نماتد ریشه گرهی

1-3- مشخصات بیمارگر  …………………………………………………………………………………………………

1-3-1- تاریخچه نماتد شناسی  …………………………………………………………………………………..

1–2- مشخصات راسته……………..   Tylenchida(Orley,1880)………………………

1-3-3- جايگاه نماتد ریشه گرهی  ……………………………………………………………………………….

1-3-4-  مشخصات كلي نماتد ريشه گرهيMeloidogyne  ……………………………………………      

1-3-5- تشخيص گونه‌هاي جنسMeloidegyne  …………………………………………………………      

1-3-5-1- نماتد…………….  M.javanica. Treub (Chitwood)………………

1-3-5-2- نماتد M. incognita (Kofoid & white) Chifwood …………………….

1-3-5-3- نماتد M. arenaria (Neal) chitwood  ……………………………………… …

1-3-5-4- نماتد   chitwood    M.hapla  ……………………………………………………….

1-3-6- دامنه‌ي ميزباني نماتد ریشه گرهی  …………………………………………………………………….

1-3-7- علائم خسارت نماتد ریشه گرهی …………………………………………………………………….

1-3-8- زيست شناسي و چرخه‌ي زندگي نماتد ریشه گرهی  …………………………………………..

1-3-9- پيشگيري و كنترل نماتد ریشه گرهی  ……………………………………………………………….

1-3-9-1-  اقدامات زراعي  ………………………………………………………………………… …..

1-3-9-2- استفاده از ارقام مقاوم  ………………………………………………………………………….

1-3-9-3- كنترل شيميايي  ………………………………………………………………………………..

1-3-9-4- كنترل بيولوژيكي  …………………………………………………………………………….

فصل دوم: مروری بر مطالعات انجام شده

2-1- تاريخچه نماتد ريشه گرهي در جهان  ……………………………………………………………………….

2ـ2ـ تاريخچه نماتد ريشه گرهي در ايران  ……………………………………………………………………….

2-3-  نماتدهای انگل درخت پسته  …………………………………………………………………………………..

منابع

جايگاه نماتد ریشه گرهی(  Maggenti et al., 1988  )                                                           

Taxonomy

Class:                 Secernentea

Sub class:           Diplogasteria

Order:                Tylenchida

Sub order:         Tylenchina

Super family:    Tylenchoidea

Family:              Heteroderidae

Sub family:       Meloidogyninae

Genus:               Meloidogyne

 مشخصات كلي نماتد ريشه گرهي Meloidogyne

نماتدهاي ريشه گرهي متعلق به جنس 1892، Meloidogyne Goeldi و زيرخانواده eloidogynina Mو خانواده Heteroderidae از راسته Tylenchida مي‌باشند (Lamberti and Taylor, 1979 و Castagnone- Sereno, 2006). بيش از 90گونه از اين جنس شناسايي شده است، ليكن چهار گونه از بقيه مهم‌تر مي‌باشند (Karssen, 2000 & Hunt et al, 2005). چهارگونه مهم

1. incognita, M. Javanica, M. arenaria, M. hapla 98درصد جمعيت جهاني اين جنس را تشكيل مي‌دهند (Hussey, 1985)، همچنين بر اساس گزارشات (Taylor & Sasser, 1978) درصد پراكندگي گونه‌هاي مهم نماتد ریشه گرهی بشرح ذيل مي‌باشد(جدول1-12)

تشخيص گونه‌هاي جنس Meloidegyne

به علت مشكل بودن شناسايي گونه‌ها، تاكسونومي Meloidogyne چندان مشخص نمي‌باشد زيرا معيارهايي كه براي تفكيك و جدايي بين فرم‌هاي مرفولوژيك مورد استفاده قرار گرفته يك تعريف علمي و عيني از گونه در اين جنس بدست نداده است. مطالعات اخير ثابت كرده است كه اغلب گونه‌هاي اين جنس به طريق بکرزایی (Parthenogenesis) تكثير پيدا مي‌كنند يعني مفهوم گونه بيولوژيكي در مورد اينها نمي‌تواند مصداق داشته باشد (1987، Taylor & Sasser). به هر حال جهت شناسايي گونه‌هاي جنس Meloidogyne از مشخصاتي به شرح زير استفاده مي‌شود:

• شكل سر، اندازه و شكل استايلت، تعداد خطوط جانبي (Lateral Line) و فاصله‌ي محل ريزش غده پشتي مري (DGO) تا گره‌ي استايلت در نرهاي بالغ (تصوير 1-5).

