پایان نامه براهین اثبات خدا

پایان نامه براهین اثبات خدا به همت دانشجوی عزیز لیلا شیر محمدی گردآوری شده است.

فهرست

براهین اثبات خدا

چکیده براهین اثبات خدا

از مباحث مطرح شده در میان فلاسفه، بحث وجود خداوند می‏باشد. سهروردی از فیلسوفان مسلمان است که معتقد می‏باشد خداوند نورالانوار است و مافوق همه نورها قرار دارد و از براهین متعددی همچون برهان حرکت، علیت، امکان، نیازمندی و فقر اجسام و… هم در اثبات وجود خدا و هم در اثبات صفات خدا استفاده می‏کند. وی بالاترین معرفت را معرفت شهودی می‏داند و لایب نیتس به عنوان یک فیلسوف غربی و موحد نیز قائل به وجود خداوند است و با براهینی همچون ضرورت و امکان، حرکت و هماهنگی پیشین بنیاد و برهان وجودی، خداوند را اثبات می‏کند و صفاتی چون علم، اراده و قدرت را برای آن قائل است که در بحث اثبات خداوند این دو فیلسوف با هم اختلافات و شباهت‏هایی دارند که بیشتر روششان شبیه به هم است، چرا که هر دو برای اثبات خدا در براهین علیت و حرکت و هماهنگی پیشین بنیاد یا هم اشتراک دارند و در این مختصر سعی شده به این تفاوت‏ها و شباهت‏ها پرداخته شود و مباحث موشکافانه مورد بررسی قرار گیرد.

«تاریخچه برهان آوری بر اثبات وجود خدا»

از جمله دلایل فطری بودن یک رفتار، استمرار آن در طول تاریخ است. زیرا امور فطری همیشه همراه و همزاد انسان هستند و هرگز از بین نمی روند، سر این که هنر دوستی عدالت خواهی و کمال جویی، … همواره در طول تاریخ وجود داشته اند فطری بودن آنهاست. اگر نیاز و خواسته ای در انسان فطری نباشد به تدریج با تحولات زندگی بدست فراموشی سپرده می شود اما اگر خواسته ای از عمق جان انسان سرچشمه بگیرد هرگز چیزی نمی تواند برای همیشه جای آنرا بگیرد و اگر انسان آنرا چند صباحی نادیده بگیرد بالاخره بعد از مدتی به ناچار به سوی آن باز می گردد. مثلاً ممکن است انسان در انتخاب معبود خطا کند ولی پس از چندی بر اساس حس حقیقت جویی به کشف واقعیات گرایش پیدا می کند، انسان می خواهد اشیاء را آن چنان که هستند دریافت معرفتی کند. از دعاهای منسوب به پیغمبر اکرم (ع) است که: «الهم ارنی الاشیاء کما هی» «آنچنان بنما به ما آن را که هست»

مولانا می گوید: (مثنوی مولوی؛ 1374، ص5)

هر کسی که دور ماند از اصل خویش            باز جوید روزگار وصل خویش

یکی از چیزهایی که از سپیده دم تاریخ بشر تا کنون وجود داشته خداشناسی و خداگرایی است تا آنجا که تاریخ زندگی بشر، از تاریخ پرستش خدا جدا نیست.

قرآن خداجویی را فطری دانسته و آنرا برخاسته از ژرفای وجود انسان می داند.

«فاقم وجهک الدین حنیفا فطره الله التی فطر الناس علیها، لا تبدیل لخلق الله ذلک الدین القیم ولکن اکثر الناس لا یعلمون»[1]

خود ورزی درباره مبدأ هستی همراه آدمی است و قدمتی به بلندای تاریخ انديشه بشر می دارد اندیشه در باب خداوند عالم جزء لاینفکی از حیات انسانی است.

خداباوری (Theism):

خداباوری نظریه ای است که در عرضه خداشناسی در مقابل نظریه وحدت باوری قرار می گیرد خدای مورد اعتقاد Theismدر واقع دو ویژگی بارز دارد. یکی اینکه این خدای متعالی است که به این معنا که جدای از عالم است و در فوق عالم قرار دارد این خدا به تعبیری می توان گفت خدای بالا سر و خدای موجود در آسمان است (البته آسمان نه به معنای امروزی کلمه بلکه به معنای رمزی و دینی کلمه که رمز تعالی است).

این خدا هر چند که د رعالم حضوری بارز دارد ولی در عالم نیست. متمایز از عالم و متعالی بر آن است. دیگر این که خدا یان personal یعنی شخص وار یا انسان وار است وقتیکه می گوئیم شخص وار است به این معناست که اگر بخواهیم خدا را به موجودی در عالم مانند کنیم این خدا در درجه اول شبیه به انسان است. صفاتی که در Theismمطرح بوده است مسئله تشبیه و تنزیه خداوند به انسان تا آنجا پذیرفتنی است که تعالی خداوند محفوظ بماند و بدین سان در شناخت خداوند تنزیه وار نیز مدنظر قرار داده اند حال باید دید که خدای مورد اعتقاد Theismچه اوصافی دارد و هر یک از آن اوصاف به چه معنا در مورد او اطلاق می شود به علاوه چگونه می توان صفات خداوند را در قالب منظومه ای منسجم تصور کرد.

