ادبیات و پیشینه تحقیق مالیات

ادبیات و پیشینه تحقیق مالیات

  مالیات

بخش اول: مبانی وکلیات

گفتاراول: ماليات

بنداول: مفهوم کلی ماليات

الف)پیشینه تاریخی ماليات

بند دوم: انواع ماليات

الف) اصول کلی ماليات

ب)اصول حقوقی کاربردی در ماليات مضاعف:

اول: اصول حقوقی در مرحله ایجاد ماليات مضاعف:

دوم: اصول حقوقی درمرحله حذف ماليات مضاعف:

گفتاردوم: ماليات مضاعف

بنداول:مفهوم کلی ماليات مضاعف وانواع آن

الف) ماليات مضاعف مثبت بردرآمد مؤدی

ب) ماليات مضاعف مثبت بردارایی های مؤدی

ج)ماليات مضاعف منفی

د)ماليات مضاعف اقتصادی

بنددوم:پیشینه تاریخی حذف ماليات مضاعف

الف)الگوی سازمان ملل(UN)

ب)الگوی سازمان همکاری اقتصادی وتوسعه(OECD)

بندسوم: ماليات مضاعف درنظام مالیاتی دولتها

الف) ماليات مضاعف درحقوق فرانسه

ب)حقوق آمریکا

بندچهارم:جایگاه ماليات مضاعف درنظام مالیاتی ایران

الف) ماليات بردارایی

ب)ماليات بردرآمد

گفتارسوم: شیوه های جلوگیری از بروز ماليات مضاعف

بنداول: شیوه های یکجانبه اجتناب از اخذ ماليات مضاعف

الف)درآمد اشخاص ایرانی مقیم ایران

ب)درآمد اشخاص ایرانی مقیم خارج

ج)درآمد اشخاص حقیقی بیگانه:

د) درآمد اشخاص حقوقی غیر ایرانی

ه) عنوان موافقتنامه های مالیاتی:

و) تعریف موافقتنامه های مالیاتی:

ز)ماهیت موافقتنامه های مالیاتی

ح) ورود موافقتنامه های مالیاتی به نظام حقوقی داخلی

ط) لازم الاجراشدن موافقتنامه های مالیاتی درنظام حقوقی ایران

ی) هدف موافقتنامه های مالیاتی

ک) اهداف موافقتنامه ها از دیدگاه دولتها

ل) اهداف موافقتنامه ها ازدیدگاه مؤدیان

م) اهداف موافقتنامه ها از دیدگاه کشورهای درحال توسعه

ن)اهداف موافقتنامه ازنگاه کلی

س) تعریف برخی ازاصطلاحات موافقتنامه های مالیاتی

ع) ساختار موافقتنامه های اجتناب از اخذ مالیات مضاعف

ف) بررسی کلی ساختار موافقتنامه مالیاتی

ص) چگونکی کاربرد موافقتنامه های مالیاتی

ق) مقررات ماهوی موافقتنامه های مالیاتی

ر) روشهای حذف مالیات مضاعف در موافقتنامه های مالیاتی

ش) تفاسیرعلمی (توضیحات) مواد الگوی موافقتنامه مالیاتی :

ت) موافقتنامه های بین المللی اجتناب از اخذ مالیات ایران  با سایر کشورها :

مبانی وکلیات

این بخش در سه گفتار به بررسی مالیات، مالیات مضاعف و شیوه های جلوگیری از بروز مالیات مضاعف می پردازد.

مالیات

این گفتار در دو بند به بررسی مفهوم کلی مالیات می پردازد.