دامنه‌ي ميزباني نماتد ریشه گرهی

گياهاني كه مورد حمله اين نماتدها قرار مي‌گيرند بسيار متنوع و متعدد مي‌باشند بطوري كه اين جنس تا 3000 گونه گياهان وحشي را، پارازيته مي‌كنند (2002 Bicheva et al.,). ميزبان‌هاي جنس Meloidogyne ، بسياري از گياهان زراعي، سبزيها، درختان ميوه و علف‌هاي هرز مي‌باشد ( دراپ كين، 1375). برخي از اين ميزبانها نسبت به اين نماتد بسيار حساس‌اند، و برخي ديگر از ميزبانها نسبت به اين نماتد حساسيت كمتري دارند و يا مقاوم‌اند (2007  Sunil et al.,). گياهان بسيار حساس به لارو سن دوم نماتد اجازه ورود به ريشه، رشد و تكثيرآن را، مي‌دهد، ليكن گياهان مقاوم با توقف گسترش نماتد از تكثير آنها نيز جلوگيري مي‌كند (Karssen and Moens, 2006  ; 1978 , Taylor and Sasser).

علائم خسارت نماتد ریشه گرهی

علائم ناشي از حمله .Meloidogyne spp در قسمت‌هاي هوايي گياه عبارت از كاهش رشد، ضعف، زردي و گاهي پژمردگي به خصوص در مواقع گرم روز، مي‌باشد. در روي قسمتهاي زيرزميني گياه مانند ريشه و غده، علائم بيماري به صورت گالها و تورم‌هايي ظاهر مي‌شود. تعداد اين گالها اغلب خيلي زياد بوده و اندازه آنها از چند ميلي‌متر تا چند سانتي‌متر متغير است. در گياهان جوان حمله تعداد زيادي نماتد ممكن است موجب مرگ گياه شود، بدون اين كه اثري از گال بوجود آيد. اين علائم بطور كلي نتيجه اختلال در سنتز يا انتقال هورمونهاي رشد گياهي مثل سيتوكينين و جيبرلين است كه مورد مصرف نماتد نيز واقع مي‌شوند و باعث كاهش فتوسنتز مي‌گردد (تصویر1-8) (, 1987 Jepson).

زيست شناسي و چرخه‌ي زندگي نماتد ریشه گرهی

نماتد ریشه‌ گرهی، انگل‌هاي داخلي غير مهاجر بوده كه در نواحي گرمسيري و معتدل دنيا گسترش وسيعي دارند( حقدل، 1384). دوره زندگي گونه‌هاي اين جنس از يك تخم كه در توده ژلاتيني گذاشته مي‌شود آغاز مي‌گردد. هر توده‌ي تخم بطور متوسط حاوي 500 تخم است، ولي تا بيش از 1000 تخم نيز در توده تخم ممكن است گذاشته شود. رشد و نمو تخم در شرايط مساعد چند ساعت بعد از تخم‌گذاري شروع شده و تقسيمات مكرر اوليه منجر به تشكيل لاروسن يك مي‌شود كه چندان فعال نيست.

