نظریه های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی استقلال زنان و رفتاری باروری

 استقلال زنان و رفتاری باروری

  استقلال زنان

استقلال زنان

فصل دوم.

2-پیشینه تحقیق استقلال زنان ..

2-1- مقدمه.

2-1- تحقیقات داخلی..

2-2- تحقیقات خارجی..

فصل سوم.

3- مباني نظري استقلال زنان ..

3-1- نظریه های اجتماعی و فرهنگی..

3-1-1-  نظریه انتقال جمعیت…

3-1- 2- نظریه جريان ثروت بين نسلي..

3-1-3-  نظریه ارتقا اجتماعی..

3-2- نظریه های اقتصادی..

3-3- نظریه های اجتماعی..

3-2- 1- باروری به مثابه کنش اجتماعی..

3-2-2- نظريه كنش اجتماعي..

3-2-3- واحد كنش داوطلبانه.

3-2-4- كاركردهاي نظام كنش….

3-2-5- نظریه منابع در دسترس….

3- 4- چارچوب نظری تحقیق..

3-4-1- مدل نظری تحقیق..

3-4-2- مدل تجربی تحقیق..

5-3- فرضیات تحقیق:

منبع استقلال زنان

استقلال زنان

نظریه ­های اجتماعی و فرهنگی

نظریه انتقال جمعیت

این نظریه که از مشهورترین نظریات جمعیتی است، اولین بار توسط تامسون[1] (1930) و نوتشتاین[2] (1953) ارایه شده بر اساس این نظریه، به موازات صنعتی شدن، سطح زندگی و شرایط بهداشت، بهبود یافته و در نتیجه سطوح مرگ و میر کاهش یافته است. کاهش باروری، تحت تاثیر این تغییرات، اندکی بعد از کاهش مرگ و میر رخ داده است که این کاهش مربوط به تغییر در شیوه زندگی اجتماع، شهرنشینی و صنعتی شدن مي‌باشد. این عوامل در ابتدا باعث کاهش مرگ و میر می­شوند که این امر به نوبه خود از طریق افزایش احتمال بقا کودکان باعث کاهش باروری می­شود.

بر این اساس شهرنشینی و صنعتی شدن، باعث ایجاد سبکی از زندگی می­شود که پرورش بچه­ها را هزینه­آور می سازد و به تدریج ارزش­های مربوط به داشتن فرزندان زیاد از بین می­رود. شرط اساسی این نظریه این است که باروری پایین، نتیجه مستقیم نوسازی و صنعتی شدن است. انتقاد وارد شده بر این نظریه این است که صرفا توصیفی از تاریخ جمعیت شناسی کشور­های اروپای غربی است و مشخص نمی­کند که چه سطحی از توسعه برای کاهش باروری مورد نیاز است. انتقاد دیگر این­که نمی­تواند به طور مناسب، وقایع جمعیتی کشورهای در حال توسعه را تبیین کند (سازمان ملل، 3: 1990).

منظور از نظریه­های اجتماعی فرهنگی آن دسته از نظریه­هایی است که بر محوریت فرهنگی جامعه، رفتار باروری را تبیین کرده­اند. بطور کلی مولفه­های فرهنگی در زمره نظریه­های اجتماعی و فرهنگی قرار می‌گیرند.

برخی از اندیشمندان و نظریه پردازان با بحث کردن بر این مسئله که در جوامع پیش از انتقال، ابزارهای نیل به موقعیت و پایگاه اجتماعی، نظام پاداش و تنبیه اجتماعی، ساختار خانواده و نظایر آن، همه به روشی سازمان می­یافتند که ازدواج­های زودرس و باروری  بالا را ترغیب کنند. این دسته از نظریه پردازان، اهمیت بعد اجتماعی را در تبیین پدیده­های جمعیتی به ویژه رفتار باروری برجسته کرده­اند (خوشنویس، 1380: 56).

