خودکارآمدی (ادبیات و مبانی نظری )

خودکارآمدی

2-3-3- خودکارآمدی

2-3-3-1-اثرات خودکارآمدی

2-3-3-2- پنج نکته در رابطه با خودکارآمدی

2-3-3-3- نظریه شناخت اجتماعی (آلبرت باندورا) در خصوص کارآمدی

2-3-3-4-مراحل رشد خودکارآمدی

2-3-3-5-خودکارآمدی و تفاوت‎های سنی و جنسیتی

2-3-3-6- خودکارآمدی و عملکرد تحصیلی

2-3-3-7- خودکارآمدی و سلامت جسمانی

2-3-3-8- منابع باورهای خودکارآمدی

2-3-3-9- ويژگي هاي مديران کارآمد

2-3-3-10- ارتباط

2-3-3-11- سایر جنبه‎های مهارتی

2-3-3-12-ویژگی های افراد با خودکاآمدی بالا

2-3-3-13- اهمیت خوش بینی در مقابل بدبینی و تفاوت‎های آنها

2-3-3-14- پیشینه خوش بینی

منابع

خودکارآمدی چیست؟

1- مفهوم خودکارآمدی تاریخچه نسبتا کوتاهی دارد که با فعالیت‎های باندورا^[1] (1977) آغاز می‎گردد.

خودکارآمدی یعنی قضاوت‎های افراد در مورد توانایی‎های خود که این باورهای افراد نسبت به توانایی‎هایشان روی تلاش و پشتکار آنها اثر می‎گذارد. به عبارتی خودکارآمدی عبارتست از باور فرد، در این خصوص که توانایی انجام تکالیف را دارد یا خیر؟ (میلن، شیرن، اوریل2000 ص101).

خودکارآمدی با توجه به احساس، تفکر و عملکرد انسانها متفاوت است (بندورا، 1997). خودکارآمدي عموما در حوزه اختصاصی در نظرگرفته می­شود، بدین معنا فرد می­تواند خود باوری نسبتاً محکمی در حیطه­ها و دامنه­های مختلف یا موقعیت­های عملکردی خاصی داشته باشد. اما برخی از محققین یک مفهوم عمومی از خودکارآمدی متصور شده­اند.

این مفهوم به اعتماد کلی فرد به توانایی گذر از دامنه وسیعی از خواست­ها یا موقعیت­های جدید برمی­گردد. خودکارآمدي عمومی بر پایه و اساس روشن شدن لیاقت و قابلیت فرد، برای کنارآمدن موثر با بسیاری از موقعیت­های تنش­زا می­باشد. (شوارزوشولز ، 2000 ).

به اعتقاد بندورا (2001 ) خودکارآمدي مفهومی است که بواسطه آن تجربیات، توانایی و تفکر افراد در یک مسیر ادغام می­شود. خودکارآمدی و سایر نگرش­های انتظاری بطور مشترک دارای این واقعیت هستند که تمامی آنها، باورهایی در خصوص درک توانایی فردی است، اما تفاوت آنها با خودکارآمدي در آن است که خودکارآمدي ادراک قابلیت‎های فردی به منظور دستیابی به عملکردها و نتایج موقعیت دیگر از پیش تعیین شده می­باشد ، بنابراین خودکارآمدي از بابت باورهای انتظاری متفاوت است. (پاجریس، 1996).

پولر و همکاران (2002) بیان می­کنند که خودکارآمدي یا ادراک خودکارآمدي در برگیرنده احساس خوشاینده فرد در انجام تکالیف است که بطور فراگیری با انگیزش و انجام موفقیت­آمیز تکالیف در تمامی انسان‎ها مرتبط است.

خودکارآمدی یک توانایی است که در آن خود مهارت‎های رفتاری، عاطفی، اجتماعی و شناختی باید سازماندهی شده و برای اهداف بی شمار بطور موثر هماهنگ شوند بین داشتن زیر مهارت‎ها و توانایی ترکیب آنها برای انجام عملی در شرایط دشوار تفاوت آشکار، وجود دارد.

دوم حتی با وجودی که کاملاً می­دانند چه کارکنند و مهارت‎های لازم برای انجام آن کار را دارند، به نحو احسن در انجام کارها موفق می­شوند. کارآمدی شخص، جریان‎های عاطفی، هیجانی و شناختی – که انتقال دانش و توانایی‎ها را با عمل ماهرانه تحت نفوذ دارند را فعال می­سازد.

