پایان نامه بررسي تحولات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و فرهنگی بندر لنگه از تشکيل حکومت صفويه تا پايان حکومت پهلوي

بررسي تحولات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و فرهنگی بندر لنگه از تشکيل حکومت صفويه تا پايان حکومت پهلوي

بندر لنگه

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                     صفحه

چکیده

فصل اول: کلیات

1-1- تبيين مساله پژوهشي و اهميت آن ………………………………………………………………………………………………………1

1-2- اهداف پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………………………………2

1-3- پرسشها و فرضيات ………………………………………………………………………………………………………………………………..2

1-3-1- پرسشها …………………………………………………………………………………………………………………………………………….2

1-3-2- فرضيات ……………………………………………………………………………………………………………………………………………2

1-4- پيشينه پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………………………3

1-5- روش تحقيق و مراحل آن ……………………………………………………………………………………………………………………3

1-6- نقد منابع و ماخذ …………………………………………………………………………………………………………………………………3

1-6-1 منابع تاريخي …………………………………………………………………………………………………………………………………….3

1-6-1-1- سرزمین های شمالی پیرامون خلیج فارس………………………………………………………………………………………4

1-6-1-2- تاریخ جهانگیریه…………………………………………………………………………………………………………………………..4

1-6-1-3- تاريخ بنادر و جزاير خليج فارس ………………………………………………………………………………………………..5

1-6-2- سفرنامه­ها ……………………………………………………………………………………………………………………………………….5

1-6-2-1 سفرنامه سرپرسی سایکس……………………………………………………………………………………………………………5

1-6-2-2- سفرنامه سدید…………………………………………………………………………………………………………………………….6

1-6-3- اسناد ………………………………………………………………………………………………………………………………………………6 

1-6-4- منابع جديد ……………………………………………………………………………………………………………………………………6

1-6-4-1- تاریخ لنجه………………………………………………………………………………………………………………………………….6

1-6-4-2- بندرلنگه در ساحل خلیج فارس   …………………………………………………………………………………………… 7

فصل دوم : موقعيت جغرافیايی بندر لنگه  

2-1- جغرافياي طبيعي ………………………………………………………………………………………………………………………………8

2-1-1- مشخصات جغرافيايي ……………………………………………………………………………………………………………………8

2-1-2- ناهمواري ها بندر لنگه …………………………………………………………………………………………………………………..9

2-1-3- آب و هوا ……………………………………………………………………………………………………………………………………….10

2-1-4-  رود ها……………………………………………………………………………………………………………………………………………11

2-1-5- پوشش گياهي ……………………………………………………………………………………………………………………………….11

2-1-5-1- درختان……………………………………………………………………………………………………………………………………. 11

2-1-5-2- گیاهان دارویی…………………………………………………………………………………………………………………………..12

2-1-6- پوشش جانوري ……………………………………………………………………………………………………………………………..13

2-1-7- راه های ارتباطي………………………………………………………………………………………………………………..14

2-2- جغرافياي انسانی………………………………………………………………………………………………………………………………..14

2-2-1- جمعيت………………………………………………………………………………………………………………………………………….14

2-2-1-1- محلات بندر لنگه ……………………………………………………………………………………………………………………….15

2-2-2- زبان………………………………………………………………………………………………………………………………………………..16

2-2-3- نژاد…………………………………………………………………………………………………………………………………………………17

2-2-4- دین و مذهب…………………………………………………………………………………………………………………………………17

