پایان نامه دکتری جغرافیا – بررسی و تحلیل شواهد ژئومورفیک زمين ساخت فعال – مطلعه موردی سرشاخه های مرزی حوضه های آبریز دز ، زاینده رود وكارون

بررسی و تحلیل شواهد ژئومورفیک زمين ساخت فعال

 

دانلود پایان نامه دکتری جغرافیا

مطالعه موردی سرشاخه های مرزی حوضه های آبریز دز ، زاینده رود و كارون

 چکيده

کمربند کوهزايي زاگرس، به عنوان بخشي از رشته کوههاي آلپ-هيماليا، يک منطقه جوان است که در اثر برخورد صفحات عربي و ايران مرکزي دچار کوتاه شدگي، ضخيم شدگي و جابجايي افقي شده است. اين در حالي است كه هنوز حركات كوهزايي آلپ پاياني (پاسادنين)خاتمه نيافته و به عبارت ديگر، تعادل نهايي بر قرار نشده اســت؛ بنابر اين،  جنبش هاي زمين ساخت فعال ادامـه دارد.  پژوهش حاضر بر اين اساس که بررســي و تحليل شواهد ژئومورفيــک زمين ساخت فعال مي تواند نقشي مهمي در شناخت و تحليل اين حرکات، شناسايي گسل هاي موثر، تفسير تحـولات رخ داده  وهمچنين مديريت و برنامه ريزي محيطي  در اين محدوده داشته  باشد، سازماندهي و اجرا  گرديده است.

به اين منظور، ابتدا مطالعه جامعي در مورد روش ها، شواهد وشاخص هاي ژئومورفولوژي بکار گرفته شده در مطالعات زمين ساخت فعال صورت گرفت و زير بناي نظري پژوهش فراهم شد. سپس، محدوده اي به وسعت15641کيلومتر مربع از محدوده زاگرس مياني که شامل سرشاخه هاي مرزي رودخانه هاي دز، زاينده رود و کارون مي شود، انتخاب شده و  يك مدل رقومي ارتفاع از داده هاي توپوگرافيSRTM  با دقت 90 متر براي آن تهيه شد.

آنگاه در محيط هاي نرم افزار آرك مپ، آرك ويو و گلوبال مپر، ترسيم آبراهه ها، تقسيم بندي زير حوضه ها، اندازه گيري شاخص هاي ژئومورفيک زمين ساخت فعال، رقومي كردن نقشه هاي زمين شناسي و تلفيق داده ها انجام گرفته و نتايج به دست آمده نمايش داده شد. سپس، در محيط نرم افزار SPSS بين شاخص هاي محاسبه شده همبستگي برقرار شده و 7 شاخص که همبستگي بهتري با ساير شاخص ها داشته اند،  انتخاب شده و در تعيين شاخص نسبي زمين ساخت فعال مشارکت داده شدند و پس از انجام اصلاحات لازم، پهنه بندي منطقه بر اساس اين شاخص تلفيقي صورت گرفت.

آنگاه،  با استناد به نتايج به دست آمده، شواهد استخراج شده از داده هاي توپوگرافيSRTM ، نقشه هاي زمين شناسي و بازديد هاي ميداني، اطلاعات لرزه شناسي و پژوهش هاي قبلي، عملکرد گسل هاي اصلي موجود تحليل شده و نقــش آن ها در تحولات دوره کواترنر منطقه تشريح شد. در پايان، روابط متقابل بين انسان و محيط در اين منطقه مورد تامل قرار گرفت.

نتايج به دست آمده نشان دهنده ي آن است که اين منطقه را مي توان به 4 بخش بسيار فعال،فعال،نيمه فعال و با فعاليت کم تقسيم کرد که در آن، محدوده زون  زاگرس بلند نسبت به زون سنندج-سيرجان و به ترتيب سرشاخه هاي دز، کـــارون و زايــنده رود نسبـت به يکديگــر فعال تر تشخيــص داده شده اند. همچنــين، آشکار شده اســت که شاخص هاي تقارن عرضي حوضه در محدوده زاگرس بلند کارايي نداشته و استفاده از آن ها موجب ابهام در تفسير اطلاعات خواهد شد.

گسل هاي بلند وجوان زاگرس( با حرکات رورانده و امتداد لغز) و گسل هاي اصلي، رخ  و داران ( با حرکات رورانده) مهمترين گسل هايي بوده اند که در تغيير سيما، بروز ناپايداري ها و تاثير در روند تحولات دوره کواترنر در اين منطقه نقش اساسي داشته اند. علاوه بر اين گسل هاي طولي، گسل هاي عرضي-برشي نيز وجود داشته اند که  به صورت متقاطع با گسل هاي فوق عمل کرده اند. فعاليت اين گسل ها از سمت خاور به باختر و از سمت جنوب به شمال افزايش محسوسي را نشان مي دهد.

اين گسل ها با عملکرد خود موجب فرايش کوه ها و فرونشست دشت ها (دشت هاي شلمزار، جونقان، فارســان، اردل و چند دشت ديگر)، جابجايي آبراهه ها (در سرشاخه هاي دز و کارون)، اسارت رودخانه ها(رودخانه هاي بهشت آباد و دورک)، گسترش کارست (به خصوص در محدوده کوه هاي زرآب و سالــداران)، تشکيل و نابودي درياچــه ها (درياچه هاي کاکلستان، زاينده رود و اردل)، ايجاد سيکـــل تجديد فرسايــش، ناپايداري دامنه اي و افزايش فرسايش خاک شده اند.

مخاطرات طبيعـــي مختلفي مانند زمين لــرزه، رانش زمين و بهمن ازجمله بلايــايي بوده اند که در اثر عملکـــرد زمين ساخـت فعال در اين منطـقه ايجـاد شده و جان و مال انسان ها را مورد تـهديد قرار داده اند. اين وقايع در آينـده نيز مي توانند براي سکونت گاه ها، شريان هاي حياتي، سد ها، تونل هاي انتقال آب، جاده ها، پل ها و ساير تاسيسات  موجود در اين منطقه خطر ساز باشند. بر اين اساس، پيشنهاداتي در مورد مکان گزيني اين سازه ها، شيوه هاي مديريت و همچنين در مواردي جابجايي روستا ها ارائه شده است.

واژگان کليدي: زمين ساخت فعال، رشته کوه زاگرس، شاخص هاي ژئومورفيک، مخاطرات طبيعي.

 

فصل اول:  كليات طرح تحقيق

1-1-مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………….

