بررسی فقهی و حقوقی آسیب های ماهواره بر خانواده

 آسیب های ماهواره بر خانواده

آسیب های ماهواره بر خانواده

آسیب های ماهواره بر خانواده

عنوان  صفحه

چکیده آسیب های ماهواره بر خانواده

مقدمه آسیب های ماهواره بر خانواده : 2

الف)بیان مسئله: 2

فصل دوم. 4

ماهواره در فقه و حقوق.. 4

2-1حرمت شرعی ماهواره 5

2-2-1قانون ممنوعيت بكارگيري تجهيزات دريافت از ماهواره 7

2-2-2آيين‌نامه اجرايي قانون “‌ممنوعيت بكارگيري تجهيزات دريافت از ماهواره”. 9

2-3-جرم داشتن ماهواره : 13

2-3-1 استفاده ار ماهواره 13

‌2-3-2وظیفه سایر مسئولان.. 14

2-4 وضعیت حقوقی پخش مستقیم ماهواره ها 16

2-5  دیدگاههای حقوقی در مورد ماهواره ها 19

2-6 تحلیل فقهی خرید و فروش ماهواره 28

2-6-1 حکم خرید و فروش ماهواره 28

2-6-2 بررسی موانع مقابله با خرید و فروش ماهواره 29

2-6-3 روایت تحف العقول. 35

2-6-4 آلات لهو. 38

2-6-5 خلاف قانون بودن خرید و فروش ماهواره 39

2-7 خرید و فروش ماهواره در فقه. 40

2-7-1 مقتضی صحت بیع ماهواره 40

2-7-2 بررسی ادله ی مربوط به اثبات مقتضی صحت.. 42

2-8 اصول حقوقی حاکم بر ماهواره ها 47

2-8-1 از پدایش تا کنون.. 47

2-8-2 ماهوارهها و حقوق بین الملل.. 49

2-8-2-1 ماهوارهها و گردش آزاد اطلاعات.. 49

2-8-2-2 ماهوارهها و نقض حاکمیت دولتها 50

2-8-3 ماهوارهها و مواضع کشورهای مختلف.. 51

2-8-3-1 طرفداران آزادی مطلق ماهوارهها 51

2-8-3-2 کشورهای طرفدار گزینش برنامه های ماهواره ای.. 53

2-8-3-3 کشورهای طرفدار ممنوعیت مطلق برنامه های ماهواره ای.. 55

2-8-4 ماهوارهها و اصول حقوقی ملل متحد. 57

فصل سوم. 61

آسیب های ماهواره. 61

3-1-ضرورت تجديد نظر در قوانين مربوط به ماهواره در ايران.. 62

3-2 آسيب‌هاي ماهواره از منظر آيات و روايات.. 65

3-2-1 اهداف ماهواره 66

3-2-2آسیب‌های ماهواره 68

3-2-2-1 آسیب های فردی( روحی و روانی ، متأثر از فیلم‌های مبتذل و خشن) 68

3-2-2-2 آسیب های اجتماعی.. 70

3-3آسیب شناسی استفاده از ماهواره از نظر  صاحب نظران در اين زمينه. 78

3-3-1 بحران گذار در خانواده ایرانی.. 78

3-3-2 به عنوان چشم های شیطانی.. 81

3-3-3  سست شدن بنیان خانواده 83

3-3-3-1 دختران فراری.. 84

3-3-3-2 بدحجابی وزنان خیابانی.. 84

3-3-3-3 تأثیر منفی بر روابط بین افراد، اختلاف خانوادگی وشکستن حریم های خانواده 85

3-3-3-4 ترویج هوس خواهی و تنوع طلبی.. 86

3-3-4 تأثیربر فرهنگ وهویّت اجتماعی بدون در نظر گرفتن جنسیت(دختر یا پسر ) 87

3-3-5 ويران كردن بنیان خانواده 92

3-6 بررسي فقهي و حقوقي.. 94

3-6-1 بعد اعتقادی ( مثل اعتقادات، واجبات، حجاب و …): 94

3-6-2 بعد فرهنگی: 94

3-6-3 بعد اجتماعی: 95

3-6-4 بعد تربیتی: 95

3-6-5 بعد اقتصادی: 95

3-7 نتايج حاصل از بررسي فقهي و حقوقي آسیب های ماهواره بر خانواده . 96

منابع و مآخذ آسیب های ماهواره بر خانواده .