نظریه جريان ثروت بين نسلي^[3]

به نظر کالدول[4] در هر جامعه­ای شرایط اجتماعی خاصی وجود دارد که با تعیین حداقل­ها و حداکثرهای مطلوب رفتار باروری را تنظیم می‌کند. شرایط اجتماعی با طرح یک حداقل، مانع افت باروری در سطوح پایین­تر از آن کف مشخص می­شود. حتی اگر داشتن فرزند کم­تر از آن مقدار، از نظر اقتصادی غیر­عقلانی باشد و نیز همین شرایط اجتماعی با طرح یک سقف ماکزیمم، مانع افزایش سطح باروری در حدی بالاتر از آن سقف می­شود. بنا­براین، مساله اساسی در نظریه کالدول برای تفسیر انتقال­های جمعیتی، جهت­گیری و میزان جریان ثروت بین نسلی یا تعادل خالص دو جریان ثروت، یکی از سوی والدین به فرزندان و دیگری از سوی فرزندان به والدین، در طی دوره زمانی از والدین شدن افراد تا هنگام مرگ آن­هاست. نکته مورد تاکید در این نظریه این است که ممکن نیست کاهش باروری در جامعه­ای به وقوع بپیوندد، مگر آن­که واحد خانواده هم از نظر اقتصادی و هم از نظر عاطفی بصورت هسته­ای درآید (به نقل از خوشنویس، 1380: 58).

كالدول ديدگاه جامعه شناختي، مردم شناختي، اقتصاد خانواده و جمعيت شناسي را در مطالعه باروري تركيب كرده است. وي در سال 1982 با ارايه نظريه اقتصادي خود، سعي در تبيين تاثير جريان ثروت نسلي بر باروري، در جوامع سنتي و مدرن دارد (عباسي شوازي و عسكري ندوشن، 1384: 31). او معتقد است منافع ناشي از فرزند در جوامع سنتي و توسعه يافته متفاوت است. فرض اساسي كالدول اين است كه جوامع در هر سطحي از فرآيند توسعه كه باشند، با توجه به ملاحظات اقتصادي و غير اقتصادي، رفتار باروري آنان عقلاني است (ضيايي بيگدلي و همكاران، 1385: 128).

استدلال كالدول درباره تفكيك جوامع اين است كه در فرآيند توسعه اقتصادي- اجتماعي، انتقال ثروت از فرزندان به والدين برعكس مي‌شود. در جوامع سنتي فرزندان منبع درآمد خانواده محسوب مي‌شدند و بنابراين جريان ثروت از فرزندان به والدين بود و از اين رو، داشتن فرزند در بين خانوارها ارزش بيش­تري داشت. حال آن­كه در جوامع مدرن به سبب عموميت يافتن آموزش، ممنوعيت اشتغال فرزندان خردسال، عدم وابستگي والدين به فرزندان در سنين پيري (به دليل وجود مقررات تامين اجتماعي، بيمه، بازنشستگي و …)، منافع كم­تري از سوي فرزندان به والدين انتقال مي­يابد. در نتيجه، فرزندان به عنوان عنصر اقتصادي اهميت خود را از دست مي‌دهند و از آن طرف هزينه­هاي نگه داري فرزند افزايش مي­يابد (محموديان، 1387).

كالدول مدعي است آموزش عمومي براي زنان، دسترسي آنان را به دانش جلوگيري از حاملگي و مزاياي باروري كم­تر فراهم مي­كند. بنابراين، آموزش عمومي به عنوان تعيين كننده اصلي شروع كاهش باروري در كشورهاي در حال توسعه در نظر گرفته مي‌شود (كلانتري و همكاران، 1384).

کالدول نظام باروری را به دو قسمت باروری قبل از انتقال و بعد از انتقال در نظر می‌گیرد. وی درباره نظام تولیدی نیز دو نوع تقسیم بندی دارد: 1- نظام تولید خانوادگی با باروری بالا 2- نظام تولید سرمایه داری با باروری پایین. او خاطر نشان می‌کند که این دو نظام بر روی یک طیف قرار دارند و نظام­های این دو حد متغیر و ناپایدار هستند. به نظر وی در باروری قبل از انتقال، فرزندان جز منابع خالص والدین مي‌باشند، اما در نظام یا مرحله بعد از انتقال، فرزندان جز هزینه خالص محسوب می­شوند (اکتایی، 1384: 66).

کالدول، کاهش رفتار باروری در جریان ثروت را از نسل­های سالمندتر به کودکان می‌داند. به نظر وی:

1- تنها در صورت هسته ای شدن خانواده باروری کاهش می­یابد.

2- صنعتی شدن، برای کاهش باروری، شرط کافی محسوب نمی­شود.

3-کاهش باروری با معکوس شدن جهت جریان ثروت بین نسلی آغاز می­شود (کللند و ویلسون[5]، 1987: 83).

