گیاه شناسی گوجه فرنگی – ادبیات و مبانی نظری

1- مقدمه                                                                                                 1

1-1- مبدا و تاریخچه  انتشار گوجه فرنگی                                                           7

1-2-گیاه شناسی گوجه فرنگی                                                                        8

1-3- احتیاجات آب و هوایی گوجه فرنگي                                                          10

1-4- مقدار آب مورد نیاز گوجه فرنگي                                                             12

1-5- ارزش غذایی گوجه فرنگي                                                                      13

1-6- جنبه های اقتصادی گوجه فرنگي                                                              14

1-7- عناصر غذایی مورد نیاز گوجه فرنگي                                                          17

1-7-1- نیاز گوجه فرنگی به ازت                                                                    19

1-7-2- نیاز گوجه فرنگي به فسفر                                                                  20

1-7-3- نیاز گوجه فرنگي به پتاسیم                                                                22

1-7-4- نیاز گوجه فرنگي به کلسیم                                                                 24

1-7-5- نیاز گوجه فرنگي به منیزیم                                                                25

1-7-6- نیاز گوجه فرنگی به گوگرد                                                                 26

1-7-7- نیاز گوجه فرنگي به روی                                                                   27

1-7-8- نیاز گوجه فرنگی به آهن                                                                   28

1-2-7- نیاز گوجه فرنگی به منگنز                                                                  29

1-2-7- نیاز گوجه فرنگی به مس                                                                   29

فصل دوم: مروری برتحقیقات گذشته

2-1- اهمیت ازت و حساسیت گوجه فرنگی به آن                                                 31

2-2- نمونه برداری صحیح خاک و تجزیه آن                                                       38

2-2-1- تجزیه خاک                                                                                  39

2-3- خصوصیات کیفی گوجه فرنگي

منابع.

گوجه فرنگی

مبدا و تاریخچه انتشار گوجه فرنگی

گوجه فرنگی Lycopersicon esculentum که عضوی از خانواده گیاهی سیب زمینی است بومی منطقه قاره آمریکا می باشد.گزارش گردیده که انواع گوجه فرنگی میوه درشت از پرو به ایتالیا برده شد سپس به اروپای شمالی و نهایتا در سال 1781 میلادی به ایالات متحده آمریکا وارد گردید. در سال 1812 گوجه فرنگی در بازار نیوارلئان معمول بوده است . در سال 1817 بذر گوجه فرنگی برای اولین بار جهت فروش در کاتالوگهای بذر در ایالات متحده آمریکا ارائه گردید . از سال 1895 در ارتباط با ایجاد ارقام بسیار زودرس، ایجاد نژادهای مقاوم به بیماری ، بهبود فرم گیاهی و کیفیت میوه گوجه فرنگی پیشرفت های مهمی حاصل گردید است(مبلی وهمکاران،1373).

مرکز گونه های وحشی گوجه فرنگی را مکزیک و جنوب آمریکا می دانند، اما با وجود گونه هایی از این جنس در سلسه جبال آند موجب این باور گردیده است که مکزیک منشاء ارقام زراعی است و یا اینکه در آنجا اهلی شده است. مطالعات الکتروفورز بر روی پراکندگی آلو آنزیمها بین ارقام زراعی و اولیه نشان می دهد که با ارقام اولیه گیاه در نواحی آند شباهت های زیادی وجود دارد و نمونه های یافت شده در مناطق کوهستانی آند دلیل دیگری بر حضور گوجه فرنگی در آن مناطق می باشد(فروتن،م،1371 ).

ساکنین پرو تقریبا آنرا حدود 500 سال قبل از میلاد می شناختند و پس از کشف آمریکا در سال 1500 میلادی و فتح مکزیک گوجه فرنگی توسط اسپانیایی ها به اروپا برده شد(فروتن،م،1371).

در ایران کاشت و مصرف گوجه فرنگی سابقه زیادی ندارد و تقریبا حدود 150 سال پیش توسط انگلیسی ها در مناطقی از  ایران بخصوص در جنوب کشور شروع با کاشت گردید بطوریکه امروزه نیز هنوز در استان های جنوبی کشور آن را به نام (توماته) می شناستد و سپس این محصول گسترش وسیعی یافت و چنان جایگاهی در فرهنگ غذایی مردم ایران یافت که تقریبا جزو جدا نشدنی غذاهای مصرفی روزانه شده است(کاویانی،اسداله،1379).

  گیاه شناسی گوجه فرنگی

ریشه نخستین عضو یک گیاه می باشد که از  بذر کاشته شده خارج گشته و با محیط اطراف خود تماس برقرار می کند. ریشه گوجه فرنگی به صورت راست بوده و منطقه گسترش آن پس از رشد و نمو  ریشه های جانبی تا 5/1 متر در اطراف می رسد. ریشه های جانبی از یاخته های پیرامون ریشه در حال رشد ظاهر می شوند و رشد آنها از وسط پوست می باشد.