اولين تغيير جلد درون تخم انجام شده و لاروسن 2 بوجود مي‌آيد( تصوير 1-91) كه با ضربات استايلت پوسته قابل انعطاف تخم را سوراخ و از آن خارج مي شود. اين مرحله تنها مرحله آلوده كنندگي پاتوژن است. در صورت وجود ميزبان حساس، لاروهاي سن 2 از پشت ناحيه رشد ريشه، درست بالاي كلاهك ريشه، با ترشح آنزيم‌هايي، به داخل آنها نفوذ مي كنند.( تصوير 1-10)

تاريخچه نماتد ریشه‌ گرهی در جهان

نماتد مولد غده ريشه اولين بار در دنيا در سال 1855 بوسيلة بركلي از روي خيار گلخانه‌اي از انگلستان گزارش گرديده است(Karssen, 2002).

جوبرت (Jobert) در سال 1875 در برزيل اولين بيماري ايجاد شده توسط نماتد ریشه‌ گرهی را، روي ريشه قهوه گزارش داد(Karssen,).

كورنو(Cornu) در سال 1978 از فرانسه، نماتدهاي مولد غده ريشه را از ريشه‌هاي اسپرس مشاهده نمود و نام آن را Anguillula marioni ارائه نمود.

در سال 1872، Greeff نماتد مولد غده ريشه جداسازي شده از ريشه نوعي گياه را با نام علمي Anguillula radicicola تشريح نموده است و به پيروي از آن در سال، 1884 Muller از درون گالهاي گياه Dodartia orientalis، نماتدهايي پيدا كرد و تشخيص داد كه آن‌ها به جنس Heterodera ارتباط دارند. او اشتباهاً آن‌ها را شبيه Anguillulina radicicola كه از روي ميزبان مشابه توسط Greeff در سال 1872 تشريح شده بود، دانست و بنابراين آن‌ها را Heterodera radicicola ناميد.

گولدي Goeldi در سال 1887، با انتشار شرح جزئيات نماتد مولد غده در ريشة قهوه، نام آن را Meloidogyne exigua نهاد.

در سال   1887Goeldi از قهوه در برزيل نماتد M. exigua را جدا نمود.

اگر چه Cobb در سال 1924 اظهار كرده بود كه تفاوتهاي مورفولوژيكي بين نماتد سيستي چغندرقند و نماتد مولد غده ريشه وجود دارد و براي آن جنس يا زير جنس Caconema را قائل شد. اما همچنان تا اوايل قرن بيستم نماتد مولد غده ريشه تحت عنوان H. radicicola ناميده شد
( Chitwood ,1979) .

در سال 1932، Goodey نامگذاري نماتدها را تجديدنظر كرد و اشاره نمود كه ارتباطي بين نماتد Anguillulina radicicola با Heterodera و Meloidogyne وجود ندارد و آن نماتدي است كه اكنون Subanguina ناميده مي‌شود.

Chitwood در سال 1949، با تاييد نام Meloidogyne exigua براي نماتد مولد غده ريشه قهوه به عنوان گونه‌اي از جنس Meloidogyne، سه گونه ديگر به نام (Treub,1885) M. javanica ،            M. arenaria (Neal, 1889)   و  M. incognita(Kofid and White, 1919) و را مجدداً بررسي و تشريح نمود و همچنين گونة جديد M.hapla و واريتة جديد M. incognita var acrita را توصيف نمود.

از روي گلابي در ژاپن نماتد Meloidogyne hapla گزارش شد(Nyczepir and Halbrendt, 1993).

در سال 1993، از روي زرشك، نماتد Meloidogyne hapla را جدا نمود(1993 Southey,).

حضور نماتدهاي Meloidogyne spp، pratylenchus neglectus و xiphinema americanum را از روي درختان پسته در sanliurfa در تركيه گزارش كردند (Mckenry and Kretsch, 1984).

نماتد M. incognita از روي محصولات ،در New Guinea (Price and Linge,1979) و هند (Singh et al., 1979) و (Teruya et al.,1984)Okinawa شناسایی کردند.

از روي قهوه در كوبا، نماتد Meloidogyne mayaguensisگزارش شد(Rodriguez et al.,1995).