1-1-1-زمين ساخت فعال و روش هاي مطالعه آن ……………………………………………………………………     2

1-1-1-1-مطالعات لرزه شناسي………………………………………………………………………………………………     3

1-1-1-2-مطالعات ژئودزي……………………………………………………………………………………………………..     3

1-1-1-3- مطالعات تاريخي…………………………………………………………………………………………………….     3

1-1-1-4-مطالعات باستان شناسي…………………………………………………………………………………………..     4

1-1-1-5- مطالعات ژئومورفولوژي……………………………………………………………………………………………     4

1-1-1-6-مطالعات زمين شناسي…………………………………………………………………………………………….     5

1-1-2-زمين ساخت فعال در ايران…………………………………………………………………………………………..     5

1-2-شرح و بيان  مساله …………………………………………………………………………………………………………     7

1-3- اهميت و كاربرد نتايج تحقيق …………………………………………………………………………………………     9

1-3-1- نتايج نظري……………………………………………………………………………………………………………….     9

1-3-2- نتايج كاربردي……………………………………………………………………………………………………………     9

1-4- پيشينه علمي و تاريخي موضوع تحقيق ……………………………………………………………………………    10

1-4-1-پيشينه تحقيق در سطح جهان …………………………………………………………………………………….    10

1-4-2-پيشينه تحقيق در سطح ايران……………………………………………………………………………………….    12

1-4-3-پيشينه تحقيق در سطح منطقه ……………………………………………………………………………………    14

1-5-اهداف تحقيق ………………………………………………………………………………………………………………..    15

1-6-سوالات…………………………………………………………………………………………………………………………..   15

1-7- فرضيه هاي تحقيق…………………………………………………………………………………………………………    16

1-8- روش و متدولوژي تحقيق ……………………………………………………………………………………………….    16

1-9-محدوديت ها…………………………………………………………………………………………………………………..    18

1-10- معرفي منطقه مطالعاتي………………………………………………………………………………………………..    19

1-10-1- موقعيت  رياضي ……………………………………………………………………………………………………..    19

1-10-2- موقعيت سياسي و اداري……………………………………………………………………………………………    20

1-10-3-موقعيت اجتماعي و فرهنگي………………………………………………………………………………………    20

1-10-4- موقعيت ارتباطي………………………………………………………………………………………………………    21

1-10-5-موقعيت زمين شناسي……………………………………………………………………………………………….    21

1-10-6- موقعيت ژئومورفولوژي………………………………………………………………………………………………    21

1-10-7-موقعيت هيدرولوژي…………………………………………………………………………………………………..    22

1-10-7-1-حوضه دز……………………………………………………………………………………………………………..    23

1-10-7-2-حوضه زاينده رود…………………………………………………………………………………………………..    24

1-10-7-3- حوضه كارون ………………………………………………………………………………………………………    24

1-10-7-4-طرح هاي انتقال آب بين حوضه ها ………………………………………………………………………..    25

1-11- منابع و پايگاه هاي اطلاعات مورد استفاده………………………………………………………………………    27

1-11-1-منابع مرتبط با پيشينه و روش تحقيق………………………………………………………………………..    27

1-11-1-1-منابع انگليسي………………………………………………………………………………………………………    27

1-11-1-2-منابع فارسي…………………………………………………………………………………………………………    27

1-11-2- داده هاي توپوگرافي…………………………………………………………………………………………………    29

1-11-2-1- نقشه هاي توپوگرافي  1:250000 ………………………………………………………………………..    30

1-11-2-2- نقشه هاي توپوگرافي 1:50000 ……………………………………………………………………………    30

1-11-2-3- نقشه هاي تو پوگرافي  1:25000 …………………………………………………………………………    30

1-11-2-4- داده هاي توپوگرافي رقومي ………………………………………………………………………………….    31

1-11-3- داده هاي زمين شناسي…………………………………………………………………………………………….    31

1-11-3-1- نقشه هاي  زمين شناسي1:250000 ……………………………………………………………………    31

1-11-3-2-نقشه زمين شناسي 1:100000 …………………………………………………………………………….    33

1-11-3-3-نقشه گسل هاي ايران……………………………………………………………………………………………    33

1-11-4-داده هاي لرزه شناسي ………………………………………………………………………………………………    34

1-11-5-داده هاي اقليمي………………………………………………………………………………………………………    34

فصل  دوم : ژئومورفولوژي منطقه مورد مطالعه

2-1-مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………….    35

2-2-توصيف ناهمواري هاي منطقه…………………………………………………………………………………………..    36

2-2-1-رشته كوه ها و ارتفاعات……………………………………………………………………………………………….    36

2-2-2-سرزمين هاي پست و هموار………………………………………………………………………………………….    40

2-2-3-فرورفتگي ها و دره ها………………………………………………………………………………………………….    41

2-3- فرايند هاي ساختماني و ديناميك دروني………………………………………………………………………….    43

2-3-1-زون سنندج –سيرجان ……………………………………………………………………………………………….    44

2-3-1-1- نقش فرايند هاي ساختماني در شکل گيري ناهمواري ها……………………………………………    48

2-3-1-2-نقش ساختار سنگ شناسي در تحول ناهمواري ها………………………………………………………    50

2-3-2-زون زاگرس مرتفع……………………………………………………………………………………………………….    51

2-3-2-1- نقش فرايند هاي ساختماني در شکل گيري ناهمواري ها ………………………………………….    56

2-3-2-2-نقش ساختار سنگ شناسي در تحول ناهمواري ها …………………………………………………….    58

2-4-فرايند هاي اقليمي و ديناميك بيروني……………………………………………………………………………….    59

2-4-1- فرايند هاي اقليمي و ديناميك بيروني  در دوره كواترنر………………………………………………….    60

2-4-1-1-فرايند هاي دوره هاي يخچالي………………………………………………………………………………….    60

2-4-1-2-فرايند هاي دوره هاي بين يخچالي……………………………………………………………………………    61

2-4-1-3- فرم ها و اشكال ناهمواري هاي باقي مانده ………………………………………………………………..    62

2-4-2- فرايند هاي اقليمي و ديناميك بيروني درعصر حاضر………………………………………………………    66

2-4-2-1-فرايند هاي  اقليمي…………………………………………………………………………………………………    66

2-4-2-2-فعاليت هاي انساني…………………………………………………………………………………………………    69

 