به نظر کالدول، آموزش همگانی، اولین عامل شروع انتقال باروری است چرا که از پنج طریق، رفتار باروری را به طور غیر مستقیم تحت تاثیر قرار می‌دهد:

1-کاهش پتانسیل کار کودکان به عنوان کارگران

2- افزایش هزینه کودکان مثل هزینه تحصیلات

3- تغییر روابط خانواده و هزینه آور شدن فرزندان به علت این­که جامعه از والدین انتظار حمایت از فرزندان را به عنوان سرمایه­های آینده جامعه دارد.

4- آموزش، سرعت تغییرات فرهنگی را افزایش می‌دهد.

5- پیدایش ارزش­های غربی در اثر آموزش (سازمان ملل[6]، 2000: 22).

جهت مشاهده و دانلود اشتغال زنان (ادبیات و پیشینه تحقیق بازار کار زنان) کلیک کنید.

جهت مشاهده و دانلود رضایت از زندگی (پیشینه تجربی و مبانی نظری) کلیک کنید .

جهت مشاهده و دانلود مهریه – مبانی نظری و پیشینه تحقیق مهریه کلیک کنید .

جهت مشاهده و دانلود طلاق زوجین قبل و بعد از زندگی مشترک کلیک کنید .

نظریه ارتقا اجتماعی استقلال زنان

یکی از نظریه­هایی که در زمینه باروری و میزان آن ارایه شده است، نظریه منزلت اجتماعی است در این نظریه متفکران و اندیشمندان، میزان باروری هر خانوار و جامعه را مبنی بر جایگاه و منزلت والدین و یا ساکنان آن جامعه می‌دانند.

دمونت[7] معتقد است که داشتن فرزند کم­تر یا بیش­تر ارتباط نزدیکی با منزلت اجتماعی والدین دارد. مثلا، اگر در جامعه ای داشتن فرزند بیش­تر امکان ارتقا منزلت اجتماعی بالاتر را در پی داشته باشد (همانند بسیاری از جوامع توسعه نیافته مبتنی بر کشاورزی)، خانواده­ها ترجیح می‌دهند که تعداد فرزندان بیش­تری داشته باشند (بیهند[8]، 1988: 268).

[1] .Thamson

[2] . Nuteshtain

[3]. Intergeneration wealth flow theory

[4] . Kaldwell

[5] . Wilson

[6] .United Nation

[7] . Demont

[8] . Bhende

نظریه ­های اجتماعی استقلال زنان

باروری به مثابه کنش اجتماعی

با توجه به این­که باروری به طور کلی یک امر ارادی بوده و فرد در شکل­گیری آن نقشی اساسی دارد، بنابراین می­توان آن­را یک کنش محسوب داشت. هر چند در اصطلاح رایج جمعیت شناسی از باروری به عنوان یک رفتار یاد می­شود، ولی با توجه به این­که در نظریات جامعه­شناختی بین رفتار و کنش تفاوت وجود دارد؛ بنابراین در این جا نیز بر اساس ویژگی­هایی که در مورد کنش ذکر می­شود، باروری را یک کنش در نظر می­گیریم.

جهت مشاهده و دانلود خانواده و آسیب های خانواده کلیک کنید .

جهت مشاهده و دانلود حل اختلاف – ادبیات، پیشینه تحقیق و مبانی نظری حل اختلاف کلیک کنید .

نظريه كنش اجتماعي استقلال زنان

نظريه كنش ريشه در كار ماكس وبر در زمينه كنش اجتماعي دارد. هر چند وبر كارش را بر پايه مفروضاتي در زمينه كنشگران و كنش بنا نهاده بود، اما علاقه اصلي­اش متوجه تاثير الزام­هاي فرهنگي و ساختاري روي كنشگران بود. نظريه كنش به­جاي تاكيد بر اين جنبه از كار وبر، در سطح انديشه و كنش فردي عمل مي­كند (ريتزر، 1382: 528).

تالكوت پارسونز به عنوان مشهورترين نظريه­پرداز در زمينه كنش اجتماعي، تلاش داشت نظريه كنش را از رفتارگرايي متمايز سازد. در واقع، او براي آن اصطلاح كنش را برگزيد كه دلالتي متفاوت از اصطلاح رفتار دارد. رفتار دلالت بر واكنش مكانيكي در برابر محرك­ها دارد، حال­آن­كه اصطلاح كنش بر يك فراگرد فعالانه، خلاقانه و ذهني دلالت مي­كند (همان: 529).