شش‌گونه Meloidogyne chitwoodi، M. fallax، M. hapla، M. arenaria  ، M. incognita، M. javanica را از روي سيب‌زميني گزارش كردند(Netscher,1973;jatala & Bridye ,1990; Brodie et al., 1993;Molendijk & Nulder, 1996).

آلودگي غده‌هاي سيب‌زميني به Meloidogyne spp. از آرژانتين گزارش شد(Chaves and Torres, 2001).

از روي زيتون‌هاي وحشي در جنوب اسپانيا، Meloidogyne baetica گزارش شد(Castillo et al .,2003).

از روي درخت هلو در Gainesville فلوريدا، نماتد floridensis Meloidogyne گزارش شد(Handoo et al ., 2004).

براي اولين بار، با توجه به مورفولوژيكي و آزمايشات ملكولي، نماتد مولد غده ريشه M. fallax را از روي غده سيب‌زميني كشف كردند (Nambiar et al ., 2008).

بر اساس گزارشات، قارچ Pochonia chlamydosporia var. chlamydosporia براي كنترل نماتد Meloidogyne javanica روي ريشه پسته استفاده شد به طوري كه اين قارچ تا 56 درصد از جمعيت نماتد را كنترل كرد(Ebadi et al., 2009) .

جهت مشاهده نمونه های دیگر از مبانی نظری پایان نامه مهندسی کشاورزی کلیک کنید.

نمونه ای از منابع:

• ابريشمي، محمدحسن. 1373. پسته ايران شناخت تاريخي. مركز نشر دانشگاهي، تهران.
• اخياني، احمد. مجتهدي، حسن و نادري، ابوالقاسم. 1363. گونه‌ها و نژادهاي فيزيولوژيك نماتدهاي مولد غده ريشه در ايران. مجله بيماريهاي گياهي، 20(1ـ4). صفحات 57تا70.
• اردستانی، مریم. مؤذنی، سعیده.1390. بررسی بازار و بازاریابی پسته(مطالعه موردی استان کرمان). وزارت جهاد کشاورزی،مؤسسه پژوهشهای برنامه ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی.99 صفحه.
• آرنتزن، چارلزجي. 1378 . ترجمه : دكتر سيد احمد علوي. دائره المعارف جامع علوم كشاورزي. انتشارات وزارت كشاورزي.725 صفحه.
• اسماعيل پور، علي. 1383، مديريت باغباني پسته، انتشارات معاونت امور باغباني، 10صفحه.
• باروتي ، شاپور. 1381.نماتد مولد غده ريشه پسته و طريقه كنترل آن در ايران. مقاله علمي كاربردي شركت كشاورزي سيرجان بنياد.
• باروتي، شاپور. حسيني نژاد، سيد عباس. 1383. شناسايي نماتدهاي انگل گياهي در برخي باغات استان كرمان. شانزدهمين كنگره گياه‌پزشكي ايران. 377 صفحه.
• باروتي، شاپور. علوي احمد. 1381. نماتد شناسي گياهي، اصول و نماتدهاي انگل و قرنطيه ايران. نشر علوم كشاورزي 304 صفحه.
• بهداد، ابراهيم. 1375. دائره المعارف گياهپزشكي ايران. انتشارات ياد بود اصفهان. 4 جلدي، 3337 صفحه.
• پناهي، بهمن. اسماعيل پور، علي. فريود، فرزاد. موذن پور كرماني، منصور. فريور مهين، حسين، 1381 راهنماي پسته( كاشت، داشت، برداشت) سازمان تحقيقاتي آموزش و ترويج كشاورزي. 147 صفحه.
• تاج‌آبادي پور، علي. 1383. روشهاي كاشت توليد نهال پسته. انتشارات معاونت امور باغباني. 10صفحه.
• تنها معافي، زهرا. خيري ، احمد. 1372. معرفي پنج گونه از نماتدهاي پارازيت گياهي موز در استان هرمزگان، نشريه بيماريهاي گياهي. جلد29. شماره 1 و 2. صفحات 43 تا 53.
• …
• …