فصل سوم: معرفي شواهد و شاخص هاي ژئومورفيك زمين ساخت فعال

3-1 –مقدمه  ………………………………………………………………………………………………………………………..    71

3-2-پستي و بلندي هاي سطح زمين……………………………………………………………………………………….    75

3-2-1-شاخص انتگرال فرازنما (Hi) ……………………………………………………………………………………….    75

3-2-2-شاخص حجم به سطح حوضه (V/A) ………………………………………………………………………….    78

3-3-شکل حوضه……………………………………………………………………………………………………………………    79

3-3-1- شاخص شکل حوضه (Bs )…………………………………………………………………………………………    79

3-3-2- شاخص نسبت كشيدگي حوضه (Re )………………………………………………………………………..    80

3-4-تقارن عرضي حوضه ………………………………………………………………………………………………………..    80

3-4-1-شاخص عدم تقارن آبراهه ها(AF )……………………………………………………………………………….    80

3-4-2-شاخص تقارن توپوگرافي عرضي(T )……………………………………………………………………………..    82

3-5-وضعيت نيم رخ رودخانه…………………………………………………………………………………………………..    83

3-5-1-شاخص گراديان شيب  رود(SL )…………………………………………………………………………………    83

3-6- دگر شکلى و خميدگى تراس‌هاى آبرفتي………………………………………………………………………….    85

3-7- پيچ و خم  رودخانه…………………………………………………………………………………………………………    85

3-7-1-شاخص پيچ و خم رودخانه(S )…………………………………………………………………………………….    85

3-8-آبراهه هاي منحرف شده…………………………………………………………………………………………………..    86

3-9-آبراهه هاي جابجا شده ……………………………………………………………………………………………………    86

3-10-  چشمه ها…………………………………………………………………………………………………………………..    86

3-11- خش لغزه هاي سطح گسل…………………………………………………………………………………………..    87

3-12-پشته هاي مسدود كننده ………………………………………………………………………………………………    87

3-13- استخر هاي فرونشيني …………………………………………………………………………………………………    87

3-14- پشته هاي فشارشي  و حوضه هاي کششي…………………………………………………………………….    87

3-15-سکوها………………………………………………………………………………………………………………………….    88

3-16- شيب دامنه ها …………………………………………………………………………………………………………….    88

3- 16-1-شيب نوعw-L.S…………………………………………………………………………………………………….    88

3- 16-1-شيب نوع.S T-L …………………………………………………………………………………………………..    89

3-17-عدم وجود كوهپايه و يا وسعت بسيار كم آن  ………………………………………………………………….    89

3-18- وضعيت پيشاني کوهستان…………………………………………………………………………………………….    90

3-18-1-شاخص پيچ و خم  جبهه کوهستان (Smf )……………………………………………………………….    90

3-18-2- شاخص هاي سطوح امتداد جبهه ي کوهستان……………………………………………………………    91

3-19-شکل دره …………………………………………………………………………………………………………………….    94

3-19-1-شاخص نسبت پهناي دره به عمق آن(Vf )…………………………………………………………………    95

3-19-2-شاخص مساحت دره(V )…………………………………………………………………………………………..    96

3-20- دره هاي خطي ……………………………………………………………………………………………………………    97

3-21-ويژگي هاي مخروط افكنه ها …………………………………………………………………………………………    97

3-21-1-شاخص وسعت مخروط افكنه …………………………………………………………………………………….   100

3-22-حرکات دامنه اي…………………………………………………………………………………………………………..   100

فصل چهارم : بررسي و ارزيابي شاخص هاي ژئومورفيك زمين ساخت  فعال

                                                                                                                    

4-1-مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………….   101

4-2- شاخص هاي پستي و بلندي سطح زمين…………………………………………………………………………..   109

4-2-1-شاخص انتگرال فرازنما(Hi) ………………………………………………………………………………………..   109

4-2-2-شاخص حجم به سطح حوضه(V/A …………………………………………………………………………….   115

4-3-شاخص هاي شکل حوضه ……………………………………………………………………………………………….   123

4-3-1-شاخص شکل حوضه (Bs )  ……………………………………………………………………………………….   123

4-3-1-شاخص نسبت کشيدگي حوضه (Re)  …………………………………………………………………………   126

4-4-شاخص هاي تقارن عرضي حوضه………………………………………………………………………………………   129

4-4-1-شاخص عدم تقارن آبراهه ها( AF)……………………………………………………………………………….   129

4-4-2-شاخص تقارن توپوگرافي عرضي(T)………………………………………………………………………………   133

4-5-شاخص گراديان شيب رودخانه(SL ) ……………………………………………………………………………….   137

4-6-شاخص پيچ و خم رودخانه (S ) ………………………………………………………………………………………   143

4-7-شاخص هاي وضعيت جبهه ي کوهستان…………………………………………………………………………..   145

4-7-1-شاخص پيچ و خم جبهه کوهستان(Smf )……………………………………………………………………   147

4-7-2-شاخص درصد سطوح چند وجهي در امتداد جبهه ي کوهستان(Facet% )…………………….   151

4-8-شاخص هاي شکل دره ……………………………………………………………………………………………………   155

4-8-1-شاخص نسبت پهناي دره به عمق آن(Vf )……………………………………………………………………   156

4-8-2-شاخص مساحت دره(V ) ……………………………………………………………………………………………   159

4-9-مقايسه ميانگين شاخص ها ……………………………………………………………………………………………..   163

4-9-1- مقايسه ميانگين شاخص ها در سه حوضه ……………………………………………………………………   163

4-9-2-  مقايسه ي ميانگين شاخص ها در زون هاي زمين شناسي ……………………………………………   165

4-10- بررسي همبستگي بين شاخص ها………………………………………………………………………………….   166

4-10-1- بررسي همبستگي بين دو شاخص معرف ويژگي خاص…………………………………………………   183

4-10-1-1- همبستگي بين شاخص هاي پستي و بلندي سطح زمين………………………………………….   183

4-10-1-2-همبستگي بين شاخص هاي شکل حوضه………………………………………………………………..   183

4-10-1-3-همبستگي بين شاخص هاي تقارن  عرضي حوضه …………………………………………………..   184

4-10-1-4-همبستگي بين شاخص هاي جبهه ي کوهستان………………………………………………………   186

4-10-1-5-همبستگي بين شاخص هاي شکل دره……………………………………………………………………   187

4-10-2-بررسي  همبستگي بين شاخص هاي  معرف ويژگي خاص با ساير شاخص ها………………….   188

4-10-2-1-بررسي ارتباط بين شاخص هاي معرف پستي و بلندي هاي حوضه با ساير شاخص ها….   188

4-10-2-2-بررسي ارتباط بين شاخص هاي معرف شکل  حوضه با ساير شاخص ها……………………..   189

4-10-2-3-بررسي ارتباط بين شاخص هاي معرف تقارن عرضي حوضه با ساير شاخص ها……………   190

4-10-2-4-بررسي ارتباط بين شاخص گراديان شيب رودخانه با ساير شاخص ها…………………………   192