2-2-5- خوراک…………………………………………………………………………………………………………………………………………..17

2-2-6- پوشاک…………………………………………………………………………………………………………………………………………..17

2-3- جغرافياي اقتصادي……………………………………………………………………………………………………………………………18

2-3-1-  صیادی…………………………………………………………………………………………………………………………………………18

2-3-1-1- ماهی گیری………………………………………………………………………………………………………………………………18

2-3-1-2- صید مروارید……………………………………………………………………………………………………………………………18

2-3-1-3- صدف………………………………………………………………………………………………………………………………………18

2-3-2- معادن…………………………………………………………………………………………………………………………………………..19

2-3-3- صنایع…………………………………………………………………………………………………………………………………………..19

2-3-4- هنرهای دستی……………………………………………………………………………………………………………………………19

2-3-5-کشاورزی……………………………………………………………………………………………………………………………………..20

2-3-6- دامداری………………………………………………………………………………………………………………………………………20

2-3-7- بازرگانی………………………………………………………………………………………………………………………………………20

2-4- جغرافياي تاريخي ………………………………………………………………………………………………………………………..21

2-4-1- پیشینه تاریخی…………………………………………………………………………………………………………………………..21

2-4-2- وجه تسميه­ي ……………………………………………………………………………………………………………………………21

فصل سوم: تحولات سیاسی بندر لنگه

3-1- بخش اول: دوره صفویه تا پایان زندیه……………………………………………………………………………………………….24

3-1-1- تشکیل دولت صفويه…………………………………………………………………………………………………………………….24

3-1-2- حضور استعمارگران پرتغالی در خلیج فارس………………………………………………………………………………..25

3-1-3- پایان حضور پرتغالی ها در خلیج فارس……………………………………………………………………………………….28

3-1-4- حضور هلندی ها در بندر لنگه……………………………………………………………………………………………………..30

3-1-5- حمله خوارج به بندر لنگه و توابع آن……………………………………………………………………………………………30

3-1-6- سقوط دولت صفویه و آغاز حملات جواسم به سواحل ایران……………………………………………………….31

3-1-6-1- جواسم و تلاش آنها برای استقرار در سواحل ایران و بندر لنگه…………………………………………….31

3-1-7- پادشاهی نادر……………………………………………………………………………………………………………………………….33

3-1-8- کشته شدن نادر و حملات مجدد جواسم به سواحل ایران…………………………………………………………33

3-3- بندر لنگه در دوره­ي زنديه ……………………………………………………………………………………………………………….34

3-2- بخش دوم : از پایان زندیه تا انقلاب مشروطه………………………………………………………………………………….34

3-2-1- استقرار جواسم در بندر لنگه و توابع……………………………………………………………………………………………34

3-2-2- تثبیت حاکمیت جواسم بر بندر لنگه و آغاز تحرکات انگلیسی ها در این بندر…………………………..36

3-2-3- اخراج جواسم از بندر لنگه……………………………………………………………………………………………………………43

3-2-4- حاکمان بندرلنگه از اخراج جواسم تا سال 1316 ه . ق……………………………………………………………..45

3-2-5- تلاش نافرجام جواسم برای حکومت مجدد بر بندرلنگه………………………………………………………………45

3-3- بخش سوم: تحولات بندرلنگه از انفلاب مشروطیت تا سقوط  دولت قاجاریه…………………………………46

3-3-1- مردم بندرلنگه و انقلاب مشروطه…………………………………………………………………………………………………47

3-3-1-1- اغتشاشات در لار و جنوب ایران و تاثیر آن بر بندرلنگه………………………………………………………….48

3-3-1-2- انجمن های محلی مشروطه خواهان………………………………………………………………………………………..52

3-3-2- جنگ جهانی اول و تاثیرات آن بر بندر لنگه …………………………………………………………………………………53

3-4- بخش چهارم: انقراض قاجاریه و روی کار آمدن رضا شاه پهلوی……………………………………………………..54

