هوموس خاک – ادبیات و مبانی نظری

هوموس خاک

منابع

هوموس خاک

تشکیل هوموس

با بررسی های گسترده ای که تا کنون درباره هوموس به عمل آمده هنوز تصویر روشنی از نحوه تشکیل و ترکیبات آن به دست نیامده ولی در آنچه نظرات متعدد دانشمندان مشابهت دارد تشکیل هوموس را بیشتر از طریق بیولوژیکی – بیوشیمیایی و توسط میکروارگانیسم ها می دانند. معمولاً برای فعالیت بیولوژیکی انواع مختلف میکروارگانیسم ها شرایط به خصوصی لازم است.

در شرایط مساعد محیط یعنی تهویه خوب، مواد غذایی آلی و معدنی کافی، درجه حرارت و میزان رطوبت متعادل وpH   خنثی تا قلیایی ضعیف، مواد آلی به سرعت تجزیه شده و به مواد ساده تبدیل می گردند و در شرایط مزبور ترکیبات مقاوم به تجزیه مانند لیگنین و بعضی از پروتئین ها، موم ها و چربی ها تجزیه بطئی و ناقص داشته و از آنها ترکیبات بیشماری به وجود می آید (ترکیبات میان تجزیه ای) که بعضی از آنها برای تشکیل هوموس اهمیت زیادی دارند Eyheraguibel  et al., 2008)).

در شرایط نامساعد محیط مانند کمبود رطوبت و یا بیش از اندازه رطوبت – کمبود اکسیژن – درجه حرارت پایین واکنش اسیدی شدید و غیره، تجزیه عادی به تأخیر افتاده و مواد آلی در محیط انباشته شده منجر به پیدایش ترکیبات  مختلفی مانند کینون ها، فنل ها، ملانین و اسیدهای آمینه حلقوی و خطی می شود Eyheraguibel  et al., 2008)).

با انجام فعل و انفعالات بین مواد فوق الذکر و در اثر پلیمریزاسیون و سنتز آنها توأم با هیدرولیز آنزیمی و تجزیه زنجیرهای کناری اسیدهای آمینه امکان تشکیل مواد هوموسی فراهم می آید. در عمل هوموسی شدن (هومیفیکاسیون) تأثیر آنزیم های اکسیداتیو و کاتیون هایی مانند Mn-Fe که وظایف کاتالیزور را به عهده دارند ضرورت دارد (Cimrin and  Yilmaz, 2005).

هومیفیکاسیون در شرایط فعالیت شدید بیولوژیکی به طریق بیولوژیکی و در شرایط نامساعد زندگی میکروارگانیسم ها به طریق بیوشیمیایی و شیمیایی انجام می گیرد، ولی در محیط هایی که موجودات ذره بینی امکان زندگی عادی را نداشته باشند تشکیل هوموس با ارزش امکان نداشته و پس از گذشت زمان مواد آلی تجزیه نیافته روی هم انباشته شده و به تورب (ذغال خام) تبدیل می شوند ( Cimrin and  Yilmaz 2005).

ساختمان شیمیایی هوموس

مهمترین ترکیبات شیمیایی که در هوموس به کار رفته و هسته را تشکیل می دهند عبارتند از ترکیبات حلقوی مانند نفتالین، پی ریدین، فوران، ایندول و غیره و گروه های جانبی از انواع کربوکسیل  (-COOH)، متوکسیل (-OCH₃)، هیدروکسیل (=OH)، فنلی و الکلی، کربونیل (=C=O)، آمین ((-NH₂ و اتصالات گروه های جانبی با هسته حلقوی توسط پل های ((-O-، (-NH-)، ((-N=، CH₂ صورت         می گیرد ( Cimrin and  Yilmaz, 2005).

تا کنون روش های تجسسی مختلفی برای شناسایی ترکیبات پیچیده هوموس به کار رفته که بعضی از فرمول های مولکولی و ترکیبات عنصری را مشخص نموده اند: در این زمینه استفاده از اولتراسانتریفوژ – سپکترسکوپ به کمک اشعه ماوراء قرمز و کروماتوگرافی برای تشخیص وضع ترکیبات مواد آلی و هوموس مؤثر بوده اند. شناسایی ترکیبات هوموس از روی درجه انحلال آن در حلال های مختلف مخصوصاً در سود سوزآور ((NaOH متداول است.

مثلاً در مجاورت بازها همه هوموس به جز ذغال آن حل می شود. چنانچه به محلول مذکور اسید قوی اضافه شود قسمتی از آن رسوب نموده که این قسمت را اسید هومیک و نمکهای آن را هومات می نامند و قسمتی که پس از افزودن اسید غیرقابل رسوب است به اسید فولیک و نمک های آن فولوات ها معروفند.

اسید هومیک دارای گروه های جانبی فنلی ((-OH، کربوکسیل و آمین می باشد که خاصیت اسیدی آن توسط گروه های کربوکسیل و هیدروکسیل تشدید می گردد( آدانی و همکاران،  1998).

خواص ترکیبات مختلف هوموس (آدانی و همکاران،  1998).

جهت مشاهده نمونه های دیگر از فصل دوم پایان نامه کشاورزی کلیک کنید.

نمونه ای از منابع

• Adani F, Genevini P, Zacheo P, Zocchi G (1998). The effect of commercial humic acid on tomato plant growth and mineral nutrition. J. Plant Nutr., 21: 561-575.
• Ahmed, A.G., S.A. Orabi. and M.S. Gaballah. (2010) . International Journal of Academic Research. 2(4):271-277.
• Albayrak S, Çarnas N (2005). Effects of different levels and application times of humic acid on root and leaf yield components of forage turnip. J. Agron., 4(2): 130-133.
• Atiyeh RM, Edwards CA, Arancon NQ, Metzger JD (2002). The influence of humic acids derived from earthworm-processed organic wastes on plant growth. Bioresour. Technol., 84: 7-14.
• Ayas H, Gülser F (2005). The effects of sulfur and humic acid on yield components and macronutrient contents of spinach. J. Biol. Sci., 5(6): 801-804
• Bassiouny, I. (1993). The response of lettuce plants (Luctuca sativa L.) to foliar nutrition with urea and sucrose. J. Agric. Res. Tanta. Univ., 19(3) : 636-43.
• Bassiouny, I. Mazrouh, A. Y. and, Hassan. N. A. (1993). The Effect of foliar fertilizers, sucrose and GA3 on growth and yield of lettuce plants (Luctuca sativa L.) . J. Agric. Res. Tanta. Univ., 19(3) : 645-53
• Beede, R. H. (1991). Foliar boron and zinc nutrition studies in pistachio. Annual Report. Pistachio California Industry : 121-26
• Bhatt, J. G. and Renganayagi, R. (1987). Ascorbic acid turnover in cotton boll as affected by foliar application of sucrose. Annals of Botany, 60:395-97.
• Bradley, M. V. and Crane J. C. (1975). Abnormalities in seed development in pistachio (Pistacia vera L.). J. Amer. Soc. Hort. Sci. 100(5): 461-64
• Caruso, T. Inglrse, P. Motisi, A., and Sottile, F. (1996). Growth analysis and mineral content in pistachio (Pistacia vera L.) infructescence and its components. Journal of horticultural science. 71(6): 919-24
• …
• …