همچنین ریشه نابجا نیز در گوجه فرنگی مشاهده شده است . ساقه گوجه فرنگی مقطعی گرد تا کمی مربعی دارد و از استحکام زیادی برخوردار نسیت بدین سان اکثر ارقام گوجه فرنگی خزنده هستند اما ارقام پایایی که استحکام خوبی دارند نیز وجود دارد . همچنین سرتاسر ساقه را غده و کرکها پوشانده است و این غده ها به ریشه های آوند آبکش مرتبط هستند. در مقطع عرضی ساقه رشته های آوند آبکش مشاهده می شود که داخل و خارج یک لوله سیلندر مانند از آوندهای فیبری چوبی را پوشانده اند.

در سمت بیرونی آوندها یاخته های کلانشیم قرار گرفته و در بین آنها یاخته های فتوسنتز کننده وجود دارد که به یک لایه یاخته اپیدرمی محدود می شود. بدین دلیل ساقه ها سبز روشن دیده  می شوند. برگها در اثر رشد و نمو جوانه های انتهائی و محوری ساقه تولید می شوند و رشد آنها در مقایسه با ساقه و ریشه محدود است. برگهای گوجه فرنگی مرکب و بدون گوشواره می باشند و برگ ها بصورت متناوب بر روی ساقه ظاهر می شوند.

برگ های مرکب گوجه فرنگی در انتها محدود به برگچه انتهائی می شوند و معمولا برگچه جانبی اصلی دارد که بطور متناوب بر روی ساقه برگ قرار گرفته است و هر برگچه مانند برگ ممکن است دارای برگچه هائی باشد. اندازه برگچه ها در ارقام مختلف متفاوت است و ممکن است تا نیم متر در ارقام گلخانه ای برسد. سطح برگ مانند ساقه از غده و کرک پوشیده شده است(ملکوتی وهمکاران،1379).

شروع گل زایی با پهن شدن و گسترش جوانه انتهایی است. شکل گیری نخستین گل در خوشه گلدهنده منشاء انتهائی دارد و از رشد جانبی زیر نخستین گل، دومین گل نمو می یابد و بدین ترتیب بقیه گل ها بطور متوالی نمو می یابند و گل دهی کامل می شود و ادامه رشد از جوانه جانبی آخرین برگ ادامه می یابد. گل های جوان تر بترتیب نسبت به گل باز در انتهای دورتری از مبدا قرار می گیرند و بدین ترتیب این گل آذین را گل آذین خوشه نامیدند. ژنوتیپ گیاه و شرایط آب و هوائی در محور اصلی گل دهی تاثیر دارد و ساقه گل دهنده معمولا دارای 5 تا 12 گل می باشد اما تا 300 گل در ساقه گل دهنده نیز گزارش شده است(خوشخوی وهمکاران،1368 ).

گل های گوجه فرنگی کامل (نر و ماده) تخمدان فوقانی و منظم هستند . کاسبرگ اولیه به شکل مارپیچ ایجاد شده و شکل گیری گل برگ اولیه و سپس پرچم اولیه همچنین در توالی مارپیچی بعدی قرار می گیرند. تعداد اندام گل با ژنوتیپ آن تغییر می کند و بطور معمول ارقام گوجه فرنگی خوراکی دارای بیشتر از 6 کاسبرگ جدا از هم و 6 یا بیشتر گلبرگ پیوسته زرد رنگ می باشند. پرچم ها که در توالی گلبرگ ها قرار دارند دارای بساک مخروطی کشیده و پیوسته هستند که تخمدان کلاله و خامه را احاطه کرده اند. در صورتی که لقاح انجام گیرد و میوه تشکیل شود تخمک و کاسه گل باقی مانده و پرچم ها، جام گل، خامه و کلاله ریزش می کنند(هدایت،م،1373).

میوه گوجه فرنگی یک سته، شامل بذرهائی که در یک پریکارپ گوشتی نمو یافته از تخمدان می باشد. میوه گوجه فرنگی خوراکی دارای دو یا چندین برچه است. وزن میوه رسیده گوجه فرنگی بسته به رقم از 15 گرم (در رقم گیلاسی) تا 450 گرم (در رقم بیف استیک) تغییر می کند. شکل میوه ها در ارقام مختلف از گرد درشت، گیلاسی شکل، صاف و یا با برجستگی زیاد و کشیده تقسیم می شود(خوشخوی وهمکاران،1368).