3-4-1- جنگ جهانی دوم……………………………………………………………………………………………………………………………..58

3-4-2- حکومت محمد رضا شاه پهلوی……………………………………………………………………………………………………….58

3-4-2-1- نا امنی در جنوب ایران و بندر لنگه……………………………………………………………………………………………58

  فصل چهارم: تحولات اجتماعي و فرهنگي بندر لنگه

4-1- بخش اول: دین و مذهب در بندرلنگه……………………………………………………………………………………………..60

4-1-1- دین اسلام…………………………………………………………………………………………………………………………………….60

4-1-1-1- اهل سنت………………………………………………………………………………………………………………………………..60

4-1-1-2- تشیع……………………………………………………………………………………………………………………     …………..61

4-1-2- فرق غیر اسلامی…………………………………………………………………………………………………………………………62

4-1-2-1- زرتشتی………………………………………………………………………………………………………………………………….62

4-1-2-2- یهود………………………………………………………………………………………………………………………………………..62

4-1-2-3- هندوها…………………………………………………………………………………………………………………………………….62

4-1-2-4- مسیحیان…………………………………………………………………………………………………………………………………62

4-2- بخش دوم: آداب و رسوم………………………………………………………………………………………………………………….63

4-2-1- آداب و رسوم مذهبی…………………………………………………………………………………………………………………..63

4-2-1-1- عید قربان………………………………………………………………………………………………………………………………..63

4-2-1-2- جشن استقبال از حاجیان……………………………………………………………………………………………………….64

4-2-1-3- آداب و رسوم در ماه رمضان…………………………………………………………………………………………………….64

4-2-1-3-1- خواندن نماز تراویح……………………………………………………………………………………………………………..64

4-2-1-3-2- مراسم ویژه شهادت حضرت علی (ع)………………………………………………………………………………….65

4-2-1-3-3- خواندن نماز تهجد یا قیام الیل…………………………………………………………………………………………..65

4-2-1-3-4- خیر شب 27 رمضان…………………………………………………………………………………………………………. 65

4-2-1-4- عید فطر……………………………………………………………………………………………………………………………………65

4-2-1-5- گرفتن روزه بعد از پایان ماه مبارک رمضان……………………………………………………………………………66

4-2-1-6- خیرات………………………………………………………………………………………………………………………………………66

4-2-1-6-1- جشن روز پانزدهم شعبان (جشن نومه یا نیمه)………………………………………………………………..66

4-2-1-6-2- خیر روز هشتم ذی الحجه…………………………………………………………………………………………………66

4-2-1-6-3- خیر معراج (شب 26 رجب)……………………………………………………………………………………………….67

4-2-1-7- مولود خوانی…………………………………………………………………………………………………………………………….67

4-2-1-8- عاشورا در بندرلنگه………………………………………………………………………………………………………………….67

4-2-1-9- آئین ها و مراسم های ویژه به مناسبت تولد و مرگ ائمه و بزرگان دینی……………………………..68

4-2-2- آداب و رسوم محلی……………………………………………………………………………………………………………………..68

4-2-2-1- مراسم ختنه سوران ………………………………………………………………………………………………………………..69

4-2-3- آداب و رسوم  ملی………………………………………………………………………………………………………………………69

4-2-3-1- جشن چهارشنبه سوری………………………………………………………………………………………………………….69

4-2-3-2-  خانه تکانی……………………………………………………………………………………………………………………………..69

4-2-3-3- تحویل سال……………………………………………………………………………………………………………………………..70

4-2-3-4- سیزده بدر………………………………………………………………………………………………………………………………..70

4-2-4- ضرب المثل ها……………………………………………………………………………………………………………………………..70

4-2-5- تقویم های رایج در بندرلنگه………………………………………………………………………………………………………..72

4-2-5-1- تقویم هجری قمری ………………………………………………………………………………………………………………..72

4-2-5-1-1- کاربرد تقویم هجری قمری………………………………………………………………………………………………….72

4-2-5-2- تقویم هجری شمسی………………………………………………………………………………………………………………..73

4-2-5-2-1- کاربرد تقویم هجری شمسی……………………………………………………………………………………………….73

4-2-6- طب سنتی…………………………………………………………………………………………………………………………………… 73

4-2-7- زبان و گویش………………………………………………………………………………………………………………………………. 74

4-2-7-1- زبان فارسي……………………………………………………………………………………………………………………………….75

4-2-7-2- زبان عربی………………………………………………………………………………………………………………………………….76

4-3- بخش سوم: نهاد های آموزشی……………………………………………………………………………………………………………76

4-3-1- مکتب خانه در بندرلنگه………………………………………………………………………………………………………………..77

4-3-1-1- نقاط ضعف و قوت مکتب خانه ها……………………………………………………………………………………………..78

4-3-1-1-1- نقاط قوت مکتب خانه………………………………………………………………………………………………………….78

4-3-1- 1-2- نقاط ضعف مکتب خانه ها…………………………………………………………………………………………………..78

4-3-1- 2- مدارس در بندرلنگه…………………………………………………………………………………………………………………79

4-3-1- 2-1- مدارس علوم دینی………………………………………………………………………………………………………………79

4-3-1- 2-1-1- مدارس دینی اهل سنت………………………………………………………………………………………………….79

4-3-1- 2-1-1-1- مدرسه احمدیه……………………………………………………………………………………………………………79

4-3-1- 2-1-1-2- مدرسه رحمانیه بندر لنگه………………………………………………………………………………………….80

4-3-1- 2-1-2- مدارس علوم دینی تشیع………………………………………………………………………………………………..81

4-3-1- 2-1-2-1- مدرسه علوم دینی سید محمد عالم بحرینی…………………………………………………………….81

4-3-1- 2-2- مدارس عمومی غیر دینی بندرلنگه……………………………………………………………………………………82

4-3-1- 2-2-1- مدرسه انجمن…………………………………………………………………………………………………………………82

4-3-1- 2-2-2- مدرسه محمدیه…………………………………………………………………………………………………………….82

4-3-2- آموزش و پرورش بندرلنگه…………………………………………………………………………………………………………..84

4-4- بخش چهارم: مساجد و زیارتگاه ها…………………………………………………………………………………………………..84

4-4-1- مساجد شیعیان ……………………………………………………………………………………………………………………………85

4-4-2- مساجد اهل سنت…………………………………………………………………………………………………………………………85

4-4-3- مراکز زیارتی (آرامگاه ها)………………………………………………………………………………………………………………85

4-5- بخش پنجم: علماء و روحانیون و بزرگان علم و ادب در بندرلنگه…………………………………………………….86