مفهوم کلی مالیات

واژه مالیات که از مال گرفته شده از نظر فرهنگ شناسان در معانى زیر بکار برده شده است:

((اجرو پاداش، زکات مال، ­­­­­­­سرپرستى و چراندن گله هاى گوسفند، در جریمه اى که حکومت بمناسبت ارتکاب جرائم ویژه از مرتکبین مى گیرد، باج، خراج و بالاخره مالى که دولتها بطور سالانه از شهروندان خود مى گیرند.)) اما دراصطلاح اقتصاددانان جدید مالیات اینگونه تعریف شده است:

((مالیات مقدار پول و یا مالى است که شهروندان یک کشور طبق قانون به دولت خود مى پردازند تا در جهت اداره امور کشور، تامین کالاها، خدمات عمومى و ضرورى، تضمین امنیت، دفاع همگانى، عمران و آبادانى توسط دولت مورد بهره بردارى قرار بگیرد.))

مالیات ریشه تاریخى طولانى و عمیقى دارد و عمر آن با پیدایش نخستین حکومتها و سازمانهاى مدیریت اجتماعى همراه مى باشد. تنها نوع و مقدار مالیات و نحوه وصول آن متفاوت بوده و اصل آن هیچگاه متروک نگردیده است. در برخى از کشورهاى جهان باستان از قبیل کلده و آشور در بین النهرین و آتن در اروپا وصول مالیات از مردم تابع قوانین مدون بوده ولى در بسیارى از نقاط جهان مسئله مالیات از نظر چگونگى وصول و اندازه آن تابع اراده دولت مرکزى و یا پادشاه بوده است که در برابر دریافت مقدارى پول و یا کالا در سال حکومت و فرماندارى مناطق گوناگون را به افراد واگذار مى کرده است.

حاکم منطقه نیز که برای یک طایفه، قبیله، منطقه یا شهر و ایالتى منصوب مى شد مقدار مشخصی از پول و کالا جهت دولت مرکزي را با افزودن مبالغ هنگفتى براى اداره امور منطقه و ذخیره شخصى خود بطور سرانه و یا خانوارى از مردمان زیر سلطه خویش وصول مى کرد و در نپرداختن آن براى پادشاه و هیچ عذرى پذیرفته نبود و شعار، سر بده، مالیات یا خراج براى همگان مفهوم رعب انگیز خود را داشت. عجیب است که این روش حتى در میان سلاطین و حاکمان پس از اسلام در کشورهاى اسلامى مانند  بنى امیه و بنى عباس تا نادرشاه افشار و پس از او نیز رایج بوده است و نادرشاه گنجینه هاى افسانه اى خود موسوم به کلات نادرى را بیشتر از این طریق گرد آورده بود.

پیشینه تاریخی مالیات

ايرانيان از زمان هخامنشيان براي دريافت ماليات و امور مالي كشور دفاتر و سازمانهاي مرتبي داشتند. در زمان ساسانيان اخذ ماليات صورت كامل تري داشت و سه نوع ماليات به نامهاي اراضي، سرشماري و سرانه دريافت مي شد. پس از ظهور اسلام و در زمان حجاج بن يوسف ثقفي دفاتر مالياتي از فارسي به عربي برگردانده شد، اما در دوره سلجوقي با دستور عبدالملك كندري، وزير طغرل دفاتر مالياتي مجدداً به فارسي نگارش يافت.

وزيرماليه، قبل از مشروطيت مأمور شخص پادشاه بود و شاه تمام درآمدها و عوايد كشور را در اختيار داشت و وزير ماليه بودجه كشور را تنظيم مي كرد. در مركز هر استان مستوفي مسئول امور مالياتي بود. اين مستوفيان عده اي كارمند داشتند كه به آنان ميرزا مي گفتند رئيس مستوفي ها را مستوفي الممالك
مي گفتند كه لقب وزير ماليه بود….

انواع مالیات

این بند در سه مورد به بررسی انواع مالیات، اصول کلی مالیات و اصول حقوقی کاربردی در مالیات مضاعف می پردازد.

مالیات را بر پایه مبانى ملاکها واعتبارات گوناگون مى توان تقسیم بندى کرد و انواع آن را مشخص نمود.