[1] . Bendura

پنج نکته زیر را می‎توان دررابطه با خودباوري یا خودکارآمدي بیان نمود:

1- خود باوري در هر زمینه‌ای مختص همان قلمرو فعالیت است و به سادگی نمی‌توان آن را به دیگر عرصه‌های زندگی فرد تعمیم داد.

2- کسب خود باوری در هر فعالیتی، مبتنی بر تمرین و تسلط در آن رشته فعالیت است.

3- در هر فعالیتی هر چند فرد دارای خود باوری یا خودکارآمدي باشد، همیشه امکان ارتقای خودباوری یا خودکارآمدي وجود دارد.

4- خودباوری فرد تحت تاثییر باور دیگران به توانایی‎های فرد است.

5- خودباوری فرد  تحت تاثیر عواملی مانند دانش و مهارت‎های فرد، سلامتی جسمی و روانی او و نیز شرایط بیرونی دربرگیرنده فرد است (لوتانز، آولیو و یوسف 2007)

مراحل رشد خودکارآمدی

مراحل رشد خودکارآمدی (به نقل از شولتز و شولتز، ترجمه سید محمدی، 1383) عبارتند از:

– کودکی

کارآیی شخصی به تدریج رشد می کند. زمانی که کودکان می کوشند بر محیط فیزیکی و اجتماعی شان اعمال نفوذ کنند، پرورش کارایی شخصی را آغاز می نمایند. آنها آموختن توانایی‎هایشان، مثل مهارت جسمانی، مهارت اجتماعی و توانایی زبان را آغاز می کنند. این توانایی‎ها تقریباٌ به طور مستمر به کار برده می‎شوند و عمدتاٌ از طریق تاثیرشان بر والدین، و محیط عمل می‎کنند. به صورت ایده‎آل، والدین به فعالیت‎ها و تلاش‎های کودک خود برای برقرار کردن رابطه، پاسخ می‎دهند و محیط تحریک کننده‎ای را فراهم می‎آورند و اجازه‎ی آزادی رشد و کاووش را به کودک می‎دهند.

این تجربیات اولیه کارایی ساز، برای پسرها و دخترها فرق می‎کنند. بررسی‎ها نشان داده اند که مردان دارای کارایی شخصی زیاد، به هنگام کودکی روابط گرمی با پدران خود داشته‎اند . مادران آنها متوقع‎تر از پدرانشان بوده و سطوح بالای عملکرد و موفقیت را انتظار داشتند. در مقابل، زنان دارای کارایی شخصی زیاد به هنگام کودکی برای سطوح بالای موفقیت از جانب پدر تحت فشار بوده‎اند. (اشنی ویند، 1995).

زمانی که دنیای کودک تاثیر همشیرها، همسالان و بزرگسالان دیگر را می پذیرد، تاثیر والدین  که در سال‎های اوان کودکی بسیار مهم بودند، کاهش می یابد. معلمان از طریق تاثیرشان بر رشد توانایی‎های شناختی و مهارت‎های مساله گشایی که برای عملکرد کارآمد بزرگسال حیاتی هستند، بر قضاوت‎های کارایی شخصی اثر می‎گذارند….

(نوجوانی و جوانی و بزرگسالی در فایل وورد آورده شده است)

منابع باورهای خودکارآمدی

به نظر بندورا (1986) اکتساب انتظارات کارآمدی 4 منبع اصلی دارد:

1- دستاوردهای عملکرد

2- تجربه های جانشین

3- ترغیب کلامی

4-حالت‎های فیزیولوژیک

 ويژگي هاي مديران کارآمد

هر مدير بايد داراي ويژگي‎هايي باشد که اورا در خور و شايسته رهبري محيط آموزشي گرداند. اين توانمندي‎ها که به توانمندي‎هاي رهبري موسوم است فرد را در بين ساير افراد متمايز نموده و او را قابل مراجعه، اعتماد و اطمينان سازد .