4-5-1- علما و روحانیون…………………………………………………………………………………………………………………………….86

4-5-1-1- علماء و روحانیون شیعی ………………………………………………………………………………………………………….86

4-5-1-1-1- سید محمد عالم بحرینی………………………………………………………………………………………………………86

4-5-1-1-2- شیخ علی بن عبدالله محلاتی………………………………………………………………………………………………87

4-5-1-1-3- شیخ احمد سرحان……………………………………………………………………………………………………………….87

4-5-1-1-4- سید هاشم بحرانی………………………………………………………………………………………………………………..87

4-5-1-2- علماء و روحانیون معروف اهل تسنن در بندر لنگه………………………………………………………………….88

4-5-1-2-1- شیخ عبدالله صوفی………………………………………………………………………………………………………………88

4-5-1-2-2- سلطان العلماء شیخ عبدالرحمن خالدی……………………………………………………………………………..88

4-5-1-2-3- شیخ حسن بن عبدالله الرضوان……………………………………………………………………………………………90

4-5-1-2-4- شیخ محمد علی خالدی………………………………………………………………………………………………………90

4-5-1-2-5- شیخ قاسم قصاب…………………………………………………………………………………………………………………91

4-5-2- ادبا در بندرلنگه…………………………………………………………………………………………………………………………….92

4-5-2-1- عبدالرحمن فرامرزی………………………………………………………………………………………………………………..92

4-5-2-2- احمد فرامرزی………………………………………………………………………………………………………………………….93

4-5-2-3- عباس انجم روز……………………………………………………………………………………………………………………….93

4-5-3- شعرا در بندرلنگه…………………………………………………………………………………………………………………………94

4-5-3-1- شیخ عبدالرحمن خالدی………………………………………………………………………………………………………..94

4-5-3-2- سيد کامل کاملی…………………………………………………………………………………………………………………….94

4-5-3-3- شیخ عبدالواحد فرامرزی………………………………………………………………………………………………………..94

4-5-3-4- علی اکبر هاتف……………………………………………………………………………………………………………………….95

4-5-3-5- عباس انجم روز……………………………………………………………………………………………………………………….95

4-6- بخش ششم: آب، خوراک، مسكن و معماري……………………………………………………………………………………96

4-6-1- منابع تامین آب……………………………………………………………………………………………………………………………96

4-6-1-1- آب انبار……………………………………………………………………………………………………………………………………96

4-6-1-2- چاه…………………………………………………………………………………………………………………………………………..97

4-6-2- خوراک……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 98

4-6-2-1- نان……………………………………………………………………………………………………………………………………………98

4-6-2-2- تهیه انواع دسر…………………………………………………………………………………………………………………………98

4-6-2-3- صرف قهوه………………………………………………………………………………………………………………………………99

4-6-2-4- خرما………………………………………………………………………………………………………………………………………..99

4-6-2-4-1- خرمای خشک………………………………………………………………………………………………………………….100

4-6-2-4-2- کنگ شانه زده یا چنگال………………………………………………………………………………………………….100

4-6-2-4-3- شیره خرما……………………………………………………………………………………………………………………….100

4-6-2-4-4- خارک نارس…………………………………………………………………………………………………………………….100

4-6-3- مسکن و معماری………………………………………………………………………………………………………………………101

4-6-3-1- آثار باستانی و تاریخی………………………………………………………………………………………………………….102

4-6-3-1-1- قلعه تاریخی لشتان…………………………………………………………………………………………………………102

4-6-3-1-2- زیارت خضر……………………………………………………………………………………………………………………..102

4-6-3-1-3- منازل……………………………………………………………………………………………………………………………..103

4-6-3-1-4- قلعه پرتغالی ها……………………………………………………………………………………………………………….103

4-6-3-1-5- کاروانسرای کنگ……………………………………………………………………………………………………………103

4-6-3-1-6- برکه ها و آب انبارها……………………………………………………………………………………………………….104

4-6-3-1-7- خرابه های معروف به تالار……………………………………………………………………………………………..104

4-6-3-1-8- مقسم های آب……………………………………………………………………………………………………………….105