4-10-2-5-بررسي ارتباط بين شاخص  معرف پيچ و خم رودخانه با ساير شاخص ها…………………….   192

4-10-2-6-بررسي ارتباط بين شاخص هاي جبهه ي کوهستان با ساير شاخص ها……………………….   193

4-10-2-7-بررسي ارتباط بين شاخص هاي  شکل دره با ساير شاخص‌ها…………………………………….   194

4-11- تعيين شاخص نسبي زمين ساخت فعال(Iat )………………………………………………………………..   194

4-11-1-انتخاب شاخص هاي مطلوب………………………………………………………………………………………   195

4-11-2- ترکيب شاخص ها و محاسبه شاخص نسبي زمين ساخت فعال(Iat ) …………………………..   196

4-11-3-اصلاح شاخص نسبي زمين ساخت فعال………………………………………………………………………   199

4-12-مقايسه شاخص نسبي اصلاح شده زمين ساخت فعال با داده هاي لرزه شناسي……………………   202

 

فصل پنجم :تحليل شواهد و شاخص هاي ژئومورفولوژيک زمين ساخت فعال

 

5-1-مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………….   204

5-2- بررسي فعاليت گسل هاي منطقه …………………………………………………………………………………….   205

5-2-1-گسل هاي فعال و ويژگي هاي آن ها……………………………………………………………………………..   205

5-2-2-شواهد فعاليت گسل هاي منطقه…………………………………………………………………………………..   207

5-2-2-1-گسل داران (دالان کوه……………………………………………………………………………………………..   207

5-2-2-2-گسل رخ…………………………………………………………………………………………………………………   211

5-2-2-3-گسل  اصلى زاگرس…………………………………………………………………………………………………   219

5-2-2-4-گسل جوان زاگرس………………………………………………………………………………………………….   224

5-2-2-5-گسل زاگرس مرتفع ………………………………………………………………………………………………..   242

5-2-2-6-گسل هاي عرضي منطقه………………………………………………………………………………………….   252

5-2-3-چگونگي عملکرد گسل ها در منطقه……………………………………………………………………………..   254

5-2-3-1-نوع عملکرد گسل ها………………………………………………………………………………………………..   254

5-2-3-2-لرزه خيزي گسل ها…………………………………………………………………………………………………   256

5-2-3-3-نحوه ظهور گسل ها در سطح زمين…………………………………………………………………………..   260

5-3-تاثير زمين ساخت فعال بر تکوين اشکال سطح زمين………………………………………………………….   261

5-3-1-فرايش كوه ها و فرونشست دشت ها………………………………………………………………………………   262

5-3-2-جابجايي افقي سطح زمين و اشکال وابسته به آن …………………………………………………………..   263

5-3-3-گسترش كارست………………………………………………………………………………………………………….   263

5-3-4-تشکيل درياچه ها………………………………………………………………………………………………………..   266

5-3-4-1-معرفي درياچه ها…………………………………………………………………………………………………….   266

5-3-4-2-چگونگي تشکيل درياچه ها………………………………………………………………………………………   273

5-3-5- گسيختگي درياچه‌ها ………………………………………………………………………………………………….   276

5-3-5-1-تاثيرات گسل هاي محلي بر گسيختگي درياچه زاينده رود…………………………………………..   277

5-3-5-2-تاثيرات گسل جوان زاگرس بر گسيختگي درياچه کاکلستان………………………………………..   277

5-3-5-3-تاثيرات گسل زاگرس مرتفع بر گسيختگي درياچه اردل………………………………………………   283

5-3-6-ايجاد سيکل تجديد فرسايش و نابودي دشت ها……………………………………………………………..   285

5-3-7-ناپايداري دامنه ها و فرسايش خاک……………………………………………………………………………….   288

5-4- زمين ساخت فعال و برنامه ريزي محيطي…………………………………………………………………………   289

5-4-1-مخاطرات طبيعي ناشي از زمين ساخت فعال…………………………………………………………………   290

5-4-1-1-زمين لرزه……………………………………………………………………………………………………………….   290

5-4-1-2-حرکات دامنه اي……………………………………………………………………………………………………..   293

5-4-1-3-فرونشست و آبگونگي زمين………………………………………………………………………………………   298

5-4-1-4-سقوط بهمن…………………………………………………………………………………………………………..   300

5-4-2-مناطق مستعد خطر…………………………………………………………………………………………………….   301

5-4-2-1-سکونت گاه ها…………………………………………………………………………………………………………   306

5-4-2-2-شريان هاي گاز و نفت……………………………………………………………………………………………..   310

5-4-2-3-سد ها و شبکه هاي انتقال آب(تونل ها و کانال ها) ……………………………………………………   312

5-4-2-4-جاده ها………………………………………………………………………………………………………………….   317

5-4-2-5-تاسيسات کشاورزي و صنعتي…………………………………………………………………………………..   319

5-4-3-مديريت و برنامه ريزي محيطي…………………………………………………………………………………….   320

5-4-3-1-بررسي هاي بيشتر و شناسايي مناطق مستعد خطر…………………………………………………….   321

5-4-3-2-آگاه نمودن مسولان و مردم………………………………………………………………………………………   324

5-4-3-3- دقت در مکان يابي و طراحي پروژه ها………………………………………………………………………   325

5-4-3-4- ايجاد ساختمان ها و سازه هاي  مقاوم………………………………………………………………………   326

5-4-3-5-انتقال روستا ها……………………………………………………………………………………………………….   331

5-4-3-6-آمادگي براي مديريت مخاطرات طبيعي…………………………………………………………………….   333

5-4-3-7-هشدار به موقع………………………………………………………………………………………………………..   333

5-4-3-8-واکنش سريع در مواقع بحران…………………………………………………………………………………..   334

5-4-3-9- باز سازي هاي مناسب…………………………………………………………………………………………….   334

 

فصل ششم : نتيجه گيري و پيشنهادات

6-1-نتيجه گيري و پاسخ به فرضيات………………………………………………………………………………………..   335

6-1-1- فرضيه اول…………………………………………………………………………………………………………………   336

6-1-2- فرضيه دوم…………………………………………………………………………………………………………………   338

6-1-3- فرضيه سوم………………………………………………………………………………………………………………..   338

6-1-4- فرضيه چهارم…………………………………………………………………………………………………………….   341

6-2-پيشنهادات……………………………………………………………………………………………………………………..   343

6-2-1-پيشنهادات نظري………………………………………………………………………………………………………..   343

6-2-2-پيشنهادات کاربردي…………………………………………………………………………………………………….   346

• منابع و مآخذ……………………………………………………………………………………………………………………….. 349

 

 

پيشگفتار

زمين ساخت فعال اشاره به جديد ترين جنبش ها و تغيير شکل هاي صورت گرفته در پوسته زمين، که در طي کواترنر پسين و به خصوص عهد حاضر صورت گرفته است، دارد. انتظار مي رود گسل هاي فعال مسبب اين وقايع، در آينده نيز دچـار جابجايــي نسبــي شوند و در هرگونه سازه اي كه برروي آن ها قرار مي گيرد، برش ايجاد نمايند. بنابرايــن، زمين ساخت فعال از يك سو تاكيد بر حركات گذشته پوسته زمين در طي دوره محدودي از گذشته (كواترنر) و از سوي ديگر، احتمال ادامه وقوع اين حركات در زمان هاي آينده دارد.

