ویژگی های جغرافیایی اردبیل و بافت فرسوده این شهر

ویژگی های جغرافیایی اردبیل

ویژگی های جغرافیایی اردبیل

فصل سوم:  شناخت محدوده مورد مطالعه (اردبیل)

3-  محدوده و موقعيت بافت تاريخي شهر اردبيل………………………………

3-1- جغرافياي عمومي استان اردبيل و شهر اردبيل……………………….

3-1-2-  موقعيت شهر اردبيل…………………………………………….. .

3-1-3-  علل و عوامل پيدايش شهر اردبيل……………………………..

3-1-4- وجه تسميه شهر اردبيل……………………………………….

3-1-5- ويژگي هاي توپولوژيک شهر اردبيل………………………………

3-2- بررسي ساختار و ويژگي هاي اقليمي……………………………………

3-2-1-  اقليم…………………………………………………………

3-1-2-  عناصر اقليمي…………………………………………..

3-3- منابع آب و شرايط آب وهوايي و بارندگي استان اردبيل……………………………..

3-3-1- بارندگي ساليانه…………………………………………………………

3-3-2- دماي هوا………………………………………………..

3-4- تعاملات بين بافت تاريخي و جديد شهر اردبيل………………………………….

3-4-1- تعاملات اجتماعي……………………………………………………..

3-4-2-تعاملات کالبدي و ساختاري……………………………………….

3-4-3-تعاملات فرهنگي…………………………………………………….

3-4-4-تعاملات اقتصادي………………………………………………….

3-5- شناخت و معرفي ساختار قديمي شهر تاريخي……………………………………

3-6-بافت تاريخي………………………………………………..

3-7- مدل تحليل سوات(SWOT)و نرم افزارEXPERT CHOICE

منابع

محدوده و موقعيت بافت تاريخي شهر اردبيل

شهر اردبيل از شهرهايي است که از ديرباز سکونت گاه انسان بوده. هسته اصلي شهر را بازار تشکيل مي‌دهد. اين شهر بر سر جاده ابريشم با عملکرد خدماتي و تجاري شکل گرفته است. شهر با هسته اصلي بازار رو به گسترش نهاده و افزايش جمعيت شهر باعث توسعه تدريجي آن گرديده و در طي ساليان متمادي به شکل کنوني درآمده است. شکوفايي شهر و اوج عظمت آن در دوران صفويه بوده است. به دليل اينکه مقبره شيخ صفي‌الدين اردبيلي – مؤسس سلسله صفويه – در اين شهر بوده، شهر اعتبار خاصي يافته و در آن بناها و آثار زيادي ساخته شده است.

هسته اوليه شهر (بازار) هم‌اکنون، محله بازار ناميده مي‌شود. اين بافت از يک طرف به خيابان امام خميني و از طرف ديگر به خيابان کاشاني منتهي مي‌شود. با گسترش شهر در دوران بعد بناهاي ارزشمند متعددي در اطراف هسته اصلي شهر احداث شده و در حال حاضر مهمترين و باارزش‌ترين بافت شهر از نظر تاريخي و فرهنگي در دل شهر اردبيل واقع است. بافت تاريخي شهر از يک طرف در طول خيابان سي‌متري مدني به طرف شمال‌شرقي امتداد پيدا مي‌کند و از طرف ديگر به خيابان مدرس و گذر عارف محدود مي‌شود.

ميدان امام حسين، ميدان عالي‌قاپو، ميدان سرچشمه، و ميدان عبدالملک مياديني هستند که اين بافت را با خيابان امتداد خود محدود مي‌کنند. بافت تاريخي حدود 8/92 هکتار مساحت دارد. جمعه مسجد در سمت شمال شرقي، بازار در مرکز و بقعه شيخ صفي در جنوب غربي بافت تاريخي از ارزشمندترين بناهاي شهر اردبيل از نظر تاريخي و فرهنگي هستند.(طرح تفصيلي شهر اردبيل1386).

 جغرافياي عمومي استان اردبيل و شهر اردبيل

موقعيت شهر اردبيل

شهر اردبيل در موقعيت 38 درجه عرض شمالي و 48 درجه و 2 دقيقه طول شرقي از نصف‌النهار مبداء قرار گرفته است. اين موقعيت از عرض جغرافيايي به‌علت فرونشيني توده‌هاي هوايي جزء مناطق خشک منطقه‌اي است که تحت تأثير نوارهاي پرفشار جنب حاره قرار دارد.