آسیب های ماهواره بر خانواده

واژگان کلیدی: ماهواره ،آسیب های اجتماعی ، فقه و حقوق، خانواده، آسیب های ماهواره بر خانواده

آسیب های ماهواره بر خانواده

حرمت شرعی ماهواره

آسیب های ماهواره بر خانواده : در مورد چگونگی استفاده از «ماهواره» یا هر ابزار و تکنولوژی دیگری باید به چند نکته دقت شود. اول آن‌که معمولا در ذات هیچ تکنولوژی یا ابزاری، حرمتی قرار ندارد، مگر آن که صرفاً برای حرام ساخته شده باشد و هیچ استفاده‌ حلالی از آن معمول نباشد (مثل ورق). پس عمده‌ جنبه‌ حرمت استفاده از اشیای متفاوت، به چرایی، نحوه و نتیجه‌ استفاده از آن برمی‌گردد. پس، اصل بر این است که در ذات استفاده از ماهواره نیز هیچ اشکالی نیست، بلکه حرمت به استفاده‌ سوء و مضر از آن برمی‌گردد. چنان‌چه امروزه بسیاری با استفاده از دیش و دستگاه دریافت‌کننده فقط از شبکه‌های ایرانی استفاده می‌کنند و حرمتی هم ندارد.

حرمت استفاده از ماهواره نیز در همین حد است. یعنی در اصل ماهواره حرمتی نیست. اما، این وسیله (در مصرف عمومی و نه تخصصی)، بیش از آن که عامل اطلاع‌رسانی باشد، عامل ترویج فساد و فحشا است و هیچ امکانی برای کنترل شخصی یا حکومتی استفاده از آن وجود ندارد. تمامی حملات تبلیغاتی، سایبری و ضد فرهنگی شیوع فساد و فحشا و تغییر فرهنگ نیز از همین طریق است. به خاطر همین بعضی از مراجع بزرگوار تقلید حرمت استفاده از ماهواره را مشروط به استفاده‌های غیرمشروع از آن کرده‌اند. گفتنی است مطابق با ماده یک قانون «ممنوعیت به کارگیری تجهیزات دریافت ماهواره» مصوبه ۲۰ بهمن ماه سال ‪  مجلس شورای اسلامی، توزیع و استفاده از تجهیزات دریافت از ماهواره جز در مواردی که قانون تعیین کرده است ممنوع است.

‌  قانون ممنوعيت بكارگيري تجهيزات دريافت از ماهواره و ‌آيين‌نامه اجرايی

از سال 73 تاکنون قانون ممنوعیت به کارگیری تجهیزات دریافت از ماهواره تغییری نکرده است. این قانون دارای 11 ماده است و آیین‌نامه اجرایی آن هم در 14 ماده تصویب شده است. به موجب ماده 9 قانون ممنوعیت به کارگیری تجهیزات دریافت از ماهواره استفاده‌کنندگانِ ماهواره علاوه بر ضبط و مصادره اموال به مجازات نقدی از یک میلیون تا سه میلیون ریال‌ محکوم می‌شوند.

ضمن اینکه حمل، نگهداری، نصب و تعمیر تجهیزات دریافت از ماهواره ممنوع و کسانی که چنین عملی انجام می‌دهند به مجازات نقدی از یک تا پنج میلیون ریال محکوم‌ می‌شوند. همچنین به موجب ماده 8 این قانون، واردکنندگان، تولیدکنندگان و توزیع‌کنندگان تجهیزات دریافت از ماهواره علاوه بر ضبط و مصادره اموال،‌ ده تا یکصد میلیون ریال مجازات می‌شوند.

در ابتدای اجرایی شدن این قانون یعنی 19سال پیش، ماهواره کم‌کم وارد خانه‌های ایرانی شده بود، اما در حال حاضر همه چیز تغییر کرده است. دنیای ارتباطات و استفاده از این تکنولوژی به قدری با زندگی روزانه مردم عجین شده که این نوع قانونگذاری توسط بسیاری از منتقدان مورد قبول واقع نشده و براین باورند که باید راه حل اساسی‌تری پیدا شود.[1]

[1] – ساروی،محسن – کیهان، محمد رضاعقد ماهواره و سیر تحولات قوانین مربوط به آن در حقوق ایران  پژوهشنامه فرهنگ پائیز 1372 – شماره 14 ص52

آسیب های ماهواره بر خانواده

دیدگاههای حقوقی در مورد ماهواره ها

وجه تمایز دوران فعالیتهای کوپیوس تا سال ۱۹۷۰ به طور عمده دو نظر بود که با قوت و شدت خاصی مطرح میشد – نظریه اول متعلق به ایالات متحده بود که اعمال هر نوع محدودیتی بر برنامه های پخش مستقیم ماهواره ای را مردود می دانست.

نظریه دوم ممنوعیت کامل پخش برنامه های مستقیم ماهواره ای در کشورهای گیرنده بود که حمایت کشورهای بلوک شرق را در پی داشت.