4-6-3-1-9- مساجد…………………………………………………………………………………………………………………………….105

فصل پنجم: تحولات اقتصادی بندر لنگه

5-1- بخش اول:کشاورزی و دامداری…………………………………………………………………………………………………….107

5-1-1- کشاورزی…………………………………………………………………………………………………………………………………..107

5-1-1-1- نخل …………………………………………………………………………………………………………………………………….108

5-1-1-1-2- علل اساسی از بین رفتن نخیلات بندر لنگه……………………………………………………. ……………110

5-1-2- دامداری …………………………………………………………………………………………………………………………….. ……110

5-2- بخش دوم: دریا نوردی……………………………………………………………………………………………………………………111

5-2-1- صید و تجارت مروارید ……………………………………………………………………………………………………………..111

5-2-1-1- علل رکود صید و تجارت مروارید………………………………………………………………………………………….113

5-3- بخش سوم: صنایع و معادن ………………………………………………………………………………………………………….114

5-3-1- صنایع ……………………………………………………………………………………………………………………………………….112

5-3-2- معادن…………………………………………………………………………………………………………………………………………118

5-4- بخش چهارم: تجارت………………………………………………………………………………………………………………………119

5-4-1- صادرات و واردات ……………………………………………………………………………………………………………………..119

5-4-1-1- صادرات ………………………………………………………………………………………………………………………………..120

5-4-1-1-1- صادرات بندرلنگه به امارت های حاشیه جنوبی خلیج فارس ………………………………………..121

5-4-1-2- واردات ………………………………………………………………………………………………………………………………….124

5-4-2- تجارت برده……………………………………………………………………………………………………………………………….127

5-4-3- علل اصلی رونق بازرگانی خارجی در بندر لنگه……………………………………………………………………….128

5-4-3-1- بازار لنگه ……………………………………………………………………………………………………………………………..129

5-4-3-1-1- مهمترین بازار های لنگه ………………………………………………………………………………………………..130

5-4-3-2- کمپانی های خارجی در بندر لنگه………………………………………………………………………………………130

5-4-3- عوامل رکود اقتصادی بندر لنگه ……………………………………………………………………………………………..132        

سخن آخر ………………………………………………………………………………………………………………………………………………134

پيوست­ها ………………………………………………………………………………………………………………………………………………..136

منابع و ماخذ ……………………………………………………………………………………………………………. 158

بندر لنگه

چکیده

بندر لنگه یکی از بنادر آباد و پر رونق در کنار ساحل زیبای خلیج فارس است. این بندر همزمان با تاسیس دولت صفویه و در پی آن ورود استعمارگران اروپایی به مشرق زمین و خصوصا خلیج فارس کم کم به صورت یک کانون تحولات در منطقه خلیج فارس درآمد. پرتغالی های استعمارگر اولین گروهی بودند که دست به ماجراجویی و به دست آوردن مستعمراتی در منطقه خلیج فارس زدند. با کشف راه های تجاری و بازرگانی جدید توسط اروپائیان و حضور آنها در خلیج فارس، این منطقه کانون تحولات و رقابت ها بین استعمارگران به منظور تسلط سیاسی، نظامی و اقتصادی بر این منطقه گردید و هر یک سعی در تصرف این منطقه یا تاسیس نمایندگی هایی نمودند. بندرلنگه بواسطه قرار گرفتن در ساحل زیبای خلیج فارس، نزديكي به جزایر متعدد ایرانی خلیج فارس و امارت های حاشیه جنوبی خلیج فارس، داشتن دریانوردانی جسور و بی باک، حضور قابل توجهی از بازرگانان عمده و همچنین حضور کمپانی های تجاری کشورهای دیگر در این بندر نقش بسزايي در ترانزیت كالا بر عهده داشت.

با تاسیس دولت صفویه به دلیل اقتدار حکومت مرکزی در برقراری امنیت، تجارت در ایران رونق فوق العاده ای یافت و بندرلنگه در سایه این تحولات و به دلیل نزدیکی به کانون های تجارت در خلیج فارس یعنی قشم، هرمز، کیش و بندرکنگ رونق فوق العاده ای یافت. بندرلنگه در دوره های بعد یعنی افشاریه، زندیه، قاجاریه و پهلوی به نقش خود در خلیج فارس ادامه داد چنانکه می توان تحولات این بندر را به لحاظ اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی مورد بررسی قرار داد.