وحدت باوری (mionism):

بر طبق وحدت باوری نظریه تک گوهری تنها یک واقعیت متعالی در عالم وجود دارد نه دو واقعیت مانند خالق و مخلوق و نه کثیری از موجودات. از لحاظ دینی برجسته ترین شکل وحدت باوری مکتب ادوایته و دانته آئین هندو است که مبلغ اصلی آن شانکاره (788-820) می باشد.

چهره های اصلی مکتب و دانته عبارتند از: «شانکارا، رامانوجه، نیم باکا، مادهوا، والابا» که البته در میان آنها مقام بالاتر و ممتازتری داشت به نحوی که عده ای معتقدند مکتب ودانتا همان آئینی است که شانکارا پدید آورده است. دو نظریه مشهور در این باره را که یکی نظریه مکتب و دانته غیر ثنوی در آئین هندوست و دیگری نظریه باروخ اسپینوزا فیلسوف هلندی قرن هفدهم است.

«در مورد خدا»

آیا وجود خدا نیاز به اثبات دارد:

عرفا و حکمای ربانی، فیلسوفان و متکلمان اسلامی، راه های متعددی برای شناخت خدا ارائه داده اند. همانگونه که صدرالمتألهین می گوید:

«اعلم ان الطریق الی الله کثیره لانه ذو فضایل و جهات کثیره و لکل وجهه هو مولیها لکن بعضها اوثق و اشرف و انور من بعض»  یعنی بدان که راهها بسوی خدا بسیار است زیرا او دارای فضیلت ها و جهات کثیره بسیار است و برای هر مخلوق، وجهه‏ای است که جهت دهنده اش خداست. لکن بعضی از راهها موثق تر و شریفتر ونورانی تر از بعضی است.

حال از جمله مباحثی که در این زمینه مطرح و جای تأمل است این است که آیا وجود خدا بدیهی است یا نظری؟

در پاسخ به این سوال نظرات متفاوتی ارائه شده است. برخی شناخت خدا را بدیهی می دانند و برخی نظری. کسانی که به دیده دل واجب تعالی را کشف و شهود نکردند و وجود خدا را بدیهی ندانسته اند چاره ای جز تمسک به برهان و استدلال ندارند. زیرا به نظر این گروه تنها از راه برهان می توان به اثبات خدا پرداخت.

براهین اثبات خدا

جهت مشاهده نمونه های دیگر از مبانی نظری فقه و حقوق اسلامی کلیک کنید.

نمونه ای از منابع براهین اثبات خدا

• الهروی، نظام الدین احمد، انواریه، متن انتقادی و مقدمه حسین ضیائی، تهران، چاپخانه سپهر، چ اول، 1358
• امام، سید محمد کاظم، فلسفه ایران باستان و مبانی حکمه الاشراق، تهران، نشر بنیاد نوریانی، 1353
• امین رضوی، مهدی، سهروردی و مکتب اشراق، ترجمه مجدالدین کیوانی، تهران، نشر مرکز، 1377
• برایان مگی، فلاسفه بزرگ، آشنایی با فلسفه غرب، ترجمه عزت الله فولادوند، انتشارات خوارزمی، تهران، 1372
• ب‍ری‍ه‌، ام‍ی‍ل‌، ت‍اری‍خ‌ ف‍ل‍س‍ف‍ه‌ ق‍رن‌ ه‍ف‍ده‍م‌، ت‍ه‍ران‌: ه‍رم‍س‌ ، ۱۳۸۵.
• پاپکین، ریچارد و استرول، آوروم، کلیات فلسفه، ترجمه سید جلال الدین مجتبوی، انتشارات حکمت، چاپ چهاردهم، تهران، 1377
• پ‍رت‍و، اب‍وال‍ق‍اس‍م‌، ان‍دی‍ش‍ه‌ه‍ای‌ ف‍ل‍س‍ف‍ی‌ ای‍ران‍ی‌، ت‍ه‍ران، اس‍اطی‍ر ، ۱۳۷۳.
• پورنامداریان، تقی، رمز و داستانهای رمزی در ادب فارسی، چ پنجم، تهران، انتشارات علمی فرهنگی، 1383
• ثقفی تهرانی، حاج میرزا حسن، انسان و اندیشه، تهران، بی جا، 1371
• جندی، مویدالدین، نفخه الروح و تحفه الفتوح، تهران، انتشارات مولی، 1382
• حسن زاده آملی، حسن، شرح اشارات و التنبیهات، قم، 1386، مطبوعات دینی، 1386
• معرفت نفس، تهران، انتشارات علمی فرهنگی، 1382
• …
• …