اما با آغاز دوره جدید از فعالیتهای کوپیوس بسیاری از دولتهای حامی ممنوعیت کامل پخش برنامه های مستقیم ماهواره ای ، از نظر خود برگشتند وعمده تمرکز خود را بر «محتوای برنامه ای » استوار نمودند کشور فرانسه از همین کشورها بود.

طرح پیشنهادی کشور فرانسه از اینقرار بود که : کشورهای فرستنده باید به حاکمیت دولتهایی که در کشور و قلمرو خودتمایلی به استفاده از امواج ارسالی دیگران ندارند احترام بگذارند . اصل بر آزادی جریان اطلاعات بوده که به موجب آن دولتها مجاز به پخش آزادانه اطلاعات از طریق فضای ماورای جوهستند .

تحلیل فقهی خرید و فروش ماهواره

حکم خرید و فروش ماهواره :

در این قسمت وجوهی که محتمل است مانع صحت خرید و فروش ماهواره محسوب شوند مورد بررسی قرار گرفته است. وجوهی چون قصد حرام، مصداق کتب ضلال بودن، نهی موجود در روایت تحف العقول،مصداق آلت لهو بودن و مخالفت با قوانین جمهوری اسلامی.پس از ملاحظه ی این وجوه، با عنایت به ادله فقهی و حکم مراجع معظم تقلید، حرمت خرید و فروش ماهواره نتیجه گرفته شده است.

بایسته و شایسته است که متذکر شویم روش ما در بررسی حکم خرید و فروش ماهواره، شیوه ی «مقتضی و مانع» می باشد.یعنی ابتدا بررسی می کنیم که آیا مقتضی ای برای صحت بیع ماهواره هست یا خیر،اگر نبود که بیع آن باطل می باشد اما اگر مقتضی صحت وجود داشته باشد نوبت به این می رسد که ببنیم آیا مانعی بر سر راه این مقتضی وجود دارد یا نه.

در اینکه بیع ماهواره داری مقتضی صحت هست تردید وجود دارد اما از آنجا که بزرگانی چون رهبر معظم انقلاب قائل به وجود چنین مقتضی ای هستند و همچنین از این جهت که حتی بنابر قول عدم وجود مقتضی صحت اگرچه این معامله باطل می باشد اما بررسی موانع می تواند به حکم حرمت تکلیفی (علاوه بر بطلان) منجر شود، لذا بحث از موانع خرید و فروش ماهواره لازم به نظر می رسد.همچنین گفتنی است که هرجا که حرمت تکلیفی معامله ای ثابت شود قطعاً بطلان آن نیز ثابت است اگرچه مقتضی صحت را هم داشته باشد. یعنی نهی تکلیفی ای که به معامله می خورد باعث فساد آن نیز می شود و لذا علاوه بر این که متابیعین مرتکب حرام شده اند، تصرفات آنها در عوضین نیز حرام خواهد بود. [2]

[2] – بابایی ، افشین ،حقوق بین‌الملل و پخش مستقیم برنامه‌های ماهواره‌ای گروه مطالعات حقوقی سازمان صدا و سیما؛ تهران: سروش1380،ص23

خرید و فروش ماهواره در فقه

در مورد حکم خرید و فروش ماهواره ابتدائاً سه احتمال وجود دارد: 1-صحت و حلیت معامله 2-فقط بطلان معامله 3-بطلان و حرمت معامله. برای اینکه بدانیم کدامیک از این احتمالات صحیح است از شیوه ی استدلالی مقتضی و مانع استفاده می نماییم.

آسیب های ماهواره بر خانواده

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات و پیشینه تحقیق پایان نامه های حقوق کلیک کنید.

مقتضی صحت بیع ماهواره

سه احتمال برای حکم خرید و فروش ماهواره

ابتدائاً سه احتمال برای حکم خرید و فروش ماهواره متصور است : الف)صحت و حلیت ب)بطلان ج) بطلان و حرمت. نیاز به بیان نیست که تفاوت بطلان و حرمت در این است که اگر معامله ای فقط باطل بوده و حرام نباشد، معامله کننده ها بخاطر معامله گناهی را مرتکب نمی شوند بلکه فقط تصرف آنها در آنچه در معامله بدست می آورند حرام بوده و غصبی محسوب می شود چراکه مجوز شرعی برای این تصرف نداشته اند. اما اگر معامله ای علاوه بر بطلان حرام نیز باشد، خود همین خرید و فروش و معامله نیز دارای عقاب خواهد بود.