• مالیات مستقیم و غیرمستقیم

براساس این تقسیم بندى مالیات از نظر چگونگى تعلق گرفتن به کالاهاى مورد مالیات دو نوع
مى تواند باشد: مستقیم یا غیرمستقیم.

مالیات مستقیم: بدون هیچ واسطه اى روى درآمد افراد و یا سازمانها و موسسات اقتصادى بسته
می شود و توسط مامورین دولتى بطور مستقیم وصول میگردد. مانند مالیات سرانه اى که دولت براساس افراد ساکن در کشور و طبق آمارافراد هر خانوار مى گیرد به عنوان مثال مالیاتى که دولت بطور مستقیم از حقوق کارمندان خود کسر مى کند.

مالیات مستقیم، اگر براساس میزان دارایى و یا درآمد اشخاص و موسسات استوار باشد و شامل درآمدهاى سطح پآیین نگردد در تامین عدالت اجتماعى نقش بسزایى خواهد داشت.

مالیات غیرمستقیم: آن است که با واسطه و بطور غیرمستقیم از اصل در آمد شهروندان گرفته مى شود و اغلب پرداخت کننده مى تواند آنها را به اشخاص دیگرى منتقل کند و خود وسیله پرداخت مالیات باشد.

مالیات غیرمستقیم در شکل هاى گوناگونى قابل پیاده شدن مى باشد و پرداخت آن نیز با اینکه بر دوش همگان مى باشد، ولى محسوس نیست و بطور معمول عموم مردم وجود آن را احساس نمى کنند.

مانند: عوارض گمرگى که بر ورود و صدور کالاها بسته مى شود که در نهایت از نوع مالیات غیرمستقیم بشمار مى آید، زیرا وارد کننده کالا به میزان عوارضى که از این بابت به دولت مى پردازد به نرخ فروش کالا در بازارهاى داخلى می­ افزاید، چنانکه صادرکنندگان کالاهاى داخلى به خارج نیز در هنگام خرید و فروش میزان عوارضى را که باید بابت صدور کالا بپردازند از نظر دور نمى دارند.

مأخذ و متعلق مالیات

• مالیات بر واردات

• مالیات رأى

• مالیات بر درآمد مشاغل

• مالیات برارث

• مالیات بر فروش

• مالیات ارزش بر ارزش افزوده

• مالیات فراگیر

• مالیات امنیت اجتماعى

• مالیات بر شرکت ها

• مالیات براى تامین زندگى در سنین پیرى

• مالیات بر دارایى ها

اهداف موافتنامه­ های مالیاتی ازدیدگاه کشورهای توسعه یافته

اصلی­ترین هدفی که از سوی کشورهای توسعه یافته برای این نوع موافقتنامه­ها متصور می­شود، جلوگیری از مالیات مضاعف بر درآمدی می­باشدکه مقیمان این کشورها ازدیگرکشورها تحصیل می نمایند.به این دلیل که اکثرکشورهای توسعه یافته،کشورهای باتکنولوژی بالاو سرمایه فرست می باشند.

مالیات مضاعف

اگر چه در منابع حقوق مالیاتی، تعریف صریح و روشنی از”مالیات مضاعف”موجود نمی­باشد.اما به طورکلی بروز این پدیده را می­توان در نتیجه تفاوت میان کشور محل اقامت مؤدی وکشور منبع درآمد و همچنین وجود تفاوت  درتعریف مفاهیم حقوقی، ازجمله اقامتگاه، در قوانین کشورهای مختلف دانست. مالیات مضاعف که ممکن است افزون بر درآمد مؤدی مالیاتی، بر دارایی­های او نیز تعلق گیرد، گاه به صورتی مثبت وگاه به صورت منفی پدیدار می­گردد. این گفتار در چهار بند به بررسی مفهوم کلی مالیات مضاعف وانواع آن، پیشینه تاریخی حذف مالیات مضاعف، مالیات مضاعف در نظام­ مالیاتی دولت­ها و جایگاه مالیات مضاعف در نظام مالیاتی ایران، می پردازد.