  احتیاجات آب و هوائی گوجه فرنگی

همه انواع گوجه فرنگی حساس به سرما می باشند . برای برداشت محصول کافی باید آنرا در نواحی گرمسیر کاشت و یا اینکه بذر آن را قبلا در گل خانه و یا شاسی گرم حداقل دو ماه قبل از کاشت نهال در هوای آزاد کاشته، پس از آن به محل اصلی منتقل کرد. در نقاطی که تابستان کوتاه و خشک است این گیاه را در گلخانه می کارند. حداقل مدت گرمای تابستان برای برداشت محصول کافی سه ماه و نیم تا چهار ماه می باشد. در مقابل احتیاج گوجه فرنگی به گرما هر گاه بوته این گیاه در معرض بادهای گرم و خشک قرار گیرد برگ های آن سوخته و مقدار محصول کاهش می یابد. بنابر آزمایش های کلیتون در سال 1923 میلادی بوته گوجه فرنگی در درجه حرارت بین 24 و 31 درجه خیلی رشد می کند در 33 درجه گرما رشد گیاه کند می شود و در 35 درجه رشد بوته گوجه فرنگی بکلی راکد می گردد(شیبانی،ب،1361).

دمای تنژیدن برای گوجه فرنگی معمولا بین 15 تا 25 درجه سانتیگراد ، است اگر چه دمای بهینه رابین 20 تا 25 درجه سانتیگراد مشخص کرده اند. کمترین دمای تنژیدن را برای بیشتر ارقام 8/5 درجه سانتیگراد بدست آورده اند. (حجاران،احمد،1368 ).

دمای بالا بذر را به رکود گرمائی وارد می کند. مقاومت به دماهای پایین یک صفت ژنتیکی است. در این مورد سیتوپلاسم و هسته در کنترل آن دخیل هستند. دما بر رشد برگ موثر است اما دمای بالا از رشد جوانه انتهائی و برگ های جوان جلوگیری می کند.رطوبت هوا اثر کمی بر روی برگ می گذارد و ممکن  است بستگی به نور روزانه داشته باشد. تولید برگ گوجه فرنگی معمولا در تابستان هر از دو روز و در دمای خشک یا کشت خارج از فصل هر از 2/5 روز یک برگ می باشد کیفیت نور در پیری برگ نیز موثر شناخته شده است. در نور قرمز پیری به تاخیر می افتد و از کاهش پروتئین و کلروفیل جلوگیری می کند. اما نور فرو سرخ مکانیزم پیچیده ای دارد(ملکوتی وهمکاران،1379 ).

رشد ساقه با دما نیز افزایش می یابد. برای رشد ساقه دمای شب 30درجه سانتیگراد برای گیاه جوان ودمای شب13تا 18درجه سانتیگراد برای گیاه مسن مناسب است(1990،Jian et al) .

از عوامل موثر درآغازیدن گل ، نور و دما است. دمای پایین (10درجه شب و 16 درجه روز) مناسب تشکیل گل در گیاه در حال رشد است. و پس از انگیزش گل اولی، گل دومی با سرعت بیشتری به خصوص در دمای پایین تشکیل می شود. نورکم درطی اولین دوران نو نهالی آغازش گلدهی را به تاخیر می اندازد و این نشان می دهد که اثر نور بیشتر از دما است. مشاهده شده در طول روز کوتاه گلدهی در گوجه فرنگی زودتر آغاز می گردد(1955،.Bel et al).

جهت مشاهده نمونه های دیگر از فصل دوم پایان نامه مهندسی کشاورزی کلیک کنید.

نمونه ای از منابع لاتین

• 30-Atherton.j.G,and j.Rudicn.1986 the .  Tomato .Crop.Chapman and Hill .Londonpp.661 UK
• 31-Bell.P.F.l.chaney.and . J.S.Apple.1988.Staining localization of ferric reduction on roots .j.plant Nutr.ll: (in press.)
• 32-Bolton,F.E.1980. optimizing the use of wather and nitrogen through soil and crop management.plant soil.58:231-247
• 33- ChERALIER,m.1971.Pincapel as pects of potassium nutrition of plants.potash Rer. Sub. 16. Suite.53: 10-20.
• 34-Jian.w, Gzheng,etal,1996,study on tenchnique of ecologicoilly sound organic solless culture and its mutrent physiology.Acta-Horticu lturae-sinica.23:139-144.
• 35-Isfand, D. 1984. Corn yield variation as related to soil water fluctuation and nitrogen fertilizer. II- Soil water – nitrogen – yeild relationships. Comunication in Soil Science and Plant Analysis.15:10, 1163 – 1174.
• 36- Loccatus,V.C.Botez,etal.cheimical com position of tomato and sweet pepper prurts coltivateol on active substractes. Acta-Horticulture.412:168- 175.
• 37- Maynard,D.N1975.potential nitra te levels in ed ible plant parts. D.P.221-223,IN: D.R.Nilsenetal.(eds), N itrogen in the enuironment. Vol2.soil-plant.Nitrogen relation ships, Academic press. NEW York.
• 38- Rowun,w.r.and G.V.johnson .1999.improving nitrogen use efficiency forcerael production.Agron.j.91:357-363.
• 39- Ryden.J.c.and lund.L.J.1980. Nature and extent of directly measured measured denitrifiction losses prom irrigateol vegetable crop production .soilsci.soc.Amer.j.44:505-511.
• 40-sillapa,M.1982.Micronutrients and the nutrient status of soil.Aglobocl study F.A.O.Soilball.No.84,Rome,Italy.
• …
• …