براي شناسايي مناطق فعال از علوم مختلف لرزه شناسي،تاريخ،باستان شناسي،ژئودزي، ژئومورفولوژي و زمين شناسي استفاده مي شود كه هركدام شامل دوره زماني خاصي شده، روش ها، مزايا و محدوديت هاي مخصوص به خود را دارند.

علم ژئومورفولوژي كه اصول موضوعه آن به شناخت فرم اراضي معطوف است، شامل عناصر شکل شناسي و عوامل موثر در ايجاد آن مي شود[رامشت،1384]. در اين علم سطح زمين که در واقع محل تماس و برخورد دو دسته نيروهاي دروني (که از درون سطح زمين سرچشمه مي گيرند و اسکلت ناهمواري ها را ايجاد مي کنند) و نيروهايي بيروني(که از خارج از پوسته زمين منشاء مي گيرند و به فرسايـش و تغييـر شکل ناهمواري ها مي پردازند) است، مورد مطالعــه قرار مي گيرد.

بر اساس تعريف ذكر شده، علم ژئومورفولوژي را مي توان به عنوان کليد شناخت تحولات رخ داده در گذشته ي زمين دانست که با استناد به شواهد باقي مانده در سطح کره زمين، سعي دارد تحولات رخ داده درآن را تفسير و تحليل کند. اين علم در موضوع زمين ساخت فعال,  با توجه به اين که گستره اي وسيع را با سرعتي زياد و هزينه اي کم مورد بررسي قرار مي دهد و نتايج حاصل از آن مي تواند ضعف اطلاعـات لرزه شناسي و تاريخي را جبران نمايد، جايگــاه ويژه اي دارد.

فلات ايران نيزمانند ساير مناطق كره زمين، همواره تحت تاثير حركات زمين ساختي قرار داشته و در اثر حركات كوهزايي و خشكي زايي و عوارض ناشي از آن ها بارها تغيير شكل داده، گاهي از زير آب بيرون آمده و زماني در زير دريا ها مدفون شده است. پيدايش نهايي ناهمواري هاي ايران، در نتيجه حركات كوهزايي اواخر دوره ترشياري بوده كه در اين زمان، اسكلت ناهمواري هاي ايران به طور قطعي تثبيت شد و سپس در طول كواترنر تحت تاثير عوامل فرسايش به صورت كنوني در آمد [محمودي،1375].

اين در حالي است كه« حركات كوهزايي آلپ پاياني هنوز به پايان نرسيده و به عبارت ديگر، تعادل نهايي بر قرار نشده است» [درويش زاده،1370]؛ بنابر اين، فعاليت هاي  زمين ساخت  فعال كه در واقع ادامه جنبش هاي زمين ساختي پاسادنين بوده وعلت عمده آن به باز شدگي كف درياي سرخ  مربوط مي شود، همچنان ادامه دارد»[ علايي طالقاني ،1382]. وقوع زمين لرزه هاي مكرر در ايران از پيامد هاي فعال بودن جنبش هاي زمين ساختي مي باشد. واقع شدن كانون اكثر زمين لرزه ها ي ثبت شده در امتداد دو كمربند چين خورده و جوان حاشيه شمالي و جنوبي البرز و زاگرس ايران به خوبي اين ارتباط را نشان مي دهد [ علايي طالقاني،1382].

در اين پايان نامه، از ديدگاه ژئومورفولوزي، به مطالعه زمين ساخت فعال در زاگرس مياني پرداخته شده است که شامل شش فصل مي باشد:

در فصل اول با عنوان “كليات طرح تحقيق”،  مقدمه اي کوتاه در مورد زمين ساخت فعــال و روش هاي مطالعــه آن بيان شده تا يک پيش ذهني در مورد اين موضوع و جايگاه بين رشته اي آن به خوانندگان داده شود. سپس، با بيان مساله تحقيق و اهميت آن و اشاره اي به پيشينه مطالعات ژئومورفولوژي صورت گرفته در مورد  زمين ساخت فعال و همچنين تعيين اهداف، فرضيه ها، روش تحقيق، معرفي منطقه مورد مطالعه و منابع مورد استفاده، زمينه لازم براي ورود به موضوع فراهم شده است.

در فصل دوم تحت عنوان “مباني ژئومورفولوژي تحقيق “وضعيت ژئومورفولوژي منطقه تشريح شده و سعي شده است سهم فرايند هاي دروني(که از درون زمين بر پوسته تاثير گذاشته و موجب شکل گيري اسکلت ناهمواري ها مي شوند) و بيروني(که به طور عمده انرژي خود را از خورشيد گرفته و به دستکاري و تغيير اسکلت ناهمواري ها مي پردازند) موثر در ايجاد اين ناهمواري ها تشريح  شود تا  زير بناي تحقيق استوار گردد.

در فصل سوم،  شواهد و شاخص هاي ژئوموفولوژي  بکار رفته  در تشخيص  مناطق فعال، که از منابع مختلف گردآوري شده اند، معرفي شده و چگونگي  ارزيابي و محاسبه ويژگي هاي مربوط به آن ها  تشريح شده است تا خوانندگان حضور ذهن کاملي نسبت به شواهد پيكر شناسي كه مي تواند در شناخت مناطق فعال موثر باشد، پيدا بكنند.

در فصل چهارم با تقسيم بندي منطقه به 32 زير حوضه(حوضه هاي دز،زاينده رود و کارون به ترتيب به 11،13 و 8 زير حوضه) و معرفي آن ها، 12 شاخص ژئومورفولوژي در اين زير حوضه ها مورد سنجش و ارزيابي قرار گرفته و نتايج به دست آمده به تفکيل زير حوضه ها و همچنين سه حوضه اصلي (دز،زا ينده رود وکارون) و دو زون زمين شناسي(سنندج-سيرجان و زاگرس بلند) نمايش داده شده و مورد مقايسه قرار گرفته است. سپس، با ذکر محدوده بندي هاي صورت گرفته توسط محققان مختلف، پهنه بندي منطقه به سه ناحيه فعال،نيمه فعال و با فعاليت کم بر اساس هر شاخص به تفکيک صورت گرفته است.