وضع و اجراء دو قانون ظالمانه یعنی قانون انحصار تجارت و کشف حجاب در دوره حکومت رضا شاه باعث مهاجرت گسترده مردم بندر لنگه به آن سوی آب هاي خلیج فارس شد به طوري كه جمعیت اين بندر به سه الی چهار هزار نفر تقلیل يافت. این پژوهش به دنبال بررسی تحولات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی بندر لنگه می باشد که باعث افزایش شناخت و آگاهی های ما نسبت به توانایی ها و قابلیت های این بندر و همچنین نقش آن در تحولات منطقه ای از دوره صفویه تا پایان پهلوی گردد.

اين رساله با روشي توصيفي و تحليلي و بر پايه منابع كتابخانه اي و آرشيوي به بررسي تحولات سياسي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي بندر لنگه از ابتداي تشكيل دولت صفويه تا پايان حكومت پهلوي (1357 ه.ش- 907 ه.ق) مي پردازد.

 

واژگان کليدي: خليج فارس، بندر لنگه ، مرواريد، ايران، انگليس.

بندر لنگه

مشخصات جغرافيايي بندر لنگه

شهر بندرلنگه با وسعت حدود 20 کیلومتر مربع در کناره سواحل خلیج فارس و در 26 درجه و 33 دقیقه و 15 ثانیه عرض شمالی و 54 درجه و 53 دقیقه طول شرقی نسبت به نصف النهار گرینویج قرار دارد و میانگین ارتفاع آن از سطح دریا 10 متر می باشد(جعفری،1379: 200/3).

شهرستان بندرلنگه از شمال به شهرستان بستک، از جنوب به خلیج فارس، از مغرب به شهرستان پارسیان و از مشرق به شهرستان خمیر محدود می شود. این شهر تا بندر عباس 260 کیلومتر، تا بستک 160 کیلومتر و تا بندر خمیر 105 کیلومتر فاصله دارد.

بنا به اظهارات مورخین و محققین از همه ی بنادر و جزایر خلیج فارس آبادتر و بزرگتر بوده است(یغمائی،1352: 96/اقتداری،2536: 184).  محمد ابراهیم کازرونی از حیث عمران و آبادانی به آن لقب عروس خلیج فارس می دهد و یاد آور می شود که بندر لنگه «بندری است در نهایت آبادانی، از همه بنادر واقعه در کنار دریای عمان آبادتر و معمورتر است و در آن بندر معادل 5 هزار خانوار از اعیان و تجار و … [ زندگی می کنند ] (کازرونی،1367: 116).

شهرستان بندر لنگه دارای سه بخش مرکزی، شیبکوه و کیش می باشد که مرکز آن شهر لنگه است.

   ناهمواری های بندر لنگه

کوه ها و ارتفاعات مشرف بر بندرلنگه دنباله ی رشته کوه های زاگرس است که از جانب شمال غربی آغاز شده و سپس به موازات خلیج فارس و دریای عمان تا جنوب شرقی ایران امتداد می یابد. جنس غالب این کوه ها از گچ و آهک بوده که هر قدر به ساحل نزدیک شویم از ارتفاع آنها کاسته می شود. بطور کلی وجود کوه ها در اطراف بندرلنگه ارتباط این بندر را با نواحی داخلی ایران با مشکل مواجه ساخته است. ارتفاعات مهم پیرامون بندرلنگه و توابع آن عبارتند از:

ـ نمکی: این کوه در شمال روستای گلشن از توابع دهستان چارک (مرکز بخش شیبکوه) و در شمال غربی بندرلنگه واقع است و ارتفاع آن 1520 متر می باشد (جعفری،1368: 539/1).

ـ کیلدون: در شمال روستای چمبه و در 38 کیلومتری شمال غربی بندرلنگه قرار دارد و ارتفاع آن 1172 متر می باشد که از گدازه های آتشفشانی تشکیل شده است (جعفری،1368: 459/1).

ـ کمپیر: در شمال شرقی روستای مهرکان و در 31 کیلومتری شمال شرق بندرلنگه واقع است و ارتفاع آن 1080 متر می باشد (جعفری،1368: 443/1).