براي پارسونز مفهوم نظام كنش، مفهومي عيني^[1] نيست؛ به هيچ واقعيت عيني ارتباط ندارد، مثلا به كارخانه يا به خانواده. آن­طور كه پارسونز آن­را به كار مي­برد، نظام كنش از سنخ مفهوم­سازي و تحليل است؛ شيوه بازسازي ذهني واقعيت است، نحوه ادراك چيزها و خلاصه كلام، مفهومي اكتشافي^[2] است. در واقعيت چيزي نيست كه بتوان گفت اين نظام كنش است. با اين همه هر كنش را مي­توان به سياق يك نظام كنش تحليل كرد، مهم نيست كه اين كنش در چه سطحي از واقعيت بوده باشد، خواه رفتاري باشد كه دو شخص در برابر يكديگر در پيش مي­گيرند يا مبارزه طبقاتي يا كشمكشي بين المللي. نظام اجتماعي به غايت كلي است و مصداق مستقيمي‌در دنياي واقعيت ندارد، چون كه اين مفهوم يك ابزار تحليلي با ميدان كاربرد بسيار گسترده است (روشه، 1376: 62).

در منابع جامعه­شناسي از نظريه كنش پارسونز با سه نام ياد مي­شود: 1- نظريه عمومي كنش، 2- نظريه داوطلبانه كنش، 3- نظريه تحليلي كنش. نام­گذاري اول از حيث سطح تعميم و جامعيت آن صورت گرفته است. نام­گذاري نوع دوم از حيث تاكيد تئوري بر آشتي آزادي (خودمختاري) كنشگر (به­ويژه فاعل انساني) با نظم اجتماعي. نام­گذاري نوع سوم از حيث تاكيد روي خصلت ­­(كاركرد) ابزارگرايانه تئوري صورت گرفته است ­(چلبي، 1381: 16). در اين پژوهش بر اساس موضوع مورد بررسي، خصلت رفتار داوطلبانه­ي كنشگر بيش­تر مورد توجه است.

[1]. Concrete Concept

[2]. Heuristic Concept

جهت مشاهده و دانلود  کیفیت زندگی زناشویی کلیک کنید .

جهت مشاهده و دانلود  مبانی نظری شناخت زن کلیک کنید .

استقلال زنان

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات ، پیشینه تحقیق و مبانی نظری پایان نامه های علوم اجتماعی کلیک کنید.

نمونه ای از منابع فارسی استقلال زنان

• احمدی و گروسی (1383). “بررسی تاثیر باورهای قالبی بر نابرابری جنسیتی”، نشریه علوم انسانی، مطالعات اجتماعی، روانشناختی زنان، شماره 6، صص 5 تا 30.
• اسكيدمور، ويليام (1372). تفكر نظري در جامعه شناسي. ترجمه محمدعلي حاضري . تهران: نشر سفيد.
• اکتایی، رزیتا (1384)،” کاهش باروری در ایران و عوامل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مؤثر بر آن با تاکید بر نقش تنظیم خانواده بین سال های 1375-1365(مطالعه موردی: شهر اصفهان)”، دانشگاه اصفهان: پایان نامه کارشناسی ارشد جامعه شناسی.
• امامی نصیر محله، علی (1382)، ” بررسی عوامل موثر بر میزان قدرت زنان در تصمیم­گیری‌های خانواده “، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
• باقری، معصومه، قاسمی، یارمجد، شریفیان، هدایت (1388)، “بررسی اشتغال زنان و تاثیر آن بر هرم قدرت در خانواده”، نشریه اقتصاد، کار و جامعه، شماره 113 و 114. صص 48 تا 57.
• پورمهر، ابراهیم (1384)، “بررسی تاثیر تحصیلات زنان بر توزیع قدرت در خانواده­های شهر لاهیجان”،پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
• تقوی، نعمت الله (1372). مبانی جمعیت شناسی، چاپ دوم، تبریز، انتشارات نیا .
• توسلی، افسانه و سعیدی، وحیده (1390)، “تاثیر اشتغال زنان بر ساختار قدرت در خانواده­های شهر ایوانکی”. نشریه علوم انسانی، زن در توسعه و سیاست، دوره نهم، شماره 3. صص 133 تا 150.
• جلیلی، روح اله (1387). “بررسی عوامل موثر بر فاصله­گذاری موالید در بین زنان استان آذربایجان­شرقی”. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شیراز: شیراز.
• …
• …

استقلال زنان

https://ro.uow.edu.au/thss/