سپس بين شاخص هاي مختلف همبستگي برقرار شده و از بين  چند شاخص  معرف  يک ويژگي خاص، يکي از شاخص ها که همبستگي بهتري با ساير شاخص ها داشته انتخاب شده و در تعيين شاخص نسبي زمين ساخت فعال(Lat ) مشارکت داده شده است. آن گاه  پهنه بندي منطقه بر اساس اين شاخص جديد صورت گرفته و نتيجه ارائه شده است.

در فصل پنجم با عنوان ” تحليل شواهد و شاخص هاي ژئومورفيک زمين ساخت فعال” در سه محور زير  تحليل داده ها صورت گرفته است:

الف- ابتدا، قطعات گسل هاي اصلي منطقه معرفي شده و سپس با استناد به نتايج به دست آمده از شاخص هاي مختلف، بررسي زمين لرزه هاي رخ داده، مطالعات ميداني و نتايج تحقيقات محققان قبلي وضعيت فعاليت آن ها تشريح شده است.

ب- در ادامه و از آنجايي که فعاليت گسل ها مي توانسته است بر چشم انداز و همچنين تحولات سطح زمين در طي دوره کواترنر تاثير داشته باشد، اين موضوع در منطقه پيگيري شده است.

ج-در نهايت، با بررسي مخاطرات رخ داده در منطقــه که متاثر از فعاليت هاي زمين ساخت فعال  بوده اند، به  پيش بيني مخاطرات طبيعي، که درآينده كه مي توانند رخ داده و مشکلاتي را ايجاد کنند، پرداخته شده است.

در فصل پاياني به نتيجه گيري از مباحث ارائه شده پرداخته شده و به فرضيه هاي تحقيق پاسخ داده شده است. همچنين،  پيشنهادات نظري وكاربردي جهت  پژوهش هاي بعدي و مديريت مخاطرات طبيعي در اين منطقه ارائه شده است.

 

زمين ساخت فعال و روش هاي مطالعه آن

واژه” زمين ساخت”[1] ، اشاره به ساختمان هاي تغيير شكل يافته و معماري خارجي ترين بخش زمين و ارزيابي اين عوارض و ساخت ها در طول زمان زمين شناسي دارد[كلر و پينتر[2]،1996]. اصطلاح” زمين ساخت فعال[3] ” هم که از اين واژه مشتق شده است؛ اشاره به جديد ترين اين تغيير شکل ها، که در طي کواترنر پسين و به خصوص عهد حاضر[4] صورت گرفته است، دارد[کلر و پينتر،1996]. انتظار مي رود گسل هاي فعال واقع در اين مناطق، در آينده نيز دچار جابجايي نسبي شوند و در هرگونه سازه اي كه برروي آن ها قرار گيرد، برش ايجاد نمايند[بربريان،1371]. بنابر اين، زمين ساخت فعال از يك سو تاكيد بر حركات گذشته پوسته زمين در طي دوره محدودي از گذشته (كواترنر) و از سوي ديگر، احتمال ادامه وقوع اين حركات در زمان هاي آينده دارد.

براي شناسايي مناطق فعال از روش هاي مختلف لرزه شناسي، تاريخي، باستان شناسي، ژئودزي، ژئومورفولوژي و زمين شناسي استفاده مي شود كه هركدام شامل دوره زماني خاصي بوده و روش هاي  مخصوص به خود دارند(شکل1-3)، [ويتافنزي[5]،1986].

[1] Tectonic

[2] Keller and Pinter

[3] Active Tectonic

[4] Holocen

[5] Vita-Finzi

 

زمين ساخت فعال در ايران

فلات ايران نيزمانند ساير مناطق كره زمين، همواره تحت تاثير حركات زمين ساختي قرار داشته و در اثر حركات كوهزايي و خشكي زايي و عوارض ناشي از آن ها بارها تغيير شكل داده، گاهي از زير آب بيرون آمده و زماني در زير دريا ها مدفون شده است. پيدايش نهايي ناهمواري هاي ايران، در نتيجه حركات كوهزايي اواخر دوره ترشياري بوده كه در اين زمان، اسكلت ناهمواري هاي ايران به طور قطعي تثبيت شد و سپس در طول كواترنر تحت تاثير عوامل فرسايش به صورت كنوني در آمد [محمودي،1375].

اين در حالي است كه «حركات كوهزايي آلپ پاياني هنوز به پايان نرسيده و به عبارت ديگر، تعادل نهايي بر قرار نشده است» [درويش زاده،1370]؛ بنابر اين فعاليت هاي  زمين ساخت  فعال كه در واقع ادامه جنبش هاي زمين ساختي پاسادنين است، ادامه دارد كه علت عمده آن به باز شدگي كف درياي سرخ  مربوط مي باشد»[ علايي طالقاني ،1382].

وقوع زمين لرزه هاي مكرر در ايران از پيامد هاي فعال بودن جنبش هاي زمين ساختي مي باشد. واقع شدن كانون اكثر زمين لرزه ها ي ثبت شده در امتداد دو كمربند چين خورده و جوان حاشيه شمالي و جنوبي البرز و زاگرس ايران به خوبي اين ارتباط را نشان مي دهد(شکل1-4) [ علايي طالقاني،1382].  زلزله هاي ويرانگر سلماس، بوئين زهرا، طبس،دشت بياض،سمنان، رودبار و خروج گاز ها و بخارات آتشفشاني از دماوند و چشمه هاي آبگرمي كه در مسير شكستگي هاي زمين قرار دارند نيز، در ارتباط با همين موضوع مي باشند.

بسياري از تاريخ نويسان در نوشته هاي خود به بروز زلزله هاي مخربي اشاره كرده اند كه موجب ويراني شهر هاو روستاها شده و خسارت هاي جاني و  مالي فراواني را در پي داشته اند كه در برخي موارد  به فرار مردم از آن مناطق و متروک شدن آن ها انجاميده است كه از جمله اين شهر هاي نابود شده «حلوان در سر پل ذهاب ،سيمره درخاور ايلام، خبوشان يا قوچان قديم ومهرجان قذق در استان ايلام» قابل ذكر هستند[ زمرديان،1381].