ـ کرکین: در دهستان لمزان و در 48 کیلومتری شمال غربی بندرلنگه قرار دارد و ارتفاع آن 920 متر می باشد (جعفری،1368: 429/1).

 

– رودها

رودهایی که در شهرستان بندرلنگه جریان دارد اغلب کم آب و فصلی است که معروف ترین آنها عبارتند از:

ـ مهران: از کوه هفچن واقع در دهستان تراکمه استان فارس شهرستان لامرد سرچشمه می گیرد و پس از عبور از دهستان اشکنان و شهرستان بستک وارد شهرستان بندرلنگه می شود و سپس به خلیج فارس می ریزد (جعفری،1376: 454ـ455/2).

ـ خور: از ارتفاعات 105 کیلومتری شمال غربی بندرلنگه و نزدیک روستای مقام سرچشمه می گیرد این رودخانه فصلی است و طول آن در حدود 50 کیلومتر می باشد، نام دیگر این رودخانه، «رودخانه مقام» می باشد (جعفری،1376: 210/2).

 پوشش گياهي

پوشش گیاهی در بندرلنگه تابع شرایط اقلیمی است. با توجه به شرایط اقلیمی آن پوشش گیاهی این شهرستان دارای گونه هایی است که در مناطق گرمسیری می رویند، مهمترین پوشش گیاهی این منطقه  عبارتند از:

  درختان

پوشش درختي بندر لنگه عمدتا شامل گونه هاي زير است:

– نخل: همانند دیگر نواحی ساحلی نخل مهمترین پوشش گیاهی بندرلنگه است که در گذشته همانند هلالی دور شهر لنگه را فرا گرفته بود و زیبایی خاصی به این شهر بخشیده بوده است اما امروزه متاسفانه این نخلستان ها یا نابود شده و یا در شرف نابودی است.

– سمر: سمر درختی کوچک است با ارتفاع بین 2 متر تا 7 متر است اما در حومه بندرلنگه ارتفاع آن از 4 متر تجاوز نمی کند. این درخت چتری شکل است و از آنجایی که استقامت و تحمل شوری را دارد در حومه بندرلنگه و در روستاهای باورد، گشه، شناس، بندر چارک، چاه درویش، گلنگو، دهنو مراغ و … بصورت انبوه و جنگل مانندی قابل مشاهده است و بیشترین نوع پوشش درختان صحرایی را بخود اختصاص داده است(امتحانی،1382: 117).

 

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات و پیشینه تحقیق پایان نامه های تاریخ کلیک کنید . 

 پوشش جانوري

پوشش جانوری بندرلنگه به دلیل فراهم بودن شرایط اقلیمی خوب  و تنوع و گستردگی پوشش گیاهی و قرار گرفتن در ساحل زیبای خلیج فارس از تنوع و گستردگی زیادی برخوردار بوده است پوشش جانوری در بندرلنگه را می توان اینگونه دسته بندی نمود:

1 ـ حیوانات و پرندگانی که در خشکی زندگی می کنند که مهمترین گونه های آنها عبارتند از:

الف)گوشتخوران: در بیابان ها و صحراهای اطراف بندرلنگه حیوانات گوشتخواری مانند گرگ، شغال، روباه، گربه وحشی و … به وفور يافت مي شده اند که اکنون تعداد آنها به شدت کاهش یافته است.

ب) خزندگان: خزندگان زیادی در اطراف بندرلنگه مشاهده شده است که می توان در سه دسته انواع مارها، انواع سوسمارها و دو نمونه بزمجه سفید و سیاه قرار داد( نوربخش،1358: 192).

ج) جوندگان: مهمترین جوندگانی که در این منطقه زندگی میکنند عبارتند از: موش خانگی، موش شبگرد، جوجه تیغی، خرگوش وحشی، موش خاردار، تشی و …

د) علفخوران: علفخوران وحشی زیادی در دامنه ها و در حومه بندرلنگه وجود داشته اند که بواسطه داشتن گوشت لذیذ خواهان زیادی داشته است که به خشکسالی های پی در پی، تعداد آنها به نحو محسوسی کاهش یافته است. مهمترین این حیوانات عبارتند از: آهو، کل و بز وحشی، قوچ و میش وحشی و … .

ه) پرندگان: پرندگان شهرستان بندرلنگه را می توان به دو دسته پرندگان بومی و مهاجر تقسیم نمود.