شهر اردبيل يکي از کهن‌ترين شهرهاي ايران به‌شمار مي‌رود. اين شهر در طول تاريخ سياسي خود قرن‌هاي متمادي مرکز آذربايجان و زماني پايتخت کشور ايران بوده است. کوه سبلان در مغرب اردبيل قرار گرفته است. فاصله سبلان تا شهر حدود 40 کيلومتر است. بلندترين قلّه اين کوه زيبا حدود4870 متر از سطح دريا ارتفاع دارد. ارتفاع شهر اردبيل از سطح دريا حدود 1260 متر است (http://www.ardebilmet.ir) .

جهت مشاهده و دانلود بافت فرسوده – ادبیات و مبانی نظری و پیشینه تحقیق بافت فرسوده شهری کلیک کنید .

علل و عوامل پيدايش شهر اردبيل

هسته اوليه شهر اردبيل را بازار تشکيل مي‌دهد. اين شهر بر سر راه ابريشم با عملکرد خدماتي و تجاري شکل گرفته است.

در”جغرافياي شهري” هنگام بررسي علل پيدايش شهرها بيشتر بر چهار نظريه تأکيد مي‌شود:

1- نظريه هيدروليک يا مبناي محيط‌گرايي: مفهوم مازاد توليد

2- نظريه اقتصادي: شهر به‌عنوان يک بازار.

3-نظريه شهر به‌عنوان يک پايگاه نظامي و دفاعي

4- نظريه مذهبي: گسترش معابد و عبادتگاه‌ها.

با توجه به وجود بازار به‌عنوان هسته اوليه شهر اردبيل نظريه اقتصادي پيدايش شهر در اين شهر بيشتر از نظريه‌هاي ديگر استناد است.

در نظريه‌هاي اقتصادي، شهر مرکز مبادله کالا و کانون اصلي تجارت شناخته مي‌شود. شهر به‌عنوان مرکز يک ناحيه جغرافيايي باعث مي‌شود مبادلات تجاري در داخل ناحيه، همواره در مرکز آن صورت مي‌گيرد و تجارت راه دور نيز در آن متمرکز مي‌شود.

در اين نظريه، شهر کانون برخورد مسيرهاي تجاري به‌شمار مي‌آيد که در بخش بازار، اين مسيرها به هم مي‌رسند. براي حفظ ثروت شهر و امنيت تجاري آن، اطراف شهر، برج و بارو مي‌سازند تا دفاع از آن امکان‌پذير شود” (شکويي، 1373: 143).

البته به‌نظر برخي نقش عامل مذهبي و وجود جمعه مسجد در اردبيل که به قولي محل عبادت زرتشتيان بوده قوي‌تر از عامل اقتصادي بوده است.

شهر اردبيل به‌دليل واقع شدن در منطقه‌اي کوهستاني با اقليم سرد و نيز داشتن تاريخي پرفراز و نشيب همواره تحت تأثير عواملي گوناگون بوده است. از عوامل طبيعي مؤثر در شکل‌گيري شهر رودخانه بالخلي است که از عوامل بازدارنده رشد آن به طرف جنوب نيز محسوب مي‌شود. همچنين شهر به‌علت قرارگيري در منطقه سردسير بافتي درهم تنيده، منسجم، ارگانيک و غيرمنظم داشته است.

وجه تسميه شهر اردبيل

در متون قديمي از شهر اردبيل به نام‌هاي گوناگوني چون فيروزگرد، مازان فيروز، بازان فيروز، باذان فيروز، پيروزآباد، آرتاويت، آرتاويل، اردويل و اردبيل ياد شده است. حکيم ابوالقاسم فردوسي و ياقوت حموي بناي آن را به فيروز پادشاه ساساني (459 – 483م) منسوب داشته و نوشته‌اند که شهر اردبيل به‌دستور اين پادشاه ساخته شده است. بعضي معتقدند که بناي آن به قبل از دوره سامانيان برمي‌گردد.

اردبيل از دو کلمه ارد و ويل تشکيل شده است که ارد نام روز بيست و پنجم از هر ماه و نيز نام يکي از فرشتگان زرتشي است و به معني قانوني، مقدس و متشرع است. ويل ريشه بسيار قديم آريايي دارد و هنوز هم در زبان‌هاي اروپايي به‌کار مي‌رود و به‌معني شهر مقدس است (زيستا، 1372: 20).

جهت مشاهده و دانلود ویژگی های جغرافیایی اردبیل و بافت فرسوده این شهر کلیک کنید .