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات و پیشینه تحقیق پایان نامه رشته حقوق کلیک کنید .

مفهوم کلی مالیات مضاعف وانواع آن

رشد روز افزون روابط اقتصادی بین­المللی میان دولتها، منجر به شکل گیری انواع مختلف و پیچیده ای از روابط اقتصادی و تجاری گردیده است. در این میان، گرایش شرکت­ها و اشخاص حقیقی، به تجارتهای فرامرزی نیز پیچیدگی این روابط را دو چندان نموده است. بدین معنی، آن هنگام که این اشخاص، درآمدی را خارج از کشور محل اقامت خود کسب می نمایند، ممکن است همین درآمد، درکشور منبع کسب درآمد نیز مشمول مالیات گردد. به بیان دیگر درآمد مزبور، مشمول مالیات مضاعف قرار گیرد و این اشخاص، مجبور گردند تا در دوره زمانی واحد، از یک منبع مالیاتی واحد، دو بار مالیات بپردازند، یکبار در کشور محل ایجاد درآمد و بار دیگر در کشور محل اقامت خود، که تحمیل این بار مالیاتی مضاعف بر مؤدی، با عدالت مالیاتی مغایر است.

سوالی که در اینجا به ذهن می رسد این است که چرا مالیات مضاعف بین­المللی شکل می گیرد؟ و دولتها بر چه اساسی مجازنند تا بر درآمد های بین­المللی اشخاص مالیات وضع نمایند؟

مالیات، از جمله موضوعاتی است که با حاکمیت کشورها ارتباط دارد و دولتها در وضع آن ملاحظات سیاسی و اقتصادی خود را در نظر می­گیرند. در واقع،دولت­ها به دنبال اجراي قوانين داخلي در مورد همه اشخاص حقيقي و حقوقي (اعم از مقيم يا غيرمقيم) ساكن كشور و نيز كليه درآمدها و دارايي هايي باشند كه از منشأ داخلي یا خارجی عايد آنان مي شود.

تعریف برخی ازاصطلاحات موافقتنامه­های مالیاتی

موافقت نامه­ های مالیاتی، به منظور درک و تفسیر صحیحی از یک اصطلاح، آن را در همان معنای رایج و مصطلح بین­المللی به کار می­گیرند.در زیر با برخی از مهم­ترین آنها آشنا می­شویم.

دولت متعاهد: دولتی است که معاهده را منعقد نموده است و یکی ازطرفین این معاهده محسوب
می­گردد.

دولت محل اقامت: دولتی است که شخص درآنجا اقامت دارد.

دولت منبع: دولتی است که درآنجا درآمد یجاد می­گردد.

دولت مقر: دولتی است که شخص در آنجا مقردائم دارد.

شخص: این اصطلاح به شخص حقیقی، شرکت یا هر مجموعه دیگری از اشخاص اطلاق می­گردد.

شرکت: این اصطلاح به هرشخص حقوقی یا هر واحدی که از لحاظ مالیاتی به عنوان شخص حقوقی محسوب می گردد، اطلاق می­گردد.

مؤسسه: به انجام هر نوع کسب و کار اطلاق می­گردد.

کسب وکار: شامل انجام خدمات حرفه­ای و سایر فعالیت­های دارای ماهیت مستقل می­باشد.

مؤسسه یک دولت متعاهد: مؤسسه­­ای است که به وسیله مقیم یک دولت متعاهد اداره می­شود.

مؤسسه دولت متعاهد دیگر: مؤسسه­ای است که بوسیله مقیم دولت متعاهد دیگر اداره می­شود.

مقردائم: در اکثر موافقتنامه­ها به محلی ثابتی اطلاق شده که از طریق آن موسسه یک دولت متعاهد کلاًً یا جزئاًً در دولت متعاهد دیگر به کسب و کار اشتغال دارد. اصطلاح مقردائم به ویژه شامل موارد زیر
می­شود:

الف) محل اداره. ب) شعبه. پ) دفتر. ت) کارخانه. ث) کارگاه معدن و… .