 

توصيف ناهمواري هاي منطقه

ناهمواري هاي بخش خاوري منطقه از ديدگاه زمين شناسي در  زون سنندج – سيرجان قرار مي گيرند. اما، اين ناهمواري ها از سمت جنوب باختري چسبيده به زاگرس مرتفع هستند؛ به نحوي كه تنها از نقطه نظر ژئوفيزيكي به وسيله  خط شكستگي اصلي زاگرس از آن قابل تفكيك مي باشند. به همين لحاظ، در اكثر نوشته هاي جغرافيايي  واحد سنندج -سيرجان جزء  واحد زاگرس محسوب و از آن به عنوان پيشكوه هاي داخلي  زاگرس  نام برده شده است [علايي طالقاني،1382].

از ديدگاه ژئومورفولوژي نيز مي توان كليه ناهمواري هاي منطقه را در يك چارچوب كلي مورد مطالعه قرار داده [علايي  به نقل از محمودي،1382] و با الهام گرفتن از تقسيم بندي صورت گرفته براي تيپ هاي عمده لند فرم هاي ايران كه توسط زمرديان[1381] صورت گرفته است؛ آن ها را  در سه مقوله رشته كوه ها و ارتفاعات، سرزمين هاي پست و هموار و همچنين فرو رفتگي ها و دره ها تفكيك كرده و مورد  بررسي قرار داد.

 

رشته كوه ها و ارتفاعات

صرفه نظر از برخي ارتفاعات پراكنده و نا همسو با روند كلي زاگرس، ارتفاعات منطقه  شامل  7  نوار كوهستاني است كه در جهت  شمال باختري- جنوب خاوري امتداد داشته و با وجود تاثير فرسايش، هنوز به صورت كمربند به هم پيوسته و ممتدي هستند كه عبور از آن ها معمولا” فقط در امتداد گردنه ها و تنگ هاي مسير فرسايشي رودخانه ها امکان پذير است. اين  نوارهاي  ارتفاعي  از سمت شمال خاوري به سمت جنوب باختري عبارتند از :….

 

بررسي و ارزيابي شاخص ها ي ژئومورفيک زمين ساخت فعال

همانگونه که در فصل قبل بيان شد، براي بررسي موضوع زمين ساخت فعال شواهدي زيادي وجود دارند که برخي از آن ها را مي توان به وسيله شاخص هاي کمي مورد سنجش  قرار داد. داده هاي حاصل، امکان انجام محاسبات آماري مختلف را فراهم ساخته و مي تواند جهت  پهنه بندي مناطق مختلف و مقايسه آن ها با همديگر به کار برود. بر همين اساس، در اين بخش 12 شاخص(انتگرال فرازنما( Hi)،حجم به سطح حوضه(V/A )،شکل حوضه(Bs )،نسبت کشيدگي حوضه(Re )،عدم تقارن آبراهه ها(IAf-50I )،تقارن توپوگرافي عرضي(T )، نسبت پهناي دره به عمق آن( Vf)،مساحت دره( V)،گراديان شيب رودخانه(SL )،پيچ و خم رودخانه(S )، درصد سطوح چند وجهي در امتداد جبهه ي کوهستان(Smf )، پيچ و خم جبهه ي کوهستان( Facet%)، انتخاب شده و منطقه مورد نظر در قالب آن ها و به کمک نرم افزار هاي مختلف مورد سنجش و اندازه گيري قرار گرفته است.در اين رابطه چند نکته قابل ذکر است:….

 

نمونه ای از نتیجه گیری فرضیات

فرضيه دوم

”  فعاليت هاي زمين ساختي فعال بيشتر در ارتباط با  گسل هاي جوان زاگرس، رخ شمالي و رخ جنوبــي واقع شده اند”.

براي بررسي فرضيه بيان شده، ابتدا گسل هاي اصلي موجود در منطقه معرفي شده و سپس با استناد به نتايج به دست آمده از سنجش شاخص هاي ژئومورفيک زمين ساخت فعال، اطلاعات لرزه خيزي، مطالعات ميداني و مطالعات پيشين، شواهد فعاليت اين گسل ها مورد بررسي قرار گرفت.

بر اين اساس مشخص شد که:

الف-گسل  رانده و فشاري داران در طول دوره کواترنر فعال بوده است، هر چند امروزه فعاليت هاي لرزه اي قوي از آن مشاهده نشده است.

ب-گسل هاي رخ شمالي و جنوبي که از نوع فشاري و رانده مي باشند، در طي دوره کواترنر فعال بوده اند که اين فعاليت از سمت جنوب خاوري به سمت شمال باختري افزايش مشخصي را نشان مي دهد.

ج-گسل اصلي رانده و فشاري زاگرس نيز در طول دوره کواترنر فعـــال بوده است. امروزه نيز فعاليــت هاي زمين لرزه اي نسبتا” کم قدرتي در طول اين گسل رخ مي دهد.

د-گسل جوان زاگرس در طول قطعات مختلف خود، شواهد ژئومورفولوژيک زيادي که حکايت از فعاليت آن در طي کواترنر تا به امروز مي باشد را نشان مي دهد. زمين لرزه هاي بزرگي نيز در امتداد اين گسل روي داده است. فعاليت اين گسل هم به صورت فشاري و رانده و هم امتداد لغز راستگرد بوده است.

ه-گسل زاگرس بلند نيز شواهد زيادي از فعاليت هاي زمين ساختي از خود نشان مي دهد. زمين لرزه هاي قوي نيز در اطراف اين گسل روي داده است. در امتداد اين گسل، هم شواهدي از  فعاليت هاي فشاري  و هم فعاليت هاي امتداد لغز مشاهده  مي شود.

و-علاوه بر گسل هاي طولي  فوق، که عملکرد روندي و منطبق بر جهت ناهمواري ها داشته اند،گسل هاي عرضي نيز وجود داشته اند که با عملکرد امتداد لغز-برشي خود، گسل هاي فوق را قطع کرده اند. شواهد مشخصي ازفعاليت اين گسل ها در زمان کواترنر وجود دارد.

بر اساس مطالب عنوان شده ضمن تاييد  فعاليت  گسل هاي جوان زاگرس، رخ شمالي و رخ جنوبي، اين موضوع اين گونه تکميل مي شود که” فعاليت هاي زمين ساختي در ارتباط با گسل هاي داران،رخ شمالي و جنوبي، اصلي،جوان و بلند زاگرس و گسل هاي عرضي موجود در منطقه،  روي داده که اين فعاليت ها از سمت خاور به باختر و از سمت جنوب به شمال افزايش محسوسي داشته اند”.

 

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات و پیشینه تحقیق پایان نامه های جغرافیا  کلیک کنید.

Instagram : payanbama

 

نمونه ای از منابع و مآخذ

-احسان بخش كريمـي،م‌،ح -رحيـم‌زاده‌،ف (1376) نقشه زمين شناســي1:100000اردل، سازمان زمين‌شناسي كشور،تهران.

