در چارچوب یک نظام اقتصادی سالم
• – کانون تقویت و توسعه استقلال اقتصادی و بی نیازی گروهی تعاونگر از دیگران در برخی جنبه های زندگی
• – تثبیت کننده هویت ملی و بازگرداننده انسان به ذات و اصالت خدادادی او
• – کانون افزون سازی، جمعیت فعالی برای شرکت در فرایند توسعه ملی
• – محور نشر تغییر اجتماعی، توسعه افکار مردمی، عدالت و …
• – نیروی سازنده و مثبت یگانگی اجتماعی برای نیل به توسعه اقتصادی
• – عامل گسترش و پیشرفت روند توسعه درون زا و خودجوش
• – فراهم ساز آموزش و انگیزشگر دستیابی مردم به آموزش بهتر و بیشتر (استواری،1381) .

و به همین دلیل است که تعاونی ها به عنوان یک تشکل مردم نهاد وظایف زیادی در عرصه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بر عهده دارند.

سازمان کار شرکت های تعاونی تولید روستایی

شیوه تصرف زمین در شرکت های تعاونی تولید، ملکی و نوع مالکیت فردی است. در این واحدها سعی شده است که قطعات اراضی یکپارچه شده ضمن اعمال یکپارچگی کشت (یکجا کشتی) مرزبندی های خانوادگی نیز حفظ شود. در این روش ضمن مراعات استقلال خانوار و حفظ انگیزه های فردی اعضاء از طریق یکپارچه سازی و تجهیز و نوسازی مزارع و توسعه مکانیزاسیون و روش های به زراعی، افزایش تولید همراه با کاهش هزینه ها باعث افزایش بازدهی نیروی کار و سود سرانه می شود که منجر به افزایش پس انداز و امکان سرمایه گذاری بیشتر خواهد شد (وزارت جهاد کشاورزی، 1383).

در شرکت های تعاونی تولید نوع سازمان رسمی و نوع مدیریت جمعی است. در سطح مزارع نیز سازمان کار خانوادگی و غیررسمی است و مدیریت مزرعه در اختیار سرپرست خانوار عضو تعاونی تولید است که ضمن پیروی از اصل کلی و برنامه های مشترک، امور مزرعه خود را اداره می کند و از نظر مشورتی و علمی از نظرات مدیر عامل که اغلب کارشناس کشاورزی می باشد، بهره مند می شود.

بدین ترتیب انتظار می رود که به تدریج شیوه مدیریت علمی و تخصصی شرکت در بین اعضاء و در سطح مزرعه نیز رواج یابد و خلاء بین مدیریت شرکت و مدیریت مزرعه پر شود. نکته دیگر این که در شرکت های تعاونی تولید هدف از تولید مصرف خانوار نیست، بلکه فروش است. بنابراین گرایش به کسب سود و انباشت سرمایه در بین اعضاء وجود دارد و اغلب این واحدها از تسهیلات اعتباری بانک ها و کمک های بلاعوض دولت برخوردار بوده اند، همین امر موجب رشد و گسترش فعالیت های کشاورزی و غیر کشاورزی در آنها بوده است که خود مؤید موفقیت عملکرد، دوام و بقای آنهاست (همان منبع).

اثرات تشکیل شرکت­های تعاونی تولید روستایی

شرکت های تعاونی تولید تشکیل شده دارای اثرات مختلفی می باشد. به دو اثر عمده که در زندگی اعضاء می گذارد اشاره می شود: (وزارت تعاون وامور روستاها، 1352)

اثرات اجتماعی تعاون روستایی

1. تأمین رفاه زندگی و بقای خانوار کشاورز
2. جلب رضای کشاورزان
3. مشارکت حقیقی کشاورزان
4. جلوگیری ازمهاجرت کشاورزان به شهرها
5. تقویت جامعه روستائی درخودکفائی
6. بسط روابط گرم وپایدار
7. افزایش سطح دانش کشاورزان
8. رشد تشخیص کشاورزان

جهت مشاهده نمونه های دیگر از فصل دوم پایان نامه ارشد مهندسی کشاورزی کلیک کنید.

 نمونه ای از منابع لاتین

• Ajzen, I. (1991) The Theory of Planned Behavior. Organizational Behavior & Human Decision Processes Vol. 50, No: 2, 179.212.
• Burton-Jones, A. – Hubona, G. S. (2005) Individual differences and usage behavior: revisiting a technology acceptance model assumption. Database for Advances in Information Systems Vol. 36, No: 2, 58-77.
• Cho M. Factors contributing to middle market hotel franchising in Korea: the franchisee perspective. Tourism Management 2004; 25(5): 547-557.
• Cheong, W. H. (2002), “Internet adoption in Macao”. Journal of Computer- Mediated Communication. Vol. 7, No.2. pp 11-18.
• COOPRATIVES FACE THE FUTURE,1995.
• Davis F.D. Perceived usefulness, perceived ease of use, and user acceptance of information MIS Quart 1989; 13(3): 319-339.
• Davis, F. D., Bagozzi, R. P., & Warshaw, P. R (1989). User acceptance of computer technology: a comparison of two theoretical models. Management Science, 35(8), 982.1003.
• Donnelley, T.(2004) Extending the Technology Acceptance Model: Additional Factors Affecting the Adoption of e.Commerce By Senior American Residents, Dissertation Submitted to Wayne Huizenga School of Business and Entrepreneurship, Nova Southeastern University in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Doctor of Business Administration, Available at:http://proquest.umi.com/login.
• Dyson, L. E. (2004), “Cultural issues in the adoption of information and communication technologies by indigenous Australians”. In: F.
• FAO , 2009
• FAO,1992
• Fishbein, M. . Ajzen, I. (1975) Belief, attitude, intension and behavior: An introduction to theory and research. Addison.Wesley. Reading/MA.
• Grandon, E.E.(2005) Extension and Validation of the Theory of Planned Behavior: The Case of Electronic Commerce Adoption in Small and Medium
• …
• …