تبعه: که در مورد یک دولت متعاهد اطلاق می شود به:

1- هر شخص حقیقی دارای تابعیت یا شهروندی آن دولت متعاهد.

2- هر شخص حقوقی، مشارکت یا انجمنی که شخصیت خود را از قوانین نافذ در آن دولت متعاهد کسب نموده است[1].

مقام صلاحیتدار: این مقام توسط هر یک از دولت­های متعاهد تعیین می گردد، که در معاهدات مالیاتی ایران وزیر اموراقتصادی ودارایی و یا نماینده مجاز او می­باشد.

روش­های حذف مالیات مضاعف در موافقتنامه­های مالیاتی

به طورکلی، دو اصل برای حذف مالیات مضاعف در موافقتنامه­های الگوی مالیاتی UN,OECD پیش بینی شده است. این دو اصل عبارتند از:1 – اصل معافیت 2- اصل اعتبار. معمولاًً این اصول با روش­های معافیت همراه با تصاعد (ماده23الف) و روش اعتباری عادی (ماده23)، اجرا می­گردند.کشورها از این حق برخوردار هستند که هرکدام از این روش­ها را بنا به اختیارخود برگزینند. اگرچه که به لحاظ نظری، انتخاب یکی از این دو روش مطلوبتر به نظر می­رسد، اما این امر مانع از آزادی دولت­ها در انتخاب روش حذف مالیات مضاعف خود نمی­شود. این امر دور از ذهن نمی­باشدکه دولت­ها در شرایطی خاص، ترکیبی از این دو روش را به کارگیرند[1]. بررسی اجمالی موافقتنامه­های اجتناب از اخذ مالیات مضاعف ایران، نشان می دهد که در این نوع موافقتنامه­ها عموماًً از روش اعتباری استفاده شده است. در زیر به  بررسی این اصول و روش­های اجرایی آن خواهیم پرداخت.

نگارنده : جناب آقای ابوالفضل رضایـی مقدم

   نمونه ای از منابع و مراجع:

• 1-کمیته سازمان همکاری و توسعه اقتصادی در امور مالی، ترجمه، ملانظر،مرتضی، سازمان امور مالیاتی کشور، دفتر قراردادهای بین المللی، 1385
• 2- ثورونی، ویکتور، طراحی ونگارش قانون مالیاتی، ترجمه، ملانظر،مرتضی، سازمان امور مالیاتی، معاونت عملیاتی، دفتر اطلاعات مالیاتی،1384
• 3- طاری، میر محسن، اصل برابری و عدالت مالیاتی در آیینه حقوق بشر و حقوق مالیاتی نوین، انتشارات سازمان امور مالیاتی کشور، موسسه مطالعات و پژوهش های حقوقی شهر دانش، تهران،1390
• 4- آخوندی، احمد، حسابداری مالیاتی با رویکردی کاربردی، موسسه کتاب مهربان نشر،1390
• 5- توکل، محمد، فرهنگ توصیفی اصطلاحات بین­المللی مالیاتی، دانشکده امور اقتصادی و دارایی، تهران، 1379
• 6- جعفری لنگرودی، محمد جعفر، ترمینولوژی حقوق، تهران، گنج دانش،1382.
• 7- نوروش، ایرج، شیروانی، رضا، فرهنگ حسابداری نوروش، (انگلیسی­_فارسی)
• 8- رودلف، دالزرو، کریستف، شروئر، اصول حقوق بین­الملل سرمایه­گذاری، ترجمه، زمانی، سیدقاسم و به آذین، حسیبی، موسسه مطالعات و پژوهش­های شهردانش، تهران،1391
• 9-  ضیایی بیگدلی، محمد رضا، حقوق معاهدات بین المللی، چاپ چهارم، انتشارات گنج دانش، تهران،
• 10-…
• 11-…