 

تشکیل دولت صفويه

با تشکیل دولت صفویه در سال 907 ه . ق/ 1501 م در ایران تحولات سیاسی قابل ملاحظه ای بوقوع پیوست. این تحول سیاسی اعلام تشیع دوازده امامی به عنوان مذهب رسمی کشور از سوی شاه اسماعیل بود. این اقدام از سوی او تاثیرات عمیقی در جامعه برجای گذاشت از جمله: نخست اینکه توان ایدئولوژی مذهبی پویا را به خدمت دولت جدید صفویه در آورد و دیگر اینکه این عمل تمایز آشکاری را بین دولت صفویه و امپراطوری عثمانی (که قدرت عمده جهان اسلام به شمار می رفت)  نشان داد(سیوری،1378: 28ـ29).

این امر منجر به یکسری درگیریهای طولانی مدت میان آنان گردید که تقریبا بیشتر ایام دولت صفوی را در بر می گرفت. از سوی دیگر همزمان با این تحولات منطقه ای یک تحولات سیاسی در عرصه ی بین المللی در شرف بوقوع پیوستن بود و آن ورود استعمارگران پرتغالی به آسیا و منطقه ی حساس و استراتژیک خلیج فارس بود.

 

 حضور استعمارگران پرتغالی در خلیج فارس

تصرف قسطنطنیه در سال 1453 م توسط ترکان عثمانی موجب تحولات و دگرگونیهای اساسی در اروپا شد که این دگرگونی ها به نام عصر رنسانس معروف است. آزادی فکر و اندیشه باعث اکتشافات و اختراعات زیادی در این دوره گردید و از سوی دیگر تصرف قسطنطنیه به همراه فروپاشی حکومت تیموری در ایران و روی کار آمدن دولت های متقارن و در پی آن، نا امنی در ایران، روابط سنتی فیما بین اروپا و آسیا را با مشکلات عمده ای مواجه ساخت. بطوریکه راه ابریشم و راه ادویه که از مسیر آنها کالاهای مورد نیاز و ادویه های مورد علاقه اروپاییان (که از هند و آسیای جنوب شرقی حمل می گردید) قطع شد.

به دنبال آن اروپاییان را برای یافتن راه های جدید جهت برقراری ارتباطات بازرگانی با شرق به تکاپو واداشت. پرتغالی ها اولین گروهی بودند که دست به ماجراجویی و به دست آوردن مستعمراتی در منطقه خلیج فارس (به منظور تسلط بر تجارت این منطقه و راه های تجاری آن) زدند و بدین منظور گرو ه های متعددی را به اقیانوس هند و منطقه ی خلیج فارس اعزام نمودند که در نتیجه آن گروه های مزبور گزارش جامعی از وضع و موقعيت استراتژیکي و اقتصادی این مناطق برای پادشاه پرتغال ارسال داشتند(دلدم،1363: 52ـ55).

 

نمونه ای از منابع و ماخذ

• ـ اسدی، بیژن، (1384)، خارجیان در خلیج فارس، تهران، باز.
• ـ افشارسیستانی، ایرج، (1378)، استان هرمزگان، تهران، هیرمند.
• ـ  ، (1376)، جغرافیای تاریخی دریای پارس، تهران، حوزه هنری.
• ـ  ، (1377)، کیش، تهران، هیرمند.
• ـ اقبال، عباس، (1328)، مطالعاتی در باب بحرین و جزایر و سواحل خلیج فارس، تهران، چاپخانه مجلس.
• ـ اقتداری، احمد، (1348)، آثار شهرهای باستانی سواحل و جزایر خلیج فارس و دریای عمان، تهران، انجمن آثار ملی.
• ـ  ، (2536)، خلیج فارس، تهران، شرکت سهامی کتاب های جیبی.
• ـ الهی، همایون، (1368)، خلیج فارس و مسائل آن، تهران، شرکت آموزش و فرهنگی اندیشه.
• ـ امتحانی، محمد حسن، (1381)، آکاسیاهای بومی ایران، یزد، انتشارات دانشگاه یزد.
• ـ انجم روز، عباس، (1373)، خرماستان ایران، تهران، مولف.
• ـ بالود، محمد، (1384)، فرهنگ عامه در منطقه بستک، بی جا، همسایه.
• ـ بستکی، علی اکبر، (1362)، ادبیات محلی جهانگیریه، بی جا، انتشارات هفته.
• ـ بشیری، احمد، (1367)، کتاب نارنجی، تهران، سازمان چاپ خوشه.
• ـ  ، (1362)، کتاب آبی، تهران، نشر نو.
• …
• …

 

www.nomadicmatt.com