ويژگي هاي توپولوژیک شهر اردبيل

توپوگرافی

معروف‌ترين و بزرگ‌ترين رشته کوه‌هاي استان اردبيل، سبلان و طالش مي‌باشد. از شمالي‌ترين نقطه استان اردبيل ادامه رشته کوه قره‌داغ که از استان آذربايجان شرقي به سمت شرق کشيده شده است، گذشته و به دره رودخانه قره سو و دره رود ختم مي‌شود. شاخه‌اي از اين رشته کوه در آن سوي دره رود به کوه‌هاي خروسلو و شاخه‌اي ديگر به کوه‌هاي صلوات داغ مي‌پيوندند.

اين کوه‌ها نيز پس از عبور از شهرستان‌هاي بيله سوار و مغان در حدود شرقي استان به منتهي‌اليه شمالي رشته کوه طالش مي‌پيوندد. سبلان با 4811 متر ارتفاع، منتهي‌اليه شرقي رشته کوه قوشاداغ و بلندترين نقطه استان به‌شمار مي‌آيد. اين آتشفشان خاموش با مناظر بديع و نعمات فراوان اطراف خود از زيباترين قلل جهان محسوب مي‌شود. از قلل ديگر اين توده آتشفشاني هرم، کسري، قرخ بلاخ و قزل بره را مي‌توان نام برد.

يکي ديگر از رشته کوه‌هاي استان، رشته کوه طالش مي‌باشد که برخلاف کوه‌هاي ديگر به موازات کناره درياي خزر از شمال به جنوب کشيده شده است. اين رشته کوه از منتهي‌اليه شرق کوه‌هاي برزنده آغاز و در سراسر حدود شرقي استان با افزايش تدريجي ارتفاع، به‌طرف جنوب کشيده مي‌شود و در خارج محدوده استان به رشته کوه البرز مي‌پيوندد. رشته کوه طالش در قسمت‌هاي مختلف خود به نام‌هاي پشت سارا و پلنگا نيز ناميده مي‌شود. در رشته کوه پلنگا در حوالي درياچه نعئور از رشته اصلي منشعب و در سراسر شهرستان خلخال کشيده شده است (مرکز آمار، 1375: 3).

جهت مشاهده نمونه های دیگر از ادبیات و پیشینه تحقیق پایان نامه های جغرافیا  کلیک کنید.

نمونه ای از منابع و ماخذ جهت مطالعه بیشتر :

• آموزش،حلقه گمشده توسعه شهري (گفتگو با دكتر مهرداد نوابخش كارشناس توسعه شهري ) نوابخش،مهرداد( 1387 ). روزنامه جام جم. شماره 2301 (دوشنبه 30 خرداد).
• آمار. گزيده شاخصها ونماگرهاي اقتصادي،اجتماعي … سرشماري عمومي نفوس ومسكن1375-1365 –مرکز آمار ايران
• ارايه ي الگويي براي رشد اقتصادي ايران : برخي ملاحظات نهادي، رناني، م .دلالي اصفهاني، ر. صمدي، ع. ( 1389 ).. صص.193-215 مجله ي پژوهشنام هي اقتصادي. شماره ي دوم.
• انديشه هاي نو در فلسفه (جلد اول) , شکويي,حسين , انتشارات گيتا شناسي ,سال 1378.
• ارزيابي توسعه ي پايدار شهري استان آذربايجان غربي، سرور، ر. م. موسوي. ( 1390 ).. فصلنامه ي علمي- پژوهشي انجمن جغرافياي ايران. سال نهم. شماره ي 28 . صص 28-7
• بهسازي و نوسازي شهري از ديدگاه علم جغرافيا، پوراحمد، احمد و شماعي، علي، (1384)، تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
• بررسي تطبيقي تجارب مرمت شهري در ايران و جهان با نگاه ويژه به بافت تاريخي شهر يزد/ نويسندگان پيروز حناچيو ديگران، ناشر:تهران : سبحان نور، 1386
• برنامه‌ريزي شهري در ايران (رشته جغرافيا)، غلامحسين مجتهدزاده،انتشارت پيام نور،تهران، ‎۱۳۸۳
• بررسي شاخصهاي بهداشتي،محمدي، محمدجواد، حيدرماه، فلاح، صفاري، حسين و مهرابي، علي، 1388
• بافت هاي فرسوده و مشکل ساز شهري، جهان شاهي،محمد حسين، نشريه: علوم اجتماعي » جستارهاي شهرسازي » بهار 1382 – شماره 4
• …
• …