مک موري (Mc Murray) ده ويژگي را براي يک رهبر موفق بر مي شمرد که مي‎تواند الگويي براي تمرين مديريت و رهبري آموزشي به حساب آيد:

1- استقلال فکر

2- اتکاي به نفس

3- قضاوت درست

4- ابتکار

5- جامعيت فکر

6- پيش بيني احتمالات

7- داشتن نظم

8- منصف بودن

9- قاطعيت

10-رعايت اصول اخلاقي

صاحب نظران ويژگي‎هاي ديگري نيز براي مدير آموزشي بر شمرده اند که در چهار موضوع مهارتهاي مديريتي، مهارتهاي بين فردي، ارتباط و ساير جنبه هاي مهارتي در اين مقاله مورد بررسي قرار مي دهيم.

افراد با خودکارآمدی بالا دارای این پنج ویژگی زیر هستند:

1- هد‎ف‎های والایی را برای خود تعیین می‎کنند و ایفای وظایفی دشوار برای رسیدن به آن هدف‎ها را برعهده می‎گیرند.

2- به استقبال چالش‎ها می‎روند و برای رویارویی با چالش‎ها سخت تلاش می‎کنند.

3- انگیزه فردی آنها به شدت بالا است.

4- برای دستیابی، به هدف‎های خود از هیچ تلاشی مضایقه نمی‎کنند.

• در رویارویی با موانع، ثابت قدم هستند.

افراد با خودکارآمدی بالا از نظم امام علی (ع) و ائمه اطهار دارای ویژگی­های زیر هستند:

امام عی (ع) می‌فرماید: «ابزار مدیریت سعه‌ی صدر است»

امروزه مطالعات مختلف نشان می‌دهد که رهبران، در اکثر مواقع دارای ویژگی‌های مشابهی هستند. حال اگر بخواهند در مدیریت خود موفق باشند؛ ضروری است مورد ذیل که برگرفته از کلام امام علی(ع) است را رعایت نماید:…

خودکارآمدی و عملکرد تحصیلی

پژوهش بین کارایی شخصی و عملکرد تحصیلی رابطه مثبت معنی داری را نشان می‎دهد (مولتون، براون و لنت، 1991، نقل از شولتز وشولتز، ترجمه سید محمدی، 1383) . معلمان دارای درجه بالای خودکارآمدی در توانایی‎های تدریس خود، فرصت‎های بیشتری را برای عملکرد موفق دانش‎آموزان به وجود می‎آورند (جیبسون  و دمبو، 984 ، نقل از شولتز وشولتز، ترجمه سید محمدی، 1383) . معلوم شده است که کارایی شخصی در دانش‎آموزان به طور مثبت به انگیزش، سطح تلاش و استقامت در کلاس درس وابسته است. (زیمرمن، 1995،  نقل از شولتز وشولتز، ترجمه سید محمدی، 1383).

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات ، پیشینه تحقیق و مبانی نظری پایان نامه های مدیریت کلیک کنید..

نمونه ای از منابع و مأخذ:

الف منابع فارسی:

• رضائیان،علی(1387) مبانی سازمان و مدیریت تهران،سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها
• ساروخانی،باقر(1373) روش های تحقیق در علوم اجتماعی، تهران،پژوهشکده علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
• ساعتچی، محمود(1382) روانشناسی کاربردی برای مدیران،تهران،ویرایش
• ساعتچی،محمود(1387)روانشناسی مدیریت، تهران،ویرایش
• سام خانیان،محمد ربیع(1384)خلاقیت و نوآوری در سازمان آموزشی،تهران،انتشارات رسانه تخصصی
• سلیمان نژاد، محمد(1387) بررسی عوامل موثر در استفاده سرنشینان خودرو از کمربند ایمنی در شهرستان خوی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم و فنون راهنمایی و رانندگی
• سید جوادین،سید رضا(1383) مدیریت رفتار سازمانی،چاپ اول،انتشارت نگاه دانش
• شهیدی،نهج البلاغه(کلمات قصار)
• علوی، امین الله(1385) 13 اشتباه مهلک مدیران،ترجمه لعیا موسایی،تهران،انتشارت نسل نو اندیش
• علی آبادی،علیرضا(1389) مدیران جامعه انسانی
• فقهی فرهمند،ناصر(1379)مدیریت در ایران،تبریز مرکز آموزش مدیریت دولتی،چاپ دوم،انتشارات شمس
• قرائتی،محسن(1390)راه های تقویت انگیزه و نشاط، چاپ اول، معاونت تربیت و آموزش ناجا
• …
• …