– احمدي، اكبر (1384) بررسي مورفوتكتونيكي ناحيه كوهرنگ و حوضه آبريز بهشت آباد در استان چهارمحال و بختياري، پايان نامه كارشناسي ارشد رشته زمين شناسي- تكتونيك،استاد راهنما دکتر قدرت اله فرهودي، دانشگاه شيراز،146 صفحه.

-احمدي، اكبر-فرهودي ، قدرت ا…-حاجي آقا محسني، جاويدان (1384)بررسي مورفوتكتونيسم جنوب كوه شاهلرا در گردنه رخ مسير تونل آبرساني از كوهرنگ به زاينده رود ، بيست و سومين گردهمايي علوم زمين، سازمان زمين شناسي كشور.

-احمدي، مهدي(1386) ، تاثير گسل عرضي فيروزكوه بر تكامل زمين ساختي بخش شرقي البرز مركزي ، پايان نامه كارشناسي ارشد تكتونيك ، دانشگاه شهيد بهشتي،174 صفحه.

-احمدي، مهدي -پور كرماني، محسن – يساقي، علي- توكليان، اسلام (1386) ، تاثير گسل عرضي فيروزكوه بر تكامل زمين ساختي بخش شرقي البرز مركزي ، بيست و ششمين گردهمايي علوم زمين.

-استانداري اصفهان(1387)اصفهان از نظر سوانح طبيعي، ستاد حوادث غير مترقبه استانداري اصفهان،218 صفحه.

-استانداري چهارمحال و بختياري(1386)مخاطرات طبيعي در استان چهارمحال و بختياري،147 صفحه.

-اسلامي،محمد علي(1383)بررسي زمين شناسي مهندسي و روش بهسازي در زون هاي كارستي تونل سوم كوهرنگ ، پايان نامه كارشناسي ارشد زمين شناسي مهندسي، دانشگاه تربيت مدرس،تهران،175 صفحه.

– افلاكي،مهتاب(1381) زمين ريخت شناسي زمين ساختي دامنه شمالي البرز خاوري ( حوضه نكا، زارم رود)، كارشناسي ارشد تكتونيك ، پژوهشكده علوم زمين،استاد راهنما دکتر قرشي،،183 صفحه.

-آقا نباتي،سيد علي(1383)زمين شناسي ايران،انتشارات سازمان زمين شناسي و اکتشافات معدني کشور،تهران، 396 صفحه.

-امير مطلبي،نسرين-قيطانچي،محمد رضا(1378)بررسي وضعيت لرزه زمين ساختي و سازوکار زمين لرزه هاي ناحيه لوت و زاگرس،هجدهمين گردهمايي علوم زمين،سازمان زمين شناسي و اکتشافات معدني کشور، صفحات779 تا784.

-اوبرلندر،تئودور(1379)،رودخانه هاي زاگرس از ديد گاه ژئومورفولوژي ، ترجمه معصومه رجبي و همكار، انتشارات دانشگاه تبريز، چاپ اول،382 صفحه.

– بربريان ،مانوئل(1371)، پژوهش و بررسي نوزمين ساخت ،لرزه زمين ساخت و خطر زمين لرزه –گسلش در گستره ي قزوين بزرگ و پيرامون ، سازمان زمين شناسي ،تهران،324 صفحه.

– بربريان، مانوئل(1362)، دگرريختي قاره اي در فلات ايران زمين -پژوهش و بررسي لرزه زمين ساخت ايران زمين،  سازمان زمين شناسي كشور،گزارش شماره 52.

– بربريان، مانوئل – قرشي، منوچهر(1371) پارينه لرزه شناختي: روشي نوين در پژوهش هاي لرزه زمين ساختي، مجله علوم زمين، سال دوم ، شماره 9، تهران، سازمان زمين شناسي،صفحات23تا 27.

– بهار فيروزي، خليل – نوا واجاري، شهـرام (1385) نقشه زمين شناسي 1:100000 فريدون شهــر ، سازمـــان زمين شناسي و اكتشافات معدني كشور،تهران.

– بهار فيروزي، خليل- نواوجاري، شهرام(1384) فرگشت زمين ساختي زاگرس بلند و سنندج – سيرجان در گستره نقشه زمين شناسي يكصد هزارم فريدون شهر، نهمين  همايش انجمن زمين شناسي ايران.

-بهاروند،سيامک -يوسفي راد،مصطفي -مير بيک سبزواري،کبري(1387)شواهد تکتونيک فعال در امتدادگسل جوان زاگرس-قطعه دورود،همايش ملي زلزله و مقاوم سازي ساختمان،دانشگاه آزاد اسلامي واحد بهبهان.

-بهياري، مهدي(1386) نرخ لغزش كلي گسل تبريز و رابطه آن با تئوري تكتونيك فراري براي شمال غرب ايران، پايان نامه كارشناسي ارشد تكتونيك،دانشگاه تربيت مدرس، تهران.

-بياتي خطيبي،مريم-کرمي،فريبا(1385) دورنمايي از نقش فعاليت فرآيند هاي تکتونيکي در آسيب پذيري سدهاي واقع در مناطق بالقوه پر خطر،فصلنامه تحقيقات جغرافيايي،شماره85،صفحات11تا38.

-پارك، ار،جي- ترجمه محسن پوركرماني و همكاران(1373) مباني زمين شناسي ساختماني،تهران،انتشارات علوي،308 صفحه.

-پدرامي، منوچهر (1360) كوهزايي پاسادنين و زمين شناسي 700 هزار سال گذشته ايران ، سازمان زمين شناسي كشور ، گزارش داخلي.

– پروي،کريستف –ترجمه محمد رضا ثروتي(1369)يخبندان هاي کواترنر در قسمت هاي داخلي زردکوه در ّّرشته کوه زاگرس،مجله پژوهش هاي جغرافيايي،شماره62،سال بيست و دوم،صفحات55 تا 69.

-پور كرماني، محسن – صديق، حميد (1382) ، پديده هاي ژئومورفولوژيكي گسل تبريز ، مجله جغرافيا و توسعه ،پاييز و زمستان ، زاهدان،صفحات 23تا45.

-تاربوك، ادوارد جي-لوتگن، فردريك ( 1372) مباني زمين شناسي ، ترجمه دكتر رسول اخروي ، تهران ،چاپ اول ، انتشارات مدرسه،324  صفحه.

-توكلي،  فرخ و همكاران( 1385) برآورد اوليه از تغيير شكل و جابجايي زاگرس با استفاده از اندازه گيري هاي ژئودتيكي ، سازمان نقشه برداري ،تهران.

-…

-…

 

پژوهشگر:

استاد بزرگوار رسول شريفي نجف آبادي