گفتنی است در صورت اول (یعنی جایی که فقط بطلان باشد) اگر طرفین مصالحه کنند و به یکدیگر حق اجازه ی تصرف دهند، دیگر مسئله حرمت تصرف هم برطرف می شود و وجهی برای گناه و عقاب باقی نمی ماند. به هر حال لازم است که ما ابتدائاً بحث خرید و فروش ماهواره را از حیث «مقتضی» بررسی نماییم و سپس به فحص از موانع نیز بپردازیم و همانطور که ذکر شد حتی اگر در مرحله ی اول ثابت شود که مقتضی صحت وجود ندارد و معامله «باطل» است، بحث از موانع باز مفید خواهد بود زیرا ممکن است علاوه بر «بطلان»، «حرمت» نیز ثابت شود.

خوب است قبل از آغاز سخن پیرامون «مقتضی»، استفتائی از رهبر معظم انقلاب حضرت ایت الله خامنه ای (مد ظله العالی) را که پاسخ آن به همین شیوه ی «مقتضی و مانع» داده شده است را بیان نماییم:

سؤال:
آیا خرید و نگهدارى و استفاده از دستگاه گیرنده برنامه‏هاى تلویزیونى از ماهواره جایز است؟ و اگر دستگاه گیرنده مجانى به دست انسان برسد چه حکمى دارد؟

جواب: «دستگاه آنتن ماهواره‏اى از این جهت که صرفاً وسیله‏اى براى دریافت برنامه‏هاى تلویزیونى است که هم برنامه‏هاى حلال دارد و هم برنامه‏هاى حرام، حکم آلات مشترک را دارد. لذا خرید و فروش و نگهدارى آن براى استفاده در امور حرام، حرام است و براى استفاده‏هاى حلال جایز است. ولى چون این وسیله براى کسى که آن را در اختیار دارد زمینه دریافت برنامه‏هاى حرام را کاملاً فراهم مى‏کند و گاهى نگهدارى آن مفاسد دیگرى را نیز در بر دارد، خرید و نگهدارى آن جایز نیست مگر براى کسى که به خودش مطمئن است که استفاده حرام از آن نمى‏کند و بر تهیه و نگهدارى آن در خانه‏اش مفسده‏اى هم مترتّب نمى‏شود. لکن اگر قانونى در این مورد وجود داشته باشد باید مراعات گردد.»

نمونه ای از منابع و مآخذ آسیب های ماهواره بر خانواده

• -قرآن کریم ، محمودیان ، مهدی ، بیت القرآن امام علی (علیه السلام ) ، قم .
• – آزاد، تقی ،رسانه ها وفرهنگ  ،سروش (صدا وسیمای جمهوری اسلامی ایران) ، تهران ، چاپ اول ، 1376
• – آقايوسفي، عليرضا و ديگران ،روان‌شناسي عمومي، تهران، انتشارات دانشگاه پيام نور، چاپ اول،1386
• -اسدی ،مرضیه ،ماهواره و آسیبهای فردی و اجتماعی ، تهران ،انتشاران سروش ، چاپ اول ،1389
• -اسماعیلی ،علی محمد ، جنگ نرم در همین نزدیکی، تهران ، انتشارات ساقی ، چاپ اول ، 1389
• – اشرافی، داریوش ، مشارکت ایران در پخش مستقیم برنامه های ماهواره ای» ، حقوق بین الملل و پخش مستقیم برنامه های ماهواره ای ، به کوشش گروه مطالعات حقوقی سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ، تهران، نشر سروش ، 1380
• – امامی حسن ، حقوق مدنی، جلد ششم، تهران، انتشارات اسلامیه، چاپ اول، 1371
• -امام خمینی، روح الله، تحریرالوسیله،انتشارات مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى (ره). تهران،1385
• -انصاری،مرتضی، المکاسب، قم،انتشارات مجمع الفکرالاسلامی،چاپ دوازدهم. 1429ق،
• -بابایی ، افشین ،حقوق بین‌الملل و پخش مستقیم برنامه‌های ماهواره‌ای گروه مطالعات حقوقی سازمان صدا و سیما، تهران، سروش1380
• – بروجردی عبده محمد، کلیات حقوق اسلامی، تهران، انتشارات رهام، چاپ اول، سال 1381
• – پارسا، محمد، زمينه نوين روان‌شناسي، تهران،انتشارات بعثت، چاپ بيستم،1383
• -ثقةالاسلام ابی جعفر محمد بن یعقوب بن اسحاق الکلینی الرازی، اصول کافی،ترجمه سید جواد مصطفوی، تهران ، جلد پنجم ، انتشارات علمیه اسلامیه ، 1359
• -جبارلوی شیستری ، کاظم  ، تهاجم فرهنگی –آسیبها و راهکارها ، جلد اول ،تهران ، انتشارات نگاه ،چاپ اول ،1382
• -…
• -…

آسیب های ماهواره بر خانواده